Ίμβρασος
Θεός ποταμός της Σάμου, γιος του Απόλλωνα και της Νύμφης Ωκυρρόης. Εκεί είδε για πρώτη φορά το φως η Ήρα, στη ρίζα μιας λυγαριάς, όπου αργότερα κατασκευάστηκε ο ναός της. Σύμφωνα με τον Παυσανία, οι κάτοικοι του νησιού θεωρούσαν ότι το ιερό της θεάς ιδρύθηκε από τους Αργοναύτες γύρω από ένα ξόανο που είχαν φέρει μαζί τους από το Άργος. Αν και οι πρώτοι άποικοι του νησιού πρέπει πράγματι να είχαν έλθει από το Άργος, όπου είναι γνωστή η απήχηση της λατρείας της θεάς, αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή μαρτυρούν την ύπαρξη βωμών από τον 10ο και τον 9ο αι. π.Χ., γεγονός που υποδεικνύει ότι η λατρεία της αργείας Ήρας εξομοιώθηκε με μιαν αρχαιότερη τοπική θεότητα.
Ίναχος (Πελοπόννησος)
α) Θεός-ποταμός της Αργολίδας, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος. Οι Αργείοι έλεγαν ότι έζησε πριν το ανθρώπινο γένος, σύγχρονος του Εριχθόνιου και του Εύμολπου, που ζούσαν στην Αθήνα και την Ελευσίνα αντίστοιχα, και ότι ήταν γενάρχης των ανθρώπων, καθώς ο γιος του Φορωνέας, από την Ωκεανίδα Μελία, ήταν ο πρώτος άνθρωπος. Άλλοτε εμφανίζεται ως ευεργέτης των ανθρώπων, καθώς τους συγκεντρώνει μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και τους εγκαθιστά στην κοιλάδα του ποταμού που εκείνοι ονόμασαν Ίναχο σε ανάμνηση του ευεργετήματός του. Εξάλλου, και η ετυμολογία* του ονόματός του αυτή καθαυτή τον συνδέει με το νερό.
β) Όταν Αθηνά και Ποσειδώνας ανταγωνίζονταν για την προστασία του βασιλείου του Άργους, προσέτρεξαν στους ποταμούς Ίναχο, Αστερίωνα και Κηφισό, για να διαιτητεύσουν στη διαμάχη. Η ετυμηγορία τους ευνόησε τη θεά και ο Ποσειδώνας, για να τους τιμωρήσει, αποτράβηξε τα νερά από ολόκληρη την περιοχή, με αποτέλεσμα να ρέει νερό στους τρεις ποταμούς, μόνον όταν εκείνος αποφάσιζε να ρίξει βροχή. Αυτός, ή ο γιος του Φορωνέας, έχτισε πρώτος ναό στην Ήρα την Αργεία.
γ) Στα παιδιά του συγκαταλέγονται η Μυκήνη, επώνυμο της πόλης των Μυκηνών, ο Άργος, ο Πελασγός, η Ιώ, με την οποία ενώθηκε ο Δίας. Λένε ότι προσπάθησε να καταδιώξει τον απαγωγέα της κόρης του, όπως ο Ασωπός, όταν του άρπαξε την κόρη του Αίγινα. Εκείνος όμως έστειλε εναντίον του μια Ερινύα, την Τεισιφόνη, η οποία τον βασάνισε τόσο πολύ που έπεσε στα νερά του ποταμού που ως τότε ονομαζόταν Αλιάκμων. Ή ακόμη ο Δίας τον χτύπησε με τον κεραυνό του προκαλώντας την ξηρασία του ποταμού, που ονομάστηκε πια Ίναχος.
δ) Διηγούνταν ακόμη πως Ίναχος ήταν το τρίτο όνομα του ποταμού. Στην αρχή ονομαζόταν Καρμάνωρ, μετά Αλιάκμονας από τον ομώνυμο κάτοικο της Τίρυνθας που σε μια κρίση τρέλας έπεσε στον ποταμό. Ύστερα, επιβλήθηκε στον ποταμό το όνομα Ίναχος από τον ομώνυμο ήρωα. Σε αυτόν τον Ίναχο οι τραγικοί αποδίδουν την πατρότητα της Ιούς, που έγινε ιέρεια της Ήρας στο Άργος. Στη λίμνη της Λέρνης την είδε ο Δίας και την ερωτεύτηκε. Όταν ο πατέρας της Ίναχος προσπάθησε να κυνηγήσει τον απαγωγέα Δία, ο θεός έστειλε μια Ερινύα που τον βασάνισε τόσο μέχρι που ρίχτηκε στον ποταμό που λεγόταν Αλιάκμονας μετονομάζοντάς τον.
ε) Στον ποταμό Ίναχο πρσέφερε μία πλεξούδα από τα μαλλιά του ο Ορέστης και ύστερα πήγε στον τάφο του πατέρα του, όπου εναπόθεσε ακόμη μία. Ήταν, βέβαια, συνηθισμένη πρακτική η αφιέρωση μαλλιών στους θεούς ή τους νεκρούς ως ένδειξη ευχαριστίας ή πένθους. (Βλ. Ο Αχιλλέας στον Σπερχειό**)
Ινωπός (Δήλος)
Δίπλα στον Ινωπό ποταμό η Λητώ αγκάλιασε τη φοινικιά και γέννησε τον Απόλλωνα. Το τι ακολούθησε τη γέννηση του θεού δίνεται από τον Καλλίμαχο (Ύμνοι 4, Εις Δήλον 260 κ.ε.):
«χρυσή έγινε όλη σου η γη [αναφέρεται στη Δήλο], χρυσάφι έτρεχε όλη τη μέρα στη λίμνη σου, χρυσά φύλλα έβγαλε η ελιά σου, από χρυσάφι πλημμύρισε ο Ιωνπός ποταμός, και ήσουν συ [Δήλος] που από το χρυσό σου σώμα σήκωσες το μωρό».
Προσωποποιημένος εμφανίζεται σε γλυπτό από τη Δήλο, c. 100 π.Χ.
---------------------
*αξ-, αχ-, ακ-: Αξιός, Αχελώος, Αχέρων, Ίναχος…
Η συλλαβή αξ-, αχ-, ακ- ενυπάρχει σε λέξεις που έχουν τη σημασία του ιερού και του νερού, όπως οι ποταμοί Αξιός και Αχελώος που, εκτός από τους συγκεκριμένους ποταμούς, σήμαινε σε ορισμένους συγγραφείς κάθε ποταμό ή το νερό γενικά (Ευρ. Βάκχες 625, Αριστοφ. απ. 130). Ή η ονομασία της νήσου Ν-άξ-ος, νησί ιερό, όπου ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάγνη/Αριάδνη, για να δοθεί στον Διόνυσο. Ή ακόμη και το λατινικό aqua
Και το όνομα Αχαιός θεωρείται βάσιμα ότι ανάγεται στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα akw- «νερό», όπως και τα ονόματα των ποταμών Αχελώος, Ίναχος, Αχάμας, Αχάτης, Αχέλης, Αχάρδεος, Αχέρων. Ακόμη και ο Αχιλλέας μπορεί να θεωρηθεί παλαιός θεός του υγρού στοιχείου, πόσο μάλλον που τιμώνταν στον Πόντο με το επίθετο Ποντάρχης.
**Ο Αχιλλέας στον Σπερχειό
Είναι η στιγμή που ο Αχιλλέας κόβει την ξανθήν του κόμην που εφύλαγε του ποταμού Σπερχειού, προσφορά στον νεκρό Πάτροκλο, λέγοντας:
Άλλα σου ευχήθη, ω Σπερχειέ, το στόμα του πατρός μου
όταν εκεί θα εγύριζα στην γην την πατρικήν μου,
να δώσει εσέ την κόμην μου και αγίαν εκατόμβην,
και αυτού στο κτήμα, στες πηγές, πόχεις βωμόν ευώδη
πεντήκοντ' αμουνούχιστα κριάρια να μου σφάξη.
(Όμ., Ιλ. Ψ 144-148)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου