ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ἱππῆς (195-241)

195 ΑΛ. πῶς δῆτά φησ᾽ ὁ χρησμός; ΟΙ. Α’ εὖ νὴ τοὺς θεοὺς
καὶ ποικίλως πως καὶ σοφῶς ᾐνιγμένος·
ἀλλ᾽ ὁπόταν μάρψῃ βυρσαίετος ἀγκυλοχήλης
γαμφηλῇσι δράκοντα κοάλεμον αἱματοπώτην,
δὴ τότε Παφλαγόνων μὲν ἀπόλλυται ἡ σκοροδάλμη,
200 κοιλιοπώλῃσιν δὲ θεὸς μέγα κῦδος ὀπάζει,
αἴ κα μὴ πωλεῖν ἀλλᾶντας μᾶλλον ἕλωνται.
ΑΛ. πῶς οὖν πρὸς ἐμὲ ταῦτ᾽ ἐστίν; ἀναδίδασκέ με.
ΟΙ. Α’ βυρσαίετος μὲν ὁ Παφλαγών ἐσθ᾽ οὑτοσί.
ΑΛ. τί δ᾽ ἀγκυλοχήλης ἐστίν; ΟΙ. Α’ αὐτό που λέγει,
205 ὅτι ἀγκύλαις ταῖς χερσὶν ἁρπάζων φέρει.
ΑΛ. ὁ δράκων δὲ πρὸς τί; ΟΙ. Α’ τοῦτο περιφανέστατον.
ὁ δράκων γάρ ἐστι μακρὸν ὅ τ᾽ ἀλλᾶς αὖ μακρόν·
εἶθ᾽ αἱματοπώτης ἔσθ᾽ ὅ τ᾽ ἀλλᾶς χὠ δράκων.
τὸν οὖν δράκοντά φησι τὸν βυρσαίετον
210 ἤδη κρατήσειν, αἴ κα μὴ θαλφθῇ λόγοις.
ΑΛ. τὰ μὲν λόγι᾽ αἰκάλλει με· θαυμάζω δ᾽ ὅπως
τὸν δῆμον οἷός τ᾽ ἐπιτροπεύειν εἴμ᾽ ἐγώ.
ΟΙ. Α’ φαυλότατον ἔργον· ταῦθ᾽ ἅπερ ποεῖς πόει·
τάραττε καὶ χόρδευ᾽ ὁμοῦ τὰ πράγματα
215 ἅπαντα, καὶ τὸν δῆμον ἀεὶ προσποιοῦ
ὑπογλυκαίνων ῥηματίοις μαγειρικοῖς.
τὰ δ᾽ ἄλλα σοι πρόσεστι δημαγωγικά,
φωνὴ μιαρά, γέγονας κακῶς, ἀγοραῖος εἶ·
ἔχεις ἅπαντα πρὸς πολιτείαν ἃ δεῖ·
220 χρησμοί τε συμβαίνουσι καὶ τὸ Πυθικόν.
ἀλλὰ στεφανοῦ καὶ σπένδε τῷ Κοαλέμῳ·
χὤπως ἀμυνεῖ τὸν ἄνδρα. ΑΛ. καὶ τίς ξύμμαχος
γενήσεταί μοι; καὶ γὰρ οἵ τε πλούσιοι
δεδίασιν αὐτὸν ὅ τε πένης βδύλλει λεώς.
225 ΟΙ. Α’ ἀλλ᾽ εἰσὶν ἱππῆς ἄνδρες ἀγαθοὶ χίλιοι
μισοῦντες αὐτόν, οἳ βοηθήσουσί σοι,
καὶ τῶν πολιτῶν οἱ καλοί τε κἀγαθοί.
καὶ τῶν θεατῶν ὅστις ἐστὶ δεξιός,
κἀγὼ μετ᾽ αὐτῶν χὠ θεὸς ξυλλήψεται.
230 καὶ μὴ δέδιθ᾽· οὐ γάρ ἐστιν ἐξῃκασμένος·
ὑπὸ τοῦ δέους γὰρ αὐτὸν οὐδεὶς ἤθελεν
τῶν σκευοποιῶν εἰκάσαι. πάντως γε μὴν
γνωσθήσεται· τὸ γὰρ θέατρον δεξιόν.
ΟΙ. Β’ οἴμοι κακοδαίμων, ὁ Παφλαγὼν ἐξέρχεται.

ΠΑΦΛΑΓΩΝ
235 οὔτοι μὰ τοὺς δώδεκα θεοὺς χαιρήσετον,
ὁτιὴ ᾽πὶ τῷ δήμῳ ξυνόμνυτον πάλαι.
τουτὶ τί δρᾷ τὸ Χαλκιδικὸν ποτήριον;
οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ Χαλκιδέας ἀφίστατον.
ἀπολεῖσθον, ἀποθανεῖσθον, ὦ μιαρωτάτω.
240 ΟΙ. Α’ οὗτος, τί φεύγεις; οὐ μενεῖς; ὦ γεννάδα
ἀλλαντοπῶλα μὴ προδῷς τὰ πράγματα.

***
ΑΛΛ. Λοιπόν, πώς τα λένε οι χρησμοί;
ΠΡ. Δ. Όμορφα, μά τους θεούς και περίτεχνα και με σοφούς υπαινιγμούς:
«Μα τη στιγμή που ο βυρσαϊτός, ο τσεγκελονυχάτος,
μαγκώσει με το ράμφος του το φίδαρο το τέρας
τον ματοπότη κουτεντέ, χάθηκε, τότε, πάει
των Παφλαγόνων ολονών η σκορδοσαλαμούρα·
[200] δόξα λαμπρή τότ᾽ ο θεός βδοκά στους πατσατζήδες,
αν θα δεχτούν να κλείσουνε τα πατσατζίδικά τους».
ΑΛΛ. Κι από πού κι ως πού τούτα δα έχουν να κάνουν με μένα; Γιά καν᾽ τα μου λιανά.
ΠΡ. Δ. Βυρσαϊτός βέβαια είναι ο Παφλαγόνας (χειρονομία προς το σπίτι) από δω.
ΑΛΛ. Και γιατί τον λεν τσεγκελονυχάτο;
ΠΡ. Δ. Το λέει από μόνο του — επειδή αρπάζει με το γαντζόχερό του και κάνει τη μπάζα του.
ΑΛΛ. Κι ο φίδαρος τί δουλειά έχει;
ΠΡ. Δ. Αυτό είναι φως φανάρι. Ο φίδαρος δεν είναι μακρουλός; Ε και τα λουκάνικα είναι μακρουλά. Τέλος και τα λουκάνικα κι ο φίδαρος ρουφάν αίμα. Λοιπόν, ο χρησμός λέει ότι ο φίδαρος
[210] θα βάλει κάτω τον βυρσαετό, φτάνει να μη τον τυλίξουν με λόγια πλανερά.
ΑΛΛ. Πάει καλά, μου καλαρέσουν οι χρησμοί. Μόνο δεν χωρά στο μυαλό μου πώς θα τα βγάζω πέρα με τη διακυβέρνηση του λαού.
ΠΡ. Δ. Χαρά στο πράμα· τί κάνεις κάθε μέρα; συνέχισε την ίδια δουλειά: πάρε στα χέρια σου όλες τις υποθέσεις, δώσ᾽ τους κοπάνισμα κι ανακάτεμα· πάρε τον λαό με το μέρος σου γλυκαίνοντάς τον με λόγια που βγαίνουν από καλή κουζίνα. Κι έχεις όλα τ᾽ άλλα χαρίσματα του δημαγωγού: φωνή που φέρνει αναγούλα, σόι ξεφτιλισμένο, παιδί της πιάτσας. Δεν σου λείπει τίποτα απ᾽ ό,τι χρειάζεται για να κυβερνάς την πόλη.
[220] Κι ακόμα οι χρησμοί και της Πυθίας τα μαντέματα σου έρχονται γάντι. Μπρος λοιπόν, στολίσου με στεφάνια και κάνε σπονδή στον θεό της Χοντροκεφαλιάς. Μόνο προσοχή, πώς θα τα βγάλεις πέρα με τον άνθρωπό μας.
ΑΛΛ. Και θα ᾽χω κανέναν σύμμαχο; Γιατί οι πλούσιοι τον τρέμουν κι η φτωχολογιά κλάνει πατάτες απ᾽ τον φόβο της.
ΠΡ. Δ. Ναι, αλλά έχουμε χίλιους λεβέντες ιππείς που τον μισούν και θα σε βοηθήσουν, όπως και οι τίμιοι και άξιοι πολίτες, κι από τους θεατές όσοι είναι ανοιχτομάτες, κι εγώ από κοντά — θα βάλει το χεράκι του κι ο Απόλλωνας.
[230] Και μη φοβάσαι· γιατί δεν θα εμφανιστεί με μάσκα που του μοιάζει, καθώς κανείς σκηνογράφος δεν δέχτηκε να την κατασκευάσει. Βέβαια και μ᾽ όλ᾽ αυτά οι θεατές θα τον αναγνωρίσουν· γιατί είναι ανοιχτομάτες.
ΔΕ. Δ. (Η φωνή του ακούεται από μέσα). Κακό που μας βρήκε! βγαίνει ο Παφλαγόνας!

ΠΑΦΛΑΓΟΝΑΣ
Μά τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, δεν θα σας βγει σε καλό η συνωμοσία που από καιρό οργανώνετε ενάντια στη δημοκρατία. Τί δουλειά έχει εδώ τούτο το χαλκιδιώτικο ποτήρι; Το δίχως άλλο ξεσηκώνετε σε αποστασία τους Χαλκιδιώτες. Ρε παλιοκαθάρματα, ρε θα πάτε στα κομμάτια, θα πεθάνετε. (Ο Αλλαντοπώλης, πανικόβλητος, πάει να εγκαταλείψει βιαστικά τη σκηνή).
ΠΡ. Δ. (Στον Αλλαντοπώλη:)
[240] Φίλε, γιατί το ᾽βαλες στα πόδια; Μείνε στη θέση σου. Αρχοντογεννημένε πατσατζή, μη προδίνεις τις εθνικές υποθέσεις.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, Λάδων

Λάδων (Πελοπόννησος)

Ο θεός του ομώνυμου ποταμού στην Αρκαδία. Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, πατέρας, από τη Στυμφαλίδα, της Δάφνης και της Μετώπης, συζύγου του θεού-ποταμού Ασωπού.

 

α) Στις όχθες του Λάδωνα ο Ηρακλής πραγματοποίησε τον τρίτο του άθλο. Αφού κυνήγησε την ιερή ελαφίνα της Άρτεμης από την Οινόη για ένα χρόνο, την ανάγκασε να κατεβεί από το όρος Αρτεμίσιο και να την αιχμαλωτίσει ζωντανή στις όχθες του Λάδωνα. Άλλες παραλλαγές τοποθετούν το επεισόδιο αυτό στον ποταμό Άναυρο της Θεσσαλίας.

 

β) Τόπος όπου δολοφονήθηκε ο Λεύκιππος, γιος του βασιλιά της Πίσας Οινόμαου, από τη Δάφνη και τη συνοδεία της, επειδή ανακάλυψαν, την ώρα του λουτρού τους, ότι ήταν άνδρας και όχι γυναίκα. Ο Λεύκιππος, ερωτευμένος με τη Δάφνη που απέφευγε συστηματικά τη συναναστροφή των ανδρών, παραιτήθηκε από την προσπάθεια να την κάνει γυναίκα του. Επινόησε όμως ένα τέχνασμα για να βρίσκεται κοντά της: Έπλεξε κοτσίδα τα μαλλιά του, που τα άφησε να μακρύνουν για να τα προσφέρει στον ποταμό Αλφειό, ντύθηκε σαν κόρη, παρουσιάστηκε στη Δάφνη ως κόρη του Οινόμαου και την παρακάλεσε να τον αφήνει να κυνηγά μαζί της. Η φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους ξύπνησε τη ζήλια του Απόλλωνα που, θέλοντας να εκδικηθεί, εμφύσησε στις κοπέλες την επιθυμία να κάνουν μπάνιο στα νερά του ποταμού. Εκείνες υποχρέωσαν τον διστακτικό Λεύκιππο να ξεντυθεί, ανακάλυψαν το πραγματικό του φύλο και τον σκότωσαν με τα ακόντια και τα μαχαίρια τους.

 

γ) Στα νερά του ποταμού πλύθηκε η Δήμητρα μετά από την ένωσή της με τον Ποσειδώνα στο Όγκειο της Αρκαδίας. Από το καθαρτικό αυτό λουτρό επονομάστηκε Λουσία από 'Ερινύς, δηλαδή θυμωμένη, λόγω του θυμού που της είχε προκαλέσει η ακούσια ένωσή της με τον Ποσειδώνα.

 

δ) Τόπος όπου ο Πάνας φθάνει τη Ναϊάδα Σύριγγα, αφού την καταδίωξε από τις πλαγιές του όρους Λύκαιου. Εκείνη, βλέποντας ότι είχε στριμωχτεί στον καλαμιώνα που ήταν γνωστός ως Σύριγξ, μεταμορφώθηκε σε καλάμι. Ο θεός, ανίκανος να την ξεχωρίσει, ξερίζωσε μερικά από αυτά τα καλάμια. Φυσώντας στο εσωτερικό τους πραγματοποίησε την ανακάλυψη της φλογέρας (οι Ομηρικοί Ύμνοι την αποδίδουν στον Ερμή).

 

ε) Ο Αινείας εγκαταστάθηκε σε μια μικροπολιτεία με το όνομα «Νήσος», κτισμένη πάνω σ' ένα νησάκι στη συμβολή των ποταμών Λάδωνα και Τράγου.

 

στ) Ο δράκος που φυλούσε τα μήλα των Εσπερίδων είχε το όνομα του αρκαδικού ποταμού Λάδωνα.

 

ζ) Λίγο μετά τον Ασωπό, στην αριστερή πλευρά, «υπάρχει ένα άλσος με αειθαλείς βελανιδιές κι ένας ναός αφιερωμένος στις θεές που οι Αθηναίοι τις ονομάζουν Σεμνές, οι δε Σικυώνιοι Ευμενίδες» (Παυσ. 2.11.4).

 

Τόπος όπου ο Ορέστης θα βρει καταφύγιο στην καλύβα βοσκού, με πρωτοβουλία της Ηλέκτρας, που ήθελε να αποτρέψει τη δολοφονία του από τον Αίγισθο και να τον προετοιμάσει κρυφά για τη μελλοντική εκδίκηση. Από εδώ ο Ορέστης και ο ηλικιωμένος παιδαγωγός του θα κατευθυνθούν αργότερα στην Κρίσα, κοντά στους Δελφούς (Ευρ., Ηλ. 408 κ.ε. Απολλόδ., Επιτομή 6.24).

Η ζωή είναι σαν τη θάλασσα, δε δίνει δεκάρα αν δεν ξέρεις κολύμπι

Η ζωή είναι σαν τη θάλασσα, δε δίνει δεκάρα αν δεν ξέρεις κολύμπι. Ανατρεπτική, άδικη και σκληρή πολλές φορές, αλλά και τόσο προκλητικά εθιστική, που θες να ρουφήξεις κάθε σταγόνα της.

Σαν τη θάλασσα κι αυτή, πότε φουρτουνιάζει και πότε γαληνεύει. Πότε πλατσουρίζεις ανέμελα στις στιγμές της, πότε απολαμβάνεις την ανατολή και το λιόγερμα που καθρεφτίζονται μέσα τους και πότε πέφτεις στα βαθιά και τις κολυμπάς.

Κι αυτό το βάθος είναι που τρομάζει τον άνθρωπο. Δεν έχει καμιά σημασία αν ξέρεις ή όχι κολύμπι. Το μόνο που έχεις στο μυαλό σου είναι πως πρέπει να την επιβιώσεις την κακιά την ώρα, να δαμάσεις το κακό που έχει πέσει μανιασμένο πάνω σου. Και γίνεται ολάκερη η ύπαρξή σου το «σωσίβιο» που θα σε κρατήσει ασφαλή στην επιφάνεια. Μυαλό, καρδιά και κορμί συντονίζονται αυτόματα για να σου δώσουν τις απαραίτητες αντοχές που απαιτεί η κάθε περίσταση.

Το σίγουρο είναι ότι μετά από κάθε φουρτούνα της ζωής, γίνεσαι πιο δυνατός. Και πιο αποφασισμένος να αλλάξεις όλα όσα περνούν από το χέρι σου και σου τη δυσκολεύουν χωρίς λόγο. Αυτά που νομίζεις περιττά κι ασήμαντα. Είτε πρόκειται για συνθήκες είτε για ανθρώπους.

Κι από την ανθρώπινη λαχτάρα μας να αδράξουμε μόνο τις καλές στιγμές της, είναι εκεί ακριβώς που χάνουμε κάποιες φορές την ουσία της ύπαρξης και της συνύπαρξής μας. Αντί να παλέψουμε για το ουσιαστικό, αφηνόμαστε στη ασφαλή ρηχότητα του εφήμερου. Υιοθετούμε το ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι προλάβει να αρπάξει το κορμί ως στάση ζωής, με την ψευδαίσθηση ότι έτσι θα δαμάσουμε το αδυσώπητο ροδάνι της.

Και καταλήγουμε να ξεπουλάμε τις στιγμές μας όσο-όσο. Κι «ονειρο-πωλώντας, ονειρο-πωλώντας» ξεχνάμε να ονειρευτούμε. Και να εμπιστευτούμε. Και να αφεθούμε. Κάνουμε λάβαρο το «εγώ» μας, λες κι αυτό θα εξασφαλίσει την ασφάλειά μας. Αρπάζουμε το «σωσίβιο» του διπλανού μας χωρίς ενοχές γιατί μια ζωή την έχουμε και είναι μόνο δική μας. Κάνουμε την πράξη χτύπημα στο πληκτρολόγιο και τα συναισθήματα λόγια χωρίς αντίκρισμα. Επιτρέπουμε στην κακεντρέχεια και στη μικροπρέπεια να δηλητηριάζουν με τη χολή τους το ξένο χαμόγελο, γιατί σημασία έχει μόνο το δικό μας.

Στην προσπάθειά μας να κρατήσουμε το κεφάλι μας έξω από το νερό, πέφτουμε στην παγίδα του εγωκεντρισμού και κολυμπάμε πλέον στα βαθιά ουσιαστικά μόνοι μας. Μεγάλο το τίμημα, δε νομίζεις; Δεν παλεύεται έτσι η ζωή, όσες ευκαιρίες κι αν σου δώσει. Γιατί ο άνθρωπος αγαπιέται μόνο στα βαθιά.

Γι’ αυτό, ας αναθεωρήσουμε. Ας προσπαθήσουμε. Ας τολμήσουμε!

Το τραυματικό, η συμφιλίωση και η ελευθερία

Ακόμη και στις καλύτερες συνθήκες να μεγαλώσει κάποιος, συνθήκες που έχουν να κάνουν με το οικογενειακό περιβάλλον, με την ιστορικο-κοινωνική στιγμή που γεννιέται, ή την περιοχή που μεγαλώνει, δεν υπάρχει κανείς αλώβητος από ψυχικούς τραυματισμούς. Κι αυτό γιατί ακόμη κι ο καλύτερος γονιός κάνει λάθη, ή γιατί κάποια στιγμή στη ζωή του ο άνθρωπος θα έρθει αντιμέτωπος με μία αποτυχία, με συναισθήματα δυσάρεστα που σχετίζονται με γεγονότα ή σχέσεις, με τη ματαίωση, την ερωτική απογοήτευση, το πένθος που ακολουθεί μία απώλεια…

Και μολονότι είμαι μέσα στο γεγονός, τώρα που το γεγονός έχει τελειώσει στέκομαι απέναντι στο γεγονός, απέναντι, κι επειδή στέκομαι απέναντι, απέναντι στο γεγονός και όχι πια μέσα, μολονότι εγώ είμαι το γεγονός, εντούτοις μπορώ αν θέλω, να το κάνω ό,τι θέλω, να αισθανθώ ό,τι θέλω, να το κρίνω όπως θέλω, να το καταλάβω όπως θέλω, και όπως θέλω να το ερμηνεύσω…

Ο κατάλογος με τα δυσάρεστα γεγονότα είναι μεγάλος, ακόμη και για αυτούς που μεγαλώνουν σε καλές συνθήκες. Αυτή όμως είναι η ζωή που ποτέ δεν τα φέρνει ρόδινα κι ευτυχώς τελικά, γιατί ο άνθρωπος δυναμώνει και ωριμάζει μέσα από τις δυσκολίες που του επιφυλλάσσει το πεπρωμένο του.

Όλοι λοιπόν είμαστε τραυματισμένοι από γεγονότα ή σχέσεις με κάποιο τρόπο. Αυτό το οποίο διαφέρει είναι η ένταση του τραυματισμού, η φύση του και η επαναληπτικότητά του.

Το χαρακτηριστικό του τραυματικού είναι ότι ποτέ δεν εξαφανίζεται εντελώς.

Η φύση μας έχει εφοδιάσει με ψυχικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης, από τους οποίους ο πιο κοινός είναι ο μηχανισμός της απώθησης. Απώθηση σημαίνει ότι το τραυματικό γεγονός καταχωνιάζεται στο ασυνείδητο. Ο άνθρωπος αποφεύγει να επανέλθει σε αυτό συνειδητά και επιθυμεί να το ξεχάσει.

Αλλά όπως είπαμε η ιστορία μας εγγράφεται κι έτσι το τραυματικό ποτέ δεν χάνεται. Θεωρούμε ότι όταν επιστρέψουμε σε αυτό με τη μνήμη ή με το λόγο, ξαναξύνουμε την πληγή που προσπαθούμε να επουλώσουμε. Και είναι φυσικό να μην θέλει κάποιος να πονά και να αποφεύγει την πηγή του ψυχικού πόνου. Γιατί πάντα το τραυματικό εμπεριέχει δυσάρεστα συναισθήματα και άρα ψυχική οδύνη.

Οι σύγχρονες νευροεπιστημονικές ανακαλύψεις, εντούτοις, αποδεικνύουν ότι επιστρέφοντας στο γεγονός μέσα από τον αναστοχασμό, ή μέσα από την ψυχοθεραπεία, μέσα από τη νοητική επεξεργασία γίνονται νέες νευρωνικές συνδέσεις και σταδιακά το τραυματικό επουλώνεται και ο άνθρωπος ελευθερώνεται.

Αλήθεια από τι ελευθερώνεται αυτός που έχει επιλέξει να το ξεχάσει, αυτός που έχει βρει ψευτοκαταφύγιο στην απώθηση;

Μπορεί να το απωθεί, να μην θέλει να το αγγίξει, αλλά το τραυματικό λειτουργεί διαταράσσοντας τη ζωή του ατόμου. Ως καταχωνιασμένη φουσκάλα σαμπάνιας σε κλειστό μπουκάλι που έρχεται σε επαφή με ελάχιστα μόρια αέρα και φεύγει ορμητικά προς την έξοδο του μπουκαλιού, αρκεί ο άνθρωπος να έρθει σε επαφή με κάτι, μία λεπτομέρεια, που να μοιάζει με μία λεπτομέρεια της τραυματικής εμπειρίας και τότε επανέρχονται σφοδρά το δυσάρεστα συναισθήματα του τραυματικού.

Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Αυτό που πραγματικά καταστρέφει τη ζωή είναι ότι- όπως στην αρχαία τραγωδία που απαιτείται κάθαρση-ασυνείδητα το άτομο επιστρέφει με τη συμπεριφορά και τις επιλογές του το ίδιο σε καταστάσεις που μοιάζουν με την τραυματική εμπειρία.

Το τραυματικό θα επανέλθει και θα επαναληφθεί αυτή τη φορά μισο-ακούσια, μισο-εκκούσια από το ίδιο το άτομο. Με μία μεγάλη διαφορά. Το ίδιο το άτομο φτιάχνει έτσι τις καταστάσεις για να το ξαναζήσει, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό.

Στην πραγματικότητα, η λειτουργικότητα αυτού του παραδόξου έγκειται στο γεγονός της αλλαγής θέσης του υποκειμένου. Για να γίνω πιο σαφής, όταν συμβαίνει ένα τραυματικό γεγονός ή βιώνεται μία τραυματική σχέση στην παιδική ή εφηβική ηλικία, το άτομο μην έχοντας πλήρως ωριμάσει το υφίσταται με έναν τρόπο παθητικό, από την αδύναμη θέση του παιδιού.

Επιστρέφοντας στο τραυματικό αργότερα, αλλάζει θέση και από παθητικό που ήταν κάποτε γίνεται ενεργητικός. Π.χ. το θύμα μπορεί να γίνει θύτης, ή κάποιος που έχει βιώσει τη συναισθηματική στέρηση να γίνεται ο ίδιος αποστερητικός.

Το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο όμως. Παραμένει τόσο συναισθηματικά, καθώς το υποκείμενο αναβιώνει τα ίδια συναισθήματα όπως και τότε, όσο και ουσιαστικά, καθώς δεν αποφεύγει τη βία (στο πρώτο αναφερθέν παράδειγμα) ούτε τη συναισθηματική πενία (στο δεύτερο).

Η άλλη λειτουργία του τραυματικού έχει να κάνει με το ότι επιστρέφει μήπως το υποκείμενο βρίσκεται σε ωριμότερη φάση ζωής (διαθέτει περισσότερα νοητικά και ψυχικά εφόδια από ό,τι παλαιότερα) και είναι σε θέση να το επεξεργαστεί και να ελευθερωθεί.

Για να ελευθερωθεί το υποκείμενο καλείται να συμφιλιωθεί με την ιστορία του. Καθώς το παρελθόν δεν μπορεί να αποκοπεί από την ιστορία μας, και αφού οι όποιοι μηχανισμοί απώθησης δεν οδηγούν πραγματικά στην ευτυχία, την απελευθέρωση, δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την αποδοχή του.

Η αποδοχή επιφέρει και την αντιμετώπιση. Από αυτή τη στιγμή ανοίγεται ένας δρόμος εκεί που μπορεί να φαινόταν ότι ο άνθρωπος βρισκόταν σε αδιέξοδο. Ο δρόμος της συμφιλίωσης με το παρελθόν έρχεται μέσα από την επεξεργασία του, την αναβίωση των συναισθημάτων-τα οποία κάθε φορά που εμφανίζονται μέσα από συνειδητό αναστοχασμό μαλακώνουν και ξεθωριάζουν ως προς την αρχική τους ένταση.

Ο ρόλος του θεραπευτή είναι σημαντικός αφού βοηθάει σε αυτόν τον αναστοχασμό και παράλληλα δίνει την ευκαιρία του βιώματος μιας επανορθωτικής σχέσης που δεν διέπεται από τα νοσηρά χαρακτηριστικά της πρωταρχικής (της γονεϊκής).

Ωστόσο, η συμφιλίωση δεν πρέπει να συγχέεται με την συμμόρφωση. Η θεραπεία δεν έχει κανονιστικό σκοπό, δεν στοχεύει σε δημιουργία νωχελικών προβάτων. Αντίθετα, πάντα έχει ως στόχο την ελευθερία-όπως έλεγε και ο Καστοριάδης για την ψυχανάλυση.

Η συμφιλίωση σχετίζεται με την αποδοχή της ιστορίας και άρα της ταυτότητας που μας κάνει μοναδικούς, και μόνο τότε δίνεται η ευκαιρία για αλλαγή ρότας στη ζωή. Η συμφιλίωση έτσι είναι προϋπόθεση για να μετατραπεί το τραυματικό σε πηγή ψυχικής δύναμης και ωρίμανσης αλλά και δημιουργίας και τότε από το αγκάθι γίνεται εφικτή η γέννηση του ρόδου…

Η επιτυχία σκοντάφτει από αποτυχία σε αποτυχία, χωρίς να χάνει τον ενθουσιασμό της

Αρχικά, για να εκτιμήσουμε την «αποτυχία», πρέπει πρώτα να την κατανοήσουμε. Αποτυχία είναι όταν έχουμε θέσει έναν στόχο και δεν τον επιτυγχάνουμε, σωστά; Ή όχι; Εάν θέσουμε έναν στόχο με βάση «τα πρέπει», δεν είναι άδικο να συμπεραίνουμε ότι αποτύχαμε;

Ίσως δεν είχαμε εστιάσει στο να το πετύχουμε με όλο μας το είναι; Ή μήπως εάν ο στόχος που μας είχε αρχικά ενθουσιάσει, κάπου στη διαδρομή απλά δεν ήταν αυτό που πραγματικά θέλαμε και σταμάτησε να είναι σημαντικός; Τότε εξακολουθεί να θεωρείται αυτό αποτυχία;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έθετα υψηλούς στόχους και ήθελα να αλλάξω τον κόσμο και συνεχίζω να το κάνω. Αυτό που διαφέρει τώρα είναι ότι γνωρίζω ότι με κάθε βήμα που κάνω, εξελίσσομαι. Πλησιάζω ένα βήμα πιο κοντά στους τελικούς μου στόχους.

Το σημαντικό δεν αφορά στο να υλοποιήσω τους στόχους, αλλά στο να θέτω τους κατάλληλους στόχους για μένα και να παραμένω με σταθερότητα σε αυτούς όταν αρχίζουν τα δύσκολα. Βλέπετε οι περισσότεροι έχουμε επιφορτίσει τους στόχους με προσδοκίες.

Οι προσδοκίες συνήθως μεταφράζονται σε «αποτυχία» εξαιτίας τους πιστεύουμε ότι έχουμε αποτύχει. Αντί να βρούμε άλλους τρόπους να επιτύχουμε τους στόχους μας, κολλάμε σε έναν συγκεκριμένο τρόπο, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ηττημένοι όταν δεν γίνουν τα πράγματα όπως τα έχουμε φανταστεί.

Οι στόχοι και τα όνειρα ποτέ δεν πεθαίνουν, ποτέ δεν μας απογοητεύουν, εμείς απογοητευόμαστε πιστεύοντας ότι δεν τα καταφέρνουμε. Αντί να δοκιμάσουμε νέο τρόπο επιφορτίζουμε «συναισθηματικά» αυτόν που δεν λειτουργεί και τον αποκαλούμε «αποτυχημένο στόχο» μας.

Τελικά καταλήγουμε ότι δεν υπάρχει αποτυχία, μόνο οι προσπάθειές μας να υλοποιήσουμε τους στόχους μας. Έτσι, θυμηθείτε να επιλέξετε τους στόχους με πυξίδα την καρδιά σας και εάν κάπου στο δρόμο αποφασίσετε ότι δεν είναι αυτό που θέλετε πια, τότε αρχειοθετήστε τους και καταγράψτε τους στις εμπειρίες σας και βρείτε νέους στόχους.

«Η επιτυχία σκοντάφτει από αποτυχία σε αποτυχία, χωρίς να χάνει τον ενθουσιασμό της» –Winston Churchill

Η απόφαση χρειάζεται τόλμη

Απόφαση και επιλογή: οι δύο αυτοί όροι φαίνονται συνώνυμοι. Δεν είναι. Πρέπει να κατανοήσουμε τη διαφορά τους για να προσεγγίσουμε το μυστικό της τόλμης.

Ας πάρουμε μια κατάσταση στην οποία θα διστάσουμε μεταξύ των επιλογών Α και Β. Εάν φανεί, μετά από ορθολογική εκτίμηση, ότι η επιλογή Β είναι καλύτερη από την άλλη, τότε επιλέγουμε τη Β. Η επιλογή έχει βάση, εξηγείται: δεν υπάρχει τίποτα να αποφασίσουμε. Εάν, παρά την εκτίμηση, συνεχίζουμε να αμφιβάλλουμε, έχουμε έλλειψη επιχειρήματος, αλλά παρ’ όλα αυτά αισθανόμαστε ότι πρέπει να επιλέξουμε τη Β, τότε το αποφασίζουμε.

Η απόφαση απαιτεί ένα άλμα πέρα από λογικά επιχειρήματα, μια εμπιστοσύνη στη διαίσθηση. Αποφασίζουμε όταν ακριβώς η γνώση δεν αρκεί. Μια απόφαση είναι πάντα τολμηρή: προϋποθέτει εξ ορισμού την πιθανότητα της αποτυχίας. Το να μπεις στην Αντίσταση για να σώσεις τη χώρα σου είναι μια απόφαση, δεν είναι μια επιλογή.

Το να επιχειρείς ένα κάρφωμα στο τέλος του παιχνιδιού, είναι μια απόφαση, δεν είναι μια επιλογή.

Η απόφαση, επιβεβαίωνε ο Αριστοτέλης, μοιάζει περισσότερο με τέχνη παρά με επιστήμη. Με διαίσθηση παρά με εργασία αναλυτικής λογικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι παράλογη. Μπορεί να βασίζεται στη γνώση, αλλά χωρίς να την περιορίζει.

Ο Αριστοτέλης το παρουσιάζει παραστατικά με την αναφορά σε γιατρούς και καπετάνιους πλοίων. Και οι δύο είναι αρμόδιοι, αλλά, αν υπάρξει επείγουσα ανάγκη, λόγω κινδύνου θανάτου του ασθενούς ή σε μια καταιγίδα, θα πρέπει να αποφασίσουν χωρίς να έχουν χρόνο για μια πλήρη εκτίμηση της κατάστασης, να βρουν το θάρρος να μπουν στην αβεβαιότητα.

Φέρνοντας στο νου την τέχνη της απόφασης, ο Αριστοτέλης βρίσκεται σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο οποίος ήταν δάσκαλός του και αντιλαμβανόταν την απόφαση ως επιστήμη, βασιζόμενος στο μοντέλο ορθολογικής επιλογής.

Η ιδανική δημοκρατία έπρεπε, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, να καθοδηγείται από έναν «φιλόσοφο βασιλιά», που να κυβερνά υπό το πρίσμα της ανώτερης γνώσης του. Καθώς η απόφαση δεν έχει νόημα παρά να αντισταθμίσει τους περιορισμούς της γνώσης, ένας τέτοιος φιλόσοφος βασιλιάς, ως εκ τούτου, ποτέ δεν θα αποφάσιζε. Οι πολιτικές του επιλογές δεν θα ήταν παρά η λογική συνέπεια της επιστήμης του.

Για τον Αριστοτέλη, αντίθετα, ο μεγάλος άντρας θα πρέπει να είναι σε θέση να υπερβεί τα όρια της γνώσης του, τολμώντας διαισθητικές πράξεις, αποφάσεις. Αυτή η έννοια της κρίσης τον καθιστά περισσότερο καλλιτέχνη της πολιτικής παρά σοφό βασιλιά.

ΞΕΝΟΦΩΝ: ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Όσοι προσφέρονται στο να προσπαθούν διαρκώς για κάτι και να διδάσκονται, προσφέρουν στους εαυτούς τους δύσκολες μελέτες και μαθήσεις, αλλά στις πόλεις τους τη σωτηρία. Όσοι δεν θέλουν να διδάσκονται, επειδή είναι κουραστικό, και θέλουν να ζουν μέσα στις αταίριαστες απολαύσεις, τούτοι είναι από τη φύση τους πολύ κακοί, γιατί δεν υπακούνε ούτε σε νόμους ούτε σε ορθούς λόγους.

Επειδή δεν κοπιάζουν, δεν βρίσκουν τι λογής πρέπει να είναι ο καλός άνθρωπος. Έτσι, δεν μπορούν να είναι ούτε θεοσεβείς ούτε σοφοί. Και επειδή είναι απαίδευτοι, μέμφονται ιδιαίτερα τους μορφωμένους. Με αυτούς δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί τίποτα καλό, χάρη όμως σ’ εκείνους που κοπιάζουν έχουν βρεθεί όλα όσα ωφελούν τους ανθρώπους, αφού όσοι επιδιώκουν τους κόπους υπερέχουν. Αυτό φαίνεται κι από ένα σπουδαίο παράδειγμα.

Από τους παλιότερους, όσοι μαθήτευσαν κοντά στον Κένταυρο Χείρωνα όταν ήταν νέοι, κάνοντας αρχή από τα κυνήγια, διδάχτηκαν πολλά και καλά πράγματα. Εκεί οφείλεται η μεγάλη αρετή τους, για την οποία ακόμα και τώρα θαυμάζονται. Είναι φανερό πως όλοι τη θέλουν, οι περισσότεροι όμως απομακρύνονται επειδή πρέπει να την αποκτήσουν με κόπους.

Νομίζουν πως η αρετή δεν τους βλέπει, και γι’ αυτό κάνουν πολλά άσχημα και αισχρά πράγματα, αντίθετά της, επειδή οι ίδιοι είναι που δεν τη βλέπουν. Εκείνη όμως, ως αθάνατη, είναι πανταχού παρούσα, τιμά τους καλούς που την ακολουθούν και περιφρονεί τους κακούς. Αν είχαν επίγνωση του ότι τους βλέπει, θα επιζητούσαν τους κόπους και τη μάθηση, δια της οποίας με δυσκολία κατακτάται, και θα την κέρδιζαν.

Για πρώτη φορά κατασκευάστηκαν μεμονωμένες δισδιάστατες νανοταινίες φωσφορένιου

Πάρα πολύ μικρές, ευέλικτες ταινίες κρυσταλλικού φωσφόρου κατασκευάστηκαν από ερευνητές του UCL (University College London) για πρώτη φορά στον κόσμο και θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση στα ηλεκτρονικά και στην τεχνολογία ταχείας φόρτισης μπαταριών.

Από την απομόνωση του δισδιάστατου φωσφορενίου, που είναι το φωσφορικό ισοδύναμο του γραφενίου, το 2014, περισσότερες από 100 θεωρητικές μελέτες έχουν προβλέψει ότι νέες συναρπαστικές ιδιότητες θα μπορούσαν να κάνουν την εμφάνισή τους από στενές «κορδέλες» (ταινίες) αυτού του υλικού. Οι ιδιότητες αυτές θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά πολύτιμες σε ένα εύρος τομέων. Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature, ερευνητές από το UCL, το Πανεπιστήμιο του Bristol, το VCU (Virginia Commonwealth University) και την Ομοσπονδιακή Πολυτεχνική Σχολή της Λωζάννης, περιγράφουν πώς διαμόρφωσαν ποσότητες υψηλής ποιότητας ταινίες από κρυστάλλους μαύρου φωσφόρου και ιόντα λιθίου.

«Είναι η πρώτη φορά που έχουν κατασκευαστεί μεμονωμένες νανοταινίες φωσφορενίου», αναφέρει ο συγγραφέας της μελέτης Dr Chris Howard (UCL Physics & Astronomy). «Οι συναρπαστικές ιδιότητες που προβλέπονται και οι εφαρμογές όπου οι νανοταινίες φωσφορενίου θα μπορούσαν να παίξουν μετασχηματιστικό ρόλο είναι πολύ μεγάλης εμβέλειας».

Οι ταινίες σχηματίζονται με τυπικό ύψος ενός ατομικού στρώματος, πλάτος 4-50 nm και είναι πάνω από 75 μm μήκος. Αυτές οι διαστάσεις είναι συγκρίσιμες με αυτές των καλωδίων που συνδέουν τους δυο πύργους της Golden Gate Bridge. «Χρησιμοποιώντας προχωρημένες μεθόδους απεικόνισης, έχουμε χαρακτηρίσει τις ταινίες με μεγάλη λεπτομέρεια βρίσκοντας ότι είναι εξαιρετικά επίπεδες, κρυσταλλικές και ασυνήθιστα ευέλικτες. Οι περισσότερες έχουν μόνο ένα απλό στρώμα ατόμων πάχος, όμως όπου η ταινία σχηματίζεται από περισσότερα από ένα στρώματα φωσφορενίου, βρήκαμε μη συνεχή βήματα μεταξύ των στρωμάτων 1-2-3-4 όπου η ταινία χωρίζεται. Αυτό δεν είχε φανεί πριν και κάθε στρώμα θα πρέπει να έχει διακριτές ηλεκτρονικές ιδιότητες», εξήγησε ο επίσης συγγραφέας Mitch Watts (UCL Physics & Astronomy).

Ενώ οι νανοταινίες κατασκευάζονται από διάφορα υλικά όπως το γραφένιο, οι νανοταινίες φωσφορενίου που παράγονται εδώ έχουν μια ευρύτερη περιοχή πλάτους, ύψους, μήκους και λόγου διαστάσεων. Επιπλέον, μπορούν να παράγονται σε κλίμακα, σε υγρό που θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για να τις εφαρμόσει σε ποσότητα με χαμηλό κόστος για εφαρμογές. Η ομάδα λέει ότι οι προβλεπόμενες περιοχές εφαρμογών περιλαμβάνουν μπαταρίες, ηλιακά κύτταρα, θερμοηλεκτρικές συσκευές για μετατροπή περίσσευμα θερμότητας σε ηλεκτρισμό, φωτοκαταλύτες, νανοηλεκτρονικά και στους κβαντικούς υπολογιστές. Επιπροσθέτως, έχουν επίσης προβλεφθεί η ανάδυση εξωτικών φαινομένων συμπεριλαμβανομένων του νέου μαγνητισμού, των κυμάτων πυκνότητας σπιν και των τοπολογικών καταστάσεων.

Οι νανοταινίες σχηματίζονται με ανάμειξη μαύρου φωσφόρου με ιόντα λιθίου που διαλύονται σε υγρή αμμωνία στους -50 βαθμούς Κελσίου. Μετά από εικοσιτέσσερις ώρες, η αμμωνία απομακρύνεται και αντικαθίσταται με ένα οργανικό διαλύτη ο οποίος συνθέτει ένα διάλυμα νανοταινιών ανάμικτων μεγεθών. «Προσπαθούσαμε να κατασκευάσουμε φύλλα φωσφορενίου, έτσι εκπλαγήκαμε που ανακαλύψαμε ότι είχαμε κατασκευάσει ταινίες. Για να έχουν καλά προσδιορισμένες ιδιότητες, οι νανοταινίες, τα πλάτη τους πρέπει να είναι ομοιόμορφα σε όλο το μήκος τους και βρήκαμε ότι αυτή ήταν ακριβώς η περίπτωση των δικών μας ταινιών», ανέφερε ο Dr Howard. Ενώ ο Dr Loren Picco (VCU Physics) εξήγησε: «Την ίδια στιγμή που ανακαλύπταμε τις ταινίες, τα εργαλεία μας για το χαρακτηρισμό των μορφολογιών τους εξελίσσονταν ταχύτατα. Το μεγάλης ταχύτητας μικροσκόπιο ατομικής δύναμης που κατασκευάσαμε στο Πανεπιστήμιου του Bristol έχει μοναδικές ικανότητες να χαρτογραφήσει τα χαρακτηριστικά νανοκλίμακας των ταινιών πάνω στα μακροσκοπικά μήκη τους».

Ενώ συνεχίζει να μελετά τις βασικές ιδιότητες των νανοταινιών, η ομάδα σκοπεύει επίσης να διερευνήσει τη χρήση τους στην αποθήκευση ενέργειας, στην ηλεκτρονική μεταφορά και τις θερμοηλεκτρικές συσκευές με νέες παγκόσμιες συνεργασίες και με συνέργιες με ομάδες ειδικών στο UCL.

Το ταξίδι στις σκουληκότρυπες είναι δυνατό, αλλά δεν είναι γρήγορο

Η ιδέα των σκουληκότρυπων – γεφυρών που μοιάζουν με σήραγγες οι οποίες συνδέουν δύο σημεία στο χώρο – έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες , με πολλές εικασίες ότι οι σκουληκότρυπες θα μπορούσαν να επιτρέψουν διαστρικά ή και διαγαλαξιακά ταξίδια. Τώρα, ο φυσικός του Χάρβαρντ Daniel Jafferis έχει κάποιες καλές και κάποιες κακές ειδήσεις για τους οπαδούς του επιστημονικού κλάδου: υπάρχουν σκουληκότρυπες, αλλά είναι απίθανο να χρησιμεύσουν για γρήγορα γαλαξιακά ταξίδια.
 

«Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να περάσετε από αυτές τις σκουληκότρυπες παρά για να πάτε κατευθείαν, έτσι δεν είναι πολύ χρήσιμο για ταξίδια στο διάστημα», ανέφερε ο Jafferis σε μια μελέτη του. 

Ο Jafferis πρόσφατα παρουσίασε μια  νέα θεωρία σχετικά με τις σκουληκότρυπες. Ο ίδιος και οι συν-συγγραφείς της δημοσίευσης χρησιμοποίησαν κβαντικά εργαλεία θεωρίας πεδίου για να δείξουν ότι μπορούν να υπάρξουν σκουληκότρυπες και ότι είναι δυνατή η διαδρομή μέσα στις σκουληκότρυπες – αλλά αντί να είναι ένας σύντομος δρόμος, θα ήταν μια μεγαλύτερη διαδρομή μεταξύ δύο σημείων.
 

Ακόμα, ενώ οι σκουληκότρυπες του Jafferis δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να μεταφερθούμε γύρω από το σύμπαν, νομίζει ότι η θεωρία του θα μπορούσε να είναι χρήσιμη με άλλο τρόπο.

 

«Η πραγματική εισαγωγή αυτού του έργου σχετίζεται με το πρόβλημα της πληροφορίας της μαύρης οπής και τις συνδέσεις μεταξύ της βαρύτητας και της κβαντικής μηχανικής», δήλωσε ο Jafferis.

 

Ο Jafferis άρχισε να εμπνέεται τη νέα θεωρία όταν άρχισε να σκέφτεται δύο μαύρες τρύπες που είχαν εμπλακεί σε ένα κβαντικό επίπεδο, όπως διατυπώθηκε στην αλληλογραφία ER = EPR από τον Juan Maldacena από το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών και τον Lenny Susskind από το Stanford. Αν και αυτό σημαίνει ότι η άμεση σύνδεση ανάμεσα στις μαύρες τρύπες είναι συντομότερη από τη σύνδεση ανάμεσα δύο σκουληκότρυπων – και επομένως το ταξίδι μέσω της σκουληκότρυπας δεν είναι πιο σύντομη – η θεωρία μας δίνει νέες γνώσεις για την κβαντική μηχανική.

 

«Από την εξωτερική προοπτική, το ταξίδι μέσα από την σκουληκότρυπα ισοδυναμεί με κβαντική τηλεμεταφορά χρησιμοποιώντας πεπλεγμένες μαύρες τρύπες», δήλωσε ο Jafferis. 

 

Ο Jafferis θεμελίωσε τη θεωρία του σε ένα νοητικό πείραμα που είχε επινοηθεί πρώτα από τον Αϊνστάιν και τον Ρόζεν το 1935, που συνίστατο σε μια σύνδεση δύο μαύρων οπών (ο όρος σκουληκότρυπα δημιουργήθηκε το 1957). Επειδή η σκουληκότρυπα μπορεί να διασχίζεται, είπε ο Jafferis, ήταν μια ειδική περίπτωση κατά την οποία οι πληροφορίες θα μπορούσαν να εξαχθούν από μια μαύρη τρύπα. 

 

«Παρέχει μια αιτιώδη εξέταση των περιοχών που διαφορετικά θα ήταν πίσω από έναν ορίζοντα, ένα παράθυρο στην εμπειρία ενός παρατηρητή μέσα σε ένα χωροχρόνο, που είναι προσβάσιμο από το εξωτερικό», δήλωσε ο Jafferis.

 

Μέχρι σήμερα, ένα σημαντικό εμπόδιο στη διαμόρφωση των σκουληκότρυπων που διασχίζονται ήταν η ανάγκη για αρνητική ενέργεια, η οποία φάνηκε να είναι ασυμβίβαστη με την κβαντική βαρύτητα. Ωστόσο, ο Jafferis έχει ξεπεράσει αυτό χρησιμοποιώντας κβαντικά εργαλεία θεωρίας πεδίου, υπολογίζοντας κβαντικά αποτελέσματα παρόμοια με το φαινόμενο Casimir. 

 

«Νομίζω ότι θα μας διδάξει βαθιά πράγματα σχετικά με την αντιστοιχία βαθμίδας / βαρύτητας, την κβαντική βαρύτητα και μάλιστα ίσως έναν νέο τρόπο για να διατυπώσουμε την κβαντική μηχανική», δήλωσε ο Jafferis. 

Ελληνιστική Γραμματεία: Τα λογοτεχνικά είδη, Πεζογραφία, Χρονογραφία και εθνογραφία

Ένα ιστοριογραφικό είδος που γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τον 4ο και 3ο αι. π.Χ. είναι το τοπικό χρονικό. Από έμμεσες κυρίως μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι γράφτηκαν περισσότερα από 300 έργα με επίκεντρο την ιστορία ελληνικών πόλεων από την ίδρυσή τους (η οποία συχνά καλυπτόταν από την αχλή του μύθου) μέχρι την εποχή του εκάστοτε συγγραφέα. Χαρακτηριστική του είδους ήταν η χρονογραφική δομή, σύμφωνα με την οποία τα ιστορικά γεγονότα χρονολογούνται με βάση τη διαδοχή των βασιλέων ή άλλων τοπικών αρχόντων. Ειδικά η Αθήνα αποτέλεσε το αντικείμενο μιας ξεχωριστής κατηγορίας συγγραμμάτων, της Ατθιδογραφίας, με εκπροσώπους τον Ελλάνικο (τέλη 5ου αι.), τον Κλείδημο (ακμή 350 π.Χ.) και τον Φιλόχορο (3ος αι.).

 

Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι ο Τίμαιος από το Ταυρομένιο (350-260 π.Χ.), συγγραφέας μιας τοπικής ιστορίας για τη Σικελία σε 38 βιβλία (Σικελικαὶ Ἱστορίαι). Ο Τίμαιος ήταν ένας λόγιος ιστορικός που ασχολήθηκε συστηματικά με ζητήματα χρονολόγησης (με το πιο σημαντικό έργο του, Ὀλυμπιονίκαι, κατάρτισε πίνακες χρονολόγησης με βάση τους Ολυμπιονίκες, τους άρχοντες και τους επώνυμους ιερείς). Παρά τη μεγάλη επίδραση που άσκησε στους συγχρόνους του, ο Τίμαιος επικρίθηκε αργότερα από τον Πολύβιο για τη μεροληψία του και τον προπαγανδιστικό τόνο του έργου του, και είναι πράγματι πιθανό ότι τον ενδιέφερε λιγότερο η ιστορική αλήθεια και περισσότερο η ρητορική και συγκινησιακή πλευρά των αφηγήσεών του. Κατά τους επόμενους δύο αιώνες αυτού του τύπου η χρονογραφία ευδοκίμησε ιδιαίτερα, αφού γράφτηκαν μια σειρά από λόγια έργα με τη μορφή χρονικών που ξεκινούσαν από το απώτερο παρελθόν (συνήθως την άλωση της Τροίας) και κατέληγαν στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή αργότερα στην άνοδο της Ρώμης∙ μεταξύ των χρονικογράφων ξεχωρίζουν ο Ερατοσθένης, ο Αγαθοκλής και ο Απολλόδωρος.

 

Εθνογραφικό προσανατολισμό είχε ένα άλλο είδος ιστοριογραφίας, που ασχολούνταν με την ιστορία, τη θρησκεία, τη γεωγραφία, τους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς, τα ήθη και τα έθιμα μη ελληνικών περιοχών. Εμπνευσμένοι από τους εθνογραφικούς λόγους του Ηροδότου και παρακινημένοι από τους ελληνιστικούς μονάρχες, λόγιοι συγγραφείς ανέλαβαν να γράψουν την επίσημη ιστορία λαών με τους οποίους ήρθαν σε στενή επαφή οι Έλληνες μετά τις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου. Ο Μεγασθένης, διορισμένος σατράπης από τον ίδιο τον Αλέξανδρο, έγραψε μια ιστορία της Ινδίας στα τέλη του 4ου αι. Με την Αίγυπτο ασχολήθηκε ο Εκαταίος από τα Άβδηρα στα χρόνια του Πτολεμαίου του Α΄ και στη συνέχεια ο Αιγύπτιος Μανέθωνας επί βασιλείας του Πτολεμαίου του Β΄, ενώ ο Σελευκίδης Αντίοχος ο Α΄ ανέθεσε στον ιερέα Βηρωσσό τη συγγραφή των Βαβυλωνιακῶν μια ιστορία του κόσμου με βάση ασσυριακές και βαβυλωνιακές πηγές.