Θα μπορούσε κανείς να συσχετίσει το όνομα της Ουρανούπολης με την εκτεταμένη στη Μακεδονία λατρεία της Αφροδίτης*. Ωστόσο, καμία γραπτή πηγή δεν συνδέει την πόλη με τη θεά ούτε τον ιδρυτή της, τον αδελφό του Κασσάνδρου, Αλέξαρχο, ο οποίος ταύτιζε τον εαυτό του με τον Ήλιο, ονόμασε μάλιστα τους κατοίκους της πόλης Ουρανίδες και Ηλιοκρείς, από το ήλιος και κρέας, σώμα, άνθρωποι δηλαδή φτιαγμένοι από το σώμα του Ήλιου. Την ονομασία αυτή θα μπορούσαμε να τη συσχετίσουμε με τη λατρεία του Ήλιου, είτε ως Απόλλωνα-Ήλιου, όπως συνηθιζόταν στους Έλληνες που θεωρούσαν τη λατρεία των ουρανίων σωμάτων βαρβαρική υπόθεση, είτε ως Ήλιου την περίοδο αμέσως μετά την εκστρατεία του Αλεξάνδρου και τη διείσδυση ανατολικών θρησκευτικών δοξασιών, αλλά και σε μια εποχή (4ος αι. π.Χ.) που η επιστημονική και φιλοσοφική σκέψη τόνισε την κοσμολογική σημασία του Ήλιου.
Πάντως, και στην περίπτωση αυτή δεν αποκλείεται η ταυτόχρονη αξιοποίηση νέων δεδομένων με παλιές παραδόσεις, δεδομένου ότι ο ήλιος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον μύθο του Περδίκκα, πρώτου βασιλιά της Μακεδονίας, και αποτελεί το έμβλημα του βασιλικού οίκου.
-------------------------------
*Αφροδίτη
Οι ανάγλυφοι πίνακες με απεικόνιση Αφροδίτης πάνω σε τράγο ελληνιστικών χρόνων από τη Βέροια και τις Πέτρες δείχνει ότι και στον μακεδονικό χώρο είναι γνωστή, τουλάχιστον στην ύστερη αρχαιότητα, η διάκριση ανάμεσα στην πάνδημη και την ουράνια Αφροδίτη, με διαφορετικά σύμβολα η καθεμιά και διαφορετικό μυθολογικό πλαίσιο. Συνοπτικά εδώ θυμίζουμε τις δύο παραδόσεις για τη γέννηση της Αφροδίτης, που οδήγησαν και στην απόδοση των δύο επιθέτων. Σύμφωνα με τον Όμηρο η θεά του Έρωτα είναι κόρη του Δία και της Διώνης· σύμφωνα με τον Ησίοδο ο Κρόνος ευνούχισε με ένα δρεπάνι τον πατέρα του Ουρανό και από το σπέρμα που χύθηκε στη θάλασσα γεννήθηκε η θεά. Αυτή η χωρίς μάνα Αφροδίτη του Ησιόδου λατρευόταν με την επωνυμία Ουρανία. Στην Αθήνα τη λατρεία της Ουρανίας Αφροδίτης καθιέρωσε ο Αιγέας, ενώ της Πανδήμου ο Θησέας, όταν συνένωσε τους δήμους της Αττικής σε μια πόλη στο όνομα της λατρείας της Αφροδίτης. Πάνδημος σημαίνει Αφροδίτη όλων των ενωμένων αττικών δήμων· η Αφροδίτη ως δύναμη ερωτική και ενοποιούσα είναι και δύναμη πολιτική. Η Ουρανία Αφροδίτη εμφανίζεται συχνά πάνω σε κύκνο ή με χήνες να κρατά ένα λουλούδι σαν σκήπτρο της κοσμικής της εξουσίας. Ιερό ζώο της Πανδήμου ήταν ο τράγος σε ανάμνηση της θυσίας αίγας που έκανε ο Θησέας προς τιμή της στην παραλία πριν από τον απόπλου για την Κρήτη και της μεταμόρφωσης της θεάς σε τράγο. Πριν από την ύστερη κλασική εποχή, η Αφροδίτη κρατούσε το ζώο στην αγκαλιά της, στη συνέχεια εμφανιζόταν ανεβασμένη επάνω του. Η Αφροδίτη Πάνδημος λατρευόταν στην Πέλλα μαζί με τη Μητέρα των Θεών, την Ουρανία.
Ηθική διάσταση στις δύο Αφροδίτες έδωσε ο Πλάτων στο Συμπόσιο. Σύμφωνα με τον σοφιστή Παυσανία ο έρωτας δεν είναι στην ολότητά του κάτι ευγενικό. Η Αφροδίτη Πάνδημος είναι ο έρωτας για τις γυναίκες και είναι ασταθής, όπως η ομορφιά του σώματος. Αντίθετα, η Ουρανία Αφροδίτη είναι αμήτωρ, έρως αρσενικός και της ψυχής, με χαρακτηριστικά τη ρωμαλεοσύνη και τη νοημοσύνη. Σε αυτού του είδους τον έρωτα ο Πλάτωνας αναγνωρίζει παιδευτικό και κοινωνικό ρόλο. Όμως ό,τι παραδίδει ο Πλάτων είναι από την εποχή της αποσύνθεσης της παλαιάς θρησκείας και της ηθικής διόρθωσής της μέσω της φιλοσοφίας. Με τη λατρεία της θεάς στον μακεδονικό χώρο ασχολήθηκαν οι: Αδάμ-Βελένη (1991) και Λιλιμπάκη-Ακαμάτη (1999).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου