Βιοδυναμική Κηπουρική

Η Γονιμότητα της Γης

Η Βιοδυναμική Γεωργία είναι φυσικές πρακτικές που ανέπτυξε ο Αυστριακός φιλόσοφος, επιστήμονας και παιδαγωγός Ρούντολφ Στάινερ (Rudolf Steiner) και βασίστηκαν στην αρχή σύμφωνα με την οποία Κοσμικοί παράγοντες επηρεάζουν την ισορροπία της ζωής στην Γη. Ο Στάινερ εκτός από την αποκρυφιστική εμπλοκή του (Θεοσοφιστής και ιδρυτής της Ανθρωποσοφίας) υπήρξε ειδικός στην καλλιέργεια της γης και αρχιτέκτονας της Βιοδυναμικής κηπουρικής. Η προσέγγιση τού Στάινερ στην καλλιέργεια φυτών είναι πνευματική μ’ εκπληκτικά αποτελέσματα.

Ο Στάινερ σπούδασε βιολογία, χημεία και φυσική στο Πολυτεχνείο της Βιέννης. Η σύγχρονη αντίληψη του κόσμου σύμφωνα με τις θεωρίες της φυσικής, τον έφερε σε μεγάλο προβληματισμό σκέψης. Σε αυτή την κοσμοαντίληψη όλα δήθεν «εξηγούντο» μηχανικά, δίχως την συμβολή του υπεραισθητού κόσμου, για τον οποίο ο ίδιος είχε προσωπική εμπειρία, κυρίως στην οργανική φύση, και η παρουσία του οποίου συνεχώς επαληθευόταν από τις καθημερινές του παρατηρήσεις. Μέσω του καθηγητού του Κ.Ι. Schröer στο Πολυτεχνείο, ο R. Steiner ήλθε για πρώτη φορά σε επαφή με το έργο του Goethe, που εκτός από λογοτέχνης ήταν κι αφοσιωμένος ερευνητής της φύσης. Με τα επιστημονικά συγγράμματα του ο Goethe χάραζε ένα νέο δρόμο έρευνας της οργανικής ζωής, που προσέφερε μια γέφυρα ανάμεσα στην φύση και το πνεύμα.

Το 1924 μερικοί καλλιεργητές ζήτησαν από τον R. Steiner να τους βοηθήσει στην κατανόηση των ζωτικών διαδικασιών της φύσης και την πρακτική τους εφαρμογή στην καλλιέργεια. Έτσι, μετά από μια σειρά διαλέξεων στο Koberwitz κοντά στο Breslau ξεκίνησε η προσπάθεια της Βιοδυναμικής γεωργίας.

Οι θεωρητικές βάσεις της Βιοδυναμικής Καλλιέργειας μπήκαν τον Ιούνιο του 1924, στον πύργο του Κόμπερβιτζ, κοντά στο Βρότσγουαθ της σημερινής Πολωνίας. Εκεί, ο Ρούντολφ Στάινερ έδωσε μια σειρά 8 διαλέξεων, γνωστές ως «Αγροτικά Μαθήματα» ή αλλιώς «Πνευματικά θεμέλια για την ευφορία στην γεωργία». Οι Αρχές της Βιοδυναμικής Καλλιέργειας μπήκαν σε πρακτική βάση κυρίως από τον στενό συνεργάτη του Ρούντολφ Στάινερ, Γερμανό, Έχρενφελντ Φάιφερ (Ehrenfeld Pfeiffer), συγγραφέα του βιβλίου «Η Γονιμότητα της Γης» και την επίσης Γερμανίδα, Μαρία Τουν (Maria Thun) που επιμελείται -mεταξύ άλλων- το Βιοδυναμικό Ημερολόγιο.

Πέραν αυτών, για την διάδοση της Βιοδυναμικής Καλλιέργειας, αλλά και για την πιστοποίηση Βιοδυναμικών αγροτικών προϊόντων έχει δημιουργηθεί ο οργανισμός Demeter. Έντονη δραστηριότητα στον χώρο έχουν οι Γάλλοι Νικολά Ζολί (Nicolas Joly) και Πιερ Μασόν (Pierre Masson), ο Ιταλός Ένζο Ναστάτι (Enzo Nastati) και ο Αυστραλός Άλεξ Ποντολίνσκι (Alex Pondolinski) προσαρμόζοντας την Βιοδυναμική στις σημερινές συνθήκες κι εμπλουτίζοντάς την με νέες εμπειρίες και δεδομένα.

DEMETER: Είναι η ελληνική λέξη Δήμητρα, η Θεά της Γεωργίας.

Για να πάρει κάποιος το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το σήμα ποιότητας «Δήμητρα», διεθνώς «DEMETER» πρέπει στο κτήμα να εφαρμόζεται κλειστό κύκλωμα παραγωγής. Εκτός από την φυτική παραγωγή σύμφωνα με τις αρχές της Βιοδυναμικής Γεωργίας να διατηρεί στο κτήμα τόσα ζώα, κυρίως αγελάδες, όσα μπορούν να τραφούν από τον ίδιο, να μην αγοράζει απ’ αλλού κοπριά, ούτε ζωοτροφές. Μάλιστα πρέπει το κλειστό κύκλωμα και όλες οι αρχές της Βιοδυναμικής Γεωργίας να λειτουργούν στο κτήμα τουλάχιστον τρία χρόνια.

Πέραν αυτών υπάρχουν και προδιαγραφές για τυχόν επεξεργασία των προϊόντων και την συσκευασία τους. Αυτά παρακολουθούνται και εγκρίνονται από ειδικά κέντρα DEMETER που υπάρχουν σε διάφορες χώρες, στην Ελλάδα όχι ακόμη. Αν πάντως κάποιος παραγωγός θελήσει εδώ στην Ελλάδα να προχωρήσει σ’ αυτό το σύστημα θα ζητήσει έλεγχο και έγκριση από το κέντρο DEMETER μιας κοντινής χώρας π.χ. το DEMETER Ιταλίας ή Αυστρίας ή Γερμανίας κ.λπ. Αυτή η έγκριση είναι επιπλέον αυτής του κανονισμού της Ε.Ε.

Η πρακτική της Βιοδυναμικής Κηπουρικής  δεν είναι κάτι καινούργιο, απλώς αναβίωσε αρχαίες πρακτικές εφαρμογές, με το να αναγνωρίζει ο αγρότης τις Κοσμικές Ενέργειες που δημιουργούν και ρυθμίζουν την ζωή. Ο όρος Βιοδυναμική έχει Ελληνική ρίζα (από τις λέξεις βίος=ζωή και δύναμις=ενέργεια). Συνεπώς, η Βιοδυναμική Κηπουρική αναφέρεται στις κηπουρικές εργασίες, που γινονται με την βοήθεια των Δυνάμεων, που δημιουργούν και ρυθμιζουν την ζωή.

Όλοι οι καλλιεργητές κηπουροί έχουν γνώση της σημασίας της Ηλιακής ενέργειας, δηλαδή το πώς η ενέργεια που προέρχεται από τον Ηλιο υποστηρίζει την ζωή των φυτών. Ωστόσο δεν γνωρίζουν όλοι οι κηπουροί ότι και οι Κοσμικές Ενέργειες, οι ενέργειες δηλαδή που προέρχονται από όλους τους πλανήτες επηρεάζουν τις φυσιολογικές δραστηριότητες των φυτών. Εξαιτίας των διαφορών αυτών των βοηθητικών ενεργειών, το φύτεμα κατά την διάρκεια συγκεκριμένων ημερών του κύκλου της Σελήνης είναι σημαντικό.

Η κατανόηση των Κοσμικών Ρυθμών είναι καίρια για την Βιοδυναμική Κηπουρική. Το φως του Ηλιου, της Σελήνης, των πλανητών και των αστέρων φτάνει στα φυτά σε κανονικούς ʺΡυθμούςʺ. Κάθε ʺΡυθμόςʺ συμβάλει στην ζωή, την ανάπτυξη και την μορφή των φυτών. Κατανοώντας το σήμα και την επίδραση κάθε ʺρυθμούʺ μπορείτε να ρυθμίσετε τον κατάλληλο χρόνο για την προετοιμασία του εδάφους, την σπορά, την καλλιέργεια και την συγκομιδή, αποκτώντας ένα πλεονέκτημα στον έλεγχο της σοδειάς που προσδοκάτε.

Κηπουρική σύμφωνα με τις φάσεις του φεγγαριού

Η Σελήνη επιδρά στην ανάπτυξη των φυτών μέσα από την έλξη που ασκεί στο νερό. Τα φυτά περιέχουν νερό στη σύσταση τους σε πολύ μεγάλο ποσοστό κι έτσι ανταποκρίνονται στις παλιρροιακές έλξεις της Σελήνης. Υπάρχουν δύο τύποι επίδρασης, που η Σελήνη ασκεί στα φυτά. Η πρώτη επίδραση εξαρτάται απο την φάση στην οποία βρίσκεται η Σελήνη, όταν αυξάνεται ή μειώνεται σε Φως. Τοτε η έλξη της βαρύτητας της Σελήνης επιδρά στις ρίζες και στην ανάπτυξη των φύλλων.

Όπως ακριβώς η Σελήνη έλκει τις παλίρροιες στους ωκεανούς, με τον ίδιο τρόπο έλκει και τις μικρότερες ποσότητες νερού, αναγκαζοντας την υγρασια να ανέβει κοντύτερα στην επιφάνεια κατά την διάρκεια που η Σελήνη είναι στην γέμιση (αυξάνεται) η τραβώντας τις ριζες προς τα κάτω όταν η Σελήνη βρίσκεται στην χάση (ελαττώνεται). Γενικά η καλύτερη στιγμή για φύτεμα είναι λίγο πριν την Νέα Σελήνη και κατά την διάρκεια της φάσης της γέμισης.

Η περίοδος της χάσης είναι καλή για να καθαρίσουμε τους κήπους μας (και τον εαυτό μας) από τα ζιζάνια ή τα νεκρά φυτά, (από τα τοξικά παράσιτα που είναι προσκολλημένα στην ζωή μας) να σκαλίσουμε τα παρτέρια, να κλαδέψουμε, να κάψουμε τα σκουπίδια, να κάνουμε κομπόστ και γενικά να αραιώσουμε την βλάστηση που περισσεύει.

Ωστόσο μερικά φυτά είναι καλύτερα να τα ʺξεκινάμεʺ κατά την διάρκεια συγκεκριμένων φάσεων της Σελήνης. Για παράδειγμα όταν έχουμε Νέα Σελήνη είναι ιδανικό να φυτέψετε λουλούδια, θάμνους, δέντρα, και μερικά λαχανικά όπως το σπανάκι, το λάχανο, το μαρούλι και άλλα που μας ενδιαφέρει κυρίως το επάνω μέρος τους, αυτό που βρίσκεται πάνω από το έδαφος. Έτσι όσο η Σελήνη μεγαλώνει για να φτάσει στην πανσέληνο, τραβάει τα φυτά προς τα πάνω βελτιώνοντας την ανάπτυξή τους.

Οι επιδράσεις των ʺΣεληνιακών σημείωνʺ των δώδεκα ζωδιακών σημείων (των δώδεκα αστερισμών), πάνω στα φυτά, φυσικά και είναι πολύ πιο πολύπλοκες. Η Σελήνη κάνει ένα πλήρη κύκλο των ζωδιακών σημείων μία φορά τον μήνα περνώντας από κάθε αστερισμό σε χρόνο που διαρκεί 1.5 ως 3 μέρες. Η Σελήνη δρα σαν δορυφόρος παίρνοντας τις δυνάμεις των αστερισμών, μεταφέροντας τις στην γη και επηρεάζοντας με αυτές διάφορα μέρη των φυτών. Η επιρροή της πάνω στα πέντε φυσικά στοιχεία, γη, αέρας, φωτιά,νερό κι αιθέρας, μεταβάλλεται καθώς περνάει μέσα από τα ζωδιακά σημεία.

Όταν η Σελήνη βρίσκεται στον Άρη, τον Λέοντα και τον Τοξότη οι μέρες είναι πολύ θερμές. Οι θερμές μέρες είναι καλές για τον σχηματισμό καρπών στα δέντρα αλλά και για τους σπόρους. Ο Ταύρος, η Παρθένος και ο Αιγόκερως βοηθούν στην ανάπτυξη των ριζών. Άρα την εποχή που η Σελήνη βρίσκεται σʹ αυτούς τους αστερισμούς, είναι η καλύτερη περίοδος για βλαστική αναπαραγωγή, δηλαδή για να φυτέψουμε μοσχεύματα. Όταν η Σελήνη βρίσκεται στους Διδύμους, τον Ζυγό και τον Υδροχόο, η ευνοϊκή επιρροή της αναπτύσσεται στα λουλούδια, στην μορφή, το άρωμα και το χρώμα τους, λόγω της επίδρασής της στον αέρα. Όταν η Σελήνη βρίσκεται στον Καρκίνο, τον Σκορπιό και τους Ιχθείς, βοηθάει στην βλαστική ανάπτυξη των φυτών λόγω της επίδρασής της στο νερό.

Στην Βιοδυναμική γεωργία πρώτο μέλημα είναι το ζωντάνεμα του εδάφους, ν’ αποκτήσει μεγάλη ζωντάνια με απειρία μικροοργανισμών που διευκολύνουν τα φυτά να χρησιμοποιούν όλες τις ουσίες που υπάρχουν μέσα στο έδαφος και να δίνουν υγιή φυτά με ευνοϊκή ανάπτυξη. Μέσα στο αγρόκτημα να υπάρχει αρκετή βιοποικιλότητα, ώστε να υπάρχει οικολογική ισορροπία. Το ένα μέρος να βοηθά και να συμπληρώνει το άλλο. Αυτό επιτυγχάνεται καλλιεργώντας διαφορετικά είδη παράλληλα κι ακολουθείται ένα μελετημένο πρόγραμμα αμειψισπορών – εναλλαγής των καλλιεργούμενων φυτών

Η λίπανση γίνεται μόνο με ανακύκλωση των υπαρχόντων στο κτήμα οργανικών υλικών. Γι’ αυτό συνιστάται και μια ήπια κτηνοτροφία. Τελικός σκοπός είναι το αγρόκτημα να γίνει ένας ζωντανός οργανισμός με μεγάλη αυτάρκεια, ψυχή του οποίου είναι ο άνθρωπος που το καλλιεργεί.

Χρησιμοποιούνται μόνο φυσικά υλικά για την λίπανση και την φυτοπροστασία, τα οποία φτιάχνει ο γεωργός μέσα στο κτήμα. Υπάρχουν αυστηρότερες προδιαγραφές απ’ αυτές του γενικού κανονισμού για την βιολογική γεωργία της Ε.Ε.

Στην Βιοδυναμική χρησιμοποιούνται φυσικές ουσίες αραιωμένες και δυναμοποιημένες.

Πρόκειται για τα λεγόμενα Βιοδυναμικά παρασκευάσματα: 500, 501 κ.λπ. ως 507, 508. Ο ρόλος των παρασκευασμάτων αυτών δεν γίνεται εύκολα κατανοητός από τους αδαής, καθώς αυτοί που τα χρησιμοποιούν συστηματικά απολαμβάνουν θαυμαστά αποτελέσματα. Τα φυτά γίνονται πιο ανθεκτικά, η ζωή του εδάφους επεκτείνεται σε βαθύτερα στρώματα (υπάρχουν συγκριτικές μελέτες) και τα προϊόντα αντέχουν περισσότερο μετά την συγκομιδή.

Στην Βιοδυναμική γεωργία λαμβάνονται υπ’ όψην όλοι οι Κοσμικοί παράγοντες, δηλ. οι επιρροές και οι θέσεις των ουρανίων σωμάτων. Κυρίως της Σελήνης αλλά και του Ηλίου, των πλανητών και οι συνδυασμοί μεταξύ τους που άλλοτε είναι ευνοϊκοί για κάποια γεωργική εργασία και άλλοτε όχι. Εκδίδεται από ειδικούς μελετητές σχετικό ημερολόγιο για την Βιοδυναμική Γεωργία.