Νοσταλγία για την Ειρήνη
Οι στίχοι προέρχονται από την τραγωδία Κρεσφόντης (430-424 π.Χ.), από την οποία σώζονται μόνο αποσπάσματα. Σύμφωνα με μυθογραφικές πηγές ο μύθος του έργου φαίνεται πως ήταν ο εξής: Ο Πολυφόντης, ο οποίος, όπως και ο Κρεσφόντης, κατάγεται από τη γενιά των Ηρακλειδών, σκότωσε τον βασιλιά της Μεσσήνης Κρεσφόντη και τους δυο από τους τρεις γιους του, σφετερίστηκε το βασίλειό του και παντρεύτηκε, παρά τη θέλησή της, τη γυναίκα του δολοφονημένου Μερόπη. Η Μερόπη είχε καταφέρει να σώσει τον τρίτο γιο της και τον είχε μεταφέρει σε ασφαλές μέρος. Εκείνος, όταν ανδρώθηκε, σαν άλλος Ορέοτης, γύρισε κρυφά στην πατρίδα του, λέγοντας ότι είναι αυτός που σκότωσε τον επικηρυγμένο από τον Πολυφόντη επιζώντα γιο του Κρεσφόντη. Το βράδυ, όταν κοιμάται, η Μερόπη είναι έτοιμη να σκοτώσει τον υποτιθέμενο φονιά του γιου της, ο οποίος στην πραγματικότητα είναι ο ίδιος ο γιος της, την τελευταία όμως στιγμή, με τη μεσολάβηση ενός γέρου υπηρέτη, τον αναγνωρίζει. Ο γιος της Μερόπης σκοτώνει τον Πολυφόντη και γίνεται βασιλιάς.
Οι στίχοι που ακολουθούν είναι, φαίνεται, οι εισαγωγικοί στίχοι ενός χορικού (η στροφή και η αρχή της αντιστροφής), ίσως της παρόδου. Το χορικό αυτό έχει τη χαρακτηριστική δομή προσευχής: απαρτίζεται από την επίκληση,την αιτιολόγηση και τη διατύπωση του συγκεκριμένου αιτήματος.Το περιεχόμενο της ωδής παραπέμπει πιο πολύ σε εμφύλιο πόλεμο παρά σε απλή διαμάχη δύο ισχυρών οικογενειών. Όταν πρωτοπαίχτηκε ο Κρεσφόντης (430-424 π.Χ.), η νοσταλγική επίκληση της Ειρήνης ήταν άκρως επίκαιρη σε μια Αθήνα που μάταια περίμενε να τερματιστεί ο πόλεμος που είχε αρχίσει το 431 π. Χ.
Κρεσφόντης Απόσπασμα 453/71
καλλίστα μακάρων θεῶν,
ζῆλός μοι σέθεν ὡς χρονίζεις.
δέδοικα δὲ μὴ πόνοις
5 ὑπερβάλῃ με γῆρας,
πρὶν σὰν προσιδεῖν χαρίεσσαν ὥραν
καὶ καλλιχόρους ἀοιδὰς
φιλοστεφάνους τε κώμους.
ἴθι μοι, πότνα, πόλιν.
10 τὰν δ᾽ἐχθρὰν στάσιν εἶργ᾽ ἀπ᾽ οἴ-
κων τὰν μαινομέναν τ᾽ ἔριν
θηκτῷ τερπομέναν σιδάρῳ.
***
απ᾽ τους μακάριους θεούς στην ομορφιά,
αργείς να ᾽ρθείς, κι εγώ τον πόθο σου έχω.
Φοβούμαι
των γηρατειών τα βάσανα μη με δαμάσουν,5
την άνθιση της χάρης σου πριν αντικρίσω
και κώμους φιλοστέφανους κι ωραίων
χορών τραγούδια.
Έλα, σεβάσμια θεά, στην πόλη αυτή, ικετεύω·
διώξε απ᾽ τα σπίτια την φριχτή διχόνοια,210
τη φρενιασμένη διώξε αμάχη,3 που
το κοφτερό μαχαίρι την ευφραίνει.
-----------
Οι στίχοι που ακολουθούν είναι, φαίνεται, οι εισαγωγικοί στίχοι ενός χορικού (η στροφή και η αρχή της αντιστροφής), ίσως της παρόδου. Το χορικό αυτό έχει τη χαρακτηριστική δομή προσευχής: απαρτίζεται από την επίκληση,την αιτιολόγηση και τη διατύπωση του συγκεκριμένου αιτήματος.Το περιεχόμενο της ωδής παραπέμπει πιο πολύ σε εμφύλιο πόλεμο παρά σε απλή διαμάχη δύο ισχυρών οικογενειών. Όταν πρωτοπαίχτηκε ο Κρεσφόντης (430-424 π.Χ.), η νοσταλγική επίκληση της Ειρήνης ήταν άκρως επίκαιρη σε μια Αθήνα που μάταια περίμενε να τερματιστεί ο πόλεμος που είχε αρχίσει το 431 π. Χ.
Κρεσφόντης Απόσπασμα 453/71
ΧΟΡΟΣ
Εἰρήνα βαθύπλουτε καὶκαλλίστα μακάρων θεῶν,
ζῆλός μοι σέθεν ὡς χρονίζεις.
δέδοικα δὲ μὴ πόνοις
5 ὑπερβάλῃ με γῆρας,
πρὶν σὰν προσιδεῖν χαρίεσσαν ὥραν
καὶ καλλιχόρους ἀοιδὰς
φιλοστεφάνους τε κώμους.
ἴθι μοι, πότνα, πόλιν.
10 τὰν δ᾽ἐχθρὰν στάσιν εἶργ᾽ ἀπ᾽ οἴ-
κων τὰν μαινομέναν τ᾽ ἔριν
θηκτῷ τερπομέναν σιδάρῳ.
***
ΧΟΡΟΣ
Ειρήνη εσύ βαθύπλουτη1 και πρώτηαπ᾽ τους μακάριους θεούς στην ομορφιά,
αργείς να ᾽ρθείς, κι εγώ τον πόθο σου έχω.
Φοβούμαι
των γηρατειών τα βάσανα μη με δαμάσουν,5
την άνθιση της χάρης σου πριν αντικρίσω
και κώμους φιλοστέφανους κι ωραίων
χορών τραγούδια.
Έλα, σεβάσμια θεά, στην πόλη αυτή, ικετεύω·
διώξε απ᾽ τα σπίτια την φριχτή διχόνοια,210
τη φρενιασμένη διώξε αμάχη,3 που
το κοφτερό μαχαίρι την ευφραίνει.
-----------
1 Η Ειρήνη, που ευνοεί τη γεωργία, το εμπόριο και τις άλλες ειρηνικές δραστηριότητες, χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, πλουτοδότειρα, ὀλβοδότειρα (αυτή που χαρίζει τον πλούτο). Υπενθυμίζουμε το γνωστό άγαλμα της Ειρήνης, την Ειρήνη του Κηφισοδότου (περ. 370 π.Χ., σώζεται ρωμαϊκό αντίγραφο), που κρατάει στην αγκαλιά της τον μικρό πλούτο.
2 Στο πρωτότυπο στάσιν. Στον Ευριπίδη η στάσις συνδέεται σχεδόν πάντα με την τυραννίδα.
3 Στο πρωτότυπο ἔριν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου