ΘΟΥΚ 8.86.1–8.86.9
Ο Αλκιβιάδης αποτρέπει εμφύλια ρήξη
Ο αρχηγός του εκστρατευτικού σώματος των Αθηναίων στη Σάμο, ο Θρασύβουλος, πρότεινε επανειλημμένα και –τελικά– πέτυχε την ανάκληση του Αλκιβιάδη (σχετικά με τη δράση του στην Ιωνία βλ. ΘΟΥΚ 8.47.1–8.59.1), ο οποίος μάλιστα εξελέγη στρατηγός. Έτσι, όταν θα γίνουν δεκτοί στη Σάμο οι απεσταλμένοι των Τετρακοσίων, ο τελευταίος θα είναι παρών.
[8.86.1] Καὶ οἱ ἐκ τῆς Δήλου ἀπὸ τῶν τετρακοσίων [πρεσβευταί],
οὓς τότε ἔπεμψαν παραμυθησομένους καὶ ἀναδιδάξοντας
τοὺς ἐν τῇ Σάμῳ, ἀφικνοῦνται παρόντος τοῦ Ἀλκιβιάδου,
καὶ ἐκκλησίας γενομένης λέγειν ἐπεχείρουν. [8.86.2] οἱ δὲ στρα-
τιῶται τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἤθελον ἀκούειν, ἀλλ’ ἀποκτείνειν
ἐβόων τοὺς τὸν δῆμον καταλύοντας, ἔπειτα μέντοι μόλις
ἡσυχάσαντες ἤκουσαν. [8.86.3] οἱ δ’ ἀπήγγελλον ὡς οὔτε ἐπὶ
διαφθορᾷ τῆς πόλεως ἡ μετάστασις γίγνοιτο, ἀλλ’ ἐπὶ
σωτηρίᾳ, οὔθ’ ἵνα τοῖς πολεμίοις παραδοθῇ (ἐξεῖναι γάρ,
ὅτε ἐσέβαλον ἤδη σφῶν ἀρχόντων, τοῦτο ποιῆσαι), τῶν τε
πεντακισχιλίων ὅτι πάντες ἐν τῷ μέρει μεθέξουσιν, οἵ τε
οἰκεῖοι αὐτῶν οὔθ’ ὑβρίζονται, ὥσπερ Χαιρέας διαβάλλων
ἀπήγγειλεν, οὔτε κακὸν ἔχουσιν οὐδέν, ἀλλ’ ἐπὶ τοῖς σφετέ-
ροις αὐτῶν ἕκαστοι κατὰ χώραν μένουσιν. [8.86.4] ἄλλα τε πολλὰ
εἰπόντων οὐδὲν μᾶλλον ἐσήκουον, ἀλλ’ ἐχαλέπαινον καὶ
γνώμας ἄλλοι ἄλλας ἔλεγον, μάλιστα δὲ ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ
πλεῖν. καὶ δοκεῖ Ἀλκιβιάδης πρῶτον τότε καὶ οὐδενὸς
ἔλασσον τὴν πόλιν ὠφελῆσαι· ὡρμημένων γὰρ τῶν ἐν
Σάμῳ Ἀθηναίων πλεῖν ἐπὶ σφᾶς αὐτούς, ἐν ᾧ σαφέστατα
Ἰωνίαν καὶ Ἑλλήσποντον εὐθὺς εἶχον οἱ πολέμιοι, κωλυ-
τὴς γενέσθαι. [8.86.5] καὶ ἐν τῷ τότε ἄλλος μὲν οὐδ’ ἂν εἷς
ἱκανὸς ἐγένετο κατασχεῖν τὸν ὄχλον, ἐκεῖνος δὲ τοῦ τ’
ἐπίπλου ἔπαυσε καὶ τοὺς ἰδίᾳ τοῖς πρέσβεσιν ὀργιζομένους
λοιδορῶν ἀπέτρεπεν. [8.86.6] αὐτὸς δὲ ἀποκρινάμενος αὐτοῖς ἀπέ-
πεμπεν, ὅτι τοὺς μὲν πεντακισχιλίους οὐ κωλύοι ἄρχειν,
τοὺς μέντοι τετρακοσίους ἀπαλλάσσειν ἐκέλευεν αὐτοὺς
καὶ καθιστάναι τὴν βουλὴν ὥσπερ καὶ πρότερον, τοὺς πεντα-
κοσίους· εἰ δὲ ἐς εὐτέλειάν τι ξυντέτμηται ὥστε τοὺς
στρατευομένους μᾶλλον ἔχειν τροφήν, πάνυ ἐπαινεῖν. [8.86.7] καὶ
τἆλλα ἐκέλευεν ἀντέχειν καὶ μηδὲν ἐνδιδόναι τοῖς πολεμίοις·
πρὸς μὲν γὰρ σφᾶς αὐτοὺς σῳζομένης τῆς πόλεως πολλὴν
ἐλπίδα εἶναι καὶ ξυμβῆναι, εἰ δὲ ἅπαξ τὸ ἕτερον σφαλή-
σεται, ἢ τὸ ἐν Σάμῳ ἢ ἐκεῖνοι, οὐδ’ ὅτῳ διαλλαγήσεταί τις
ἔτι ἔσεσθαι.
[8.86.8] Παρῆσαν δὲ καὶ Ἀργείων πρέσβεις, ἐπαγγελλόμενοι τῷ
ἐν τῇ Σάμῳ τῶν Ἀθηναίων δήμῳ ὥστε βοηθεῖν· ὁ δὲ
Ἀλκιβιάδης ἐπαινέσας αὐτοὺς καὶ εἰπὼν ὅταν τις καλῇ
παρεῖναι οὕτως ἀπέπεμπεν. [8.86.9] ἀφίκοντο δὲ οἱ Ἀργεῖοι μετὰ
τῶν Παράλων, οἳ τότε ἐτάχθησαν ἐν τῇ στρατιώτιδι νηὶ
ὑπὸ τῶν τετρακοσίων περιπλεῖν Εὔβοιαν, καὶ ἄγοντες Ἀθη-
ναίων ἐς Λακεδαίμονα ἀπὸ τῶν τετρακοσίων [πεμπτοὺς]
πρέσβεις, Λαισποδίαν καὶ Ἀριστοφῶντα καὶ Μελησίαν, [οἳ]
ἐπειδὴ ἐγένοντο πλέοντες κατ’ Ἄργος, τοὺς μὲν πρέσβεις
ξυλλαβόντες τοῖς Ἀργείοις παρέδοσαν ὡς τῶν οὐχ ἥκιστα
καταλυσάντων τὸν δῆμον ὄντας, αὐτοὶ δὲ οὐκέτι ἐς τὰς
Ἀθήνας ἀφίκοντο, ἀλλ’ ἄγοντες ἐκ τοῦ Ἄργους ἐς τὴν
Σάμον τοὺς πρέσβεις ἀφικνοῦνται ᾗπερ εἶχον τριήρει.
***
[8.86.1] Τότε φτάνουν από τη Δήλο οι αποσταλμένοι των τετρακοσίων, που τους είχε στείλει, όπως είπαμε για να καθησυχάσουν τους στρατιώτες στη Σάμο και να τους εκθέσουν την κατάσταση αλλιώς απ' ό,τι την πίστευαν· στη Σάμο βρισκόταν τότε κι ο Αλκιβιάδης. Κι όταν έγινε σύναξη του στρατού, δοκίμασαν αυτοί να μιλήσουν· [8.86.2] οι στρατιώτες όμως στην αρχή ούτε να τους ακούσουν ήθελαν, αλλά φώναζαν «σκοτώστε τους, που κατάστρεψαν τη δημοκρατία». Ύστερα όμως, αφού με τα πολλά ησύχασαν, τους άκουσαν ν' αναπτύσσουν [8.86.3] πως η καθεστωτική αλλαγή δεν είχε γίνει για να καταστραφεί η πολιτεία, αλλά για να σωθεί, κι ούτε για να παραδοθεί στους εχτρούς, (γιατί θα τους ήταν εύκολο να το είχαν κάνει τότε που επιτέθηκαν οι Λακεδαιμόνιοι κ' είχαν αυτοί την εξουσία· και πως όλοι οι πέντε χιλιάδες πολίτες θα 'παιρναν μέρος στη διοίκηση των κοινών, ο καθένας με τη σειρά τους και πως οι συγγενείς τους ούτε προσβολές παθαίνουν, όπως διαδίδει συκοφαντικά ο Χαιρέας, ούτε είχαν πάθει κανένα άλλο κακό, αλλά μένουν όλοι στα σπίτια τους και χαίρονται τ' αγαθά τους σε απόλυτη ισοπολιτεία. [8.86.4] Και μ' όλο που είπαν κι άλλα τέτοια πολλά, δε μεταπείστηκαν οι στρατιώτες, αλλά δυσανασχετούσαν· κι ο καθένας πρότεινε κάτι διαφορετικό, περισσότεροι όμως φώναζαν ν' αρμενίσουν κατά τον Πειραιά. Και φαίνεται πως στην περίσταση τούτη, για πρώτη φορά και περισσότερο από κάθε άλλον, ωφέλησε ο Αλκιβιάδης την πολιτεία· γιατί ενώ οι Αθηναίοι στη Σάμο είχαν τη σταθερή απόφαση να πάνε ενάντια στην ίδια τους την πολιτεία, οπότε ήταν φως φανερό πως θα κυρίευαν οι εχτροί αμέσως ολόκληρη την Ιωνία και τον Ελλήσποντο, αυτός κατόρθωσε να τους εμποδίσει. [8.86.5] Όπως ήταν τότε τα πράματα, κανείς άλλος απολύτως δε θα είχε μπορέσει να συγκρατήσει τον πολύ λαό, αυτός μόλον τούτο τους έκανε να ματαιώσουν την επιθετική τους εκστρατεία στην Αθήνα, και μ' επιτιμητικά λόγια σταμάτησε την οργή τους προς τους πρέσβεις σαν άτομα. [8.86.6] Αντίθετα, αποκρίθηκε στους πρέσβεις ο ίδιος και τους έστειλε πίσω λέγοντας πως δεν είχε αντίρρηση να κρατούν την εξουσία οι πέντε χιλιάδες, αλλά έστελνε στους Αθηναίους τη συμβουλή να πάψουν αμέσως τους τετρακόσιους και ν' αποκαταστήσουν τη Βουλή όπως ήταν προτήτερα, δηλαδή τους πεντακόσιους· κι αν είχε γίνει κάποια απόπειρα για οικονομία, έτσι ώστε να μπορούν να στέλνουν στους στρατιώτες το μισθό τους, αυτό το επιδοκίμαζε. [8.86.7] Κι ως για όλα τ' άλλα, τους ορμήνεψε να κρατήσουνε γερά και να μην υποχωρήσουν καθόλου στους εχτρούς· γιατί μπορούσαν να ελπίζουν πως αν σταθεί η πολιτεία, θα ήταν δυνατό να συμβιβαστούνε μεταξύ τους οι αντίθετες μερίδες, αν όμως καταστραφεί το ένα από τα δυο κύρια συστατικά της πολιτείας, είτε δηλαδή το στρατόπεδο στη Σάμο, είτε η Αθήνα, δε θα υπάρχει πια κανένας για να συμφιλιωθούνε μαζί του.
[8.86.8] Ήρθαν στη Σάμο και πρέσβεις από το Άργος, που έταζαν πως θα βοηθήσουν το δημοκρατικό λαό των Αθηναίων, που ήτανε στη Σάμο. Ο Αλκιβιάδης όμως, αφού παίνεσε την καλή τους προαίρεση, τους έστειλε κι αυτούς πίσω, λέγοντάς τους να ξανάρθουν όταν στείλουν να τους φωνάξουν. [8.86.9] Οι Αργείοι είχανε φτάσει μαζί με το πλήρωμα της Παράλου, που είχαν, όπως είπαμε μεταφερθεί από τους τετρακόσιους σε μεταγωγικό πλοίο με την προσταγή ν' αρμενίσουνε για την Εύβοια και να παραλάβουν και να μεταφέρουν στη Λακεδαίμονα τους τρεις πρέσβεις μέλη των τετρακοσίων που ήταν εκεί, το Λαισποδία, τον Αρισταφώντα και το Μελησία· αυτοί όμως, όταν έφτασαν ταξιδεύοντας κοντά στο Άργος, έβαλαν τους πρέσβεις στα σίδερα και τους παρέδωσαν στους Αργείους, γιατί νόμιζαν πως ήταν από τους πρωτεργάτες της ανατροπής της δημοκρατίας· αυτοί οι ίδιοι όμως δεν ξαναγύρισαν στην Αθήνα, αλλά με το καράβι τους έφτασαν στη Σάμο, φέρνοντας τους πρέσβεις από το Άργος.
[8.86.1] Τότε φτάνουν από τη Δήλο οι αποσταλμένοι των τετρακοσίων, που τους είχε στείλει, όπως είπαμε για να καθησυχάσουν τους στρατιώτες στη Σάμο και να τους εκθέσουν την κατάσταση αλλιώς απ' ό,τι την πίστευαν· στη Σάμο βρισκόταν τότε κι ο Αλκιβιάδης. Κι όταν έγινε σύναξη του στρατού, δοκίμασαν αυτοί να μιλήσουν· [8.86.2] οι στρατιώτες όμως στην αρχή ούτε να τους ακούσουν ήθελαν, αλλά φώναζαν «σκοτώστε τους, που κατάστρεψαν τη δημοκρατία». Ύστερα όμως, αφού με τα πολλά ησύχασαν, τους άκουσαν ν' αναπτύσσουν [8.86.3] πως η καθεστωτική αλλαγή δεν είχε γίνει για να καταστραφεί η πολιτεία, αλλά για να σωθεί, κι ούτε για να παραδοθεί στους εχτρούς, (γιατί θα τους ήταν εύκολο να το είχαν κάνει τότε που επιτέθηκαν οι Λακεδαιμόνιοι κ' είχαν αυτοί την εξουσία· και πως όλοι οι πέντε χιλιάδες πολίτες θα 'παιρναν μέρος στη διοίκηση των κοινών, ο καθένας με τη σειρά τους και πως οι συγγενείς τους ούτε προσβολές παθαίνουν, όπως διαδίδει συκοφαντικά ο Χαιρέας, ούτε είχαν πάθει κανένα άλλο κακό, αλλά μένουν όλοι στα σπίτια τους και χαίρονται τ' αγαθά τους σε απόλυτη ισοπολιτεία. [8.86.4] Και μ' όλο που είπαν κι άλλα τέτοια πολλά, δε μεταπείστηκαν οι στρατιώτες, αλλά δυσανασχετούσαν· κι ο καθένας πρότεινε κάτι διαφορετικό, περισσότεροι όμως φώναζαν ν' αρμενίσουν κατά τον Πειραιά. Και φαίνεται πως στην περίσταση τούτη, για πρώτη φορά και περισσότερο από κάθε άλλον, ωφέλησε ο Αλκιβιάδης την πολιτεία· γιατί ενώ οι Αθηναίοι στη Σάμο είχαν τη σταθερή απόφαση να πάνε ενάντια στην ίδια τους την πολιτεία, οπότε ήταν φως φανερό πως θα κυρίευαν οι εχτροί αμέσως ολόκληρη την Ιωνία και τον Ελλήσποντο, αυτός κατόρθωσε να τους εμποδίσει. [8.86.5] Όπως ήταν τότε τα πράματα, κανείς άλλος απολύτως δε θα είχε μπορέσει να συγκρατήσει τον πολύ λαό, αυτός μόλον τούτο τους έκανε να ματαιώσουν την επιθετική τους εκστρατεία στην Αθήνα, και μ' επιτιμητικά λόγια σταμάτησε την οργή τους προς τους πρέσβεις σαν άτομα. [8.86.6] Αντίθετα, αποκρίθηκε στους πρέσβεις ο ίδιος και τους έστειλε πίσω λέγοντας πως δεν είχε αντίρρηση να κρατούν την εξουσία οι πέντε χιλιάδες, αλλά έστελνε στους Αθηναίους τη συμβουλή να πάψουν αμέσως τους τετρακόσιους και ν' αποκαταστήσουν τη Βουλή όπως ήταν προτήτερα, δηλαδή τους πεντακόσιους· κι αν είχε γίνει κάποια απόπειρα για οικονομία, έτσι ώστε να μπορούν να στέλνουν στους στρατιώτες το μισθό τους, αυτό το επιδοκίμαζε. [8.86.7] Κι ως για όλα τ' άλλα, τους ορμήνεψε να κρατήσουνε γερά και να μην υποχωρήσουν καθόλου στους εχτρούς· γιατί μπορούσαν να ελπίζουν πως αν σταθεί η πολιτεία, θα ήταν δυνατό να συμβιβαστούνε μεταξύ τους οι αντίθετες μερίδες, αν όμως καταστραφεί το ένα από τα δυο κύρια συστατικά της πολιτείας, είτε δηλαδή το στρατόπεδο στη Σάμο, είτε η Αθήνα, δε θα υπάρχει πια κανένας για να συμφιλιωθούνε μαζί του.
[8.86.8] Ήρθαν στη Σάμο και πρέσβεις από το Άργος, που έταζαν πως θα βοηθήσουν το δημοκρατικό λαό των Αθηναίων, που ήτανε στη Σάμο. Ο Αλκιβιάδης όμως, αφού παίνεσε την καλή τους προαίρεση, τους έστειλε κι αυτούς πίσω, λέγοντάς τους να ξανάρθουν όταν στείλουν να τους φωνάξουν. [8.86.9] Οι Αργείοι είχανε φτάσει μαζί με το πλήρωμα της Παράλου, που είχαν, όπως είπαμε μεταφερθεί από τους τετρακόσιους σε μεταγωγικό πλοίο με την προσταγή ν' αρμενίσουνε για την Εύβοια και να παραλάβουν και να μεταφέρουν στη Λακεδαίμονα τους τρεις πρέσβεις μέλη των τετρακοσίων που ήταν εκεί, το Λαισποδία, τον Αρισταφώντα και το Μελησία· αυτοί όμως, όταν έφτασαν ταξιδεύοντας κοντά στο Άργος, έβαλαν τους πρέσβεις στα σίδερα και τους παρέδωσαν στους Αργείους, γιατί νόμιζαν πως ήταν από τους πρωτεργάτες της ανατροπής της δημοκρατίας· αυτοί οι ίδιοι όμως δεν ξαναγύρισαν στην Αθήνα, αλλά με το καράβι τους έφτασαν στη Σάμο, φέρνοντας τους πρέσβεις από το Άργος.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου