ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (13.601-13.672)

Πείσανδρος δ᾽ ἰθὺς Μενελάου κυδαλίμοιο

ἤϊε· τὸν δ᾽ ἄγε μοῖρα κακὴ θανάτοιο τέλοσδε,
σοί, Μενέλαε, δαμῆναι ἐν αἰνῇ δηϊοτῆτι.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
605 Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε, παραὶ δέ οἱ ἐτράπετ᾽ ἔγχος,
Πείσανδρος δὲ σάκος Μενελάου κυδαλίμοιο
οὔτασεν, οὐδὲ διαπρὸ δυνήσατο χαλκὸν ἐλάσσαι·
ἔσχεθε γὰρ σάκος εὐρύ, κατεκλάσθη δ᾽ ἐνὶ καυλῷ
ἔγχος· ὁ δὲ φρεσὶν ᾗσι χάρη καὶ ἐέλπετο νίκην.
610 Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάμενος ξίφος ἀργυρόηλον
ἆλτ᾽ ἐπὶ Πεισάνδρῳ· ὁ δ᾽ ὑπ᾽ ἀσπίδος εἵλετο καλὴν
ἀξίνην εὔχαλκον, ἐλαΐνῳ ἀμφὶ πελέκκῳ,
μακρῷ ἐϋξέστῳ· ἅμα δ᾽ ἀλλήλων ἐφίκοντο.
ἤτοι ὁ μὲν κόρυθος φάλον ἤλασεν ἱπποδασείης
615 ἄκρον ὑπὸ λόφον αὐτόν, ὁ δὲ προσιόντα μέτωπον
ῥινὸς ὕπερ πυμάτης· λάκε δ᾽ ὀστέα, τὼ δέ οἱ ὄσσε
πὰρ ποσὶν αἱματόεντα χαμαὶ πέσον ἐν κονίῃσιν,
ἰδνώθη δὲ πεσών· ὁ δὲ λὰξ ἐν στήθεσι βαίνων
τεύχεά τ᾽ ἐξενάριξε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·
620 «λείψετέ θην οὕτω γε νέας Δαναῶν ταχυπώλων,
Τρῶες ὑπερφίαλοι, δεινῆς ἀκόρητοι ἀϋτῆς,
ἄλλης μὲν λώβης τε καὶ αἴσχεος οὐκ ἐπιδευεῖς,
ἣν ἐμὲ λωβήσασθε, κακαὶ κύνες, οὐδέ τι θυμῷ
Ζηνὸς ἐριβρεμέτεω χαλεπὴν ἐδείσατε μῆνιν
625 ξεινίου, ὅς τέ ποτ᾽ ὔμμι διαφθέρσει πόλιν αἰπήν·
οἵ μευ κουριδίην ἄλοχον καὶ κτήματα πολλὰ
μὰψ οἴχεσθ᾽ ἀνάγοντες, ἐπεὶ φιλέεσθε παρ᾽ αὐτῇ·
νῦν αὖτ᾽ ἐν νηυσὶν μενεαίνετε ποντοπόροισι
πῦρ ὀλοὸν βαλέειν, κτεῖναι δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς.
630 ἀλλά ποθι σχήσεσθε καὶ ἐσσύμενοί περ Ἄρηος.
Ζεῦ πάτερ, ἦ τέ σέ φασι περὶ φρένας ἔμμεναι ἄλλων,
ἀνδρῶν ἠδὲ θεῶν· σέο δ᾽ ἐκ τάδε πάντα πέλονται·
οἷον δὴ ἄνδρεσσι χαρίζεαι ὑβριστῇσι,
Τρωσίν, τῶν μένος αἰὲν ἀτάσθαλον, οὐδὲ δύνανται
635 φυλόπιδος κορέσασθαι ὁμοιΐου πτολέμοιο.
πάντων μὲν κόρος ἐστί, καὶ ὕπνου καὶ φιλότητος
μολπῆς τε γλυκερῆς καὶ ἀμύμονος ὀρχηθμοῖο,
τῶν πέρ τις καὶ μᾶλλον ἐέλδεται ἐξ ἔρον εἷναι
ἢ πολέμου· Τρῶες δὲ μάχης ἀκόρητοι ἔασιν.»
640 Ὣς εἰπὼν τὰ μὲν ἔντε᾽ ἀπὸ χροὸς αἱματόεντα
συλήσας ἑτάροισι δίδου Μενέλαος ἀμύμων,
αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ ἐξαῦτις ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθη.
Ἔνθα οἱ υἱὸς ἐπᾶλτο Πυλαιμένεος βασιλῆος,
Ἁρπαλίων, ὅ ῥα πατρὶ φίλῳ ἕπετο πτολεμίξων
645 ἐς Τροίην, οὐδ᾽ αὖτις ἀφίκετο πατρίδα γαῖαν·
ὅς ῥα τότ᾽ Ἀτρεΐδαο μέσον σάκος οὔτασε δουρὶ
ἐγγύθεν, οὐδὲ διαπρὸ δυνήσατο χαλκὸν ἐλάσσαι,
ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων,
πάντοσε παπταίνων, μή τις χρόα χαλκῷ ἐπαύρῃ.
650 Μηριόνης δ᾽ ἀπιόντος ἵει χαλκήρε᾽ ὀϊστόν,
καί ῥ᾽ ἔβαλε γλουτὸν κάτα δεξιόν· αὐτὰρ ὀϊστὸς
ἀντικρὺ κατὰ κύστιν ὑπ᾽ ὀστέον ἐξεπέρησεν.
ἑζόμενος δὲ κατ᾽ αὖθι φίλων ἐν χερσὶν ἑταίρων
θυμὸν ἀποπνείων, ὥς τε σκώληξ ἐπὶ γαίῃ
655 κεῖτο ταθείς· ἐκ δ᾽ αἷμα μέλαν ῥέε, δεῦε δὲ γαῖαν.
τὸν μὲν Παφλαγόνες μεγαλήτορες ἀμφεπένοντο,
ἐς δίφρον δ᾽ ἀνέσαντες ἄγον προτὶ Ἴλιον ἱρὴν
ἀχνύμενοι· μετὰ δέ σφι πατὴρ κίε δάκρυα λείβων,
ποινὴ δ᾽ οὔ τις παιδὸς ἐγίγνετο τεθνηῶτος.
660 Τοῦ δὲ Πάρις μάλα θυμὸν ἀποκταμένοιο χολώθη·
ξεῖνος γάρ οἱ ἔην πολέσιν μετὰ Παφλαγόνεσσι·
τοῦ ὅ γε χωόμενος προΐει χαλκήρε᾽ ὀϊστόν.
ἦν δέ τις Εὐχήνωρ, Πολυΐδου μάντιος υἱός,
ἀφνειός τ᾽ ἀγαθός τε, Κορινθόθι οἰκία ναίων,
665 ὅς ῥ᾽ εὖ εἰδὼς κῆρ᾽ ὀλοὴν ἐπὶ νηὸς ἔβαινε·
πολλάκι γάρ οἱ ἔειπε γέρων ἀγαθὸς Πολύϊδος
νούσῳ ὑπ᾽ ἀργαλέῃ φθίσθαι οἷς ἐν μεγάροισιν,
ἢ μετ᾽ Ἀχαιῶν νηυσὶν ὑπὸ Τρώεσσι δαμῆναι·
τῶ ῥ᾽ ἅμα τ᾽ ἀργαλέην θωὴν ἀλέεινεν Ἀχαιῶν
670 νοῦσόν τε στυγερήν, ἵνα μὴ πάθοι ἄλγεα θυμῷ.
τὸν βάλ᾽ ὑπὸ γναθμοῖο καὶ οὔατος· ὦκα δὲ θυμὸς
ᾤχετ᾽ ἀπὸ μελέων, στυγερὸς δ᾽ ἄρα μιν σκότος εἷλεν.

***

Κι ίσια προς τον Μενέλαον ο Πείσανδρος εχύθη·
μοίρα τον έφερνε κακή στο τέλος του θανάτου
να πέσει από το χέρι σου, Μενέλαε, στον αγώνα.
Και οπόταν επροχώρησαν κι ευρέθησαν αντίκρυ,
605 του Ατρείδ᾽ η λόγχη έγυρε αλλού κι εκείνον δεν επήρε
και την πλατιάν ο Πείσανδρος ασπίδα του Ατρείδη
κτύπησε, αλλά δεν μπόρεσε να έβγει πέρα η λόγχη·
η ασπίδα την σταμάτησε και το κοντάρι εκόπη.
Και αυτός εχάρη μέσα του και νίκην εφαντάσθη.
610 Με το ασημόκομπο σπαθί πέφτει σ᾽ αυτόν ο Ατρείδης·
και κάτω απ᾽ την ασπίδα του καλόχαλκην αξίνα
μέσα εις στελιάρι ελάινο μακρύ και στιλβωμένο
φούκτωσε ο Πείσανδρος και ομού να κτυπηθούν ορμούσαν.
Στης κόρυθος της φουντωτής τον κώνον δίδει κτύπον
615 ο Πείσανδρος, κι επάνωθεν της μύτης ο Ατρείδης
στο μέτωπο· κι εκρότησαν τα κόκαλα κι επέσαν
στα πόδια εμπρός τα μάτια του στο χώμα αιματωμένα.
Και ως έπεσ᾽ έγινε κυρτός· τον πάτησε στο στήθος
κείνος, του επήρε τ᾽ άρματα κι επάνω του εκαυχήθη:
620 «Να, πώς θ᾽ αφήστε γρήγορα των Δαναών τα πλοία,
ω Τρώες ανομότατοι, για φόνους διψασμένοι.
Άλλες δεν φθάνουν εντροπές, το αδίκημα εις εμένα
εκάμετε, κακόσκυλα, χωρίς του αστραποφόρου
Διός ξενίου τον θυμόν ποσώς να στοχασθείτε,
625 που αυτός τους πύργους γρήγορα της πόλης σας θα ρίξει.
Την νυμφευτήν γυναίκα μου, που σας φιλοξενούσε,
επήρετε κι εφύγετε, και τόσους θησαυρούς μου.
Και τώρα πάλι μαίνεσθε τα ποντοπόρα πλοία
να κάψετε και τες ζωές να κόψτε των ηρώων.
630 Αλλά θα πέσ᾽ η μάνητα του Άρη που σας καίει.
Δία πατέρα, ενώ θεών και ανθρώπων εις την γνώσιν
σε λέγουν πρώτον, από σε τούτα συμβαίνουν όλα·
ιδού, πώς φίλος γίνεσαι προς προπετείς ανθρώπους
τους Τρώας, που ανομότατην την γνώμην πάντοτ᾽ έχουν
635 και του πολέμου δεν μπορούν την λύσσαν να κορέσουν.
Κόρον εις όλα ευρίσκομεν, στον ύπνον, στην αγάπην,
εις τον εξαίσιον χορόν και εις το τερπνό τραγούδι,
και σ᾽ όλα εκείνα ευφραίνεται πλιότερα ή στες μάχες
καθείς· αλλ᾽ είναι αχόρταγοι στον πόλεμον οι Τρώες».
640 Είπε, του επήρε τ᾽ άρματα τα αιματοβαμμένα
τα ᾽δωκε των συντρόφων του κι εβγήκε στους προμάχους
ο ασύγκριτος Μενέλαος· κει πάνω του επετάχθη
του Πυλαιμένη βασιλιά το τέκνον, ο Αρπαλίων·
στο πλάγι του γλυκού πατρός είχ᾽ έλθει στην Τρωάδα
645 να πολεμήσει, ούδ᾽ έγυρεν εις την πατρίδα πλέον·
μες στην ασπίδα ελόγχισεν εκείνος του Ατρείδη
εγγύθε, αλλά δεν μπόρεσε να έβγει πέρα η λόγχη,
και στους συντρόφους σύρθηκε να σώσει την ζωήν του
παντού κοιτώντας μη κανείς το σώμα του λαβώσει.
650 Και ως φεύγει, βέλος χάλκινο του ρίχνει ο Μηριόνης·
τον ᾽πιτυχαίνει στο δεξιό μερί και αντίκρ᾽ η λόγχη
στην φούσκαν βγαίνει, αφού περνά στο κόκαλο αποκάτω.
Κάτω καθίζει, στων γλυκών συντρόφων τες αγκάλες
ψυχομαχώντας και στην γην ξαπλώθη τεντωμένος
655 ωσάν σκουλήκι κι έπινεν η γη το μαύρον αίμα.
Οι Παφλαγόνες μαχηταί τον επεριποιούντο
στ᾽ αμάξι τον ανέβασαν και στην αγίαν Ίλιον
τον φέραν κι έκλαιε μ᾽ αυτούς κατόπιν ο πατέρας
αλλά δεν είχε ξαγοράν ο υιός του πεθαμένος.
660 Ο Πάρις σφόδρα εθύμωσε δι᾽ αυτόν τον σκοτωμένον·
ξένον τον είχε ανάμεσα των Παφλαγόνων φίλον·
με αυτόν τον πόνον έριξε το χαλκοφόρο ακόντι.
Ευχήνωρ ήταν κάποιος, υιός του Πολυΐδου
του μάντη, πλούσιος κι ευγενής, εγκάτοικος Κορίνθου·
665 γνώστης της μοίρας του κακής είχε ανεβεί στο πλοίον.
Ότι ο Πολύιδος συχνά του είπε ο γηραλέος
οπού στο σπίτι από κακήν αρρώστιαν θα πεθάνει,
ή στ᾽ άρμενα των Αχαιών θα πέσει από τους Τρώας·
όθεν το βαρύ πρόστιμον των Αχαιών να λάβει
670 απόφευγε και απ᾽ την σκληρήν αρρώστιαν να υποφέρει.
Κάτω απ᾽ τ᾽ αυτί τον κτύπησε και απ᾽ το σιαγόνι ο Πάρις·
τα μέλη του άφησε η ψυχή κι επήρε τον μαυρίλα.

Η τοξικότητα στην ανθρώπινη συμπεριφορά

Ο όρος για την τοξικότητα στην ανθρώπινη συμπεριφορά, χρησιμοποιείται ευρέως στον ξένο επιστημονικό τύπο για να δηλώσει κάποιους ανθρώπους που εκδηλώνουν την τάση να δυσαρεστούν και να απογοητεύουν με τη συμπεριφορά τους, τους άλλους, με αποτέλεσμα να μη λειτουργούν μέσα σε σχέσεις και να προκαλούν συναισθηματική ή ψυχολογική φθορά σε όσους τους έχουν στη ζωή τους.

To 2018 το λεξικό της Οξφόρδης, έκρινε τη λέξη «τοξικός» ως την πιο χρησιμοποιημένη λέξη μέσα στο έτος που σημαίνει πως αντανακλούσε τη διάθεση, ή μια τρέχουσα νόρμα στη διάρκεια της χρονιάς, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία. Έτσι ο όρος τοξικός φαίνεται να απασχόλησε πολλά άρθρα με κυριολεκτική ή μεταφορική έννοια που συναντούμε στην ψυχολογία.

Τι χαρακτηριστικά έχει τελικά ένας τοξικός άνθρωπος

Οι τοξικές συμπεριφορές είναι αναγνωρίσιμες για τη βλάβη που προκαλούν στους ανθρώπους και είναι δείκτες ενός ανεπίλυτου τραύματος, μιας ψυχολογικής διαταραχής ή απλά μιας προσωπικότητας που απομυζεί την ενεργειακή κατάσταση των άλλων ανθρώπων με σκοπό την προσωπική ικανοποίηση.

10 χαρακτηριστικά απομονώθηκαν για να δείξουν την τοξικότητα στη συμπεριφορά

Xειριστικότητα: Η τάση να εξαπατάς τον άλλον, να τον χρησιμοποιείς για να πετύχεις ένα προσωπικό στόχο ή σκοπό χωρίς να νοιάζεσαι για τις ανάγκες ή τα συναισθήματα του.

Επικριτικότητα: Οι τοξικοί άνθρωποι είναι έντονα επικριτικοί στη συμπεριφορά των άλλων συνήθως με ένα αρνητικό πρόσημο. Δεν είναι εύκολο να αποσπάσεις καλό λόγο από αυτούς για κάποιον άλλο.

Ανευθυνότητα: Σε όλες τους τις σχέσεις δείχνουν μια γενική συμπεριφορά του "δε με νοιάζει". Η δική τους λογική είναι πως εσύ φταις που νιώθεις έτσι ή εσύ προκάλεσες κάτι, δεν παίρνουν ευθύνη για τίποτα δικό τους.

Έλλειψη απολογητικότητας: αυτό συμβαίνει διότι η ενέργεια τους συγκεντρώνεται πάνω στους άλλους κι όχι στον εαυτό τους. Δεν αναγνωρίζουν φυσικά λάθη δικά τους ή δικαιολογούν οτιδήποτε έκαναν που σας πλήγωσε ή σας υποτίμησε.

Εξαπάτηση: Το ψέμα είναι είναι μια καθημερινότητα για εκείνους και κάτι φυσιολογικό, ως επακόλουθο αδυνατούν να χτίσουν δεσμούς εμπιστοσύνης, δεν έχουν καθόλου ενσυναίσθηση για τη ζωή ή τα προβλήματα των άλλων.

Θρασύτητα: Δεν έχουν θάρρος αλλά θράσος ώστε να επιβληθούν στις ζωές των άλλων, να τις αποδιοργανώσουν ή να τις καταστρέψουν.

Δραματοποίηση: Η συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων είναι υπερβολική, δραματική, ακόμη κι αν είναι ευγενικοί κάποιες φορές μην αναρωτηθείς αν προσποιούνται σίγουρα το κάνουν.

Προσβολές ή χυδαίος λόγος: άνθρωποι που σχετίστηκαν με τοξικούς ανθρώπους το κατανοούν αμέσως πόσο εύκολο είναι για αυτούς να εκφράζονται με το χειρότερο τρόπο ή να χρησιμοποιούν λεκτική βία.

Αρνητική ενέργεια: στο εξωτερικό τους ονομάζουν βαμπίρ της θετικής ενέργειας αφού μπλοκάρουν με ευχαρίστηση οτιδήποτε καλό ή λειτουργικό μπορεί να βιώσουν από τους άλλους.

Κουτσομπολιό: τελευταίο είναι ένα χαρακτηριστικό που δείχνει πόσο τους αρέσει η ενασχόληση με τη ζωή των άλλων που συνήθως κρίνουν αρνητικά και είναι ένα ορατό σημάδι να απομακρυνθείτε πριν να είναι αργά.

Στην ζωή, η σχέση με ένα τοξικό άνθρωπο, γίνεται εξαρτητική, αφού χάνονται εύκολα τα όρια και μέσα από το συναισθηματικό δέσιμο μαζί τους είναι πραγματικά δύσκολο να φύγει κανείς αφού είναι πολύ πιθανό να παρερμηνευτεί το παθολογικό τους ενδιαφέρον στη σχέση με την πραγματική αγάπη.

Πώς να αναγνωρίσεις ότι βρίσκεσαι σε μια τοξική σχέση

Κάθε αλληλεπίδραση τελειώνει με το να νιώθεις άδειος, απογοητευμένος και θλιμμένος.

Ανεξάρτητα από το πόσο προσφέρατε, πόσο επενδύσατε συναισθηματικά σε αυτή τη σχέση, ποτέ δεν είναι αρκετό.

Κάθε προσπάθεια που κάνετε για να ξεκαθαριστεί η θέση σας, γυρίζει εναντίον σας, αντιστρέφεται και κατηγορείστε ότι εσείς είστε ο επιθετικός.

Τελικά φτάνετε στο σημείο να αναγνωρίσετε πως αυτή η σχέση είναι η αιτία για πολλά από τα προβλήματά σας κι ότι η ζωή σας δεν προχωράει όπως θα θέλατε.

Μπορώ να τη διορθώσω;

Όλες οι σχέσεις αξίζουν μια προσπάθεια ίσως και περισσότερες αλλά μέχρι ενός σημείου. Σε μια τοξική σχέση, θα υπάρχει πάντα πτώση και κατάρρευση αφού:

-η αρνητική διάθεση, ο θυμός, η δυστυχία γίνονται ο κανόνας

-αποφεύγετε όλο και περισσότερο ο ένας τον άλλον

-η εργασία και οι σχέσεις σας με άλλους ανθρώπους αρχίζουν να κλονίζονται

Υπάρχει ένα λεπτό διαχωριστικό σημείο όπου μπορείς να αναγνωρίσεις τον εαυτό σου ως θύμα μέσα σε μια τοξική σχέση ή το δικό σου μερίδιο ευθύνης για τη διατήρηση της χωρίς όμως να νιώθεις θύμα. Επειδή είναι προφανές πως σε μια τέτοια σχέση θα υπάρχει έκπτωση σεβασμού και μη υγιής τρόπος επικοινωνίας, όταν η σχέση γίνει κακοποιητική από το ένα μέλος, τότε είστε στη θέση του θύματος και αυτό είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι για βοήθεια.

Οι τοξικοί άνθρωποι είναι συνήθως άνθρωποι που δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν πρόβλημα συμπεριφοράς, οπότε τα όρια απαραιτήτως πρέπει να μπουν από εσάς, το κυριότερο όμως είναι η διατήρηση τους!

Σε καμία περίπτωση μην μπείτε στον κόπο να τον βοηθήσετε ή να τον αλλάξετε, σίγουρα θα βρεθείτε χαμένοι.

Σκληροί με τον εαυτό μας;

Οι περισσότεροι αναγνωρίζουμε πότε ένα άλλο άτομο είναι συναισθηματικά κακοποιητικό: Ο τρόπος με τον οποίο μιλά έχει σκοπό να καταρρακώσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή μας με υποτιμήσεις.

Μπορεί όμως να είναι πολύ πιο δύσκολο να αναγνωρίσουμε αυτό το μοτίβο όταν ο θύτης είναι ο δικός μας εσωτερικός επικριτής. Αν μιλάτε στον εαυτό σας με σκληρό και επιζήμιο τρόπο, το να βρείτε νέους τρόπους να χρησιμοποιείτε τον εσωτερικό διάλογο υπέρ σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποκτήσετε δύναμη, συναισθηματική ασφάλεια και αυτοπεποίθηση.

Γιατί προκαλούμε στον εαυτό μας συναισθηματικό πόνο;

Η εσωτερική μας φωνή μπορεί να προέρχεται από διάφορες πηγές, αλλά συνήθως ξεκινά από μικρή ηλικία. Αυτό ισχύει για όλους τους τύπους, συμπεριλαμβανομένων των επώδυνων και επιβλαβών. Πολλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στη συναισθηματική αυτο-κακοποίηση: η τελειομανία, οι προηγούμενες σχέσεις, η παιδική μας ηλικία, ψυχικές διαταραχές ψυχικής υγείας.

Παράλληλα, τα αποτελέσματα που συνδέονται με την επιβλαβή εσωτερική φωνή είναι συχνά σταθερά: Η έρευνα δείχνει ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η λιγότερη αυτοπεποίθηση συνήθως προκύπτουν από αυτή τη συμπεριφορά.

4 συναισθηματικά επιβλαβείς συνήθειες που χρειάζεται να αντικαταστήσουμε

Συγκεκριμένοι προσδιορισμοί/Ταμπέλες

Οι περιοριστικές ταμπέλες είναι μια συνήθεια που θα έπρεπε να έχουμε αποβάλει από το δημοτικό ακόμα. Γιατί λοιπόν μιλάμε στον εαυτό μας με τρόπους που διαφορετικά αναγνωρίζουμε ως κακοπροαίρετους; Η αυτοεκτίμηση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Αν έχετε την τάση να θεωρείτε τον εαυτό σας λιγότερο σημαντικό από τους άλλους, το να τον υποτιμάτε μπορεί να μην σας φαίνεται τόσο σημαντικό σε σύγκριση με τη σκέψη ότι φέρεστε έτσι σε ένα άλλο άτομο.

Παραδείγματα: «Είμαι τόσο κακομαθημένος. Γιατί δεν μπορώ να έχω λίγο αυτοέλεγχο;», «Πώς μπόρεσα να είμαι τόσο ανεγκέφαλος; Όλοι πρέπει να ξέρουν ότι είμαι ανόητος».

Εναλλακτικά: «Μόλις έφαγα comfort food. Θα μπορούσε αυτό να σχετίζεται με το πώς αισθάνομαι τελευταία;». «Ήταν ντροπιαστικό, αλλά μπορεί να γελάω με αυτό μέχρι την επόμενη εβδομάδα».

Αυτο-αμφιβολία

Η αυτοαμφισβήτηση μπορεί να σημαίνει ότι αμφισβητούμε τον εαυτό μας ή ότι ανησυχούμε ότι δεν είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στις συνθήκες ή στους στόχου. Έρευνα του 2020 υπογραμμίζει πώς η αυτοαμφιβολία συνδέεται με την τελειομανία και το σύνδρομο του απατεώνα. Εν ολίγοις, οι άνθρωποι που θέτουν απίστευτα υψηλούς στόχους για τον εαυτό τους μπορεί να είναι πιο πιθανό να αισθάνονται ότι έχουν αποτύχει όταν η απόδοσή τους δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα ή τους στόχους τους.

Παραδείγματα: «Αν κάνω αυτή την ερώτηση, όλοι θα καταλάβουν πόσο ανόητος είμαι», «Δεν πρέπει να προσπαθήσω να βοηθήσω γιατί είναι βέβαιο ότι θα τα κάνω όλα θάλασσα».

Εναλλακτικές: «Αισθάνομαι μπερδεμένος, αλλά το να κάνω αυτή την ερώτηση θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα»., «Φαίνεται ότι χρειάζονται τη βοήθειά μου. Ίσως θα έπρεπε να ρωτήσω τι χρειάζονται περισσότερο αυτή τη στιγμή.

Γνωστικές στρεβλώσεις

Οι γνωστικές διαστρεβλώσεις είναι δυσπροσαρμοστικές ή μη χρήσιμες συνήθειες σκέψης. Πολλές γνωστικές διαστρεβλώσεις συμβαδίζουν με τον συναισθηματικό αυτοτραυματισμό, επειδή τείνουν να δημιουργούν άκαμπτες νοοτροπίες που δεν αφήνουν χώρο για αποχρώσεις ή πολυπλοκότητα. Οι κοινές γνωστικές στρεβλώσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε καταχρηστική αυτο-ομιλία περιλαμβάνουν:

– Φιλτράρισμα: εστίαση μόνο στα αρνητικά μιας κατάστασης, ενώ αγνοούνται οι θετικές πτυχές.

– Πρέπει: εμμονή στο πώς θα έπρεπε να είμαστε και συνεχής απογοήτευση όταν δεν ανταποκρινόμαστε.

– Γενίκευση: Κρίνουμε τον εαυτό μας σε όλους τους τομείς με βάση ένα γεγονός.

– Πλάνη ελέγχου: Επιρρίπτετε ευθύνες στον εαυτό μας σε καταστάσεις που δεν είναι υπό τον έλεγχό μας

Παραδείγματα: «Κανείς δεν πρόκειται να με ξαναπάρει στα σοβαρά μετά από αυτό», «Εγώ φταίω που η οικογένειά μου έχασε αυτή την ευκαιρία. Είμαι άχρηστη για τα παιδιά μου», «Αν δεν είχα εμπλακεί σε αυτό, όλοι θα ήταν καλύτερα».

Εναλλακτικές: «Όλοι κάνουν λάθη. Τι μπορώ να μάθω από αυτό;», «Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι συνεχίζω να είμαι εδώ για την οικογένειά μου, ακόμα κι αν δεν τα κάνω πάντα όλα σωστά», «Είμαι υπεύθυνος για το δικό μου μέρος αυτού του έργου, αλλά και άλλοι παράγοντες που δεν μπορούσα να ελέγξω συνέβαλαν στο αποτέλεσμα».

Αυτοκαταστροφικός λόγος

Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσετε πότε ο εσωτερικός διάλογός σας γίνεται σκληρός. Μερικές ενδείξεις ότι η «αυτο-τρομοκρατία» ζει και βασιλεύει περιλαμβάνουν το να απειλείτε τον εαυτό σας ή να λέτε στον εαυτό σας ότι αξίζετε ένα κακό αποτέλεσμα ή μέλλον.

Παραδείγματα: «Είμαι αηδιαστική. Μου αξίζει να μείνω μόνη μου για πάντα», «Μπορώ κάλλιστα να παραιτηθώ – αν δεν μπορώ να κάνω ούτε αυτό, δεν αξίζω τίποτα καλό».

Εναλλακτικές: «Δεν αισθάνομαι καλά. Τι θα μπορούσε να με βοηθήσει να νιώσω καλύτερα αυτή τη στιγμή;», «Αυτή η θέση εργασίας είναι απογοητευτική. Ίσως θα έπρεπε να πω στον εργοδότη μου πώς μπορούμε να αλλάξουμε τις συνθήκες», «Δεν είναι πάντα εύκολο να εκτίθεμαι, αλλά συνεχίζω να κάνω την προσπάθεια και αυτό απαιτεί θάρρος».

Πώς μπορούμε να θέσουμε όρια στους τοξικούς γονείς ως ενήλικες

Η δημιουργία υγιών ορίων για τους τοξικούς γονείς μπορεί να είναι πολύ δύσκολη, επειδή, ως ενήλικες, συχνά είμαστε ακόμα παγιδευμένοι στα παλιά μοτίβα της παιδικής ηλικίας χωρίς καν να το γνωρίζουμε. Απλώς ζούμε μέσα στο μοτίβο και το επαναλαμβάνουμε, μέχρι που κάπου στην πορεία αρχίζουμε να βλέπουμε ή να αισθανόμαστε πώς το μοτίβο μας επηρεάζει.

Ακόμα και όταν το βλέπουμε ή το νιώθουμε, μπορεί να μας πάρει ακόμα λίγο χρόνο και προσπάθεια για να αρχίσουμε να δημιουργούμε υγιή όρια, επειδή νιώθουμε ενοχές, ή δεν θέλουμε να ξεκινήσουμε μια διαφωνία, ή φοβόμαστε ότι θα πληγώσουμε τα συναισθήματα των γονιών μας, ή απλά είμαστε τόσο μπλεγμένοι που δεν φαίνεται να μπορούμε να βρούμε το δρόμο για να ξεφύγουμε από αυτό.

Αυτό που τείνουμε να φοβόμαστε περισσότερο είναι το πώς θα αντιδράσουν στην είδηση ότι έχουμε ένα νέο όριο στο οποίο θα επιμείνουμε. Φοβόμαστε ότι δεν θα μπορέσουν να ανεχτούν το όριο και ότι η ζωή τους θα καταρρεύσει. Φοβόμαστε ότι θα σταματήσουν να σχετίζονται μαζί μας, ή ότι δεν θα μας θέλουν πια στη ζωή τους, ή ότι η συζήτηση θα καταλήξει σε έναν μεγάλο καυγά. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε αυτόν τον φόβο από τότε που μας τον έβαλαν για πρώτη φορά μέσα μας – αυτοί – χρόνια πριν.

