7.3. Το τέλος της αττικής ερυθρόμορφης κεραμικής: Ο ρυθμός Κερτς (370-320 π.Χ.) 7.3.1. Πελίκη του «ζωγράφου του Μαρσύα»
Στη διάρκεια του 4ου αιώνα οι Αθηναίοι κατασκευαστές ερυθρόμορφων αγγείων στράφηκαν προς μιαν άλλη σημαντική και πλούσια αγορά, που απορροφούσε με αυξανόμενους ρυθμούς την παραγωγή τους: την περιοχή του Ευξείνου Πόντου, από όπου η Αθήνα εισήγε τότε το περισσότερο από το σιτάρι που είχε ανάγκη για να θρέψει τον πληθυσμό της. Τα πιο πολλά και τα πιο όμορφα ερυθρόμορφα αττικά αγγεία που κατασκευάστηκαν μετά το πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. έχουν βρεθεί σε τάφους της βόρειας ακτής του Ευξείνου Πόντου και ειδικά της περιοχής του Παντικαπαίου (του σημερινού Κερτς), στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου της Κριμαίας. Για τον λόγο αυτό η τεχνοτροπία των ερυθρόμορφων αττικών αγγείων των χρόνων 370-320 π.Χ. ονομάζεται ρυθμός Κερτς.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του ρυθμού Κερτς είναι οι τολμηρές βραχύνσεις στην απεικόνιση των μορφών, που με τις κινήσεις τους αναπτύσσονται στον χώρο, η χρήση φωτοσκίασης για τη δήλωση του βάθους, η αγάπη για τη λεπτομέρεια και ακόμη, στο επίπεδο της τεχνικής, η απόδοση των πτυχών των ενδυμάτων με κοντές και λεπτές γραμμές. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η έντονη παρουσία πρόσθετων χρωμάτων, του λευκού (κυρίως για την απόδοση των γυμνών γυναικείων σωμάτων), αλλά και του χρυσού, του κόκκινου, του γαλάζιου και του πράσινου. Τα στοιχεία που αναφέραμε φανερώνουν την επίδραση της μεγάλης ζωγραφικής, που ξέρουμε ότι γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 4ο αιώνα π.Χ. Ωστόσο, οι αγγειογράφοι του ρυθμού Κερτς δεν φαίνεται να μεταφέρουν στα έργα τους συνθέσεις από τη μεγάλη ζωγραφική, όπως είδαμε ότι έκαναν ορισμένοι ομότεχνοί τους του 5ου αιώνα. Αξίζει όμως να σημειώσουμε ότι στα αγγεία Κερτς συναντούμε μορφές εμπνευσμένες από δημιουργίες της σύγχρονής τους μεγάλης πλαστικής, έργα του Λυσίππου, του Πραξιτέλη και άλλων σπουδαίων γλυπτών.
Πελίκη του «ζωγράφου του Μαρσύα»
Η πελίκη του «ζωγράφου του Μαρσύα», σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, προέρχεται από την Κάμιρο της Ρόδου και είναι ένα αγγείο αντιπροσωπευτικό της αττικής παραγωγής του 4ου αιώνα π.Χ. και ειδικότερα του ρυθμού Κερτς· χρονολογείται κοντά στα μέσα του αιώνα (360-350 π.Χ.). Η παράσταση της κύριας όψης εικονίζει ένα αρκετά αγαπητό μυθολογικό θέμα, την αρπαγή της Θέτιδας από τον Πηλέα. Η Θέτις ήταν μια από τις Νηρηίδες, τις κόρες του θαλάσσιου θεού Νηρέα, τόσο όμορφη που ο Δίας και ο Ποσειδώνας ήθελαν να την κάνουν δική τους. Επειδή όμως, σύμφωνα με έναν χρησμό της Θέμιδας, ο γιος που θα γεννούσε η Θέτις θα γινόταν πιο δυνατός από τον πατέρα του, οι δύο θεοί άφησαν να την ερωτευθεί και να την παντρευτεί ένας θνητός, ο Πηλέας, γιος του Αιακού από τη Φθία στη νότια Θεσσαλία. Δεν ήταν όμως εύκολο να πλησιάσει ο Πηλέας τη νεαρή θεά και γι᾽ αυτό παραφύλαξε την ώρα που λουζόταν στην ακροθαλασσιά, την άρπαξε και την κράτησε σφιχτά, παρόλο που αυτή μεταμορφωνόταν σε διάφορα ζώα για να του ξεφύγει, ώσπου δέχτηκε να τον ακολουθήσει.
Στην κύρια όψη του αγγείου βλέπουμε τη Θέτιδα γονατιστή δίπλα στη θάλασσα, που δηλώνεται με μια κυματιστή γραμμή και με την παρουσία ενός δελφινιού, να κρατάει με το αριστερό της χέρι το ένδυμά της· το δεξί της χέρι το κρατάει σφιχτά ο Πηλέας, που εικονίζεται ως έφηβος με πλατύγυρο καπέλο (πέτασο) στο κεφάλι και χλαμύδα, και δεν την αφήνει να φύγει, παρόλο που ένας ιππόκαμπος του δαγκώνει το πόδι — αναφορά στις μεταμορφώσεις της νεαρής θεάς. Επάνω από τον Πηλέα κάθεται η Αφροδίτη, που έχει δίπλα της τη σύντροφό της την Πειθώ. Η θεά έχει στείλει τον φτερωτό Έρωτα, που τον βλέπουμε να απλώνει τα χέρια του επάνω από το κεφάλι του νεαρού άνδρα δείχνοντας ότι τον εξουσιάζει. Στην άλλη πλευρά της παράστασης εικονίζονται τρεις Νηρηίδες, αδελφές της Θέτιδας. Αξιοσημείωτη είναι η μορφή της Νηρηίδας επάνω δεξιά, η οποία τρέχει γυμνή και εικονίζεται από πίσω με έντονη συστροφή και τολμηρές προοπτικές βραχύνσεις. Η μορφή αυτή είναι πιθανότατα παρμένη από τη μεγάλη ζωγραφική της εποχής. Στην παράσταση προβάλλεται έντονα το ερωτικό στοιχείο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου