ΙΣΟΚΡ 5.111–115
Ο Φίλιππος οφείλει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ηρακλή
Για την τεκμηρίωση όσων συμβούλευσε τον Φίλιππο σχετικά με την ανάγκη να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην πανελλήνια εκστρατεία εναντίον των Περσών, ο Ισοκράτης επικαλέστηκε τα κατορθώματα των προγόνων του Μακεδόνα βασιλιά, για να ανατρέξει στη συνέχεια στα πεπραγμένα ενός από αυτούς, του Ηρακλή:
[111] Ἐκεῖνος γὰρ ὁρῶν τὴν Ἑλλάδα πολέμων καὶ στά-
σεων καὶ πολλῶν ἄλλων κακῶν μεστὴν οὖσαν, παύσας
ταῦτα καὶ διαλλάξας τὰς πόλεις πρὸς ἀλλήλας ὑπέδειξε
τοῖς ἐπιγιγνομένοις, μεθ’ ὧν χρὴ καὶ πρὸς οὓς δεῖ τοὺς πολέ-
μους ἐκφέρειν. ποιησάμενος γὰρ στρατείαν ἐπὶ Τροίαν,
ἥ περ εἶχε τότε μεγίστην δύναμιν τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν,
τοσοῦτον διήνεγκε τῇ στρατηγίᾳ τῶν πρὸς τὴν αὐτὴν
ταύτην ὕστερον πολεμησάντων, [112] ὅσον οἱ μὲν μετὰ
τῆς τῶν Ἑλλήνων δυνάμεως ἐν ἔτεσι δέκα μόλις αὐτὴν
ἐξεπολιόρκησαν, ὁ δ’ ἐν ἡμέραις ἐλάττοσιν ἢ τοσαύταις
καὶ μετ’ ὀλίγων στρατεύσας ῥᾳδίως αὐτὴν κατὰ κράτος
εἷλεν. καὶ μετὰ ταῦτα τοὺς βασιλέας τῶν ἐθνῶν τῶν
ἐφ’ ἑκατέρας τῆς ἠπείρου τὴν παραλίαν κατοικούντων
ἅπαντας ἀπέκτεινεν· οὓς οὐδέποτ’ ἂν διέφθειρεν, εἰ μὴ καὶ
τῆς δυνάμεως αὐτῶν ἐκράτησεν. ταῦτα δὲ πράξας τὰς
στήλας τὰς Ἡρακλέους καλουμένας ἐποιήσατο, τρόπαιον
μὲν τῶν βαρβάρων, μνημεῖον δὲ τῆς ἀρετῆς τῆς αὑτοῦ
καὶ τῶν κινδύνων, ὅρους δὲ τῆς τῶν Ἑλλήνων χώρας.
[113] Τούτου δ’ ἕνεκά σοι περὶ τούτων διῆλθον, ἵνα γνῷς
ὅτι σε τυγχάνω τῷ λόγῳ παρακαλῶν ἐπὶ τοιαύτας πράξεις,
ἃς ἐπὶ τῶν ἔργων οἱ πρόγονοί σου φαίνονται καλλίστας
προκρίναντες. ἅπαντας μὲν οὖν χρὴ τοὺς νοῦν ἔχοντας
τὸν κράτιστον ὑποστησαμένους πειρᾶσθαι γίγνεσθαι τοιού-
τους, μάλιστα δὲ σοὶ προσήκει. τὸ γὰρ μὴ δεῖν ἀλλοτρίοις
χρῆσθαι παραδείγμασιν, ἀλλ’ οἰκεῖον ὑπάρχειν, πῶς οὐκ
εἰκὸς ὑπ’ αὐτοῦ σε παροξύνεσθαι, καὶ φιλονικεῖν ὅπως τῷ
προγόνῳ σαυτὸν ὅμοιον παρασκευάσεις; [114] Λέγω δ’
οὐχ ὡς δυνησόμενον ἁπάσας σε μιμήσασθαι τὰς Ἡρακλέ-
ους πράξεις (οὐδὲ γὰρ ἂν τῶν θεῶν ἔνιοι δυνηθεῖεν)· ἀλλὰ
κατά γε τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος καὶ τὴν φιλανθρωπίαν καὶ τὴν
εὔνοιαν, ἣν εἶχεν εἰς τοὺς Ἕλληνας, δύναι’ ἂν ὁμοιωθῆναι
τοῖς ἐκείνου βουλήμασιν. ἔστι δέ σοι πεισθέντι τοῖς ὑπ’
ἐμοῦ λεγομένοις τυχεῖν δόξης, οἵας ἂν αὐτὸς βουληθῇς·
[115] ῥᾴδιον γάρ ἐστιν ἐκ τῶν παρόντων κτήσασθαι τὴν
καλλίστην, ἢ ἐξ ὧν παρέλαβες ἐπὶ τὴν νῦν ὑπάρχουσαν
προελθεῖν. σκέψαι δ’ ὅτι σε τυγχάνω παρακαλῶν, ἐξ ὧν
ποιήσει τὰς στρατείας οὐ μετὰ τῶν βαρβάρων ἐφ’ οὓς οὐ
δίκαιόν ἐστιν, ἀλλὰ μετὰ τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ τούτους πρὸς
οὓς προσήκει τοὺς ἀφ’ Ἡρακλέους γεγονότας πολεμεῖν.
***
Εκείνος δηλαδή επειδή έβλεπε την Ελλάδα να είναι γεμάτη από πολέμους και επαναστάσεις και πολλάς άλλας συμφοράς, αφού κατέπαυσεν όλα αυτά και συνεφιλίωσε τας πόλεις μεταξύ των, έδειξε εις τας μελλούσας γενεάς με ποίους και εναντίον τίνων πρέπει να διεξάγουν τους πολέμους. Διότι αφού εξεστράτευσε κατά της Τροίας, που είχε τότε μεγίστην δύναμιν μεταξύ των πόλεων της Ασίας, τόσον πολύ ανώτερος εδείχθη ως στρατηγός από εκείνους, οι οποίοι ύστερον επολέμησαν εναντίον της ιδίας πόλεως, ώστε αυτοί μεν με ολόκληρον την δύναμιν των Ελλήνων μόλις και μετά βίας εις διάστημα δέκα ετών την εκυρίευσαν, ενώ αυτός με ολιγωτέραν δύναμιν την κατέλαβε διά της βίας εις ημέρας ολιγωτέρας των δέκα. Και μετά ταύτα τους βασιλείς των εθνών που κατώκουν εις τα παράλια των δύο ηπείρων όλους τους εφόνευσε· αυτούς δε ποτέ δεν θα τους εφόνευεν, εάν δεν ενίκα προηγουμένως και τας στρατιωτικάς των δυνάμεις. Μετά τα κατορθώματα ταύτα έστησε τας καλουμένας Ηρακλείους στήλας, αι οποίαι είναι τρόπαιον μεν της νίκης του κατά των βαρβάρων, μνημείον δε της ανδρείας του και των αγώνων του, και σύνορα της Ελληνικής χώρας. Υπενθύμισα τα γεγονότα ταύτα διά να αντιληφθής, ότι διά των λόγων μου σε προτρέπω προς τοιαύτας πράξεις, τας οποίας οι πρόγονοί σου εθεώρησαν ως τας ενδοξωτέρας όλων, ως απέδειξαν διά των έργων των.
Πρέπει λοιπόν όλοι οι σώφρονες άνθρωποι λαμβάνοντες ως παράδειγμα τον ανώτερον από όλους τους άλλους να προσπαθούν να τον μιμηθούν, το καθήκον δε τούτο προ πάντων αρμόζει εις σε. Διότι το να μη υπάρχη ανάγκη να μεταχειρίζεσαι ξένα παραδείγματα, αλλά να έχης παράδειγμα ιδικόν σου εκ της οικογενείας σου, πώς δεν είναι φυσικόν αυτό το παράδειγμα να σε παρακινή ώστε να καταβάλης προσπάθειαν διά να γίνης όμοιος με τον πρόγονόν σου; Δεν διισχυρίζομαι ότι θα δυνηθής να μιμηθής όλας τας πράξεις του Ηρακλέους, διότι ούτε μερικοί από τους θεούς δεν ήθελον δυνηθή να πράξουν τούτο· αλλά τουλάχιστον κατά την διάθεσιν της ψυχής και την φιλανθρωπίαν και την εύνοιαν που έτρεφεν εκείνος προς τους Έλληνας θα ηδύνασο να εξομοιωθής με τας προθέσεις εκείνου. Εάν δε πεισθής με τους λόγους μου, δύνασαι να αποκτήσης όσην δόξαν επιθυμείς· διότι είναι ευκολώτερον να αποκτήσης την καλλίστην δόξαν ορμώμενος από την σημερινήν κατάστασιν των πραγμάτων παρά να φθάσης εις την δόξαν που έχεις σήμερον ορμώμενος από την δόξαν που εκληρονόμησες από τους προγόνους σου. Σκέψου τέλος ότι σε προτρέπω να επιχειρήσης πόλεμον, κατά τον οποίον θα εκστρατεύσης όχι με τους βαρβάρους εναντίον εκείνων που δεν είναι δίκαιον να εκστρατεύσης, αλλά μαζί με τους Έλληνας εναντίον τούτων με τους οποίους αρμόζει απόγονοι του Ηρακλέους να πολεμούν.
Εκείνος δηλαδή επειδή έβλεπε την Ελλάδα να είναι γεμάτη από πολέμους και επαναστάσεις και πολλάς άλλας συμφοράς, αφού κατέπαυσεν όλα αυτά και συνεφιλίωσε τας πόλεις μεταξύ των, έδειξε εις τας μελλούσας γενεάς με ποίους και εναντίον τίνων πρέπει να διεξάγουν τους πολέμους. Διότι αφού εξεστράτευσε κατά της Τροίας, που είχε τότε μεγίστην δύναμιν μεταξύ των πόλεων της Ασίας, τόσον πολύ ανώτερος εδείχθη ως στρατηγός από εκείνους, οι οποίοι ύστερον επολέμησαν εναντίον της ιδίας πόλεως, ώστε αυτοί μεν με ολόκληρον την δύναμιν των Ελλήνων μόλις και μετά βίας εις διάστημα δέκα ετών την εκυρίευσαν, ενώ αυτός με ολιγωτέραν δύναμιν την κατέλαβε διά της βίας εις ημέρας ολιγωτέρας των δέκα. Και μετά ταύτα τους βασιλείς των εθνών που κατώκουν εις τα παράλια των δύο ηπείρων όλους τους εφόνευσε· αυτούς δε ποτέ δεν θα τους εφόνευεν, εάν δεν ενίκα προηγουμένως και τας στρατιωτικάς των δυνάμεις. Μετά τα κατορθώματα ταύτα έστησε τας καλουμένας Ηρακλείους στήλας, αι οποίαι είναι τρόπαιον μεν της νίκης του κατά των βαρβάρων, μνημείον δε της ανδρείας του και των αγώνων του, και σύνορα της Ελληνικής χώρας. Υπενθύμισα τα γεγονότα ταύτα διά να αντιληφθής, ότι διά των λόγων μου σε προτρέπω προς τοιαύτας πράξεις, τας οποίας οι πρόγονοί σου εθεώρησαν ως τας ενδοξωτέρας όλων, ως απέδειξαν διά των έργων των.
Πρέπει λοιπόν όλοι οι σώφρονες άνθρωποι λαμβάνοντες ως παράδειγμα τον ανώτερον από όλους τους άλλους να προσπαθούν να τον μιμηθούν, το καθήκον δε τούτο προ πάντων αρμόζει εις σε. Διότι το να μη υπάρχη ανάγκη να μεταχειρίζεσαι ξένα παραδείγματα, αλλά να έχης παράδειγμα ιδικόν σου εκ της οικογενείας σου, πώς δεν είναι φυσικόν αυτό το παράδειγμα να σε παρακινή ώστε να καταβάλης προσπάθειαν διά να γίνης όμοιος με τον πρόγονόν σου; Δεν διισχυρίζομαι ότι θα δυνηθής να μιμηθής όλας τας πράξεις του Ηρακλέους, διότι ούτε μερικοί από τους θεούς δεν ήθελον δυνηθή να πράξουν τούτο· αλλά τουλάχιστον κατά την διάθεσιν της ψυχής και την φιλανθρωπίαν και την εύνοιαν που έτρεφεν εκείνος προς τους Έλληνας θα ηδύνασο να εξομοιωθής με τας προθέσεις εκείνου. Εάν δε πεισθής με τους λόγους μου, δύνασαι να αποκτήσης όσην δόξαν επιθυμείς· διότι είναι ευκολώτερον να αποκτήσης την καλλίστην δόξαν ορμώμενος από την σημερινήν κατάστασιν των πραγμάτων παρά να φθάσης εις την δόξαν που έχεις σήμερον ορμώμενος από την δόξαν που εκληρονόμησες από τους προγόνους σου. Σκέψου τέλος ότι σε προτρέπω να επιχειρήσης πόλεμον, κατά τον οποίον θα εκστρατεύσης όχι με τους βαρβάρους εναντίον εκείνων που δεν είναι δίκαιον να εκστρατεύσης, αλλά μαζί με τους Έλληνας εναντίον τούτων με τους οποίους αρμόζει απόγονοι του Ηρακλέους να πολεμούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου