ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ἐκκλησιάζουσαι (408-445)

ΧΡ. μετὰ τοῦτον Εὐαίων ὁ δεξιώτατος
παρῆλθε γυμνός, ὡς ἐδόκει τοῖς πλείοσιν·
410 αὐτός γε μέντοὔφασκεν ἱμάτιον ἔχειν.
κἄπειτ᾽ ἔλεξε δημοτικωτάτους λόγους·
«ὁρᾶτε μέν με δεόμενον σωτηρίας
τετραστατήρου καὐτόν· ἀλλ᾽ ὅμως ἐρῶ
ὡς τὴν πόλιν καὶ τοὺς πολίτας σώσετε.
415 ἢν γὰρ παρέχωσι τοῖς δεομένοις οἱ κναφῆς
χλαίνας, ἐπειδὰν πρῶτον ἥλιος τραπῇ,
πλευρῖτις ἡμῶν οὐδέν᾽ ἂν λάβοι ποτέ.
ὅσοις δὲ κλίνη μή ᾽στι μηδὲ στρώματα,
ἰέναι καθευδήσοντας ἀπονενιμμένους
420 ἐς τῶν σκυλοδεψῶν· ἢν δ᾽ ἀποκλῄῃ τῇ θύρᾳ
χειμῶνος ὄντος, τρεῖς σισύρας ὀφειλέτω.»
ΒΛ. νὴ τὸν Διόνυσον χρηστά γ᾽. εἰ δ᾽ ἐκεῖνά γε
προσέθηκεν, οὐδεὶς ἀντεχειροτόνησεν ἄν,
τοὺς ἀλφιταμοιβοὺς τοῖς ἀπόροις τρεῖς χοίνικας
425 δεῖπνον παρέχειν ἅπασιν ἢ κλάειν μακρά,
ἵνα τοῦτ᾽ ἀπέλαυσαν Ναυσικύδους τἀγαθόν.
ΧΡ. μετὰ τοῦτο τοίνυν εὐπρεπὴς νεανίας
λευκός τις ἀνεπήδησ᾽ ὅμοιος Νικίᾳ
δημηγορήσων, κἀπεχείρησεν λέγειν
430 ὡς χρὴ παραδοῦναι ταῖς γυναιξὶ τὴν πόλιν.
εἶτ᾽ ἐθορύβησαν κἀνέκραγον ὡς εὖ λέγοι,
τὸ σκυτοτομικὸν πλῆθος, οἱ δ᾽ ἐκ τῶν ἀγρῶν
ἀνεβορβόρυξαν. ΒΛ. νοῦν γὰρ εἶχον, νὴ Δία.
ΧΡ. ἀλλ᾽ ἦσαν ἥττους· ὁ δὲ κατεῖχε τῇ βοῇ,
435 τὰς μὲν γυναῖκας πόλλ᾽ ἀγαθὰ λέγων, σὲ δὲ
πολλὰ κακά. ΒΛ. καὶ τί εἶπε; ΧΡ. πρῶτον μέν σ᾽ ἔφη
εἶναι πανοῦργον. ΒΛ. καὶ σέ; ΧΡ. μή πω τοῦτ᾽ ἔρῃ.
κἄπειτα κλέπτην. ΒΛ. ἐμὲ μόνον; ΧΡ. καὶ νὴ Δία
καὶ συκοφάντην. ΒΛ. ἐμὲ μόνον; ΧΡ. καὶ νὴ Δία
440 τωνδὶ τὸ πλῆθος. ΒΛ. τίς δὲ τοῦτ᾽ ἄλλως λέγει;
ΧΡ. γυναῖκα δ᾽ εἶναι πρᾶγμ᾽ ἔφη νουβυστικὸν
καὶ χρηματοποιόν. κοὔτε τἀπόρρητ᾽ ἔφη
ἐκ Θεσμοφόροιν ἑκάστοτ᾽ αὐτὰς ἐκφέρειν,
σὲ δὲ κἀμὲ βουλεύοντε τοῦτο δρᾶν ἀεί.
445 ΒΛ. καὶ νὴ τὸν Ἑρμῆν τοῦτό γ᾽ οὐκ ἐψεύσατο.

***
ΧΡΕ. Ύστερα νά σου ο ατσίδας ο Πολυζώης
γυμνός προβαίνει (έτσι τον βλέπαν όλοι,
410 γιατί ήταν κατατρύπιος ο μαντύας του)
και αρχίνισε να σκούζει ο δημοκράτης:
Κοιτάτε με, εγώ πρώτος έχω ανάγκη
να σωθώ —θα μου ᾽φτάναν λίγα δίδραχμα—
μολοντούτο θα σας φωτίσω εγώ,
πώς θα σωθούμε πόλη και πολίτες.
Αν όλα τ᾽ αργαστήρια των μαλλιών,
όταν αρχίζει ο γήλιος να κρυώνει,
χαρίζανε παλτά σ᾽ όσους δεν έχουν,
κανένας δε θα πάθαινε πλευρίτη.
Κι όποιοι δεν έχουν στρώμα και κρεβάτι
να πηγαίνουν πλυμένοι να κοιμούνται
420 στα γουναράδικα. Όμως αν τους κλείσει
την πόρτα του κανείς, στο μεσοχείμωνο,
πρόστιμο να πληρώνει γούνες τρεις.
ΒΛΕ. Α, μά το Βάκχο, τα είπε γνωστικά.
Να πρόσθετε όμως: όλοι οι αλευρέμποροι
να δίνουνε στους νηστικούς τ᾽ αλεύρι
της ημέρας κι ο που αρνηθεί να δώσει,
να ξυλίζεται. Τότες μια χαρά
θα ζούσε η φτώχεια δίπλα στην κλεψιά.
ΧΡΕ. Τότ᾽ ένας μορφονιός και κρινομάγουλος
στο βήμ᾽ απάνου πήδηξε κι αρχίζει
με την ψιλή φωνή του ν᾽ αγορεύει:
«Είναι καιρός να παραδώσουν οι άντρες
430 την πολιτεία στων γυναικών τα χέρια».
Κι ευτύς όλο το τσούρμο οι τσαγκαράδες
ουρλιάζανε: «Χρυσόστομε, να ζήσεις»!
Μα σύγκαιρα οι αγρότες θορυβούσαν.
ΒΛΕ. Ανθρώποι μυαλωμένοι! ΧΡΕ. Μα λιγότεροι.
Κι έτσ᾽ η φωνή του μορφονιού την έπνιγε
τη δικιά τους μουρμούρα. Δώσ᾽ του αράδιαζε
πολλά καλά των γυναικών κι εμάς
όλα ψυχρά κι ανάποδα. ΒΛΕ. Μα λέγε τα.
ΧΡΕ. Είπε για σένα ότ᾽ είσαι απατεώνας.
ΒΛΕ. Και τίποτα για σένα; ΧΡΕ. Μη ρωτάς.
Ύστερα σ᾽ είπε κλέφτη. ΒΛΕ. Μόνο εμένα;
ΧΡΕ. Εσένα, μά τον Δία, και συκοφάντη.
ΒΛΕ. Μονάχα εμένα;
ΧΡΕ. (δείχνει όλο το ακροατήριο)
Κι όλους αυτουνούς.
440 ΒΛΕ. Μα δεν υπάρχει γι᾽ αυτουνούς αντίρρηση.
ΧΡΕ. Είναι η γυναίκα πλάσμα γνωστικό.
Ξέρει να βρίσκει χρήματα. Δε βγάζει
ποτές στη φόρα των Θεσμοφορίων
τα μυστικά. Κι εμείς, εγώ και συ,
τα ξερνάμε όλα μέσα στη Βουλή.
ΒΛΕ. Σ᾽ αυτό, μά τον Ερμή, δεν κάνει λάθος.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΠΡΙΑΜΙΔΕΣ, ΕΛΕΝΟΣ

Καταγωγή - Μαντική ικανότητα

 

Γιος του Πρίαμου και της Εκάβης, δίδυμος αδελφός της Κασσάνδρας. Όταν γεννήθηκαν, οι γονείς τέλεσαν γιορτή στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα, λίγο έξω από τα τείχη της πόλης (Θύμβρη λεγόταν μια μικρή πόλη κοντά στον Σκάμανδρο. Στον ναό αυτό διαδραματίστηκαν και άλλα γεγονότα, ο θάνατος του Τρωίλου και ο θάνατος του Αχιλλέα, όπως αυτοί παραδίδονται από διάφορες πηγές). Το βράδυ οι γονείς, κουρασμένοι και μάλλον μεθυσμένοι, αποχώρησαν λησμονώντας τα παιδιά στον ναό που αποκοιμήθηκαν κουρασμένα από το παιχνίδι. Την άλλη μέρα τα αναζήτησαν και τα βρήκαν να κοιμούνται, ενώ δίπλα τους δύο φίδια τους έγλειφαν τα αυτιά καθαρίζοντάς τα. Ο Πρίαμος και η Εκάβη άρχισαν να φωνάζουν και τα φίδια κρύφτηκαν στις ιερές δάφνες του ναού, όμως ήδη είχαν πετύχει να τους δώσουν το χάρισμα της μαντικής. Για την Κασσάνδρα λεγόταν ότι προέλεγε το μέλλον μετά από θεϊκή έμπνευση, όπως η Σίβυλλα και η Πυθία, σε κατάσταση παραληρήματος, ενώ ο Έλενος ερμήνευε τις κινήσεις και τις κραυγές των πουλιών (οιωνοσκοπία). Οι μετά τον Όμηρο επικοί ποιητές αναφέρουν ότι είχε προείπει στους Τρώες, όπως και η Κασσάνδρα, την καταστροφή της πόλης τους και στον ίδιο τον Πάρι, όταν εκείνος έφευγε για το ταξίδι του στην Ελλάδα, οπότε απήγαγε την Ελένη.

 

Πριν τον θάνατο του Πάρι

 

Εκτός από σπουδαίος μάντης, ο Έλενος υπήρξε και γενναίος πολεμιστής. Πήρε μέρος στους νεκρικούς αγώνες που έγιναν μπροστά στο κενοτάφιο του αδελφού του Πάρι, όταν ακόμη τον θεωρούσαν νεκρό ή χαμένο, πολύ πριν τα Τρωικά, και στη διάρκεια σχεδόν όλου του Τρωικού Πόλεμου πολέμησε θαρραλέα κοντά στον Έκτορα, ενώ, απευθυνόμενος στον Έκτορα και τον Αινεία, τους συμβούλευσε τι πρέπει να κάνουν, ώστε οι Τρώες να αντιμετωπίσουν τις ορμητικές επιθέσεις του Διομήδη (Ζ 76-101). Συμβουλεύει, επίσης, τον Έκτορα να μονομαχήσει με κάποιον Αχαιό, γιατί ήξερε από την τέχνη του ότι δεν είχε έρθει η ώρα του αδελφού του να πεθάνει (Η 44-53). Όταν αργότερα ο Έκτορας σκοτώθηκε, ο Έλενος τον αντικατέστησε επάξια και πληγώθηκε από τον Μενέλαο. Στην αξιοσύνη του στον πόλεμο βοήθησε και ο Απόλλων που του δώρισε ένα τόξο από ελεφαντόδοντο, με το οποίο ο ήρωας πλήγωσε τον Αχιλλέα στο χέρι.

 

Μετά τον θάνατο του Πάρι

 

Η στάση του Έλενου άλλαξε και έγινε σχεδόν εχθρική προς την πατρίδα του μετά τον θάνατο του Πάρι, οπότε ο Πρίαμος όρισε την Ελένη ως έπαθλο για τον γενναιότερο. Παρουσιάστηκαν ως επίδοξοι μνηστήρες ο Δηίφοβος, ο Έλενος και ο Ιδομενέας. Νεότερος ο πρώτος, υπερίσχυσε και ο Έλενος, θυμωμένος, αποσύρθηκε στο όρος Ίδη δίνοντας βαρύ όρκο να μην πολεμήσει ξανά για την Τροία.

 

Όταν ο μάντης Κάλχας χρησμοδότησε στους Αχαιούς ότι μόνο ο Έλενος μπορούσε να τους πει πώς θα κυρίευαν την Τροία, ο Οδυσσέας παραμόνεψε* πότε ο Έλενος θα βρισκόταν εκτός των τειχών της Τροίας, τον αιχμαλώτισε, δεμένο τον οδήγησε στους Αχαιούς και τον ανάγκασε, με τη βία και δωροδοκώντας τον, να αποκαλύψει αυτά που γνώριζε. Τότε ο Έλενος χρησμοδότησε ότι η Τροία θα έπεφτε με τις εξής προϋποθέσεις: 1) να λάβει μέρος στον πόλεμο ο Νεοπτόλεμος· 2) να πάρουν οι Αχαιοί στην κατοχή τους τα οστά του Πέλοπα· 3) να κλέψουν από τους Τρώες το θαυματουργό ουρανόσταλτο «Παλλάδιο»· 4) να επανέλθει στον πόλεμο ο Φιλοκτήτης, καθώς είχε το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή. Λέγεται μάλιστα ότι τότε έριξε και την ιδέα για τον Δούρειο Ίππο, εκείνος και όχι ο Οδυσσέας, και ότι οι Έλληνες την υιοθέτησαν.

 

Τη νύχτα της άλωσης, ύστερα από συμφωνία με τον Οδυσσέα, από την ακρόπολη έκανε σινιάλο στον ελληνικό στόλο που παρέμενε κρυμμένος στην Τένεδο, για να επιστρέψει. Επιπλέον, άδειασε το σπίτι του Δηίφοβου από τα όπλα, οπότε ο Μενέλαος, σκότωσε εύκολα τον Δηίφοβο, όταν οι Αχαιοί μπήκαν στην Τροία.

 

Μετά τα Τρωικά

Για τις υπηρεσίες του προς τους πολιορκητές της Τροίας, καθώς και για το ότι είχε προσπαθήσει να αποτρέψει τον Πάρι από το να απαγάγει την Ελένη και είχε εμποδίσει τους Τρώες να αφήσουν το πτώμα του Αχιλλέα να το φάνε τα κοράκια, οι Αχαιοί εγγυήθηκαν για τη ζωή του.
 

Για την τύχη του μετά την πτώση της Τροίας λέγονταν τα εξής:

 

1. Μαζί με τη μητέρα του Εκάβη, την Ανδρομάχη, την Κασσάνδρα και μερικούς άλλους Τρώες πήγε στη θρακική Χερσόνησο και εγκαταστάθηκε εκεί. Αργότερα, στο μέρος αυτό η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλα και πέθανε. Ο Έλενος έθαψε τη μητέρα του σε τάφο που ονομάστηκε κυνός σῆμα (ο τάφος της σκύλας).

 

2. Έπεσε στον κλήρο του Νεοπτόλεμου μαζί με την Ανδρομάχη. Με τη μαντική του ικανότητα, συμβούλευσε τον Νεοπτόλεμο να μη γυρίσει στην Ελλάδα από τη θάλασσα, αλλά από τη στεριά. Έτσι σώθηκε ο Νεοπτόλεμος από την καταστροφή που έπαθε ο ελληνικός στόλος στον Καφηρέα.
 

Μετά τη δολοφονία του Νεοπτόλεμου από τον Ορέστη στους Δελφούς το βασίλειο έμεινε στην Ανδρομάχη και σ' εκείνον. Και όταν ο Αινείας πέρασε από την Ήπειρο, κατευθυνόμενος στη Δύση, τους βρήκε να βασιλεύουν ειρηνικά. Το ζευγάρι έχτισε εκεί τη νέα Τροία, το Ίλιον (Αινειάδα, 3.294 κ.ε.), και λεγόταν πως απέκτησαν ένα γιο, τον Κεστρίνο (Παυσ. 2.23.6). Ωστόσο, ως νόμιμη σύζυγος του Έλενου αναφέρεται η Κεστρία.

 

Στην Ήπειρο ο Έλενος ίδρυσε και την πόλη Βουθρωτό, ενώ ονόμασε τμήμα του βασιλείου του Χαονία από τον Χάονα που σκοτώθηκε τυχαία στο κυνήγι ή γιατί στη διάρκεια μιας επιδημίας ο Χάονας θυσιάστηκε για τους συμπατριώτες του προσφέροντας τον εαυτό του εκούσιο θύμα στους θεούς. Διάδοχό του στη βασιλεία ο Έλενος όρισε όχι τον γιο του αλλά τον γιο του Νεοπτόλεμου Μολοσσό.

 

3. Μία τρίτη παράδοση, πολύ μεταγενέστερα τεκμηριωμένη, αναφέρει ότι ο Έλενος, όταν απέτυχε στη διεκδίκηση της Ωραίας Ελένης, ζήτησε από τον πατέρα του την άδεια να φύγει και να πάει στην Ελλάδα, όπου ηγεμόνευσε στη χώρα των Μολοσσών. Ο μύθος αυτός πλάσθηκε για να απαλλάξει τον Έλενο από το βάρος του προδότη και συνεργού των Αχαιών που του αποδίνει ο άλλος μύθος.

----------------------

*Έλενος

 

Μάντις ἦν τις εὐγενής,

Πριάμου μὲν υἱός, ὄνομα δ᾽ ὠνομάζετο

Ἕλενος, ὃν οὗτος νυκτὸς ἐξελθὼν μόνος,

ὁ πάντ᾽ ἀκούων αἰσχρὰ καὶ λωβήτ᾽ ἔπη

δόλιος Ὀδυσσεὺς εἷλε, δέσμιόν τ᾽ ἄγων

ἔδειξ᾽ Ἀχαιοῖς ἐς μέσον, θήραν καλήν·

(Σοφ., Φιλοκτ. 604-609)

Σε αναζήτηση θρησκείας χωρίς Θεό

Πριν από μερικά χρόνια παρακολουθήσαμε έντονες συζητήσεις στον δημόσιο χώρο με αφορμή την εμφάνιση ενός ρεύματος μαχητικού αθεϊσμού. Οι εκφραστές αυτού του ρεύματος (μεταξύ άλλων, οι Ρίτσαρντ Ντόκινς, Kρίστοφερ Χίτσενς και Ντάνιελ Ντένετ) πρόβαλλαν αρκετά γνωστά επιχειρήματα, κυρίως κατά της πίστης στον Θεό των μονοθεϊστικών θρησκειών.

Επεδίωκαν να στηρίξουν ακραιφνείς εκδοχές του νεωτερικού φυσιοκρατικού κοσμοειδώλου και των κοσμικών ιδεωδών των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Αντιδρούσαν, μεταξύ άλλων, στην αναβίωση συντηρητικών ή και φονταμενταλιστικών αντιλήψεων, με λιγότερο ή περισσότερο επικίνδυνες πολιτικές εκφάνσεις, όπως η ισλαμική τρομοκρατία.

Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς την επίδρασή τους στην ενίσχυση αθεϊστικών πεποιθήσεων, οι οποίες, ούτως ή άλλως, είναι ευρέως διαδεδομένες στον υλιστικό, εκκοσμικευμένο πολιτισμό μας που έχει κυριαρχήσει σε ένα απομαγευμένο κόσμο. Ωστόσο, οι αντιπαραθέσεις οι οποίες προέκυψαν εμπλούτισαν τον σχετικό προβληματισμό και κατέστησαν προφανή την ανάγκη να επεξεργαστούμε εναλλακτικές αντιλήψεις της θρησκείας και της έννοιας του Θεού.

Μιλώντας για θρησκεία, μπορεί να αναφέρεται κανείς σε ένα σύνολο πεποιθήσεων με οντολογικό περιεχόμενο που συνήθως παραπέμπουν σε μια υπερβατική διάσταση, καθώς και σε χαρακτηριστικά βιώματα και λατρευτικές-τελετουργικές πρακτικές, οι οποίες αναδεικνύουν αξίες και αρχές οργάνωσης του βίου. Αυτές οι όψεις του θρησκευτικού φαινομένου είναι συμπληρωματικές, με διαφορετική έμφαση στη μία ή την άλλη, ανάλογα με τη συμμετοχή σε κάποια μορφή ζωής ή πολιτισμική παράδοση, και με την ερμηνευτική προσέγγιση που την προσδιορίζει.

Είναι πάντως κατανοητό πως η σημασία της θρησκείας δεν έγκειται τόσο στις μεταφυσικές πεποιθήσεις για την ύπαρξη ενός υπέρτατου Όντος ή πνευμάτων με υπερφυσικές ιδιότητες, όσο στη λειτουργία που οι σχετικές πεποιθήσεις επιτελούν στη ζωή ατόμων και κοινωνιών. Έτσι, για παράδειγμα, σύμφωνα με αυτή την άποψη, εκείνο που μετράει, ή θα έπρεπε να μετράει περισσότερο για ένα χριστιανό, δεν είναι τόσο η διδασκαλία για τη φύση του Τριαδικού Θεού, την Ανάσταση εκ νεκρών και τη μετά θάνατον ζωή, όσο το πρακτικό αντίκρισμα των σχετικών δογμάτων και η νοηματοδότηση και καθοδήγηση του βίου την οποία καθιστούν δυνατή.

Για ορισμένους φιλοσόφους που διευρύνουν και προεκτείνουν αυτή τη γραμμή σκέψης, ενδιαφέρουν πρωτίστως, η αξιακή-πνευματική υφή της θρησκευτικής στάσης ζωής και όχι οι συγκεκριμένες οντολογικές τοποθετήσεις που τη συνοδεύουν, οι οποίες βρίσκονται στο στόχαστρο παλαιών και πρόσφατων αθεϊστικών επιθέσεων. Η θρησκεία δεν ανταγωνίζεται την επιστήμη, προβάλλοντας εναλλακτικές κοσμολογικές και ανθρωπολογικές υποθέσεις που αντιστρατεύονται ευθέως τα πορίσματα της φυσικής ή της βιολογίας. Βέβαια, για την υιοθέτηση μιας στάσης ζωής η οποία αναγνωρίζει στον κόσμο τη διάσταση της ιερότητας, με ηθικές υποδηλώσεις για τις βασικές υπαρξιακές μας επιλογές, απαιτείται η εγκατάλειψη ακραίων φυσιοκρατικών αντιλήψεων. Οι τελευταίες απολυτοποιούν το γνωστικό κύρος της επιστήμης και εξαντλούν την προσπέλαση της πραγματικότητας στις επιστημονικές διερευνήσεις.

Εάν μας πείθει αυτή η συλλογιστική, μπορούμε να συμφωνήσουμε πως ο κοσμικός ανθρωπισμός, τον οποίο επαγγέλλονται αγνωστικιστές και άθεοι, χρειάζεται να εμπλουτιστεί από τον πνευματικό πυρήνα των μεγάλων θρησκευτικών παραδόσεων. Έτσι, είναι ίσως ευπρόσδεκτη η μερική αναμάγευση του φυσιοκρατικού μας κοσμοειδώλου με την ανίχνευση εγγενών αξιών που δεν εξαρτώνται από τις θελήσεις, τις διαθέσεις και τις επιθυμίες μας, αλλά τις καθορίζουν. Η αίσθηση του θαυμασμού και του ιερού δέους απέναντι στην τάξη του σύμπαντος που μας περιβάλλει, η προσήλωση σε επιστημικές κανονιστικές αρχές που καθοδηγούν τη σκέψη, ο σεβασμός απέναντι στην απαραβίαστη ηθική υπόσταση των έλλογων ανθρώπινων όντων και του αντικειμενικού νοήματος της ζωής τους, αλλά και η γενικότερη αποδοχή της αξίας της ζωής όλων των έμβιων οργανισμών, είναι μερικά από τα γνωρίσματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν στοιχεία μιας θρησκείας χωρίς Θεό. Για τον Αμερικανό φιλόσοφο Ρόναλντ Ντουόρκιν, τη θρησκεία αυτή ασπάζονται, σε τελική ανάλυση, τόσο άθεοι όσο και θεϊστές, πιστοί της μιας ή της άλλης παραδοσιακής θρησκείας.

Ο ισχυρός αξιακός ρεαλισμός που παρουσιάζεται εδώ σηματοδοτεί την αναβίωση κάποιας εκδοχής πλατωνισμού, η οποία όμως δεν θεμελιώνεται σε μια εξωκοσμική υπερβατική αντίληψη. Θα μιλούσαμε ενδεχομένως για «εμμενή υπέρβαση» ή και για «φυσικοποιημένο πλατωνισμό», χρησιμοποιώντας όρους που έχουν ήδη προταθεί από σύγχρονους φιλοσόφους για να δηλώσουν παραλλαγές μη θεϊστικών θρησκευτικών προσεγγίσεων. Εναλλακτικές ερμηνείες αυτών των εγχειρημάτων αναμάγευσης του φυσικού κόσμου αναφέρονται σε κλασικά πρότυπα πανθεϊσμού, πανενθεϊσμού, ή και αντικειμενικού ιδεαλισμού, που τονίζουν τον οντολογικά μη αναγώγιμο χαρακτήρα της πνευματικής διάστασης.

Οι εκλεπτυσμένες αυτές μεταφυσικές θεωρήσεις, οι οποίες αποφεύγουν την απλουστευτική αθεϊστική πολεμική, μάλλον θα απορριφθούν από τους υποστηρικτές αμιγών, φυσιοκρατικών και επιστημονιστικών τοποθετήσεων που αρνούνται την ύπαρξη εγγενών και μη περαιτέρω εξηγήσιμων αξιών. Από την άλλη πλευρά, στοχαστές με πίστη στη διδασκαλία των μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών θα συνεχίσουν, πιθανότατα, να υπερασπίζονται ως περισσότερο εύλογη, την αναφορά σε ένα Θεό, Δημιουργό, Παντοδύναμο, Παντογνώστη και Πανάγαθο, με τα χαρακτηριστικά ενός υπερβατικού αγαπητικού Προσώπου.

«Είτε δεν υπάρχει αδικία στον κόσμο, είτε δεν υπάρχει θεός!» -Επίκουρος

Ωστόσο, για πολλούς από εμάς, παραμένουν ισχυροί σοβαροί λόγοι αμφισβήτησης του κλασικού θεϊσμού, όπως το πρόβλημα του κακού μέσα στον κόσμο. Η γενικότερη αγνωστικιστική μας τοποθέτηση δεν επιτρέπει την αποδοχή της ύπαρξης υπερφυσικών όντων με θαυματουργές δυνάμεις, τα οποία προνοούν για τον άνθρωπο. Και εφόσον δεν είναι εφικτό κάποιο άλμα πίστης, η επιλογή μιας θρησκείας χωρίς Θεό φαίνεται ορθολογικά προτιμότερη.

ΔΕΣ: Απλά επιχειρήματα για άθεους

Ο Πολεμιστής της Αρετής

Οι ιδέες προετοιμάζουν και διαμορφώνουν την πραγματικότητά μας… έτσι να μάθεις να σκέφτεσαι πάντα τα αιώνια πράγματα, να σκέφτεσαι το κοινό καλό και να σκέφτεσαι πάντα θετικά δίνοντας διέξοδο στις καταστάσεις… με αυτό τον τρόπο δημιουργείς τον δικό σου μαγικό κύκλο προστασίας, τον δικό σου χώρο ζωής.

 

Οι «σκεπτομορφές», όσο πιο πολύ φορτισμένες είναι τόσο έχουν την τάση να υλοποιούνται… για αυτό να οραματίζεσαι πάντα καλά και όμορφα πράγματα… έτσι δημιουργείς τάξη στον κόσμο… ακόμα κι αν τίποτα από όσα οραματίζεσαι δεν γίνεται μπροστά σου.

Μάθε να χρησιμοποιείς ακόμα και την αρνητική ενέργεια προς όφελός σου… κάθε τι που θεωρείται κακό από τους ανθρώπους είναι μια υπενθύμιση και μια ευκαιρία να στραφείς στο Αιώνιο και να ακολουθήσεις την Οδό της Αρετής, που θα σε λυτρώσει από όλα τα κακά, με τον ορθό τρόπο.

Η αφθονία, πνευματική, ψυχική, υλική, είναι η βάση για να πραγματοποιήσεις ανώτερους σκοπούς… όταν λοιπόν από εύνοια της ζωής, σου δίνεται αφθονία χρησιμοποίησέ την για ανώτερους σκοπούς και για το κοινό καλό… αν την χρησιμοποιείς μόνο για δικό σου όφελος θα γίνει θηλιά στο λαιμό σου και θα σε πνίξει στον εγωισμό και στην ανομία.

Ακόμα κι οι αρρώστιες και τα ατυχήματα σε αφυπνίζουν για να δεις ποια είναι η αγνή φυσική ανθρώπινη ζωή και να χρησιμοποιήσεις τις δυνάμεις σου για να την κερδίσεις… ακόμα κι αν νικηθείς από τον «εχθρό» θα έχεις την ικανοποίηση ότι στάθηκες με πόδια που δεν έτρεμαν και με το κεφάλι ψηλά και με αξιοπρέπεια στην καρδιά σου… να δέχεσαι όλα όσα έρχονται αλλά να βαδίζεις πάντα στο Δρόμο της Αρετής.

Συχνά στον Δρόμο σου θα συναντήσεις ανόητους και κακοήθεις που θα σε μισήσουν χωρίς λόγο… αγνόησέ τους, απλά, με την ανοησία τους, σου επιβεβαιώνουν ότι ακολουθείς την Σωστή Οδό.

Ό,τι έρχεται από την Ζωή, έχει τις αιτίες του… μην εναντιώνεσαι στο Νόμο του Κόσμου… διδάξου ταπεινότητα, υπομονή, κι ευγνωμοσύνη, για ό,τι σου δίνει η Ζωή… γιατί στο τέλος θα αποδειχθεί ότι είναι για το δικό σου καλό.

Να ζυγίζεις τα πράγματα της ζωής με τις αιώνιες αξίες, το κοινό καλό και την τάξη… αλλιώς η ζυγαριά σου θα δείχνει λάθος.

Οι δραστηριότητές σου να έχουν πάντα στόχο την ανύψωση κι ο στοχασμός σου να επικεντρώνεται πάντα στο Αιώνιο και να μην ταξιδεύει με τους ανέμους της σκέψης.

Να βοηθάς πάντα ακόμα κι αν δεν έχεις τίποτα στο κόσμο… έχεις ένα χαμόγελο, έχεις δύναμη να σφίξεις το χέρι του άλλου, έχεις χρόνο να συντροφέψεις αυτόν που το έχει ανάγκη… δεν χρειάζονται πιο πολλά… η Αγάπη εκδηλώνεται με αυτά που νοιώθουμε κι όχι με τις γεμάτες χούφτες.

Σταμάτα να ελέγχεις τη ζωή και ξεκίνα να την ζεις

Έχουμε την εντύπωση πως ο έλεγχος φέρνει γαλήνη στην καθημερινότητα μας. Κατά βάθος περιμένουμε την ιδανική μέρα, που θα ξυπνήσουμε και θα κυλήσουν όλα τόσο ομαλά, σαν όνειρο! Κάναμε μια ουτοπική συμφωνία με το μυαλό μας, πως θα είμαστε ευτυχισμένοι όταν όλα θα είναι υπό έλεγχο… και μάντεψε; Πότε δεν είναι, ούτε θα είναι!

Μια μεγάλη αλήθεια, που καλούμαστε να αντικρίσουμε, είναι πως η λαχτάρα μας να είναι η ζωή διαφορετική απ’ ό,τι είναι, στο τέλος προκαλεί δυστυχία. Η πανέμορφη φύση της ζωής μας δίδαξε πως υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε, παρά μόνο να τα αγκαλιάσουμε. Η αντίσταση μας στην αποδοχή της αλήθειας, που κουβαλάει η κάθε στιγμή, προκαλεί περισσότερο πόνο από τυχαία ή μη γεγονότα.

Η ευτυχία ανθίζει, όταν μάθουμε να ακμάζουμε τις συνθήκες αυτές. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην αποδοχή και την παθητικότητα, όπως και ανάμεσα στην δράση και την προσκόλληση στο αποτέλεσμα. Όταν κατανοήσουμε ότι μπορούμε να ελέγξουμε τις πράξεις μας και τις αντιδράσεις μας στις εσωτερικές επιρροές, τότε κάτι μέσα μας αλλάζει. Παρατηρούμε ότι όλο και πιο πολύ εξασθενεί η αρνητική επίδραση τους στην εσωτερική μας γαλήνη. Αρχίζουμε και βλέπουμε την ζωή με τα μάτια της ενδοτικότητας, παύουμε να αντιμαχόμαστε με την φυσική ροή των πραγμάτων και γνωρίζουμε πως δεν έχουμε τον έλεγχο του αποτελέσματος των πράξεων μας.

Το ίδιο ισχύει και στις ανθρώπινες σχέσεις. Περνάμε μεγάλο μέρος του χρόνου μας, προσπαθώντας να ελέγξουμε τους άλλους. Για παράδειγμα, αν ζητήσεις συγνώμη σε κάποιον που είναι θυμωμένος μαζί σου, επιδιώκεις στην ουσία να ελέγξεις την αντίδραση του. Η επιθυμία σου να σε συγχωρέσει σε γεμίζει στεναχώρια, σε αντίθεση με την εστίαση σου που μπορείς να ελέγξεις, η οποία είναι η ειλικρινή συγνώμη σου. Θέλουμε να φέρεται και να είναι ο άλλος όπως «εμείς» θέλουμε, χωρίς να συλλογιστούμε ότι ο καθένας εκφράζει τον εαυτό του διαφορετικά.

Όπως μας διδάσκουν βιώματα ζωής, αν δεν πάρεις αυτό που θέλεις υποφέρεις, και αν πάρεις ακριβώς αυτό που θέλεις, πάλι υποφέρεις, γιατί ίσως να μην μπορείς να το κρατήσεις για πάντα. Σημασία έχει να μην εγκαταλείπεις ό,τι αγαπάς, να παρατάς το μοναδικό πράγμα που δεν είχες και δεν θα έχεις ποτέ, τον έλεγχο. Το μόνο «έπαθλο» που μας μένει από το ταξίδι της ζωής, είναι η σοφία που φυτρώνει από τα χαλινάρια της ψυχής μας, είναι αυτό που θα κουβαλάμε μαζί μας μια ζωή. Η ευτυχία εξαρτάται από το πώς σκέφτεσαι, όταν ο έλεγχος είναι σε πλήρη αταξία.

Ανοιχτά βιβλία για επιλεγμένες όμως σελίδες

Άνθρωποι εσωστρεφείς, άνθρωποι εξωστρεφείς, άνθρωποι που κλείνονται στον εαυτό τους και μετρούν κάθε τους κουβέντα κι άνθρωποι που ξεδιπλώνουν τα φύλλα τους μέσα σε ένα λεπτό. «Είσαι ανοιχτό βίβλο» σου λένε κι απ’ τη μία χαίρεσαι για την αυθεντικότητα και την ειλικρίνεια που εκπέμπεις, όμως απ’ την άλλη, πόσο καλό είναι τελικά αυτό;

Σκέφτεσαι τι είναι εκείνο που σε κάνει να ανοίγεσαι τόσο εύκολα στους άλλους, στους ξένους, σε εκείνους που δεν έχουν κερδίσει ακόμα μία θέση στη ζωή σου κι ίσως και να μην την διεκδικούν καν, μπορεί να είναι απλοί περαστικοί με μία ολιγόωρη στάση.

Συνειδητοποιείς πως για να μπορέσεις να μοιραστείς κομμάτια του εαυτού σου, χωρίς να ξέρεις αν θα τα πάρεις πίσω, είσαι πολύ δυνατός και φυσικά αξίζει να σου πεις ένα «μπράβο», γιατί η κίνηση αυτή δείχνει μια φοβερή αποδοχή για τις πράξεις και τα συναισθήματά σου. Όταν μπορείς να μιλάς με θάρρος και σταθερότητα σε κάποιον που ξέρεις ελάχιστα για εκείνα που έκανες, για εκείνα που ένιωσες και για εκείνα που επέλεξες, σημαίνει πως έχεις σκοτώσεις τις ανασφάλειες κι έχεις εκτιμήσει κι αγκαλιάσει αυτό που είσαι.

Εκείνοι που μιλούν ανοιχτά για τα καλά και τα κακά τους, τα σωστά τους και τα λάθη τους, τα έχουν πρώτα εντοπίσει. Έχουν περάσει ώρες εσωτερικής αναζήτησης κι έχουν εξαπολύσει χιλιάδες «κατηγορώ» στον εαυτό τους για να ‘ναι τώρα εδώ και να αφηγούνται σαν ιστοριούλα γεγονότα που όταν συνέβησαν τους πόνεσαν και τους στιγμάτισαν. Όλη η δύναμη αυτή έχει μετατοπιστεί περισσότερο στο βλέμμα. Η ματιά κρύβει όλο το συναίσθημα της στιγμής και γίνεται τόσο εκφραστική κάποιες φορές που μπορεί να εξηγήσει όλα αυτά που το στόμα μπορεί και να αποφεύγει.

Δεν ντρέπονται για όσα πέρασαν, είναι περήφανοι γι’ αυτό που έχουν γίνει και δεν έχουν ανάγκη να κρύψουν τα μελανά τους σημεία. Δίνουν στον άλλον ξεκάθαρα την εικόνα τους, όπως τουλάχιστον την βλέπουν οι ίδιοι, δίνοντάς του με αυτόν τον τρόπο και το περιθώριο να αποφασίσει αν αυτό που είναι έχει να του δώσει κάτι ή του περνά αδιάφορο. Πάντα, όμως, ακόμα και σε αυτούς τους ευανάγνωστους ανθρώπους, υπάρχουν σελίδες που, είτε σκόπιμα είτε ασυναίσθητα, τις προσπερνούν κατά την αφήγησή τους. Σελίδες, τσαλακωμένες κι ίσως λίγο σκισμένες, που τις κρατούν για λίγους κι εκλεκτούς, ίσως μονάχα για όσους τολμήσουν από μόνοι τους να τις ξεδιπλώσουν.

Το πιο βασικό στοιχείο που καθορίζει πόσο απ’ τον εαυτό τους θα δώσουν είναι η οικειότητα και η πρώτη εκείνη επαφή. Είναι άνθρωποι που έρχονται στη ζωή σου και μέσα σε πέντε λεπτά ξέρεις πως απλά από καθαρή ατυχία δεν ήρθαν νωρίτερα. Βέβαια, αυτό μπορεί να μην είναι ασυνέπεια αλλά σχέδιο του σύμπαντος, που ξέρει τι κάνει και πότε στέλνει τον καθένα στον δρόμο μας. Όπως κι να ‘χει, η αύρα που σου βγάζει ένας άνθρωπος είναι κι αυτή που θα καθορίσει μέχρι πού θα αφήσεις να διαβάσει το βιβλίο της ζωής σου. Δίνουμε στους άλλους αυτά που θέλουμε να ξέρουν, αυτά που αντέχουμε να ξέρουν κι ίσως αυτά που αντέχουν κι εκείνοι να μάθουν.

Μπορεί να μοιραστούν άφοβα μια εμπειρία τους με μια παρέα, αλλά να μην αναφέρουν όλες τις προεκτάσεις της ή όλο το συναισθηματικό φορτίο που αυτή κουβαλά. Είναι διατεθειμένοι να σου πουν πως έχουν απατήσει, αλλά δεν είναι απαραίτητα πρόθυμοι να σου πουν τι είναι αυτό που τώρα στοιχειώνει τα όνειρά τους. Όσα συνέβησαν πριν καιρό είναι πιο εύκολο να τα ακουμπάς και να μπορέσεις λίγο και να τα γρατζουνίσεις για να τα δείξεις κι αλλού. Το παρόν είναι πιο δύσκολο να το μοιραστείς, μιας κι ακόμα καίει, αλλά σίγουρα υπάρχουν κι εκείνοι που δεν είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν τίποτα ουσιαστικό με κανέναν.

Οπότε εμάς, που είμαστε ανοιχτά βιβλία, να μας εκτιμάτε λίγο παραπάνω παρόλο που μπορεί κι εμείς να σκίζουμε καμία σελίδα και να την βάζουμε στη τσέπη, έτσι, για να έχουμε και κάτι για μας.

Seneca: Στην πραγματικότητα, η ζωή κάθε άλλο παρά μικρή είναι

Κλαίμε και οδυρόμαστε επειδή, τάχα, η ζωή είναι πάρα πολύ μικρή κι επειδή, σα να μην έφτανε μόνον αυτό, τα χρόνια που μας είναι γραμμένο να ζήσουμε περνούν με μεγάλη ταχύτητα – χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε.

Ξοδεύουμε τα χρόνια μας όχι απολαμβάνοντας τη ζωή, αλλά σπαταλώντας την σε προετοιμασίες οι οποίες υποτίθεται πως θα μας επιτρέψουν να τη χαρούμε στο απώτερο μέλλον.

Στην πραγματικότητα, η ζωή κάθε άλλο παρά μικρή είναι˙ σ’ εμάς φαίνεται μικρή, επειδή ένα μεγάλο μέρος της το ξοδεύουμε άσκοπα.

Τη στιγμή που τη σπαταλάμε μεταξύ χλιδής και απερισκεψίας, χωρίς να μας ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε κάτι που θα έχει αξία, είναι επόμενο να διαπιστώνουμε κάποια στιγμή πως έφυγε χωρίς καν να έχουμε προλάβει να το συνειδητοποιήσουμε. Το βάσανό μας δεν είναι η μικρή διάρκεια της ζωής μας˙ εμείς την κάνουμε να φαίνεται σύντομη, με την απληστία μας.

Οι ακολασίες μας, τόσο πολύ μας πνίγουν ώστε δε μας επιτρέπουν να σηκώσουμε κεφάλι και να αντικρίσουμε κατάματα την αλήθεια. Είμαστε θύματά τους, βυθισμένοι στο πάθος, ανίκανοι να αναδυθούμε και να ξαναχαρούμε τον καλό εαυτό μας. Και όταν καταφέρουμε να γαληνέψουμε, συνήθως λόγω τυχαίων συγκυριών, υπαναχωρούμε μην μπορώντας να ηρεμήσουμε εντελώς από τα πάθη μας – όπως η ανοιχτή θάλασσα εξακολουθεί να είναι ταραγμένη και αφού έχει κοπάσει ο άνεμος.

Όταν βρίσκομαι σε παρέες όπου υπάρχουν και ηλικιωμένοι, μου αρέσει να απευθύνομαι σε κάποιον από αυτούς και να του λέω:

«Να που έφτασες στα απώτατα όρια της ανθρώπινης ζωής και σε βαραίνουν σχεδόν εκατό χρόνια. Πες μας, λοιπόν, τι συμπέρασμα έβγαλες από τη ζωή σου; Κάνε τον εξής υπολογισμό: αφαίρεσε από την ηλικία σου τον χρόνο που αφιέρωσες σε άλλους – στις ερωμένες σου, σε ένα σημαντικό πρόσωπο, σε έναν πελάτη, σε μια οικογενειακή υποχρέωση με τη σύζυγό σου, για να επιπλήξεις κάποιον υπηρέτη σου, για κάθε είδους κοινωνική υποχρέωση και για τη συμμετοχή σου στα κοινά. Βγάλε, επίσης, τον χρόνο κατά τον οποίον ήσουν άρρωστος, καθώς και όσον χρόνο άφησες να περάσει ανεκμετάλλευτος. Θα δεις ότι έχεις ζήσει πολύ λιγότερα χρόνια από εκείνα που νομίζεις θυμήσου, τώρα, τις ελάχιστες φορές που κατάφερες να μην επιθυμήσεις τίποτα περισσότερο από εκείνο που είχες αποφασίσει αρχικά να επιδιώξεις, τις σπάνιες εκείνες ημέρες που εξελίχθηκαν όπως ακριβώς είχες ευχηθεί, τις στιγμές κατά τις οποίες κατάφερες πραγματικά να αξιοποιήσεις τον εαυτό σου, όταν το πρόσωπό σου ήταν γαλήνιο και το πνεύμα σου ήρεμο. Ανακάλεσε στη μνήμη σου τα έργα που κατάφερες να πραγματοποιήσεις στη διάρκεια αυτής της μακρόχρονης ζωής, τους ανθρώπους που λεηλάτησαν τη ζωή σου, πόσο μικρό φαντάζει το λίγο καλό που απέμεινε από όσα έπραξες, και θα καταλάβεις ότι πεθαίνεις πρόωρα.».

Ζείτε σα να επρόκειτο να ζήσετε για πάντα. Ποτέ δεν αναλογίζεστε πόσο αδύναμοι είσαστε, δεν παρατηρείτε πόσο γρήγορα περνά ο καιρός˙ τον χάνετε σα να είχατε άλλον τόσον και ακόμα περισσότερο.

Δυστυχώς, είναι αναπόφευκτο να περνούν τα καλύτερα χρόνια μας πολύ γρήγορα˙ διότι, ακόμη κι αν η λογική επιδιώκει να επιβραδύνει την πορεία τους, είναι η ίδια η φύση που τα κάνει να προχωρούν ταχύτατα. Εσείς, όμως, δεν το αντιλαμβάνεστε αυτό και δεν προσπαθείτε να διασώσετε κάτι από αυτά τα χρόνια ή να ζήσετε όσο πιο καλά μπορείτε ό,τι από αυτά είναι φευγαλέο˙ αντιθέτως, τα αφήνετε να περάσουν και να φύγουν σα να ήταν κάτι άχρηστο – σα να μπορούσατε να τα ανακτήσετε ανά πάσα στιγμή.

Δεν υπάρχει τίποτα που ν’ απασχολεί λιγότερο τον άνθρωπο από το να μάθει την τέχνη του ζην, όπως επίσης και δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο να μάθει. Για τις άλλες τέχνες υπάρχουν παντού αναρίθμητοι δάσκαλοι.

Χρειάζεται να περάσει ολόκληρη η ζωή μας για να μάθουμε πώς να τη ζούμε και, το πιο αξιοπερίεργο από όλα, χρειάζεται να περάσει ολόκληρη η ζωή μας για να μάθουμε πώς να πεθαίνουμε.

Το να ξέρει κάποιος πώς να αξιοποιεί τον χρόνο του, πιστέψτε με, είναι γνώρισμα ανώτερου ανθρώπου˙ δηλαδή, το να μην αφήσει ούτε μια στιγμή να πάει χαμένη. Όσο κι αν διαρκέσει η ζωή του, η ουσιαστική της διάρκεια είναι ο χρόνος που διέθεσε σωστά˙ δηλαδή, ό,τι δεν άφησε ακαλλιέργητο και αναξιοποίητο, ό,τι δεν εκχωρήθηκε στους άλλους, ο χρόνος για τον οποίον θεώρησε πως δεν ανταλλάσσεται με τίποτα στον κόσμο.

Όλοι τους επισπεύδουν τον ρυθμό της ζωής τους, άρρωστοι από προσδοκία για το μέλλον και αηδιασμένοι από το παρόν. Όμως, όποιος διαθέτει όλον του τον καιρό για τον εαυτό του κι έχει υιοθετήσει ένα πρότυπο ανθρώπινης ζωής, δεν εύχεται για το αύριο ούτε και το φοβάται. Διότι, τι θα μπορούσε να τον ευχαριστήσει από όσα μπορεί να του φέρει η επόμενη στιγμή; Όλα όσα τον ενδιαφέρουν, τα γνωρίζει και τα έχει χορτάσει. Ας κανονίσει, λοιπόν, η τύχη πώς θα είναι οι στιγμές που του απομένουν να ζήσει. Στη ζωή του είναι, πλέον, αυτάρκης˙ τι είναι αυτό που θα μπορούσε να του προσθέσει κάτι; Είναι σα να προσπαθείς να ταΐσεις κάποιον ήδη χορτάτο: μπορεί να δεχθεί το φαγητό σου, αλλά δεν μπορείς να ικανοποιήσεις κάποια ανεκπλήρωτη επιθυμία του. Δεν είναι, λοιπόν, τα άσπρα μαλλιά και οι ρυτίδες που θα μας δείξουν ότι κάποιος έχει ζήσει πολύ˙ αυτά, δείχνουν αν κάποιος έχει υπάρξει πολύ.

Περιφρονούμε το πιο πολύτιμο πράγμα, επειδή ξεγελιόμαστε από το ότι ο χρόνος δεν είναι χειροπιαστό υλικό αγαθό˙ δεδομένου ότι δεν μπορούμε να τον δούμε, θεωρούμε πως έχει ευτελή αξία και διατίθεται δωρεάν.

Ενώ όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε με σύνεση ό,τι υπάρχει περίπτωση να μας λείψει, δε μας νοιάζει να σπαταλάμε απλόχερα ό,τι είμαστε σίγουροι πως θα το έχουμε άφθονο και στο μέλλον.

Κανείς δεν μπορεί να επαναφέρει τα χρόνια που έχασες και κανένας δεν μπορεί να σου δώσει πίσω τη ζωή σου. Η ηλικία σου θ’ ακολουθήσει τη ροή της όπως ακριβώς ξεκίνησε – χωρίς επιστροφή, χωρίς στάση, αθόρυβα και χωρίς τίποτα να μπορεί να επιβραδύνει την ταχύτητά της. Τίποτα δε θα μπορέσει να επιμηκύνει την πορεία της, είτε έχεις όλη την εξουσία στα χέρια σου είτε είσαι ο τελευταίος υπήκοος˙ μόλις ξεκινήσει, καμία δύναμη δε θα μπορέσει να την κάνει να προχωρεί πιο αργά ή να παρεκκλίνει της πορείας της. Θα συμβεί το εξής: εσύ θα είσαι ο πολυάσχολος, η ζωή θα τρέχει και, κάποια στιγμή, είτε το θέλεις είτε όχι, ο θάνατος θα εμφανιστεί και θα πρέπει να τα αφήσεις όλα και να τον ακολουθήσεις. Δεν υπάρχει πιο ανόητος συλλογισμός από αυτόν που κάνουν ορισμένοι, οι οποίοι υπερηφανεύονται πως έχουν προγραμματίσει κάθε τι στη ζωή τους. Διαθέτουν κάθε στιγμή της ζωής τους για να καταστρώσουν πώς θα ζήσουν καλύτερα στο μέλλον! Καταρτίζουν μακροπρόθεσμα σχέδια διαπράττοντας το μεγαλύτερο σφάλμα: αναβάλλουν τη ζωή τους!

Μία μία οι στιγμές, μία μία οι μέρες, δημιουργούν το παρόν. Όλες οι στιγμές και οι μέρες που παρήλθαν, θα αναδυθούν μόλις το προστάξεις και θα αφεθούν να τις εξετάσεις και να τις επεξεργαστείς. Όμως, αυτό είναι κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι πολυάσχολοι, διότι η περιπλάνηση σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής προϋποθέτει μια ήσυχη και σίγουρη συνείδηση. Αντιθέτως, τα πολυάσχολα πνεύματα, δεν μπορούν να στραφούν και να κοιτάξουν προς τα πίσω. Συνεπώς, η ζωή τους θα χαθεί σε μιαν άβυσσο. Και, όπως είναι μάταιη σπατάλη ν’ αδειάζεις ένα υγρό όταν δεν έχεις βάλει ένα δοχείο από κάτω για να το μαζέψει, κατά τον ίδιο τρόπο, ελάχιστη αξία έχει ο χρόνος που έχουμε υπάρξει – όταν δεν μπορεί να απομνημονευθεί και χύνεται στο κενό από τις ρημαγμένες και διάτρητες ψυχές. Τόσο σύντομη είναι η διάρκεια του παρόντος, ώστε για ορισμένους δεν υπάρχει παρόν˙ η πορεία του είναι ατέρμονη, κυλάει βιαστικά και, μόλις φτάσει στο τέλος, σταματάει να υπάρχει.

Μόνο αυτοί που αφιερώνονται στο πνεύμα είναι ευτυχείς, μόνο αυτοί ζουν πραγματικά. Δεν περιορίζονται μονάχα στο να αντλούν χρήσιμη εμπειρία από τον χρόνο που έχει διαρκέσει η δική τους ζωή, αλλά προσθέτουν σ’ αυτόν την εμπειρία του χρόνου που έχει προϋπάρξει.

Αυτοί που ξεχνούν το παρελθόν τους, παραμελούν το παρόν τους, φοβούνται το μέλλον και διάγουν βίο πολύ βραχύ και βασανισμένο. Και όταν φτάσει η στερνή στιγμή, αυτοί οι δυστυχείς καταλαβαίνουν, αν και είναι πλέον πολύ αργά, ότι όσον καιρό πίστευαν πως ήσαν απασχολημένοι, στην πραγματικότητα δεν έκαναν τίποτα. Και, όταν επικαλούνται τον χάρο να έλθει να τους πάρει, διακηρύσσοντας πως βαρέθηκαν να ζουν, μην πλανευτείς και πιστέψεις ότι θεωρούν πως έζησαν πολύ. Απλώς, η ανοησία τους βασανίζει με αβάσταχτες ανασφάλειες οι οποίες τους ωθούν σε ό,τι φοβούνται˙ εύχονται συχνά τον θάνατο, ακριβώς επειδή τους τρομάζει. Επίσης, όταν λένε πως η μέρα τους φαίνεται ατελείωτη και παραπονιούνται πως δεν περνά η ώρα μέχρι να βραδιάσει και να πάνε να δειπνήσουν, μη φανταστείς ότι έζησαν τόσο που βαρέθηκαν τη ζωή τους˙ πράγματι, μόλις οι ασχολίες τους εκλείψουν και αφεθούν στην απραξία, αισθάνονται αμήχανα μη ξέροντας πώς να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Κάτι βρίσκουν να κάνουν, αλλά όλον τον υπόλοιπο χρόνο πλήττουν. Έτσι, εύχονται τη γρήγορη πάροδο αυτών των μεταβατικών ημερών, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν έχει ανακοινωθεί η ημερομηνία για κάποια μονομαχία ή όταν περιμένουν τη μέρα για κάποιο άλλο θέαμα ή διασκέδαση.

Ιδού, λοιπόν, η ζωή εκείνων που με μεγάλο κόπο κατακτούν πράγματα και ακόμη πιο κοπιαστικά τα διατηρούν. Φτάνουν στον στόχο τους μοχθώντας και προσκολλώνται με αγωνία στο απόκτημά τους. Το μεσοδιάστημα, το οποίο δε θα σταματήσει ποτέ να μεγαλώνει, δεν το υπολογίζουν. Νέες ασχολίες αντικαθιστούν τις παλιές, η ελπίδα διεγείρει την ελπίδα, η φιλοδοξία συντηρεί τη φιλοδοξία. Δεν αποζητούμε το τέλος της δυστυχίας μας, παρά μόνο αλλάζουμε την πηγή της.

Ποτέ δε θα εκλείψουν οι λόγοι για ευτυχία ή δυστυχία˙ η ζωή θα διακλαδίζεται μέσα από τις ασχολίες και δε θα υπάρξει ποτέ ανάπαυλα, παρά μονάχα στα όνειρά μας.

Όσοι ενδιαφέρονται να γοητεύουν και να γοητεύονται, όσο ο ένας ενοχλεί τον άλλον, αμοιβαία δυστυχούν και η ζωή τους παραμένει χωρίς άρωμα, χωρίς ικανοποίηση και χωρίς καμία ηθική πρόοδο. Παραβλέπουν τον θάνατο, συντηρούν μακρινές ελπίδες, μερικοί προετοιμάζονται για πράγματα που βρίσκονται πέρα από τη ζωή: τάφοι επιβλητικών διαστάσεων και αφιερώσεις σε δημόσια μνημεία, παιχνίδια γύρω από την επικήδεια πυρά κι εξεζητημένες εκφορές. Έχουν ζήσει, πράγματι, τόσο λίγο

Δε σε προτρέπω σε μια στείρα και απαθή ανάπαυλα, ούτε να βυθίσεις στον ύπνο και στις διασκεδάσεις ό,τι ζωτικό υπάρχει μέσα σου. Αυτό δεν είναι ανάπαυλα˙ θα ανακαλύψεις στόχους πιο ευρείς από όλους εκείνους στους οποίους αφιέρωσες την ενεργητικότητά σου, στόχους που θα μπορέσεις να εκπληρώσεις στην απομόνωση και στην ηρεμία.

Τώρα, όσο το αίμα σου είναι ακόμα ζεστό, το σφρίγος πρέπει να σε κατευθύνει προς ό,τι καλύτερο υπάρχει σ’ αυτόν τον κόσμο. Σε αυτό το είδος ζωής σε περιμένει η αγάπη, μπορείς να κάνεις πράξη την αρετή και να ξεχνάς τα πάθη, έχεις τη δυνατότητα να αποκτήσεις συναίσθηση της ζωής και του θανάτου – με απώτερο σκοπό την απόλυτη γαλήνη της ψυχής.

 

Lucius Annaeus Seneca, «Ad Paulinum, de brevitate vitae» («Προς Παυλίνο, περί βραχύτητας του βίου»)

Έχουμε όλοι δικαίωμα στο λάθος

Τι είναι τέλειο τελικά; Υπάρχει; Υπάρχει τελειότητα; Ποιος βάζει τα όρια της; Γιατί τα λάθη δεν χωρούν μέσα της;

Μοιάζει τόσο απόλυτη, τόσο γεμάτη και τόσο άδεια συγχρόνως. Ξυπνάς το πρωί και εύχεσαι να έχεις μία τέλεια μέρα. Τι είναι για σένα το τέλειο; Ευχάριστο περιβάλλον στην δουλειά. Καθόλου ένταση και άγχος. Ιδανικό περιβάλλον στο σπίτι. Άριστες σχέσεις με τους γύρω σου. Άριστες σχέσεις με τον εαυτό σου.

Καμία φοβία, καμία ανασφάλεια. Να μπορείς πάντα να χαμογελάς και να είσαι ευχάριστος για σένα και για τους άλλους. Και μετά ξαφνικά ξυπνάς από το “τέλειο” όνειρό σου και συνειδητοποιείς ότι αυτό που ονειρεύεσαι είναι από άλλο κόσμο, και τότε νιώθεις μετέωρος στο κενό.

Δεν βρίσκεις δύναμη να προσπαθείς για κάτι που δεν γίνεται, και τελικά γιατί να γίνεται; Γιατί να είναι όλα τέλεια, τακτοποιημένα ήρεμα; Γιατί; Να αποδείξεις τι σε ποιόν; Σε σένα τον ίδιο ή στον φανταστικό εαυτό σου; Αυτόν που θέλεις να φαντάζεσαι ότι είσαι;

Ο κύριος τέλειος. Η κυρία τέλεια. Όχι δεν είσαι, όπως δεν είναι και κανείς άλλος σε αυτόν τον κόσμο. Έχεις δικαίωμα στα λάθη σου όπως και όλοι οι άλλοι που τόσο εύκολα κρίνουν χωρίς να κοιτούν τον εαυτό τους τον καθόλου “τέλειο”.

Δεν υπάρχει τελειότητα. Υπάρχει μόνο προσμονή για κάτι καλύτερο, κάτι που θα σε κάνει να νιώθεις καλύτερα. Μερικές φορές είναι καλύτερα να μην σκέφτεσαι πολύ. Μπορείς;

Σημασία έχει ότι θέλεις. Και αυτό το “Θέλω” επιβάλλεται να γίνει μεγαλύτερο από το “πρέπει”. Και αυτή την φορά πρέπει επειδή πραγματικά το Θέλεις.

Η μοναξιά είναι επιλογή, όχι μια ασθένεια που χρειάζεται να αποφεύγουμε

Την έχεις γνωρίσει. Σου χτύπησε τη πόρτα ξαφνικά μια μέρα όπως όλες τις άλλες. Της άνοιξες την πόρτα και αμήχανα, χωρίς άμυνες, την άφησες να καθίσει στο πλάι σου. Πάλεψες μαζί της. Σιχάθηκες να τη βλέπεις εκεί στο πλευρό σου.

Της μίλησες πολλές φορές γι’ αυτή την άδεια καρέκλα που βρήκε στο πλάι σου, μα αυτή σιωπηλά δεν έβγαλε λέξη. Περνούσαν οι ώρες κι μέρες. Περνούσαν οι εποχές μα αυτή στο πλευρό σου. Κάθε που πήγαινες να ξεχάσεις για λίγο την παρουσία της, το βράδυ την έβλεπες και πάλι στο πλάι σου.
 
Την έκρυψες καλά. Προσπάθησες αμέτρητες φορές να τη διώξεις. Πότε αλλάζοντας συνήθειες, πότε αλλάζοντας ζωή. Μα ό,τι κι αν έκανες, δεν μπόρεσες ποτέ να νικήσεις. Ξεκίνησες να συνηθίζεις στην ιδέα να είναι εκεί στη ζωή σου. Έμαθες τις ώρες που είναι κοντά σου να προσπαθείς να την γνωρίσεις. Έμαθες πως μαζί της δεν χρειάζεται να είσαι κάποιος άλλος.

Έμαθες πως είναι εντάξει να κλαις κι ας είναι εκεί να σε βλέπει. Έμαθες πως μπορείς να θυμώνεις, να νιώθεις, να είσαι ό,τι αισθάνεσαι. Έμαθες πως μιλιά να σε κρίνει δεν έχει. Έμαθες πως είναι ο φίλος που έμεινε στο πλάι σου σιωπηλά σε κάθε σου χαρά και λύπη. Έμαθες σιγά-σιγά να την αγαπάς κι ας μην τη θέλησες ποτέ.

Έμαθες πως μέσα σε κάθε χαρά δεν βρήκε ποτέ καρέκλα άδεια για να καθίσει. Της είχες όμως μια άδεια μέσα στην καρδιά σου. Γιατί ήταν στο πλάι σου όταν η λύπη σου χτύπησε την πόρτα. Ήταν εκεί όταν οι άλλοι έφυγαν. Όταν στο φόβο της παρουσίας της, κανείς δεν βρήκε τη καρδιά να τη διώξει. Εκεί κατάλαβες το μέγεθος της δύναμής της.

Η μοναξιά ζει σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Δεν κάνει διακρίσεις. Δεν τη νοιάζει πόσο πλούσιος είσαι. Δεκάρα δεν δίνει. Έρχεται μια μέρα σαν όλες τις άλλες στην πόρτα σου. Σου δίνει το χρόνο να τη μισήσεις. Να την παλέψεις, να την νικήσεις. Σου δίνει το χώρο να μάθεις να ζεις μαζί της μέσα σου σε κάθε στιγμή. Σε αφήνει να την επιλέξεις κάθε που η ζωή σε ταρακουνά σαν φουρτουνιασμένη θάλασσα και σου δίνει καταφύγιο να πας κοντά της σαν λαβωμένο θεριό να ξαποστάσεις.

Γίναμε άνθρωπε σ ‘αυτή τη ζωή, μονάχοι διαβάτες. Αγαπήσαμε τη σιωπή. Εκτιμήσαμε την αξία της μοναξιάς που αποφεύγαμε σαν αρρώστια. Χάσαμε ανθρώπους και κερδίσαμε μοναξιές. Χάσαμε στιγμές και γεμίσαμε σιωπές. Μα μάθαμε πως είναι επιλογή.

Επιλέγουμε τη μοναξιά έναντι στο φόβο να πληγωθούμε. Επιλέγουμε την ασφάλεια της σιωπής παρά την έκθεση των συναισθημάτων μας. Πνίξαμε μέσα μας χιλιάδες σκέψεις που πέθαναν χωρίς να γίνουν πράξεις. Αφήσαμε το φόβο να μας δείχνει τη μοναξιά. Αφήσαμε τη ζωή να περνά, για να ζούμε στο παρελθόν. Αφήσαμε εμάς, να «αγαπήσουμε» τη μοναξιά…

Ερευνητές αποκαλύπτουν επιπλέον στοιχεία για τεράστιες ηλιακές καταιγίδες

Ο πλανήτης μας βομβαρδίζεται συνεχώς από κοσμικά σωματίδια. Ωστόσο, κατά περιόδους το ρεύμα των σωματιδίων ήταν ιδιαίτερα ισχυρό όταν μια ηλιακή καταιγίδα συνέβαινε στο παρελθόν. Οι ηλιακές καταιγίδες αποτελούνται από σωματίδια υψηλής ενέργειας που εκτοξεύονται από τον ήλιο με εκρήξεις στην επιφάνεια του άστρου μας.

Μια πανίσχυρη ηλιακή καταιγίδα -περίπου δέκα φορές ισχυρότερη από οποιαδήποτε έχει καταγραφεί στη σύγχρονη εποχή- εκτιμάται ότι είχε πλήξει τη Γη πριν περίπου 2.600 χρόνια, σύμφωνα μια νέα επιστημονική έρευνα, που βρήκε τις σχετικές ενδείξεις θαμμένες στους πάγους της Γροιλανδίας. 

 

Τα τελευταία 70 χρόνια, οι ερευνητές μελέτησαν αυτές τις ηλιακές καταιγίδες με άμεσες παρατηρήσεις, γεγονός που οδήγησε στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τα ηλεκτρικά δίκτυα, τα διάφορα συστήματα επικοινωνιών, τους δορυφόρους και την εναέρια κυκλοφορία. Δύο παραδείγματα σοβαρών ηλιακών καταιγίδων στη σύγχρονη εποχή που προκάλεσαν εκτεταμένες περικοπές ρεύματος, πραγματοποιήθηκαν στο Κεμπέκ, τον Καναδά (1989) και στο Μάλμοε της Σουηδίας (2003). 

 

Τώρα, πολλές έρευνες υποδεικνύουν ότι οι ηλιακές καταιγίδες μπορούν να είναι ακόμα πιο ισχυρές από τις μετρήσεις που έχουμε κάνει μέχρι στιγμής μέσω άμεσων παρατηρήσεων.

 

Οι ερευνητές πίσω από τη νέα διεθνή μελέτη στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας,  χρησιμοποίησαν δείγματα πάγου ή πυρήνες πάγου για να βρουν ενδείξεις σχετικά με προηγούμενες ηλιακές καταιγίδες. Οι πυρήνες προέρχονται από τη Γροιλανδία και περιέχουν πάγο που σχηματίστηκε κατά το παρελθόν ακόμα και 100 000 χρόνια πριν. Το υλικό περιέχει ενδείξεις μιας πολύ ισχυρής ηλιακής καταιγίδας που συνέβη το 660 π.Χ.

 

Οι τελευταίες εκτιμάται ότι είχαν περίπου δεκαπλάσια ισχύ σε σχέση με την ισχυρότερη της σύγχρονης εποχής, που είχε συμβεί το 1956, ενώ δεν είναι σαφές πώς συγκρίνονται με την καταιγίδα του «Κάρινγκτον» του 1859.

 

«Εάν αυτή η ηλιακή καταιγίδα είχε συμβεί σήμερα, θα μπορούσε να είχε σοβαρές επιπτώσεις στην σημερινή κοινωνία της υψηλής τεχνολογίας», λέει ο Raimund Muscheler, καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Lund.

 

Η νέα μελέτη επισημαίνει ότι μια τρίτη γνωστή περίπτωση τεράστιας ηλιακής καταιγίδας που χρονολογείται από το παρελθόν έχει ανακαλυφθεί μέσω έμμεσων παρατηρήσεων στο αρχείο της φύσης. 

 

Ο Raimund Muscheler συμμετείχε επίσης σε έρευνα που επιβεβαίωσε την ύπαρξη δύο άλλων τεράστιων ηλιακών καταιγίδων, χρησιμοποιώντας και τους δύο πυρήνες πάγου και τους ετήσιους δακτυλίους ανάπτυξης παλιών δέντρων. Αυτές οι καταιγίδες πραγματοποιήθηκαν το 775 και 994 π.Χ.  Επισημαίνει ότι, παρόλο που αυτές οι τεράστιες ηλιακές καταιγίδες είναι σπάνιες, η νέα ανακάλυψη δείχνει ότι είναι μια φυσικά επαναλαμβανόμενη επίδραση της ηλιακής δραστηριότητας.

«Γι ‘αυτό πρέπει να αυξήσουμε την προστασία της κοινωνίας από τις ηλιακές καταιγίδες», λέει.

 

Η σημερινή αξιολόγηση των κινδύνων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις άμεσες παρατηρήσεις που έγιναν τα τελευταία 70 χρόνια, αλλά ο Raimund Muscheler προτείνει ότι υπάρχει ανάγκη επανεξέτασης ενόψει των τριών τεράστιων ηλιακών καταιγίδων που έχουν ανακαλυφθεί τώρα. Υποστηρίζει ότι υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης συνειδητοποίησης της πιθανότητας πολύ ισχυρών ηλιακών καταιγίδων και της ευπάθειας της κοινωνίας μας.

 

«Η έρευνά μας δείχνει ότι οι κίνδυνοι είναι σήμερα υποτιμημένοι, πρέπει να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι», καταλήγει.

Μια νέα μελέτη υποδεικνύει ότι η ατμόσφαιρα της Γης άρχισε να φτιάχνεται νωρίτερα από ότι νομίζαμε

Η ατμόσφαιρα της γης περιέχει σήμερα περίπου 21% οξυγόνο. Τα φυτά το παράγουν και τα ζώα – συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων – το αναπνέουν. Οι αρχαίοι βράχοι παρέχουν ενδείξεις για το πότε άρχισε να προκύπτει το οξυγόνο στη γήινη ατμόσφαιρα. Μπορεί να είναι άφθονο στην ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς της Γης, αλλά αυτό δεν συνέβαινε πάντοτε. Πότε και σε ποιά περιβάλλοντα το Ο2 άρχισε να αναπτύσσεται στη Γη; Μια νέα μελέτη που εξέτασε τους αρχαίους βράχους στη Δυτική Αυστραλία υποδηλώνει ότι άρχισε να συμβαίνει νωρίτερα από ό, τι πιστεύαμε.

 

Το O2 στη Γη ήταν σχετικά σπάνιο για μεγάλο μέρος της ζωής του πλανήτη μας των 4,6 δισεκατομμυρίων ετών. Αλλά σε κάποιο σημείο, η Γη υποβλήθηκε σε αυτό που λένε οι επιστήμονες το Μεγάλο Γεγονός Οξείδωσης (ΜΓΟ), για σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς τα μικρόβια των ωκεανών εξελίχθηκαν για να παράγουν το Ο2 μέσω της φωτοσύνθεσης . Το O2 αρχικά συσσωρεύτηκε στην ατμόσφαιρα της γης και έχει παρουσία από τότε. Θεωρείται ότι αυτό συνέβη αρκετά πριν, μεταξύ 2,5 και 2,3 δισεκατομμυρίων ετών.

 

Ωστόσο, μέσω πολυάριθμων μελετών σε αυτόν τον τομέα της έρευνας, προέκυψαν στοιχεία που δείχνουν ότι υπήρχαν μικρές ποσότητες Ο2 σε μικρές περιοχές των αρχαίων ρηχών ωκεανών της Γης πριν από το ΜΓΟ.  Η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο  περιοδικό Nature Geoscience , παρείχε στοιχεία για σημαντική οξυγόνωση στους ωκεανούς πριν από το ΜΓΟ, σε μεγαλύτερη κλίμακα και σε βάθος μεγαλύτερο από όσο  προηγουμένως νομίζαμε.

 

Για τη μελέτη αυτή, η ομάδα στόχευσε ένα σύνολο θαλάσσιων βράχων ηλικίας 2,5 δισεκατομμυρίων ετών που ονομάζονται στρωματόλιθοι από τη Δυτική Αυστραλία γνωστοί ως Mt. McRae σχιστόλιθοι. Οι στρωματόλιθοι είναι ιζηματογενείς βράχοι που σχηματίζονται από την ανάπτυξη στρωμάτων επί στρώματος κυανοβακτηριδίων, ένα μονοκύτταρο μικρόβιο που παίρνει ενέργεια μέσω φωτοσύνθεσης, απελευθερώνοντας οξυγόνο ως παραπροϊόν.

 

Η ανάλυσή τους κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βράχοι δεν μπορούσαν παρά να έχουν χημικές  υπογραφές που σήμαινε ότι το Ο2 έπρεπε να ήταν παρών μέχρι τον πάτο της θάλασσας πριν από 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

 

Ο 2,5 δισεκατομμυρίων ετών Mt. McRae σχιστόλιθος από τη Δυτική Αυστραλία αναλύθηκε για τις συνθέσεις ισοτόπων θάλλιου και μολυβδαινίου, αποκαλύπτοντας ένα πρότυπο που υποδεικνύει ότι ορυκτά οξειδίου του μαγγανίου θάφτηκαν σε μεγάλες περιοχές του αρχαίου δαπέδου της θάλασσας. Για να συμβεί αυτή η ταφή, το Ο2 έπρεπε να ήταν παρών μέχρι τον πυθμένα της θάλασσας πριν από 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

 

Οι ερευνητές προτείνουν ότι η συσσώρευση Ο2 πιθανότατα δεν περιοριζόταν σε μικρά τμήματα  των επιφανειακών ωκεανών του πλανήτη πριν από την ΜΓΟ. Πιο πιθανό, λένε, είναι ότι η συσσώρευση O2 επεκτάθηκε σε μεγάλες περιοχές του ωκεανού και πολύ μακριά από τα βάθη του ωκεανού – σε μερικές περιοχές, ακόμα και καθ’ όλη όλη τη διαδρομή μέχρι το βυθό της θάλασσας.

 

Αυτή η ανακάλυψη υποδεικνύει ότι το Ο2 άρχισε να συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα της Γης περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Γεγονότος Οξείδωσης. Ωστόσο, είναι πλέον προφανές ότι η αρχική οξυγόνωση της Γης είναι μια ιστορία που έχει ρίζες στον ωκεανό. Το O2 πιθανότατα συσσωρεύτηκε στους ωκεανούς της Γης – σε σημαντικά επίπεδα, σύμφωνα με τα δεδομένα μας – πολύ πριν το πράξουν στην ατμόσφαιρα.

Εκτιμήθηκε το βάρος του Γαλαξία μας χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Hubble και το Gaia

Οι επιστήμονες έκαναν μια νέα βελτιωμένη εκτίμηση για τη μάζα του και υπολόγισαν ότι αντιστοιχεί σε μάζα περίπου ενάμισι τρισεκατομμυρίων ήλιων σε μια ακτίνα 129.000 έτη φωτός από το κέντρο, σύμφωνα με μια ανακοίνωση από το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο. Η μέτρηση της συνολικής μάζας του Γαλαξία είναι ένας δύσκολος γρίφος. Είναι δύσκολο να είμαστε ταυτόχρονα, θαμμένοι, καθώς είμαστε μέσα σε έναν από τους σπειροειδείς βραχίονες, και συγχρόνως να υπάρχει ένα τεράστιο τμήμα του Γαλαξία που δεν μπορούμε ποτέ να δούμε, αφού αποτελείται από σκοτεινή ύλη, που δεν εκπέμπει καθόλου φως. Για να έχουμε έναν ακριβή αριθμό, οι ερευνητές πρέπει να ζυγίζουν τόσο το ορατό όσο και το αόρατο υλικό που απαρτίζει τον γαλαξία. 

Η νέα αυτή εκτίμηση τοποθετεί τον γαλαξία μας μάλλον κάπου στη μέση της κοσμικής κλίμακας, όσον αφορά τις μάζες των γαλαξιών. Οι πιο ελαφριοί ζυγίζουν περίπου ένα δισεκατομμύριο ηλιακές μάζες, ενώ οι πιο βαριοί 30 τρισεκατομμύρια ηλιακές μάζες ή 30.000 φορές περισσότερο σε σχέση με τους ελαφρύτερους. Η μάζα του γαλαξία μας θεωρείται φυσιολογική για ένα γαλαξία της δικής του φωτεινότητας. 

Η βαρύτητα υπαγορεύει ότι όσο περισσότερη μάζα έχει ένα αντικείμενο, τόσο πιο γρήγορα οι δορυφόροι του θα περιστραφούν γύρω από αυτό. Έτσι, τα νέα δεδομένα από τα δύο διαστημόπλοια εξέτασαν τους πιο φωτεινούς δορυφόρους του γαλαξία μας: τα σφαιρικά σμήνη. Αυτές είναι πυκνές ομάδες άστρων που περιστρέφονται στο φωτοστέφανο (άλως) δηλαδή στο εξωτερικό τμήμα ενός γαλαξία. Οι περισσότεροι μεγάλοι γαλαξίες έχουν τέτοια τμήματα και ο Γαλαξίας δεν αποτελεί εξαίρεση.

Πολλά διαστημικά σκάφη μπορούν να εντοπίσουν αυτά τα σφαιρικά σμήνη και είναι ακόμα δημοφιλείς στόχοι για τους αστρονόμους. Αλλά για να κρίνουμε με ακρίβεια τις κινήσεις τους σε τρεις διαστάσεις απαιτείται μεγάλη ακρίβεια και προσεκτική ανάλυση. Το Gaia και το Hubble είναι και τα δύο μέχρι τώρα τα πιο κατάλληλα σκάφη τέτοιες εργασίες. Το Gaia ειδικεύεται στις πολύ ακριβείς μετρήσεις αντικειμένων σε ολόκληρο τον Γαλαξία και έκανε μετρήσεις σε 34 σμήνη μέσα σε απόσταση 65.000 έτη φωτός. Το Hubble μπορεί να δει μακρύτερα σε υψηλότερη ανάλυση, αλλά έχει μικρότερο οπτικό πεδίο από το Gaia. Βρήκε 12 σμήνη σε 130.000 έτη φωτός. Μαζί, τα δύο διαστημικά σκάφη έκαναν έναν ολοκληρωμένο χάρτη που επιτρέπει στους αστρονόμους να εκτιμήσουν τη μάζα του Γαλαξία σε 1 εκατομμύριο έτη φωτός.

Παρόλο που η μάζα του γαλαξία μας είναι μια από τις πιο σημαντικές μετρήσεις, μετά από δεκαετίες σχετικών προσπαθειών οι έως τώρα εκτιμήσεις των επιστημόνων εμφάνιζαν εξίσου σημαντικές διαφορές, από 500 εκατομμύρια ως τρία τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου. Η μεγάλη αυτή απόκλιση οφείλεται κυρίως στις διαφορετικές μεθόδους εκτίμησης της σκοτεινής ύλης στο γαλαξία μας, η οποία αποτελεί περίπου το 90% της συνολικής μάζας του.
Μόνο ένα μικρό ποσοστό της μάζας του γαλαξία μας αποτελείται από την ορατή κοινή ύλη, που είναι κατανεμημένη στα περίπου 200 δισεκατομμύρια άστρα του, μεταξύ των οποίων και ο Ήλιος μας, ενώ μόνο η τεράστια κεντρική μαύρα του γαλαξία μας ζυγίζει περίπου τέσσερα εκατομμύρια ηλιακές μάζες. Το μεγαλύτερο μέρος της μάζας του γαλαξία μας είναι με τη μορφή της μυστηριώδους και αόρατης σκοτεινής ύλης.

«Δεν μπορούμε να ανιχνεύσουμε άμεσα τη σκοτεινή ύλη και αυτό οδηγεί στην τωρινή αβεβαιότητα για τη μάζα του γαλαξία μας, καθώς δεν μπορούμε να μετρήσουμε αυτό που δεν μπορούμε να δούμε», δήλωσε η Λόρα Γουάτκινς του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO).

Αυτή τη φορά όμως, συνδυάζοντας παρατηρήσεις από τα δορυφορικά τηλεσκόπια Hubble της NASA και Gaia της ESA και χρησιμοποιώντας μια νέα μέθοδο έμμεσης εκτίμησης, οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι κατέληξαν σε μια πιο αξιόπιστη εκτίμηση. Όπως ανέφερε η διεθνής επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τη Γουάτκινς, η οποία θα κάνει τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής Astrophysical Journal, ο γαλαξίας μας «ζυγίζει» περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια ηλιακές μάζες μέσα σε μια ακτίνα 129.000 ετών φωτός από το γαλαξιακό κέντρο.

Φαντασία για Καλύτερες Ιδέες

Οι καλύτερες ιδέες έρχονται όταν δεν προσπαθείς.

Υπάρχουν άφθονα παραδείγματα στην ιστορία που πρόσωπα, όπως ο Αρχιμήδης και το περίφημο «εύρηκα!» που αναφώνησε φαίνεται ότι είχαν τις πιο εμπνευσμένες ιδέες, όταν όμως σκεφτόντουσαν άλλα πράγματα από αυτό που ανακάλυψαν ή σκέφτηκαν. Ωστόσο, ο μηχανισμός που βρίσκεται πίσω από αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο παραμένει ασαφής. Μία μελέτη σήμερα προτείνει ότι το να κάνει κάνεις απλά ένα διάλειμμα δεν φέρνει την έμπνευση, αλλά η δημιουργικότητα μεγαλώνει μέσω πράξεων που δεν εμποδίζουν την φαντασία να περιπλανιέται.

Η προσπάθεια ακόμη και σαν λέξη εμπεριέχει κάποιον βαθμό αποτυχίας. Δηλ. δεν λες ποτέ “Θα προσπαθήσω να φάω” απλά κάθεσαι και τρως, ενώ λες “Θα προσπαθήσω να τα πάμε καλά” ή “άνοιξα την επιχείρηση και ΘΑ Προσπαθήσω να πάει καλά” .. είναι από την διατύπωση του και μόνο άκυρο. Γιατί όταν προσπαθείς, για οτιδήποτε, βάζεις μπροστά το αόριστο ΘΑ, δηλ. ότι κι αν κάνεις μένει στο μέλλον και είναι σπάνιο να υλοποιηθεί. Από την άλλη όταν προσπαθείς, αυτόματα συμφωνείς πως μπορεί να αποτύχεις, άρα λες “οκ εγώ προσπάθησα” Δεν είναι έτσι όμως!

Όταν αφήνεις την μπαλκονόπορτα ανοιχτή και καρτερείς την αποτυχία, αυτή από ευγένεια σε επισκέπτεται.

Η ανακάλυψη του ό,τι, όταν παύεις να προσπαθείς ο νους και η φαντασία αναλαμβάνει την δράση που η προσπάθεια μπλοκάρει, έγινε από μία ομάδα ψυχολόγων στο παν/μιο της Santa Barbara στην Καλιφόρνια. Οι ερευνητές παρουσίασαν σε 145 προπτυχιακούς φοιτητές δύο «μη συνηθισμένες» εργασίες που έπρεπε να κάνουν και τους έδωσαν δύο λεπτά για να καταγράψουν κάθε δυνατό τρόπο που μπορούσαν να γίνουν με την χρήση καθημερινών αντικειμένων όπως οδοντογλυφίδων, κρεμαστρών και τούβλων.

Μετά το πέρας των δύο λεπτών, κάποιοι από τους συμμετέχοντες έκαναν ένα διάλειμμα 12 λεπτών στην διάρκεια του οποίου ξεκουράστηκαν, άλλοι πήραν μέρος σε ένα απαιτητικό τεστ μνήμης που απαιτούσε την πλήρη προσοχή τους και άλλοι πήραν μέρος σε μία απλή δραστηριότητα χρόνου-αντίδρασης για να αποσπαστεί το μυαλό τους. Μία τέταρτη ομάδα φοιτητών δεν έκανε καθόλου διάλειμμα. Σε όλους τους συμμετέχοντες δόθηκαν αργότερα τέσσερις μη συνηθισμένες εργασίες μαζί με δύο που είχαν ολοκληρώσει από πριν.

Εκείνοι οι φοιτητές που είχαν ολοκληρώσει την όχι και τόσο απαιτητική δραστηριότητα είχαν καλύτερες επιδόσεις κατά 41% στον μέσο όρο στις επαναλαμβανόμενες εργασίες όταν τις έκαναν την δεύτερη φορά. Αντίθετα, οι υπόλοιποι φοιτητές από τις τρεις ομάδες δεν βελτιώθηκαν καθόλου. Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science.

Περισσότερη δημιουργική ενόραση

Περισσότερη φαντασία

Ένας από τους επικεφαλής ψυχολόγους στην έρευνα αυτή σημειώνει ότι όπως κατά την διάρκεια του ύπνου που εμφανίζεται το rapid-eye-movement και προσφέρει περισσότερη δημιουργική ενόραση, έτσι και το αφήσει κάποιος το μυαλό του να ταξιδεύει είναι πραγματικά εκπληκτικό. Το ότι ο τύπος με το άχρηστο πτυχίο “ανακάλυψε” αυτό που οι καλλιτέχνες κάθε είδους το γνωρίζουν εδώ και αιώνες είναι άξιο για γελοιογραφία. Τελικά δεν έχω καταλάβει αν τα πτυχία κάνουν τους ανθρώπους ηλίθιους ή είναι ηλίθιοι γι αυτό αναζητούν τα πτυχία!!!

Όσοι συμμετείχαν στην δραστηριότητα, αναφέρουν τα σαΐνια, δεν είχαν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με εκείνους που έκαναν τις ασυνήθιστες δραστηριότητες την πρώτη φορά στον δεύτερο γύρο. Παρατηρήθηκε δηλαδή ότι το να αφήσεις το μυαλό σου χαλαρό βοήθησε μόνο σε προβλήματα που ως ένα βαθμό είχαν υποστεί από πριν μία πνευματική διεργασία. Δεν φάνηκε ότι βοηθούσε σε μία αυξημένη απόδοση στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Με τον ίδιο τρόπο που κατέληξαν οι ερευνητές ότι από μόνο του ένα διάλειμμα δεν προωθεί την δημιουργική σκέψη, έδωσαν και μία εξήγηση γιατί το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να «περιπλανιέται.»

Από την σκοπιά της εξέλιξης, η περιπλάνηση του μυαλού φαίνεται εντελώς αντιπαραγωγική και έχει προβληθεί ως δυσλειτουργική, γιατί θέτει σε κίνδυνο τις επιδόσεις των ανθρώπων σε φυσικές δραστηριότητες …κι όμως πολλές επιχειρήσεις σχεδόν επιβάλλουν, στα δημιουργικά στελέχη τους να σταματούν για να ονειροπολούν, υπάρχουν και ειδικά δωμάτια για να τους διευκολύνουν σε αυτό. Όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, συγγραφείς, φιλόσοφοι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά. Γενικά ό,τι η επιστήμη ανακαλύπτει πολύ όψιμα, η τέχνη, η υψηλή αισθητική, η φιλοσοφία το χρησιμοποιεί, ζει μ αυτό, χιλιάδες χρόνια.

Επιτρέποντας στον εγκέφαλο να εισέλθει στην κατάσταση του ονείρου και της μη προσπάθειας, όταν εξετάζει πολύπλοκα προβλήματα, έχει πραγματικά οφέλη. Το να αφήνεται στις σκέψεις του  βοηθά τον άνθρωπο, όταν η επιβίωση εξαρτάται από δημιουργικές λύσεις. Ειδικά όταν γνωρίζουμε ότι οι σκέψεις αυτές δεν είναι καν δικές του!

 

Το πρόβλημα με τους επιστημονίζοντες κάθε είδους, ειδικά στις άχρηστες επιστήμες όπως η ψυχολογία- ψυχιατρική, είναι ότι εν έτη 2019 ανακαλύπτουν τα αυτονόητα, αυτά που τα γνωρίζει κι επάνω τους εργάζεται ο κάθε σοβαρός καλλιτέχνης στην εξάσκηση της τέχνης του. Και τα ” ανακαλύπτουν” και μας προσφέρουν άφθονο γέλιο… εκτός όλων των άλλων.

Ελληνιστική Γραμματεία: Τα πολιτισμικά συμφραζόμενα, Οι εικαστικές τέχνες, Ζωγραφική και ψηφιδωτό

Η πιο «σκοτεινή» τέχνη της αρχαιότητας είναι η ζωγραφική, κυρίως επειδή ελάχιστα δείγματά της έχουν επιβιώσει ως τις μέρες μας και πληροφορίες αντλούμε έμμεσα από περιγραφές έργων τέχνης από συγγραφείς όπως ο Πλίνιος και ο Παυσανίας. Τα μέσα που έχουμε για να την προσεγγίσουμε είναι λίγες τοιχογραφίες, ψηφιδωτά αλλά και οι παραστάσεις πάνω σε αγγεία. Οι μαρτυρίες για την ελληνιστική ζωγραφική είναι ακόμη πιο περιορισμένες, αν λάβουμε υπόψη και το γεγονός ότι η αγγειογραφία γνωρίζει μεγάλη παρακμή στα ελληνιστικά χρόνια, καθώς τα αγγεία πλέον διακοσμούνται με απλά σχέδια και όχι με ολοκληρωμένες παραστάσεις.

 

Τρία είναι τα χαρακτηριστικά που ανέπτυξε η ελληνιστική ζωγραφική, και τα τρία θεμελιώδη για τη δυτική τέχνη: η χρήση της προοπτικής, η προσθήκη των φωτοσκιάσεων και η δημιουργία οπτικών ψευδαισθήσεων. Τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα προέρχονται είτε από επιχρωματισμένες στήλες (κυρίως επιτύμβιες) είτε από τα πλούσια σπίτια, πολλά από τα οποία βρέθηκαν στην Πομπηία, που διέθεταν τοιχογραφίες και μωσαϊκά. Στη νεκρόπολη της Αλεξάνδρειας βρέθηκε ένα σύμπλεγμα έξι επιτύμβιων παραστάσεων στον επονομαζόμενο «Τύμβο των Στρατιωτών» που χρονολογείται στην πρώιμη ελληνιστική εποχή και παρουσιάζει οικογενειακές σκηνές ή εικόνες από την κοινωνική ζωή.

 

Από τις τοιχογραφίες ξεχωριστό είναι ένα σύμπλεγμα επτά παραστάσεων με τίτλο Τοπία της Οδύσσειας που αναπαριστά περιπέτειες από τις περιπλανήσεις του Οδυσσέα. Η μεγάλη πρωτοτυπία του εν λόγω συμπλέγματος έγκειται στο ότι για πρώτη φορά το φυσικό τοπίο —δέντρα, βράχια, νερά— έρχεται στο προσκήνιο, αγκαλιάζοντας και πολλές φορές επισκιάζοντας την ανθρώπινη μορφή. Έτσι, σε αντίθεση με την κλασική τέχνη που επικεντρωνόταν στον άνθρωπο, η ελληνιστική ζωγραφική εστιάζει στον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει.

 

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στα ψηφιδωτά που φαίνεται πως ήταν ελληνιστική επινόηση. Τα μωσαϊκά, όπως και οι τοιχογραφίες, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της αρχιτεκτονικής και φυσικά μια ακόμη απόδειξη της ελληνιστικής τάσης για χλιδή και επίδειξη. Βρέθηκαν σε όλα τα μέρη του ελληνιστικού κόσμου, τη Μακεδονία, την Πέργαμο, την Αλεξάνδρεια και την Πομπηία. Τα ψηφιδωτά απεικόνιζαν μυθολογικές παραστάσεις, τοπία, ζώα και αντικείμενα (λόγου χάρη θεατρικές μάσκες). Και εδώ απαντούν δείγματα πολιτικής εικονογραφίας, όπως στο ψηφιδωτό του Αλεξάνδρου (χρον. περ. 100 π.Χ.) που αναπαριστά τη μάχη του Μεγάλου Αλεξάνδρου εναντίον του Δαρείου Γ΄ από την Οικία του Φαύνου στην Πομπηία.