Όμως, είμαστε ενήλικες, το ίδιο και αυτοί. Το πώς θα αντιδράσουν μπορεί να προβλεφθεί σωστά. Ας υποθέσουμε ότι είστε σωστοί στη σκέψη σας για το πώς μπορεί να αντιδράσουν, αλλά ας υποθέσουμε επίσης ότι δεν είστε υπεύθυνοι για το πώς αντιδρούν – αυτό αφορά 100% αυτούς.

Ας υποθέσουμε ότι η ζωή τους θα καταρρεύσει μόνο αν επιλέξουν να την αφήσουν να καταρρεύσει και ότι αν σταματήσουν να σχετίζονται, ότι απλώς προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της σχέσης. Ας υποθέσουμε ότι τα μοτίβα ανάμεσα σε εσάς και τους γονείς σας θα εμφανιστούν φωτεινά και καθαρά όταν αρχίσετε να είστε πιο αυθεντικοί σε αυτή τη σχέση.

Τότε αυτά τα μοτίβα μπορούν να συζητηθούν και ίσως να αντιμετωπιστούν με υγιή τρόπο. Ας υποθέσουμε ότι κάθε καυγάς χρειάζεται δύο συμμετέχοντες και αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να συμμετέχετε σε κάθε καυγά που ξεκινούν. Πάνω απ’ όλα, ας υποθέσουμε ότι το να μεγαλώνεις σημαίνει να απελευθερώνεσαι από τα ανθυγιεινά μοτίβα της παιδικής ηλικίας. Με όλες αυτές τις παραδοχές κατά νου, αυτή η ανάρτηση έχει σκοπό να μας δώσει μερικές απλές επιλογές ορίων για ορισμένους συγκεκριμένους τύπους τοξικότητας.

Τοξικοί γονείς που προσπαθούν να μας ελέγξουν

Με αυτούς τους γονείς, το ζήτημα συχνά γίνεται θέμα εξουσίας έναντι ενοχής. Νιώθουμε ότι οι γονείς μας πρέπει να έχουν κάποιο έλεγχο, επειδή πάντα τον είχαν, και νιώθουμε ενοχές που προσπαθούμε να πάρουμε πίσω τη ζωή μας. Ίσως προσπαθούν να διαχειριστούν τα παιδιά σας, ή θέλουν να παρέμβουν στο γάμο σας, ή προσπαθούν να σας ελέγξουν με τα χρήματα, ή ίσως προσπαθούν να σας ενοχοποιήσουν για να τους φροντίζετε με κάποιο τρόπο.

Σε κάθε συγκυρία, χάνεστε σε ένα σύννεφο σύγχυσης, γιατί σίγουρα το κάνουν αυτό επειδή σας αγαπούν, σωστά; Η αγάπη όμως δεν έχει καμία σχέση με τις προσπάθειές τους να σας ελέγξουν. Ο έλεγχος δεν είναι αγάπη.

Έτσι, μια επιλογή είναι να αρχίσετε να συνειδητοποιείτε τι θέλετε – αυτό που επιθυμείτε στη δεδομένη κατάσταση και στη συνέχεια να το θέσετε σαν το όριο που είναι. «Μαμά, θέλω να κάνω το χ, ψ, ζ και έτσι θα γίνει». «Μπαμπά, θέλω αυτή τη δουλειά, όχι εκείνη, γι’ αυτό και θα την επιλέξω». Όταν αντιδρούν, προσπαθήστε να είστε παρόντες στα δικά σας συναισθήματα αντί να προσπαθείτε να διορθώσετε ή να αλλάξετε τα δικά τους.

Τοξικοί γονείς που είναι εθισμένοι

Όταν έχουμε μεγαλώσει με εθισμένους γονείς, μπορεί να έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι είναι δουλειά μας να τους διορθώσουμε ή να τους φροντίσουμε με κάποιο τρόπο. Έτσι, τους επιτρέπουμε κάθε είδους χάρες που δεν θα επιτρέπαμε σε κανέναν άλλο φυσιολογικό άνθρωπο. Μπορεί να έχουμε την τάση να νιώθουμε ένοχοι και υπεύθυνοι γι’ αυτούς και αυτό είναι ένα μοτίβο που δύσκολα σπάει.

Έτσι, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε εξετάζοντας την πραγματικότητα της ευθύνης γενικά. Ποιος είναι υπεύθυνος για την ευτυχία και την ευημερία σας; Αν απαντήσατε «εγώ», απαντήσατε σωστά. Το ίδιο ισχύει και γι’ αυτούς. Ξεκινήστε λοιπόν με κάτι μικρό για το οποίο αναλάβατε την ευθύνη και δώστε το παράδειγμα.

Τοξικοί γονείς που παίζουν το ρόλο του θύματος

Αυτοί οι γονείς απαιτούν μέσω της χειραγώγησης να τους φροντίζουμε, γιατί με τις συμπεριφορές τους κάνουν φανερό ότι δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους. Ίσως έχετε το ρόλο του γονέα σε όλη σας τη ζωή. Έχετε ακούσει τη μαμά να παραπονιέται για τον μπαμπά και το αντίστροφο.

Έχετε πληρώσει λογαριασμούς και έχετε ανακουφίσει συναισθήματα και απλά ήσασταν ο γενικός φροντιστής. Μια επιλογή, και πάλι, είναι να ξεκινήσετε με κάτι μικρό και να επιμείνετε ότι δεν θα το φροντίσετε άλλο – και μετά να τους αφήσετε να σκοντάψουν σε αυτό χωρίς τη βοήθειά σας.

Τοξικοί γονείς που είναι κακοποιητικοί

Αυτοί οι γονείς σας έχουν κυριολεκτικά πληγώσει, συναισθηματικά ή σωματικά. Και μπορεί ακόμη και να νομίζετε ότι η συμπεριφορά τους απέναντί σας είναι φυσιολογική.

Αλλά ως ενήλικες που είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τη ζωή τους, έχετε την επιλογή ως προς το πόσο θα ανεχτείτε. Μπορεί να επιλέξετε να μη συναναστρέφεστε πλέον καθόλου μαζί τους. Ή μπορεί απλώς να τερματίσετε κάθε συζήτηση που αρχίζει να γίνεται οργισμένη ή υβριστική. Υπάρχουν πολλοί ευγενικοί άνθρωποι εκεί έξω για να διαμορφώσετε υγιείς σχέσεις μαζί τους. Δεν χρειάζεται να ανέχεστε την κακοποίηση.

Το κυριότερο είναι να θυμάστε ότι η ζωή σας ανήκει σε εσάς και είναι δική σας ευθύνη να φροντίζετε καλά αυτή τη ζωή. Δεν είναι τώρα και δεν ήταν ποτέ δική σας ευθύνη να φροντίσετε τη ζωή τους. Μπορείτε να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας χωρίς να είστε αγενείς με τους άλλους. Τα όρια δεν είναι αγενή – απλώς είναι πιο αυθεντικά από τα παλιά ανθυγιεινά μοτίβα.

Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου»

Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με διάφορες καταστάσεις που αναδύουν μέσα μας ποικίλα συναισθήματα. Θεωρείται φυσιολογικό να μην μας απασχολούν ιδιαίτερα όσα γεγονότα μας δίνουν ευχαρίστηση. Παρόλο που και σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμο να παρατηρήσουμε το ερέθισμα και το εσωτερικό στοιχείο που συντονίζεται με το πρώτο, ώστε να παραχθεί το θετικό συναίσθημα, θα ασχοληθούμε με όλα εκείνα που αφήνουν μια δυσάρεστη γεύση και συχνά προκαλούν αφόρητο πόνο.

Έχετε αναρωτηθεί αν όλα αυτά τα γεγονότα δεν είναι παρά προβολές; Σαν να είναι η καθημερινότητα μια μεγάλη οθόνη σινεμά που πάνω της προβάλλονται λογής – λογής ταινίες; Υποθέστε για μια στιγμή ότι αυτό που βιώνετε δεν είναι η αρχή ενός σεναρίου που σας καλεί να πρωταγωνιστήσετε με κάποιο τρόπο, αν και θα μπορούσε να είναι αλλά αυτό θα το δούμε σε επόμενο άρθρο, αλλά το τέλος ή το αποτέλεσμα.

Θα το αναλύσουμε αυτό, αλλά σκεφτείτε για λίγο τι θα κάνατε αν παρατηρούσατε ένα κείμενο με πολύ –πολύ μικρά γράμματα και σας ήταν δύσκολο να διαβάσετε το περιεχόμενο του. Σκεφτείτε επίσης, απ’ την εμπειρία σας, αν είναι γενικά πιο εύκολο να διακρίνουμε κάτι έξω από μας ή μέσα σε μας.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας μας λέει, μέσα από την αλληγορία του Σπηλαίου, ότι όσα αντιλαμβανόμαστε είναι σκιές κι όχι τα πραγματικά αντικείμενα και μάλιστα επιμένει ότι είναι σκιές ειδώλων πράγμα που σημαίνει ότι το αληθινό αντικείμενο είναι ακόμη πιο πίσω απ’ όλα αυτά. Εν ολίγοις υποστηρίζει ότι όσα συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας είναι προβολές και μάλιστα κακέκτυπα αποτελέσματα αρχετυπικών ιδεών.

Προσπαθήστε λίγο να συνδυάσετε τα παραπάνω και ίσως φτάσετε στο συμπέρασμα ότι η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι μια προβολή του εσωτερικού μας κόσμου, με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει περισσότερο αντιληπτή ότι προβάλει τα εσωτερικά μας στοιχεία ακόμη κι αν σε μας εμφανίζονται με μια ακατανόητη μορφή. Υπό αυτή την οπτική τα στοιχεία ενός φαινομένου είναι η αφορμή κι όχι η αιτία. Είναι ένα ερέθισμα το οποίο συνάπτεται με ένα εσωτερικό μας κομμάτι κι αυτή η επαφή προκαλεί μια ανάφλεξη που την αποκαλούμε συναίσθημα.

Αν δεν γίνει έτσι τότε πρέπει εμείς οι ίδιοι να σκύψουμε μέσα μας για να ανακαλύψουμε τον εσωτερικό μας κόσμο και τα στοιχεία που τον συνθέτουν. Πράγμα πολύ δύσκολο αλλά πολύ πιο ωφέλιμο. Ωστόσο επειδή αυτό συμβαίνει σπάνια κι από λίγους, τα εξωτερικά φαινόμενα παίζουν τον άχαρο ρόλο της αφύπνισης.

Έτσι ο εσωτερικός κόσμος αναζητά μια οθόνη για να μεγεθύνει όσα περιέχει καθώς κι ένα σενάριο για να μπορέσουν οι άνθρωποι να αναγνωρίσουν τι συμβαίνει μέσα τους. Όσο οδυνηρό κι αν είναι ένα γεγονός ή μια κατάσταση στην ουσία είναι το τέλος, το αποτέλεσμα και πρέπει να αδράξουμε ως μίτο το συναίσθημα για να οδηγηθούμε στην αρχή, στην πραγματική αιτία. Η ζωή εμφανίζεται καθημερινά ως μια εξίσωση κι αν 6+1=7 αυτό που βιώνουμε είναι το 7 αλλά αν θέλουμε να αλλάξει το 7, επειδή δεν μας αρέσει, τότε πρέπει να εργαστούμε με την άλλη πλευρά της εξίσωσης.

Αν πάμε στην άλλη πλευρά της εξίσωσης θα δούμε ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά στοιχεία. Το ένα είναι το εξωτερικό ερέθισμα και το άλλο το εσωτερικό μας στοιχείο. Είναι προτιμότερο να διορθώσουμε το εσωτερικό στοιχείο για να έχουμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Το εξωτερικό στοιχείο είναι η μονάδα, είναι αυτό που πάντα θα εμφανίζεται για να ‘’ενοχλήσει’’ αυτό που βρίσκεται μέσα μας.

Δείτε τη καθημερινότητα ως προβολή, ως λύση κι όχι ως πρόβλημα και τότε θα είναι πιο εύκολο να ανακαλύψετε το πραγματικό πρόβλημα.

Αχαριστία

1. Τι είναι η αχαριστία;

Αχάριστος, αποκαλείται αυτός που δεν εκτιμά την προσφορά αλλά κι ο ανικανοποίητος που τα έχει όλα και γκρινιάζει για τα λίγα που δεν έχει. Ο αχάριστος είναι σαν ένα βάζο χωρίς πάτο, ό,τι και να βάλεις μέσα, πάλι άδειο παραμένει.

Η αχαριστία είναι μια συναισθηματική μειονεξία – ψυχική τσιγγουνιά –είναι ένα έκδηλο σημάδι κακού εγωισμού, το οποίο εκδηλώνεται ως αδιαφορία.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;

Ο αχάριστος άνθρωπος συνεχώς παραπονιέται για τη δουλειά του, το σπίτι του, την πόλη του, την οικονομική του κατάσταση και τη ζωή του. Πάντα θα βρει κάτι άσχημο και δυσάρεστο να εστιάσει τη προσοχή του.

Πιστεύει πως είναι άτυχος και όλα πάνε άσχημα στη ζωή του.

Δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος, ούτε ικανοποιημένος γιατί πάντα θα βρει κάτι που να μη του αρέσει ή να του λείπει.

Θεωρεί τους γύρω του υπεύθυνους για τη δυστυχία του και πιστεύει πως είναι το θύμα μίας περίστασης όταν κάτι δεν πηγαίνει καλά.

Δεν έχει μάθει να αναλαμβάνει τις δικές του ευθύνες.

Επίσης φθονεί και διακατέχεται από μια πεποίθηση ανωτερότητας.

2. Ποιοι οι λόγοι της αχαριστίας;

Είναι θέμα γονιδίων, βιωμάτων η έλλειψη παιδείας.

Αναμφίβολα, το περιβάλλον μπορεί να παίξει ρόλο στον ψυχισμό και στις αξίες του ατόμου.

Ο τρόπος που σε έχουν γαλουχήσει και σου έχουν φερθεί, επηρεάζουν τις μελλοντικές συμπεριφορές και επιλογές μέχρι ένα σημείο.

Είναι είδος ψυχικής αναπηρίας.

Φανερώνουν ψυχική φτώχεια και ναρκισσισμό.

Ο ίδιος έχει πιθανώς μεγαλώσει να σκέφτεται και να αντιμετωπίζει τους άλλους ανθρώπους σαν να του χρωστούν.

3. Είναι ζήτημα λαθών που κάνουν οι γονείς και της ακατάλληλης συμπεριφοράς τους;

Επίσης οι γονείς που συγκρίνουν τα παιδιά τους , είναι άδικοι και μεταξύ τους δεν κρατούν τις ισορροπίες δημιουργούν ένα πρότυπο το οποίο μπορεί να μιμηθούν τα παιδιά στην ενήλική του ζωή.

Άξιο αναφοράς είναι επίσης πως όταν παρέχουμε τα πάντα σε ένα παιδί και κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να είναι ευτυχισμένο, περιμένουμε πως θα είναι χαμογελαστό και με πίστη στον εαυτό του. Ωστόσο, αυτή η συμπεριφορά φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το παιδί δείχνει δυστυχισμένο, μοιάζει αχάριστο και χωρίς αυτοπεποίθηση. Δυστυχώς, η υπερβολική προσοχή χωρίς όρια και κανόνες, μεγαλώνει παιδιά που δεν ξέρουν να προσπαθούν, να προσαρμόζονται, να συνεργάζονται και να διεκδικούν σωστά. Η ασφάλεια έρχεται μέσα από περιβάλλοντα οροθετημένα, με αγάπη και κατανόηση και όχι μέσα από την ασυδοσία.

4. Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν εσύ για να αντιμετωπίσεις έναν τέτοιο άνθρωπο;

• Αγαπήστε περισσότερο τον εαυτό σας.
• Όρια, να εκφράζουμε ανοιχτά και καθαρά το πως νιώθουμε
• Σταμάτα να είσαι τόσο γενναιόδωρος μαζί του
• Απομακρύνσου

5. Μπορεί ο αχάριστος να βρει γιατρειά;

Η λύση είναι το ξεκίνημα ψυχοθεραπείας. Αλλιώς η κατάσταση θα διαιωνίζεται κάθε φορά όλο και χειρότερη. Με προσωπική ευθύνη καλείται το άτομο να βελτιώσει τον εαυτό του, το κλειδί της αλλαγής είναι η αυτογνωσία. Ο άνθρωπος αλλάζει και προοδεύει πέρα από αυτά που έχει κληρονομήσει και αυτά που έχει μάθει.

6. Πως μας επηρεάζει η συμπεριφορά της αχαριστίας από τους οικείους μας;

Όσοι έχουμε ζήσει έναν συγγενή, σύντροφο ή φίλο με αυτήν την συμπεριφορά, βγαίνουμε πληγωμένοι από κάθε συνάντηση μαζί του. Απορούμε γιατί η δική μας δοτικότητα και φροντίδα, χτυπάει πάνω στον «τοίχο» των σκληρών του αισθημάτων. Πάνω στην αγνωμοσύνη του.

Ο ευεργέτης, όταν ‘’προσδοκά ανταπόδοση’’ κι αυτή αργήσει, αρχικά κυριεύεται από παράπονο κι απογοήτευση, αγανάκτησης, κι ενοχής, που τελικά μετουσιώνεται σε απέχθεια προς τον ευεργετούμενο. Ο ευεργετούμενος που δεν νιώθε ευγνωμοσύνη και ανάγκη για ανταπόδοση, αδικεί κυρίως τον εαυτό του, γιατί η χαρά του (από κόμπλεξ κατωτερότητας) μετατρέπεται σε δυσφορία που δεν μπορεί να την ξεπεράσει.

7. Υπάρχουν λανθασμένοι τρόποι σκέψεις που γεννούν αχαριστία;

-Μείωση της σημασίας του θετικού. Η βάση της αχαριστίας βρίσκεται στη διαρκή απαξίωση. ‘Σιγά το δώρο που μου έκανε.’

-Έμφαση στο αρνητικό. Επικέντρωση στη δυσάρεστη όψη των πραγμάτων. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα θετικά.

‘Ε και τι έγινε που πηγαίνουμε για σινεμά και φαγητό έξω; Ή σε καμιά συναυλία που και που; Ούτε μια εκδρομή δεν πήγαμε φέτος. Χάλια περνάμε.’

-Γενικεύσεις. Περιστατικά που συμβαίνουν λίγες ή ορισμένες φορές εκλαμβάνονται ως μόνιμα και παντοτινά.

‘Ποτέ δεν γυρίζεις σπίτι στην ώρα σου. Πάντα βάζεις τη δουλειά και τους φίλους σου πιο πάνω από μένα.’

8. Είναι νοσηρότητα;

Ένα από τα μεγαλύτερα , επτά λεγόμενα << θανάσιμα>> αμαρτήματα των ανθρώπων θεωρείται εκείνο της αχαριστίας, της αγνωμοσύνης προς όλους εκείνους που με τον τρόπο τους ή τις ενέργειές τους, έχουν βοηθήσει να προοδεύσουμε, να ξεπεράσουμε κάποιες δυσκολίες ή κάποιους κινδύνους.

9. Υπάρχουν έννοιες που είναι συνώνυμες της αχαριστίας;

Ναι βεβαίως , η απληστία, η γκρίνια , ο εγωκεντρισμός, ο ναρκισσισμός και η απαισιοδοξία.

10.Πως διακρίνουμε αν κάποιος είναι πραγματικά αχάριστος ή απλά εμείς τον βαφτίζουμε αχάριστο;

Πολλές φορές παρεξηγούμε τη μη ανταπόδοση της δοτικότητας μας, έτσι είναι εύκολο να χαρακτηρίσουμε τον ευεγερθέντα ως αχάριστο, αν δίνουμε όμως χωρίς να μας ζητηθεί κ αι περιμένουμε οπωσδήποτε ανταπόδοση τότε θα βιώσουμε ματαίωση, απογοήτευση και θυμό.

Η άλλη όψη της αχαριστίας είναι να νομίζουμε πως μόνο εμείς δίνουμε και όλοι οι άλλοι είναι αχάριστοι, για παράδειγμα δίνουμε (χωρίς να μας έχει ζητηθεί) και προσδοκούμε πάντα ανταπόδοση και ευγνωμοσύνη. Το κάνουμε δηλ με σκοπό να λάβουμε.

Αναζητούμε ανταλλάγματα με λίγα λόγια.

Να έχουμε κατά νου πως η αχαριστία εκδηλώνεται όταν προσφέρω και αντί να λάβω ευγνωμοσύνη , λαμβάνω παράπονα, σχόλια, κακία, φθόνο ή αδιαφορία.

11. επίλογος

Ας εξασκηθούμε στην ευγνωμοσύνη Η ευγνωμοσύνη είναι τρόπος ζωής.
Η έκφραση της ευγνωμοσύνης είναι ένας απλός και επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος για να νιώσουμε μεγαλύτερη ευτυχία. Η ζωή αποκτά νόημα μόνο όταν αρχίζουμε να εξημερώνουμε ένστικτα.

Γιατί οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι από γη και ουρανό

Βλέποντας το πρόσωπο της Ελένης στο φεγγάρι όλα έγιναν φανερά στο Θαλή. Η Ελένη ήταν η ίδια η θεά του φεγγαριού. Γι’ αυτό χανόταν και πάλι εμφανιζόταν. Γι’ αυτό κανείς ποτέ δεν την κράτησε, ούτε ακόμα κι ο Θησέας. Αυτό ήταν το μυστικό της γέννησής της. Και πώς αλλιώς; Αφού και οι δυο γονείς της ήταν αθάνατοι θεοί. Γι’ αυτό και δεν ήταν δυνατόν να την έχει ούτε ο Μενέλαος ούτε ο Πάρης. Ούτε ακόμα κι ο Θησέας, ήρωας πιο μεγάλος από τους άλλους δύο, δε στάθηκε δυνατόν να την κρατήσει κοντά του. Όμως, αυτό θα ήταν από την αρχή και για πάντα το νόημα στον πόλεμο που έγινε για χάρη της: Ο αγώνας των ανθρώπων για το καλύτερο, για να κάνουν δικό τους το καλύτερο και χάρη σε αυτό να πάνε ψηλά, όλο και πιο ψηλά… 

Γιατί οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι από γη και ουρανό και μέσα τους αυτά τα δύο στοιχεία συνυπάρχουν, πότε πολεμώντας το ένα το άλλο και πότε συμφιλιωμένα σε γόνιμη αρμονία. Η γη τους καλεί να ζήσουν τη ζωή τους εδώ κάτω, να αδράξουν την κάθε τους ημέρα σαν να είναι η πρώτη τους και συνάμα η τελευταία τους. Ο ουρανός που έχουν μέσα τους τούς καλεί να παλέψουν για να κρατήσουν στο δικό τους κόσμο την αθάνατη ομορφιά, που μόνο στους θεούς ανήκει.

Ο Θαλής τώρα, που είχε πια αποκρυπτογραφήσει το μυστικό του τρίποδα, έβλεπε με κάπως διαφορετικό τρόπο το μεγάλο κίνδυνο που απειλούσε τη Μίλητο, αλλά και την Ελλάδα ολόκληρη. Εξακολουθούσε, βέβαια, να ανησυχεί για την ανεξέλεγκτη επέκταση του κράτους των Περσών, όμως ήξερε πια, χάρη σε εκείνο το μήνυμα από το παρελθόν, πως οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι από γη και ουρανό. Και δεν υπάρχει τίποτα, απολύτως που να μπορεί να σκλαβώσει τη γη, τον ουρανό.

ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ: ΠΙΤΤΑΚΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΠΕΡΙ ΧΡΗΜΑΤΩΝ

Πιττακός, γιος του Υρραδίου, Μυτιληναίος. Ο Δούρης λέει ότι ο πατέρας του Πιττακού ήταν από τη Θράκη. Μαζί με τα αδέρφια του Αλκαίου, ανέτρεψε τον Μέλαγχρο, τον τύραννο της Λέσβου. Και όταν οι Αθηναίοι και οι Μυτιληναίοι πολεμούσαν για την περιοχή της Αχιλείτιδας, αυτός ήταν ο στρατηγός των Μυτιληναίων, ενώ ο στρατηγός των Αθηναίων ήταν ο Ολυμπιονίκης στο παγκράτιο Φρύνωνας. Συμφώνησε λοιπόν να μονομαχήσει με τον Φρύνωνα· έκρυψε κάτω από την ασπίδα του ένα δίχτυ και, τυλίγοντάς τον με αυτό, τον σκότωσε, και έτσι λευτέρωσε την περιοχή. Αργότερα όμως, όπως λέει ο Απολλόδωρος στα Χρονικά του, οι Αθηναίοι διεκδίκησαν δικαστικώς την περιοχή από τους Μυτιληναίους· στη δίκη ήταν παρών ο Περίανδρος, ο οποίος και επιδίκασε την περιοχή στους Αθηναίους.

[1.75] Τότε λοιπόν οι Μυτιληναίοι τίμησαν εξαιρετικά τον Πιττακό και του εμπιστεύθηκαν την εξουσία. Εκείνος την κράτησε για δέκα χρόνια, και αφού τακτοποίησε το πολίτευμα, παραιτήθηκε. Ύστερα έζησε άλλα δέκα χρόνια. Οι Μυτιληναίοι τού παραχώρησαν ένα κομμάτι γης, ο ίδιος όμως το αφιέρωσε στους θεούς και το άφησε ελεύθερο. Σήμερα ο τόπος αυτός λέγεται «Πιττάκειος». Ο Σωσικράτης λέει ότι ο Πιττακός έκοψε για τον εαυτό του ένα μικρό κομμάτι και είπε ότι το μισό είναι περισσότερο από το ολόκληρο. Και ο Κροίσος, επίσης, του πρόσφερε χρήματα, εκείνος όμως τα αρνήθηκε λέγοντας ότι είχε διπλάσια από όσα ήθελε — γιατί ο αδερφός του πέθανε άτεκνος και αυτός τον κληρονόμησε.

Ο Πιττακός στον Κροίσο

Μου ζητάς να ᾿ρθω στη Λυδία, να δω τα πλούτη σου. Εγώ όμως, κι ας μην τα έχω δει, πιστεύω πως ο γιος του Αλυάττη είναι ο πιο πλούσιος απ᾽ όλους τους βασιλιάδες. Κι ούτε θα κερδίσω τίποτε περισσότερο, αν έρθω στις Σάρδεις: χρυσάφι δεν χρειάζομαι, κι αυτά που έχω φτάνουν και παραφτάνουν για μένα και για τους φίλους μου. Παρ᾽ όλ᾽ αυτά εγώ θα ᾿ρθω, για να μείνω μαζί σου, μαζί μ᾽ έναν άνθρωπο φιλόξενο.

Όπως οι μεγαλύτερες γενιές έτσι κι οι νέοι μολονότι στην αρχή δυσφορούν σύντομα φοβούνται να διαφωνήσουν με την κοινωνία

Όσο η επιτυχία είναι ο στόχος μας, δεν θα καταφέρουμε να ξεφορτωθούμε τον φόβο, αφού η επιθυμία για επιτυχία μοιραία προκαλεί τον φόβο της αποτυχίας. Γι’ αυτόν τον λόγο οι νέοι δεν πρέπει να διδάσκονται τη λατρεία της επιτυχίας. Οι περισσότεροι αναζητούν την επιτυχία στη μια ή στην άλλη της μορφή, σε γήπεδα, στον επιχειρηματικό κόσμο ή στην πολιτική. Όλοι θέλουμε να φτάσουμε στην κορυφή, και τούτη η επιθυμία προκαλεί συνεχείς συγκρούσεις μέσα μας και μας κάνει να συγκρουόμαστε με τους γείτονές μας οδηγεί σε ανταγωνισμό, σε φθόνο, σε έχθρα κι εντέλει σε πόλεμο.

Όπως οι μεγαλύτερες γενιές έτσι κι οι νέοι επιδιώκουν την επιτυχία και την ασφάλεια μολονότι στην αρχή δυσφορούν, σύντομα γίνονται ευυπόληπτοι και φοβούνται να διαφωνήσουν με την κοινωνία. Τα τείχη των επιθυμιών τους αρχίζουν να τους περιβάλλουν, ευθυγραμμίζονται με την κοινωνία και παίρνουν τα ηνία της εξουσίας. Η δυσφορία τους, που είναι η ίδια η φλόγα της διερεύνησης, της αναζήτησης, της κατανόησης, εξασθενεί λίγο λίγο ώσπου σβήνει και τη θέση της παίρνει η επιθυμία για μια καλή δουλειά, έναν πλούσιο γάμο, μια επιτυχημένη σταδιοδρομία, τα οποία όλα είναι πόθος για περισσότερη ασφάλεια.

Δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στους μεγάλους και στους μικρούς, αφού κι οι δυο είναι δέσμιοι των επιθυμιών και της ικανοποίησής τους. Η ωριμότητα δεν είναι ζήτημα ηλικίας έρχεται με την κατανόηση. Το φλογερό ερευνητικό πνεύμα μπορεί να ξυπνά πιο εύκολα στους νέους, διότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν κακοποιηθεί απ’ τη ζωή, οι συγκρούσεις τούς έχουν φθείρει, ενώ ο θάνατος στις διάφορες μορφές του καραδοκεί. Τούτο δεν σημαίνει ότι είναι ανίκανοι για συνειδητή διερεύνηση, παρά μόνο ότι είναι πιο δύσκολο γι’ αυτούς, Πολλοί ενήλικες είναι ανώριμοι και παιδιαρίζουν αρκετά, γεγονός που συντελεί στη σύγχυση και στη δυστυχία του κόσμου…

Την ασφάλεια και την επιτυχία κυνηγάμε οι περισσότεροι κι ο νους που αναζητεί την ασφάλεια, που ποθεί την επιτυχία δεν είναι ευφυής και, ως εκ τούτου, δεν είναι ικανός για ενιαία δράση. Η ενιαία δράση είναι εφικτή μονάχα όταν έχει κανείς επίγνωση της διαμόρφωσής του, των φυλετικών, εθνικών, πολιτικών και θρησκευτικών προκαταλήψεών του δηλαδή, μονάχα όταν συνειδητοποιεί ότι οι συνήθειες του εαυτού είναι πάντοτε διαχωριστικές.

Η ζωή είναι ένα βαθύ πηγάδι. Μπορεί να πάει κανείς σε αυτό με μικρούς κουβάδες και να τραβήξει λίγο νερό ή μπορεί να πάει με μεγάλα δοχεία και να αντλήσει άφθονο νερό που θα τον θρέψει και θα τον συντηρήσει.

Υπαπαντή

Μια ευχή που διαβάζουν οι παπάδες στις γυναίκες, είναι αυτή τής λοχείας. Σύμφωνα με το εθιμοτυπικό τής Εκκλησίας, η γυναίκα απ’ την στιγμή που θα γεννήσει, θα πρέπει να «σαραντίσει» πριν μπει σε εκκλησία και τής διαβάσει ευχή ο παπάς. Στο διάστημα αυτό, δεν θα πρέπει να βγαίνει απ’ το σπίτι της. Βεβαίως, στις μέρες μέρες μας, όλο και πιο λίγες γυναίκες ακολουθούν αυτόν τον κανόνα τής Εκκλησίας και πολλές απ’ αυτές, κάτω από την πίεση τού κοινωνικού περιβάλλοντος. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το ιερατείο, έχει εκ των πραγμάτων αναγκασθεί να κάνει μια «έκπτωση». Έτσι, έχει εφευρεθεί και η λεγόμενη «μισή ευχή» που διαβάζεται στις είκοσι μέρες τής λοχείας. Βεβαίως, η λεχώνα απ’ την στιγμή που θα «σαραντίσει», οφείλει να πάει στην εκκλησία για να λάβει αυτή τη φορά, ολόκληρη την ευχή (συνήθως, με «ότι έχει ευχαρίστηση»). 

Για ποιον λόγο όμως, «επιβάλλει» η Εκκλησία τον εγκλεισμό των λεχώνων στο σπίτι, απ’ την στιγμή που ιατρικώς, είναι σε θέση κυκλοφορήσουν, ελάχιστες ημέρες μετά την γέννα; Η απάντηση είναι η εξής: 

Επειδή η γυναίκα θεωρείται βρόμικη, ακάθαρτη κι ανήθικη, συνέπεια τού «προπατορικού αμαρτήματος». Ακριβώς για τον ίδιο λόγο (επειδή δηλαδή θεωρείται βρόμικο και μιαρό ον), δεν επιτρέπεται ή είσοδός της στο «ιερό» τής εκκλησίας, καθώς και η «μετάληψη της Θείας Kοινωνίας», όταν βρίσκεται σε έμμηνο ρήση (περίοδο). Στην Παλαιά Διαθήκη και σ’ ένα ολόκληρο κεφάλαιο (Δευτερονόμιον, 12), ο ίδιος ο Θεός εξηγεί πόσο βρόμικη είναι η γυναίκα που γεννά -και ιδίως όταν γεννά κορίτσι- και πως επιτυγχάνεται η «κάθαρση»… 

Αν μια γυναίκα συλλάβει και γεννήσει αρσενικό, τότε θα είναι ακάθαρτη επτά ημέρες· και στις ημέρες τού χωρισμού για τα γυναικεία της, θα είναι ακάθαρτη. Και την όγδοη ημέρα θα περιτέμνεται η σάρκα τής ακροβυστίας του. Κι ακόμα, 33 ημέρες θα μείνει στο αίμα τού καθαρισμού της· δεν θα αγγίξει κανένα άγιο πράγμα, και δεν θα μπει μέσα στο αγιαστήριο, μέχρις ότου συμπληρωθούν οι ημέρες τού καθαρισμού της. Αλλά, αν γεννήσει θηλυκό, τότε θα είναι ακάθαρτη δύο εβδομάδες, όπως στον χωρισμό της· και θα μείνει ακόμα στο αίμα τού καθαρισμού της 66 ημέρες. Και αφού συμπληρωθούν οι ημέρες τού καθαρισμού της, για τον γιο ή για τη θυγατέρα, θα φέρει ένα αρνί χρονιάρικο για ολοκαύτωμα, και έναν νεοσσό περιστεριού ή τρυγονιού, για προσφορά περί αμαρτίας, στη θύρα τής σκηνής τού μαρτυρίου, στον ιερέα· αυτός, τότε, θα το προσφέρει μπροστά στον Κύριο, και θα κάνει εξιλέωση γι’ αυτή, και θα καθαριστεί από τη ροή τού αίματός της. Αυτός είναι ο νόμος γι’ αυτή που γεννάει αρσενικό ή θηλυκό. Αν, όμως, δεν ευπορεί να φέρει ένα αρνί, τότε θα φέρει δύο τρυγόνια ή δύο νεοσσούς περιστεριών, ένα για το ολοκαύτωμα, και ένα για προσφορά περί αμαρτίας· και θα κάνει εξιλέωση γι’ αυτήν ο ιερέας, και θα καθαριστεί. 

Πρόκειται δηλαδή για ένα καθαρά ιουδαϊκό έθιμο (που κληρονόμησαν και οι χριστιανοί), το οποίο δεν απέφυγε ούτε η Παναγία (ως Εβραία), παρ’ όλο που «συνέλαβε» τον Ιησού με τρόπο «άσπιλο» και «αμόλυντο». Η Εκκλησία, μάλιστα, τιμά το συγκεκριμένο γεγονός στις 2 Φεβρουαρίου (Υπαπαντή), όταν μετά τον «σαραντισμό» της επισκέφθηκε τον ναό τού Σολομώντα για να «προσφέρει» τον νεογέννητο Ιησού στον Θεό (άρα δεν ήταν υιός Θεού!). 

Και μια αυθόρμητη ερώτηση: Γιατί αφού αναγνωρίστηκε ο Ιησούς -από τους ιερείς- σαν τέκνο του Ιωσήφ αναγκάστηκε να διαφύγει στην Αίγυπτο;

Η ευχή έχει ως εξής, όπως την διαβάζουμε από το «Μέγα Ευχολόγιον»: 

Κύριε, ο Θεός ημών, ο παραγενόμενος επί σωτηρία τού γένους τών ανθρώπων, παραγενού και επί επί την δούλην σου (τήνδε), και καταξίωσον αυτήν διά τών ευχών τού τιμίου Πρεσβυτερίου, καταφυγείν εν τη αγία σου Καθολική Εκκλησία, και τυχείν τής εισόδου τού Ναού τής δόξης σου· και αξίωσον αυτήν μεταλαβείν τού τιμίου Σώματος και Αίματος τού Χριστού σου. Απόπλυνον αυτής τον ρύπον τού σώματος, και τον σπίλον τής ψυχής, εν τη συμπληρώσει τών τεσσαράκοντα ημερών· όπως, αξιωθείσα εισελθείν εν τω αγίω Ναώ σου, δοξάση συν ημίν το πανάγιον Όνομα, σού τού Πατρός, και τού Υιού, και τού Αγίου Πνεύματος, νυν, και αεί, και εις τούς αιώνας τών αιώνων. Αμήν.

Ο θρησκευτικός σκοταδισμός κι ο χριστιανικός μισογυνισμός σε όλο τους το μεγαλείο!

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

4.2.2. Ο ναός του Δία στην Ολυμπία

Ένα μνημείο που φέρνει μπροστά στα μάτια μας την τέχνη της πρώιμης κλασικής εποχής στη λαμπρότερη μορφή της είναι ο ναός του Δία στην Ολυμπία. Πληροφορίες για την κατασκευή του ναού μάς δίνει ο περιηγητής Παυσανίας (Ελλάδος περιήγησις 5.10.2):

«Ο ναός του Δία και το άγαλμα έγιναν από τα λάφυρα που πήραν οι Ηλείοι όταν υπόταξαν με πόλεμο τους Πισαίους και τους περιοίκους, οι οποίοι είχαν αποστατήσει μαζί με τους Πισαίους. Το άγαλμα είναι έργο του Φειδία, όπως μαρτυρεί μια επιγραφή που υπάρχει κάτω από τα πόδια του Δία: «μ᾽ έκαμε ο Φειδίας, γιος του Χαρμίδη, Αθηναίος». Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού περίστυλος απ᾽ έξω· ως υλικό χρησιμοποιήθηκε εγχώριος πωρόλιθος· το ύψος του ως το αέτωμα είναι εξηνταοκτώ πόδια, το πλάτος ενενηνταπέντε και το μήκος διακόσια τριάντα. Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ένας ντόπιος Λίβων.»

Η τελική νίκη των Ηλείων στον πόλεμο εναντίον των κατοίκων της Πίσας και των άλλων πόλεων της κοιλάδας του Αλφειού τοποθετείται από τους ιστορικούς το 472 π.Χ. Μετά τη νίκη αυτή η πόλη της Ήλιδας έγινε κυρίαρχη της Ολυμπίας και οι Ηλείοι ήταν πλέον οι μόνιμοι διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων. Η μεγάλη πολιτική και στρατιωτική επιτυχία των Ηλείων δικαιολογεί την απόφασή τους να χτίσουν έναν μνημειακό ναό για τον Δία στο ιερό της Ολυμπίας, την Ἄλτιν. Η κατασκευή του ναού πρέπει να είχε ολοκληρωθεί το 457 π.Χ. Αυτό το συνάγουμε από την πληροφορία που μας δίνει ο περιηγητής Παυσανίας ότι στην κορυφή της ανατολικής πλευράς του, κάτω από το κεντρικό ακρωτήριο, ήταν κρεμασμένη μια ασπίδα, αφιερωμένη από τους Λακεδαιμονίους μετά τη νίκη τους κατά των Αργείων και των Αθηναίων στη μάχη της Τανάγρας, που έγινε τη χρονιά εκείνη. Μπορούμε, επομένως, να πούμε ότι ο ναός χτίστηκε ανάμεσα στο 472 και το 457 π.Χ.

Ο ναός του Δία στην Ολυμπία θεωρείται το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα περίπτερου δωρικού ναού της κλασικής εποχής· έχει έξι κίονες στην πρόσοψη και δεκατρείς στις μακρές πλευρές, ενώ το κυρίως κτίσμα περιλαμβάνει πρόδομο, σηκό και οπισθόδομο. Οι διαστάσεις του ναού είναι επιβλητικές: 64,12 m x 27,68 m. Το ύψος των κιόνων είναι 10,53 m και το συνολικό ύψος του κτηρίου ως την κορυφή της στέγης ξεπερνά τα 16 m. Ο ναός του Δία είναι ο μεγαλύτερος αρχαίος ναός της Πελοποννήσου· το μνημειακό του μέγεθος και ο πλούτος του γλυπτού διακόσμου προκαλούν δικαιολογημένα τον θαυμασμό.

Το λατρευτικό άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία από ελεφαντόδοντο και χρυσό, κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε στον σηκό αρκετά χρόνια μετά την αποπεράτωση του ναού, στα χρόνια 435-430 π.Χ.. Αλλά ο μαρμάρινος γλυπτός διάκοσμος, που σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση, είναι σύγχρονος με την κατασκευή του ναού. Ο διάκοσμος αυτός περιλαμβάνει δώδεκα ανάγλυφες μετόπες τοποθετημένες ανά έξι επάνω από τον πρόναο και επάνω από τον οπισθόδομο καθώς και δύο αετωματικές συνθέσεις. Στις μετόπες εικονίζονται οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή. Η τεχνοτροπία είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των μετοπών του θησαυρού των Αθηναίων και των αετωμάτων του ναού της Αφαίας. Εδώ οι μορφές στέκονται και κινούνται πολύ πιο ελεύθερα και ο τρόπος με τον οποίο αποδίδονται τα σώματα και τα ρούχα τα κάνει να φαίνονται πιο φυσικά. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η μετόπη που εικονίζει τον Ηρακλή καθώς προσπαθεί να καθαρίσει την κόπρο του Αυγεία. Ο ήρωας ετοιμάζεται να ανοίξει με λοστό ένα ρήγμα στον τοίχο του στάβλου, από όπου θα εισρεύσει το ορμητικό νερό του Αλφειού και θα παρασύρει την κόπρο· πίσω του η προστάτιδά του θεά, η Αθηνά, του δείχνει με το δόρυ της το σημείο όπου πρέπει να χτυπήσει.

Ακόμη πιο σαφής είναι αυτή η τάση στα γλυπτά των αετωμάτων. Στο ανατολικό αέτωμα εικονίζεται ένας τοπικός μύθος, η αρματοδρομία του Πέλοπα και του Οινόμαου. Ο Πέλοπας, που έδωσε το όνομά του στην Πελοπόννησο, ήταν ένας από τους πολλούς υποψήφιους γαμπρούς που είχαν ζητήσει το χέρι της Ιπποδάμειας, της όμορφης κόρης του βασιλιά της Πίσας Οινόμαου. Αλλά ο Οινόμαος (που είχε πάρει έναν χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο ο γαμπρός του θα τον σκότωνε) είχε θέσει όρο ότι, για να παντρευτεί κάποιος την κόρη του, έπρεπε να τον νικήσει σε αγώνα αρματοδρομίας· αν ο υποψήφιος γαμπρός έχανε, η τιμωρία του ήταν ο θάνατος. Στην πραγματικότητα ο Οινόμαος ήταν αδύνατο να χάσει, γιατί τα άλογά του, δώρο του Άρη, ήταν ανίκητα. Ανάμεσα στους μνηστήρες ήταν και ο Πέλοπας, ο οποίος κατέφυγε σε ένα τέχνασμα: ζήτησε από την Ιπποδάμεια, που τον είχε ερωτευθεί, να πείσει τον ηνίοχο του Οινόμαου, τον Μυρτίλο, να μην στερεώσει καλά τους τροχούς του άρματός του και έτσι στη διάρκεια της αρματοδρομίας το άρμα διαλύθηκε και ο Οινόμαος σκοτώθηκε. Στη σύνθεση του αετώματος εικονίζεται στη μέση ο Δίας, που καθορίζει τη μοίρα των ανθρώπων· στα δεξιά του είναι ο νεαρός Πέλοπας με τη μνηστή του την Ιπποδάμεια και στα αριστερά του ο ηλικιωμένος Οινόμαος με τη γυναίκα του τη Στερόπη. Μετά τους πρωταγωνιστές βλέπουμε τα δύο άρματα με τους ηνιόχους, δύο ηλικιωμένους άνδρες που παρακολουθούν την προετοιμασία του αγώνα καθιστοί, και στα άκρα δύο ξαπλωμένες ανδρικές μορφές, που ενσαρκώνουν τους δύο ποταμούς της Ολυμπίας, τον Αλφειό και τον Κλάδεο.

Στο δυτικό αέτωμα εικονίζεται η θεσσαλική Κενταυρομαχία. Στη Θεσσαλία ζούσαν οι Λαπίθες, και στον γάμο ενός από αυτούς, του Πειρίθου, ήταν προσκεκλημένοι και οι Κένταυροι, καθώς ήταν συγγενείς της νύφης. Στο γλέντι όμως που ακολούθησε οι Κένταυροι μέθυσαν και επιτέθηκαν στις γυναίκες των Λαπιθών για να τις βιάσουν. Τότε οι Λαπίθες συνεπλάκησαν μαζί τους και τους έδιωξαν, αφού σκότωσαν αρκετούς. Στη μάχη συμμετείχε και ο Αθηναίος Θησέας, που ήταν φίλος του Πειρίθου. Οι Κένταυροι δεν έχουν ακόμη ηττηθεί, είναι όμως σαφές ότι δεν θα καταφέρουν να επικρατήσουν. Στο κέντρο της παράστασης δεσπόζει η επιβλητική μορφή του Απόλλωνα, που απλώνει το χέρι για να σταματήσει το κακό, ενώ δεξιά και αριστερά του μάχονται οι δύο πρωταγωνιστές, ο Πειρίθους και ο Θησέας. Η μάχη με τους Κενταύρους συμβόλιζε στα μάτια των αρχαίων Ελλήνων τη νίκη του πολιτισμού και της σωφροσύνης ενάντια στην κτηνώδη βία.

Τα αετωματικά γλυπτά του ναού του Δία στην Ολυμπία έχουν μεγάλη σημασία και καλλιτεχνική αξία, γιατί είναι τα πρώτα μνημειακά σύνολα στα οποία βλέπουμε ξεκάθαρα τη νέα τεχνοτροπία που εμφανίστηκε στην ελληνική τέχνη την πρώτη εικοσαετία του 5ου αιώνα π.Χ. και επικράτησε μετά τους Περσικούς Πολέμους. Η σύνθεση του ανατολικού αετώματος είναι στατική, αλλά η ένταση και η αγωνία που διακατέχει τα πρόσωπα είναι εμφανής στη στάση τους και στην έκφραση των προσώπων τους. Χαρακτηριστική είναι η φυσιογνωμία του ηλικιωμένου άνδρα (ίσως είναι ο μάντης Ίαμος) με το φαλακρό κεφάλι και την πλαδαρή σάρκα, που φαίνεται να έχει προαισθανθεί το επικείμενο τραγικό τέλος του Οινόμαου. Ενδεικτική για την τόλμη στον σχεδιασμό και τον ρεαλισμό στην απόδοση των λεπτομερειών είναι επίσης η μορφή του νεαρού γυμνού ιπποκόμου, που κάθεται οκλαδόν στο έδαφος, αγγίζοντας με το χέρι τα δάχτυλα του ποδιού. Έντονη και ζωηρή είναι αντίθετα η δράση στο δυτικό αέτωμα, όπου οι Κένταυροι συμπλέκονται με τους Λαπίθες και τις γυναίκες τους. Αξιοσημείωτη είναι εδώ η διαφορά ανάμεσα στα σεμνά και ατάραχα πρόσωπα των Λαπιθίδων και τις άγριες, σχεδόν δαιμονικές φυσιογνωμίες των Κενταύρων.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

12.3. Ένας Αλεξανδρινός στη Ρώμη

Ο Μύρης στον Λεύκιο. Να περνάς χαλά.

Στο προηγούμενο γράμμα, Λεύκιε, σου είχα περιγράψει τον πνευματικό κύκλο του Βικτωρίνου, όπου πήγα συστημένος από τον αλεξανδρινό δάσκαλό μας. Τώρα που πέρασε ένας μήνας, θα σ᾽ το πω με δυο λέξεις: καμία σχέση μ᾽ εκείνο που περιμέναμε. Ο Παναίτιος ήταν στον κύκλο των Σκιπιώνων, ο μαθητής του Ποσειδώνιος συζητούσε με τον Κικέρωνα και τον Πομπήιο, κι εγώ ζω ανάμεσα σε κάτι παρακμασμένους Ρωμαίους, που τους έμεινε μόνο το παλιό καλό όνομα. Βέβαια, Παναίτιος εγώ δεν είμαι, αλλά και ο νέος μου κύκλος δεν συγκρίνεται με εκείνους τους παλιούς Ρωμαίους. Δεν λέω: έκαναν συστηματικές σπουδές, ξέρουν αρκετά πράγματα για τη φιλοσοφία, αλλά το μυαλό τους είναι στα θεάματα και στα συμπόσια, με ολίγη δόση ποίησης και φιλοσοφίας σαν κερασάκι στην τούρτα.

Πρέπει, ωστόσο, να δεχθώ ότι εδώ στη Ρώμη μπορείς να βρεις τα πάντα. Αφήνω τα άλλα, σ᾽ αφήνω να τα φανταστείς και ίσως επανέλθω σε άλλο γράμμα, και περνώ στη φιλοσοφία. Καυχιόμασταν για την Αλεξάνδρεια και τις σχολές της, αλλά το ομολογώ κι εγώ (που ξέρεις ότι δεν ήμουν ο πιο κοσμοπολίτης της παρέας) ότι εδώ είναι το κέντρο της πολιτικής εξουσίας, οι γνωριμίες παίζουν, όπως παντού και πάντα, ρόλο και όλοι προσπαθούν να μπουν σε κάποιο κύκλο, να αποκτήσουν κάποια δύναμη.

Δεν υπάρχει σημαντική φιλοσοφική κίνηση και οργανωμένη πνευματική ζωή. Υπάρχει όμως ένα κοινό ανοιχτό στους φιλοσόφους, οι μορφωμένοι γνωρίζουν ελληνικά - το θεωρούν αυτονόητο, για ν᾽ ασχοληθούν με τη φιλοσοφία. Έχουν περάσει από εδώ φιλόσοφοι σαν τον πυθαγόρειο Νουμήνιο και τον αριστοτελικό Αλέξανδρο Αφροδισιέα.

Νέα τζάκια αναδείχθηκαν, όπως τόσο παραστατικά έλεγε ένας πεπειραμένος πολιτικός. Όλα αυτά τα χρόνια που βασιλεύουν, οι Σεβήροι προώθησαν δικούς τους ανθρώπους στον στρατό και στις πολιτικές θέσεις - κυρίως από την Αφρική και τη Συρία. Ο στρατός ανέβηκε κοινωνικά και τα φτωχότερα στρώματα ζουν στην εξαθλίωση. Το πλήρες όνομα του τωρινού αυτοκράτορα είναι Αλέξανδρος Σεβήρος Μάρκος Αυρήλιος, αλλά μόνο στο όνομα μοιάζει με τον στωικό αυτοκράτορα-φιλόσοφο. Εκείνη η εποχή των φιλελλήνων αυτοκρατόρων, του Αδριανού και του Μάρκου Αυρήλιου, μοιάζει όνειρο· πάει και δεν γυρίζει.

Αγαπημένε και προσφιλή μου φίλε, να σ᾽ έχει καλά η θεία πρόνοια και να υγιαίνεις πολλά χρόνια.