Ο άνθρωπος πρέπει να κάνει οικονομία δυνάμεων ακόμα κι όταν είναι νέος

Μέχρι τα 40 μας χρόνια, ως προς τη ζωτική μας δύναμη, μπορούμε να συγκριθούμε με κάποιον που ζει από τους τόκους του κεφαλαίου του: ό, τι ξοδεύει σήμερα, θα το έχει πάλι αύριο. Απ’ αυτή την ηλικία όμως και μετά, η θέση μας είναι σαν τη θέση του επενδυτή που αρχίζει να βάζει χέρι στο κεφάλαιό του. Στην αρχή το πράγμα δεν γίνεται καν αντιληπτό, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων του επιστρέφει στον ίδιο με τη μορφή τόκων: κι αν υπάρχει κάποια μικρή αρνητική διαφορά, περνάει απαρατήρητη. Αυτή η διαφορά όμως σιγά-σιγά μεγαλώνει, γίνεται αισθητή, και μέρα με τη μέρα μεγαλώνει: η θέση του γίνεται όλο και πιο επισφαλής κι ο ίδιος νιώθει να γίνεται όλο και φτωχότερος, χωρίς να ελπίζει στο σταμάτημα αυτής της κατρακύλας.

Η απώλεια επιταχύνεται όλο και περισσότερο, σαν στέρεο σώμα σε ελεύθερη πτώση, μέχρι που στο τέλος χάνει τα πάντα. Ο άνθρωπος βρίσκεται σε αξιοθρήνητη κατάσταση, αφού και οι δύο όροι αυτής της σύγκρισης – η ζωτική του δύναμη και ο πλούτος του – έχουν εξαερωθεί: ο φόβος μιας τέτοιας συμφοράς είναι που κάνει τους ηλικιωμένους τόσο διεκδικητικούς στα περιουσιακά ζητήματα. – Αντίθετα, στην αρχή της ζωής, στα χρόνια πριν από την ωριμότητα και για λίγο μετά, ως προς τη ζωτική δύναμη μοιάζουμε μ’ εκείνους που κάθε χρόνο μαζί με το κεφάλαιό τους επανεπενδύουν κι ένα μέρος των τόκων τους: με άλλα λόγια, δεν περιορίζονται μόνο στην είσπραξη των τόκων, αλλά φροντίζουν και την αύξηση του κεφαλαίου τους. Πολλές φορές αυτή η σωστή αντιμετώπιση του χρήματος οφείλεται, όπως και πολλά άλλα, σε κάποιον έντιμο συμβουλάτορα. Ευτυχισμένη νιότη! Θλιβερά γηρατειά! – Καμιά αμφιβολία: ο άνθρωπος πρέπει να κάνει οικονομία δυνάμεων ακόμα κι όταν είναι νέος.

Arthur Schopenhauer, Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΝΕΙΣ