Ναρκισσισμός: Η ψυχολογία βρίθει από κείμενα, άρθρα και μελέτες για το ναρκισσισμό. Σίγουρα δεν είναι μια άγνωστη έννοια στους περισσότερους από εμάς. Αυτό το οποίο ίσως δεν γνωρίζουμε, είναι πότε προσδιορίζουμε χρονικά την έναρξη του ναρκισσισμού. Πως τελικά δημιουργείται και από που πηγάζει;Από την ηλικία των 6 μηνών έως και το πρώτο έτος της ζωής του βρέφους, σημειώνονται οι πρώτες διεργασίες που αφορούν στο ναρκισσισμό. Σε αυτό το ηλικιακό σημείο το βρέφος μαθαίνει να αποχωρίζεται τη μητέρα, και να θέτει τα όρια του εαυτού του σαν ξεχωριστή οντότητα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες δηλαδή, περνάει σε μια διαδικασία εξατομίκευσης.
Ο ναρκισσισμός αναπτύσσεται στις περιπτώσεις όπου η διαδικασία αυτή αποτυγχάνει. Όταν οι γονείς ή οι κύριοι φροντιστές του παιδιού, δεν του εκδηλώνουν την απαιτούμενη σημασία και υποστήριξη στα πρωταρχικά επιτεύγματα και κατορθώματά του, τότε εκείνο υφίσταται ναρκισσιστικό πλήγμα. Στη φυσιολογική ανάπτυξη και εξέλιξη αναμένεται ο γονέας να χαρεί και να αναδείξει την πρόοδο και την εξέλιξη του παιδιού του, ώστε να ενταχθεί αυτό μετέπειτα, με ομαλό τρόπο, στο οικογενειακό και κοινωνικό σύνολο.
Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις, όπου ο γονέας παρουσιάζεται επικριτικός και υποτιμητικός, με αποτέλεσμα να μην ενισχύει το παιδί στο να προχωρήσει και να εξελιχθεί σαν χαρακτήρας. Έτσι, δεν το βοηθά να επιδιορθώσει τις όποιες αδυναμίες του, αλλά αντιθέτως τις εκθέτει με τρόπο ντροπιαστικό για το ίδιο το παιδί. Μοιάζει να απειλείται ο ίδιος, πιθανώς λόγω δικών του ανασφαλειών.
Ένας γονέας χρειάζεται να είναι συμπαραστάτης στις επιτυχίες και εξίσου στις αποτυχίες, δίπλα στο παιδί, δίνοντάς του να καταλάβει την ευαλωτότητα της ανθρώπινης φύσης. Ενισχύοντας τις επιτυχίες αλλά και εμπεριέχοντας τις αδυναμίες, το βοηθά να συνειδητοποιήσει πως ένα λάθος δεν συνιστά μια αποτυχημένη ζωή, αλλά μια αποτυχημένη στιγμή.
Το παιδί σε αυτή την ηλικία έως και τα 2 έτη, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην κριτική, επομένως ένας σαδιστικός γονέας βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να ταπεινώσει και να χειριστεί το παιδί, νομίζοντας πως με αυτό τον τρόπο ασκεί σωστό έλεγχο. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το άτομο που μεγαλώνει και αναπτύσσεται, να έρθει αντιμέτωπο με τις αδυναμίες και τα λάθη του, με απότομο, σκληρό και βίαιο τρόπο.
Σε άλλη περίπτωση ναρκισσιστικού πλήγματος, το παιδί κρατείται «προστατευμένο» από τον γονέα, με αποτέλεσμα να μην έρχεται ποτέ αντιμέτωπο με τις αδυναμίες του. Η περίπτωση της «μικρής πριγκίπισσας» του μπαμπά και του «βασιλιά» της μαμάς, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι γονείς ενισχύουν συνεχώς μόνο τα θετικά στοιχεία του παιδιού και τονίζουν τα επιτεύγματά του με τρόπο που δίνει αίσθηση μοναδικότητας και διαφορετικότητας από το υπόλοιπο περιβάλλον.
Το παιδί λοιπόν, προσπαθεί συνεχώς να ανταποκριθεί σε κάτι που δεν είναι και εγκλωβίζεται σε μια εικόνα που θέλουν οι γονείς για εκείνο. Αναμένεται το παιδί να ανταποκριθεί σε υπερβολικές και κάποιες φορές παράλογες προσδοκίες των γονέων. Αυτό οδηγεί το παιδί να θάψει τις αδυναμίες του και να παρουσιάζει έναν «τέλειο» εαυτό, έναν ψεύδη εαυτό, που δεν χωράει ούτε το λάθος, ούτε η αποδοχή του.
Ο ρόλος των γονέων, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ή και με τους δύο παράλληλα, είναι καθοριστικός. Όταν μεταβιβάζουν μη ρεαλιστικές και δύσκολα εφαρμόσιμες προσδοκίες στο παιδί και όταν εκείνο δεν ανταποκρίνεται, το απορρίπτουν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πλήγμα στο ναρκισσισμό. Μέσα από αυτά και άλλα συμβάντα στην ζωή του ατόμου, καλλιεργείται μια ναρκισσιστική προσωπικότητα.
Ένας ναρκισσιστής καταλήγει στην ενήλικη ζωή του να παρουσιάζει έναν «διογκωμένο» ψευδή εαυτό. Άσχετα από αυτό που θέλει να δείχνει, και την τεράστια προσπάθειά του να παρουσιάσει έναν εαυτό χωρίς αδυναμίες, μέσα του είναι το μικρό αυτό παιδί που δεν επιβεβαιώθηκε και δεν έγινε, όπως αναμενόταν, αποδεκτό από τους γονείς του.
Ένας νάρκισσος αρνείται τα τρωτά σημεία του και προσπαθεί να δημιουργήσει καταστάσεις και συνθήκες ζωής, μέσα στις οποίες δεν θα νιώσει ποτέ ταπεινωμένος ή απογοητευμένος. Ίσως από τα μεγαλύτερα ζητήματα των νάρκισσων είναι η τεράστια προσπάθεια να πείσουν τους άλλους για την σπουδαιότητά τους μέσω όσων επιτυγχάνουν, ενώ οι ίδιοι μέσα τους δεν αντλούν καμία ευχαρίστηση από αυτά. Αναλώνουν πολύ χρόνο στην εικόνα που παρουσιάζουν στους άλλους και όχι στην πραγματική αλήθεια τους.
Μετέπειτα, στις σχέσεις, υπό το πρίσμα του ναρκισσισμού, τα πράγματα αποκτούν άλλες διαστάσεις. Άτομα με παθολογικό ναρκισσισμό τείνουν να σχετίζονται με τους άλλους με βάση ποσό χρήσιμοι τους είναι και πόσο μπορούν να εξυπηρετηθούν από εκείνους.
Στις συντροφικές τους σχέσεις δεν επιλέγουν τον άλλο με βάση την αγάπη, αλλά κυρίως με το τι μπορούν να πάρουν από εκείνους, και πόσο τους επιβεβαιώνουν, ενισχύοντας την εικόνα τους. Η επιλογή συντρόφου προϋποθέτει τη μοναδικότητα και εξέχουσα θέση του, έτσι ώστε και οι ίδιοι να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής.
Για τη διαμόρφωση του ναρκισσισμού ή όποιας άλλης ιδιοσυγκρασίας και προσωπικότητας, σίγουρα οι αιτίες είναι πολυπαραγοντικές. Ναρκισσιστικό πλήγμα μπορεί να διαμορφωθεί και πέρα από τις γονεϊκές φιγούρες, στις σχέσεις με σημαντικούς άλλους. Συνήθως όμως, τείνουμε να επαναλαμβάνουμε όσα μάθαμε τα πρώτα, καθοριστικά χρόνια της ζωής μας, καθώς το οικείο πάντα μας ελκύει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου