Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας: Προς τα νέα ελληνικά

12.5 Βυζάντιο (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία): η συνέχεια με το παρελθόν

Μπορούμε να ξαναγυρίσουμε στο Βυζάντιο, την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με τη λατινική, συνεχίζει την πορεία της ως γλωσσικό όργανο μιας μεγάλης ελληνόφωνης αυτοκρατορίας. Γι' αυτό δεν υπάρχουν οι ιστορικοί όροι της διάσπασης που χαρακτηρίζουν την ιστορία της λατινικής μετά την πρώιμη διάλυση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, ο ρόλος της ελληνικής γλώσσας ως γλωσσικού οργάνου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υποστηρίχτηκε από ισχυρά αισθήματα συνέχειας με το παρελθόν. 

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, σε ολόκληρη την ιστορική της διαδρομή, θα ακολουθήσει στις επίσημες μορφές λόγου (διοίκηση, εκπαίδευση, γραμματεία - δηλαδή συγγράμματα φιλοσοφικά, ιστορικά, επιστημονικά αλλά και λογοτεχνία) την παράδοση του αττικισμού, για την οποία μιλήσαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο. Θα χρησιμοποιήσει δηλαδή ένα είδος αρχαΐζουσας γλώσσας, που «κοιτά» πίσω στην ένδοξη αττική διάλεκτο του 5ου αιώνα π.Χ. Επειδή η ελληνόφωνη κεντρική εξουσία και η Εκκλησία υιοθέτησαν αυτή την αρχαΐζουσα ως επίσημο όργανο έκφρασης, δημιούργησαν μια «γλωσσική πολιτική» συνέχειας με το παρελθόν, την αίσθηση ότι η γλώσσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν μία και η ίδια με τη γλώσσα του παρελθόντος, δηλαδή δεν είχε αλλάξει. 

Η πολιτική αυτή δεν ευνόησε την ανάπτυξη αισθημάτων γλωσσικής διαφορετικότητας που θα οδηγούσαν, όπως έγινε στη Δύση με τη διάλυση και τον κατακερματισμό της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στη δημιουργία ελληνογενών (θυμηθείτε τις λατινογενείς) γλωσσών. Για τους ομιλητές οι μορφές γλώσσας που μιλούσαν (και αυτές δεν ήταν, βέβαια, η αρχαΐζουσα γραπτή γλώσσα των αρχόντων, της Εκκλησίας, των μορφωμένων) ήταν «ποικιλίες» (διάλεκτοι) της ελληνικής και όχι ξεχωριστές «ελληνογενείς» γλώσσες.