Η διπλή σήμανση του μύθου "Έρως και Ψυχή" (Η συμβολική και ψυχολογική σημασία του μύθου)

Η ιστορία του Έρωτα και της Ψυχής του Απουληϊου βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα των "Μεταμορφώσεων" (καλύπτει περισσότερο από δύο βιβλία) και πρόκειται για ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα, γραμμένο τον 2ο αιώνα μΧ στην Ελληνιστική περίοδο –ένα κείμενο που αγαπήθηκε όσο λίγα στην εποχή του και διαβάστηκε από το πλατύ κοινό. Η εξιστόρηση του μύθου γίνεται από μια ηλικιωμένη που εκτελεί χρέη υπηρέτριας σε συμμορία ληστών και αφηγείται την ιστορία της Ψυχής για να ηρεμήσει την απαρηγόρητη αιχμάλωτη, που πρόκειται να εξαγοράσουν οι ληστές. Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία μια και η Ψυχή επίσης χωρίζει από το σύζυγό της κατά το μύθο, ταλαιπωρείται πολύ αλλά ξεχνά τα βάσανά της μόλις ξανασμίξει μαζί του.  Σύμφωνα με τον Walsh στο "Ρωμαϊκή Μυθιστορία", ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής προέρχεται από ένα προγενέστερο Πλατωνικό μύθο.

Ο μύθος: Η Ψυχή, βασιλική κόρη και οι 2 αδελφές της είναι φημισμένες για την ομορφιά τους. Η ομορφιά της Ψυχής είναι παραπάνω από ανθρώπινη (θεϊκή) και προκαλεί το θαυμασμό όλων. Ενώ όμως οι αδελφές της έχουν βρει σύζυγο, η Ψυχή παραμένει μόνη γιατί το κάλος της φοβίζει τους μνηστήρες. Η ομορφιά της όμως ξυπνά τη ζήλια της Αφροδίτης για τη νεαρή καλλονή και στέλνει τον φτερωτό γιο της να την οδηγήσει σε "δυνατό έρωτα με τον ασχημότερο των ανθρώπων, θεόφτωχο, πάντα άρρωστο και κακομοίρη".

Ο πατέρας της Ψυχής έχει πάρει χρησμό που τον ορίζει να στολίσει τη νέα σα νύφη και να την εκθέσει σε βράχο όπου ένα τρομερό τέρας θα την κάνει δική του. Ακολουθούν τις οδηγίες του μαντείου κι ενώ η Ψυχή βρίσκεται μόνη στο βράχο, αισθάνεται ξαφνικά να την παρασέρνει ο άνεμος Ζέφυρος σταλμένος από τον Έρωτα ο οποίος, αντί να τιμωρήσει την Ψυχή για την αυθάδη προς τη μητέρα του ομορφιά της, σαγηνεύεται από αυτήν και την κρατά για τον ίδιο, στον κήπο ενός μεγαλοπρεπούς παλατιού.

 

Η μέρα περνά από ξάφνιασμα σε ξάφνιασμα και από θαύμα σε θαύμα και το βράδυ η Ψυχή αισθάνεται δίπλα της μια παρουσία που δεν βλέπει και μοιράζεται το κρεβάτι της. Είναι ο άντρας της που την προειδοποιεί πως είναι αδύνατο να τον δει και πως η τιμωρία της αν κάτι τέτοιο συμβεί θα είναι να χάσει για πάντα τον αόρατο σύζυγο και φλογερό εραστή.

Κι ενώ ο χρόνος κυλά με την Ψυχή την ημέρα να είναι μόνη στο παλάτι και τη νύχτα ν’ ανταμώνει με τον άντρα της ευτυχής, την επισκέπτονται οι αδελφές της έχοντας μάθει για την καλή της τύχη. Ζηλεύουν την ευτυχία της και την γεμίζουν με αμφιβολίες και υποψίες για τον αόρατο σύντροφό της. Το ίδιο βράδυ η Ψυχή γεμάτη ιερόσυλη περιέργεια με το φως μιας λυχνίας θα αποκαλύψει κοιμισμένο δίπλα της τον Έρωτα. Εκείνος ξυπνά από μια σταγόνα καυτού λαδιού της λυχνίας που πέφτει στο γυμνό κορμί του, διαπιστώνει τι έγινε και εξαφανίζεται όπως είχε προειδοποιήσει.

Η Ψυχή περιπλανιέται ψάχνοντας τον άντρα της, ζητά τη βοήθεια της Δήμητρας και της Ήρας που της αρνούνται και τελικά, απευθύνεται στην Αφροδίτη (μητέρα του Έρωτα). Εκείνη έχει ήδη θριαμβεύσει και αποφασίζει να τη βασανίσει με χίλιους τρόπους (τα μαρτύρια μιας ψυχής ερωτευμένης) με βοηθούς την Ανησυχία και τη Λύπη. Της επιβάλλει 3 δοκιμασίες για να αποδείξει την αξία της: να ξεδιαλέξει σπόρους δημητριακών, να μαζέψει μαλλί από άγρια πρόβατα και τέλος, το σημαντικότερο, να κατέβει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί, πρέπει να ζητήσει από την Περσεφόνη το φιαλίδιο με το ελιξίριο της Νιότης για την Αφροδίτη, με την αυστηρή απαγόρευση να μην  ανοίξει το δοχείο με το μαγικό φίλτρο. Στο δρόμο της επιστροφής από τον Άδη, η Ψυχή θέλοντας να γευτεί το περιεχόμενο, ανοίγει το απαγορευμένο φιαλίδιο και πέφτει σε ύπνο μια και μέσα στο δοχείο είναι κρυμμένος ο Μορφέας.

Εν τω μεταξύ ο Έρωτας απελπισμένος, δεν μπορεί να ξεχάσει την Ψυχή, πετά κοντά της, την ξυπνά με τα βέλη του από τον μαγικό ύπνο και ζητά από το Δία να παντρευτεί τη θνητή. Ο Δίας συμφωνεί, η Ψυχή συμφιλιώνεται με την Αφροδίτη, γίνεται ο γάμος και δίνει σαν καρπό μια κόρη, την Ηδονή.

Η συμβολική και ψυχολογική σημασία του μύθου, παρουσιάζεται από τον Erich Neumann σε κείμενο όπου δίνει μια προκλητική και ενδιαφέρουσα ερμηνεία. Θεωρεί ότι ο αρχικός γάμος της Ψυχής με Θάνατο (δράκο) εκφράζει την αρχέγονη αντίληψη του γάμου ως απαγωγής ή βιασμού από το αρσενικό ενώ οι γάμοι των αδελφών της συμβολίζουν την υποτέλεια του θηλυκού στην πατριαρχική κοινωνία.

Η Ψυχή παραδίδεται στο μαγικό παλάτι, στα ερωτικά δεσμά του Έρωτα. Εκείνος είναι ικανοποιημένος αλλά η Ψυχή, υποκινούμενη από τις αδελφές της οι οποίες αποτελούν την προβολή του καταπιεσμένου μητριαρχικού ενστίκτου της Ψυχής, θέλει να επαναφέρει τη γυναικεία κυριαρχία, δολοφονώντας το σύζυγό της. Μόλις όμως τον αντικρίζει, μετατρέπεται από παθητικό σε ερωτικό σύντροφο. Συνειδητοποιεί ποιος είναι ο σύντροφός της και τον ερωτεύεται. Αυτή η εξέλιξη σύμφωνα με τον Neumann αντανακλά την ανάπτυξη της προσωπικότητας της Ψυχής, επιφέρει τον χωρισμό από το αρσενικό και δηλώνει την ανάπτυξη πραγματικής γυναικείας αγάπης.

Οι δοκιμασίες συμβολίζουν την επικράτηση αρσενικών χαρακτηριστικών που απειλούν την ανάπτυξή της. Όταν ματαιώνει την επιτυχία αυτή με το να ανοίξει το φιαλίδιο, δηλώνει την παράδοσή της στη γυναικεία επιθυμία να ικανοποιήσει τον Έρωτα. Η Ψυχή θυσιάζει τα "αρσενικά" αγαθά που κέρδισε με τους κόπους της και ζητά λύτρωση ενώ ο Έρωτας, συνειδητοποιεί και κατοχυρώνει τη θέση του, τον ανδρισμό του σώζοντας με την Ψυχή.

 

Ο Neumann θεωρεί ότι μέσα στο μύθο εκφράζεται συμβολικά η διεργασία της απόκτησης θηλυκής ατομικής υπόστασης. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται μέσω συναισθημάτων αγάπης και έρωτα που οδηγούν στο ξύπνημα της θηλυκότητας αφού έχει αναγνωρίσει η νέα γυναίκα την άμεση συσχέτιση και αλληλεπίδραση με το αρσενικό. Μέσα από τη συνειδητοποίηση της συνεχούς σύγκρουσης ανάμεσα στο θηλυκό και το αρσενικό, επιλέγει να θυσιάσει τη δυναμικότητα της (αρσενικά χαρακτηριστικά) και να επανενωθεί με τα θηλυκά, παθητικά χαρακτηριστικά.

Η Ψυχή συγκρουόμενη με την Αφροδίτη (κατά τον Neumann), μετατρέπει τον αισθησιακό έρωτα σε ψυχική δύναμη αγάπης, μια ωριμότερη εξέλιξη.

Κατά τον Phillis Katz, ο μύθος διαπραγματεύεται την εξομάλυνση της σεξουαλικής επιθυμίας. Υποστηρίζει ότι η σεξουαλική επιθυμία συνιστά τη βασική σύγκρουση αρσενικού- θηλυκού και λύνεται κατά τη διεργασία του ζευγαρώματος και τελετουργία του γάμου. Αντικρούοντας την άποψη του Neumann ότι ο μύθος συμβολίζει την αφύπνιση της γυναικείας ταυτότητας, θεωρεί ότι αντιπροσωπεύει και καταδεικνύει τον τρόπο που η γυναίκα προετοιμάζεται για τη συνένωση με τον άντρα, χωρίς προηγούμενη πολύπλευρη ενδοψυχική διεργασία. Δίνει βάρος στα γεγονότα εξωτερικής πραγματικότητας, υποβαθμίζοντας την ψυχολογική ερμηνεία τους.

Εδώ θα ήθελα να επιχειρήσω μια άλλη ανάγνωση του μύθου. Θέλω να τονίσω την καθοριστική και αναπόσπαστη συμμετοχή των διαντιδράσεων των γυναικείων μορφών του μύθου, για την επίτευξη της ωριμότητας της γυναίκας σαν προϋπόθεση στη συναισθηματική εμπλοκή με τον άντρα.

Στο μύθο πράγματι εκφράζεται συμβολικά η διεργασία απόκτησης θηλυκής ταυτότητας όχι μόνο όμως από την πάλη θηλυκού- αρσενικού. Η ολοκλήρωση επιτυγχάνεται και μέσω συναισθημάτων αντιπαλότητας, ζήλιας, φθόνου, οργής και αγάπης στη σύγκρουση θηλυκού- θηλυκού που πλούσια μπορούμε να αναγνώσουμε στην ιστορία του μύθου. Πράγματι οι γυναικείες μορφές και οι σχέσεις μεταξύ τους εμπλέκονται ενεργά στην εξέλιξη της διαδρομής της Ψυχής και του Έρωτα. Πρόκειται για τις αδελφές της, την Αφροδίτη, την Περσεφόνη και δευτερευόντως τη Δήμητρα και την Ήρα. Βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με τη νεαρή γυναίκα (Ψυχή), την επηρεάζουν, τη σημαδεύουν, την ταλαιπωρούν, την ανακουφίζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Έρωτας εξαφανίζεται από το προσκήνιο του μύθου κι ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας καταλαμβάνουν οι δοκιμασίες της Ψυχής που θα την οδηγήσουν στην εκπλήρωση της επιθυμίας (να βρει το αρσενικό) αφού όμως πρωτίστως λυθεί η σύγκρουση με το θηλυκό (Αφροδίτη).
 

Στην αρχή στα πλαίσια ομόφυλου αδελφικού ανταγωνισμού και ζήλιας, οι αδελφές πυροδοτούν την περιέργεια της Ψυχής, ανοίγοντας το δρόμο για νέα γνώση που αποκτά η Ψυχή αντικρίζοντας τον Έρωτα οπότε και ξεκινά η αναζήτηση. Η πρώτη σύγκρουση θηλυκών Αδελφές- Ψυχή με κυρίαρχο συναίσθημα το φθόνο, ανοίγει τη διαδικασία απόκτησης ταυτότητας. Κυρίαρχη μετά έρχεται η μορφή της Αφροδίτης –η απόλυτα αισθησιακή γυναίκα, η μάνα- πεθερά που σκληρά επιθετικά τοποθετείται απέναντι στην κόρη. Απειλείται η θηλυκότητα της θεάς και δεν είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί παρά μόνο όταν πάρει δείγματα υπακοής, υποταγής της Ψυχής –νεαρής αναδυόμενης γυναίκας-. Η σύγκρουση είναι βίαια και οι δοκιμασίες που επιβάλλονται αφορούν τα δύο χαρακτηριστικά του γυναικείου ρόλου: φροντιστή / μάνας (δοκιμασία συλλογής δημητριακών και μαλλιού) και ερωτικού συντρόφου (δοκιμασία ελιξίριο Νιότης).

 Η διαδικασία απόκτησης της θηλυκής ταυτότητας συμβολίζεται με την κάθοδο στον Άδη –το σκοτάδι- το ασυνείδητο όπου η Περσεφόνη κρατά τη γνώση- λύση και συνειδητοποίηση. Πρόκειται για γυναικεία μορφή που βρίσκεται 6 μήνες στον πάνω κόσμο κι 6 μήνες στον Κάτω μετά τη βίαιη αρπαγή της από τον Άδη και τον συμβιβασμό που αναγκάζεται να δεχθεί από τον διακανονισμό της μητέρας της Δήμητρας. Δεν είναι ίσως υπερβολή να σημειώσει κανείς ότι η Περσεφόνη βοηθώντας την Ψυχή, την προτρέπει να δώσει η ίδια λύση και λύτρωση στη σύγκρουση με την Αφροδίτη. Η Περσεφόνη δέχθηκε να είναι παθητικά δίπλα σ’ έναν άντρα που δεν διάλεξε, υποταγμένη στη ρύθμιση της μητέρας της και, θέλοντας να επανορθώσει για τα δικά της ελλείμματα, τα προβάλλει στην Ψυχή, την βοηθά και της δίνει το ελιξίριο με την απαγόρευση να μην το ανοίξει. Η Περσεφόνη αναμειγνύεται στη σχέση Ψυχής- Αφροδίτης γιατί ξέρει ότι ο Μορφέας- Ύπνος είναι κρυμμένος στο φιαλίδιο και το στέλνει στην άπληστη θεά. Έτσι εκφράζει την επιθετικότητά της και επιθυμία θανάτου στο θηλυκό που κρατά  ζηλότυπα τη θηλυκότητα για την ίδια (πιθανή προβολή του θυμού και προς τη δική της μάνα- Δήμητρα).

Έχοντας το σύμβολο της θηλυκότητας –Νεότητας- αισθησιακού έρωτα στα χέρια της, η Ψυχή συγκρούεται ανοιχτά με την Αφροδίτη και επιχειρεί να κλέψει και να κρατήσει την ισχύ της θηλυκής ταυτότητας όποτε έρχεται ο Ύπνος (όχι ο Θάνατος).

Οι διεργασίες αυτές κρατούνται σε προσυνειδητό επίπεδο και με το γεγονός της ερωτικής πράξης –ο Έρωτας ξυπνά την Ψυχή με τα βέλη του- ολοκληρώνεται η γυναικεία ταυτότητα της Ψυχής με γάμο και γέννηση παιδιού.
Στο μύθο αυτό το μητρικό αντικείμενο είναι διασπασμένο στο ζηλόφθονο, στερητικό, ναρκισσιστικό του κομμάτι που εκφράζεται από τις αδελφές και την Αφροδίτη (κακή μάνα) και στο δοτικό, επανορθωτικό, βοηθητικό κομμάτι που εκφράζεται με την Περσεφόνη (καλή μάνα).

Η Ψυχή κρατά την αμφιθυμία, διαπραγματεύεται και τις δύο σχέσεις με τα μερικά αντικείμενα και πληρώνοντας το τίμημα, επανορθώνει το μητρικό αντικείμενο (η Αφροδίτη την αποδέχεται στο τέλος) κι έτσι ολοκληρώνεται στη γυναικεία της ταυτότητα.

Η ανάπτυξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας είναι τραυματική. Οι πολλαπλές ψυχικές συγκρούσεις που αναδύονται αιφνίδια μετά από την έκπληξη της συνάντησης των εσωτερικών ενορμήσεων και της πιεστικής κι ανελέητης δύναμης του εξωτερικού κόσμου, αρχίζουν ήδη από την πρώτη αισθησιακή συνάντηση του βρέφους με το στήθος. Η έννοια ενός άλλου,  ξεχωριστού αντικειμένου από τον εαυτό, γεννιέται από την αποστέρηση, οργή, επιθετικότητα που οδηγεί σε μια πρωτογενή μορφή κατάθλιψης που βιώνεται μεταξύ βρέφους και πρώιμου μητρικού αντικειμένου =το στήθος – σύμπαν. Η ένταση που εκπηγάζει από αυτή τη διχοτόμηση με την κατάθλιψη που μπορεί να προκαλέσει, απαιτεί ακατάπαυστη αναζήτηση λύσεων, αναζήτηση που προορίζεται να αποτελέσει το ζωτικό υπόβαθρο της ενήλικης σεξουαλικότητας και αγάπης.

Στο μύθο "Έρως και Ψυχή" εκφράζεται πιστεύω αυτή η σύγκρουση με το πρωταρχικό μητρικό αντικείμενο σε διχασμό (κακό-στήθος/ Αφροδίτη, καλό-στήθος/ Περσεφόνη) και η πορεία της αναζήτησης λύσεων αντιστοιχεί στις διάφορες δοκιμασίες που η Ψυχή εκτελεί με αποκορύφωμα την κάθοδο στον Άδη.

Πρόκειται για μια διαδικασία διαντιδράσεων με τις γυναικείες μορφές του μύθου που είναι απαραίτητη, αναπόφευκτη για την απόκτηση ωριμότητας, θηλυκότητας για τη συνάντηση με το αρσενικό.

Υπάρχει ζωή μετά το θάνατο;

 

Και, παρεμπιπτόντως, υπάρχει παράδεισος και κόλαση; Οχτώ παπάδες (ραβίνος, βουδιστής λάμα, ευαγγελιστής, σιχ, μορμόνος, ιμάμης, καθολικός & ορθόδοξος) απαντούν. Ατυχώς, δε ρωτήθηκε κανένας αγνωστικιστής,  αλλά οι απαντήσεις των «8» για το θέμα είναι ενδιαφέρουσες.

Καλή ανάγνωση!

*
Ιουδαϊσμός
Ιάκωβος Ντ. Αράρ
ραβίνος της Αθήνας
Ραβίνε, πώς μπορώ να πάω στον Παράδεισο;
«Εμείς δεν πιστεύουμε στην Κόλαση και στον Παράδεισο. Το μπέρδεμα και η σύγχυση ξεκινά ακριβώς από την προσπάθεια που κάνει ο άνθρωπος να εννοήσει τι γίνεται μετά θάνατον. Ο ιουδαϊσμός σε αυτό το σημείο παροτρύνει να εγκαταλείψουμε κάθε προσπάθεια που τείνει να εξηγήσει το τι γίνεται μετά, καταδικάζει τη φαντασία που οργιάζει γύρω από το θέμα και απαγορεύει την παρακολούθηση ερευνών, νεκρομαντειών και λοιπόν επικίνδυνων θεωριών για τη μετά θάνατον ζωή. Συμβουλεύει, αντιθέτως, να ασχοληθούμε με πράγματα γόνιμα και δημιουργικά όχι με ασαφείς έρευνες. Πρέπει να ερευνήσουμε τα πράγματα που μπορούμε να συλλάβουμε: αυτό που είναι ορατό μπροστά μας, ακολουθώντας τους νόμους που μας δόθηκαν στο όρος Σινά και είναι μέσα στο Τορά. Ολη μας η προσπάθεια πρέπει, λοιπόν, να πηγαίνει στο πώς θα βρούμε τον τρόπο να ζούμε μια ζωή τίμια, ενάρετη, δίκαια, μια ζωή που πραγματικά θα χαίρεται κανένας να τη ζει, όχι να την φοβάται. Ετσι δεν χρειάζεται να κοιτάμε ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα πίσω αλλά ούτε και προς τα κάτω: μόνο μπροστά, ακολουθώντας το γράμμα του Θεού. Αλλωστε, ο καλός εβραίος κρίνεται πάνω απ’ όλα από τη συμπεριφορά του. Ούτε από τις γνώσεις του, ούτε από τη θρησκευτικότητά του: κρίνεται από τις πράξεις του. Ο ιουδαϊσμός είναι κυρίως ένας τρόπος ζωής».
Γιατί όμως δεν ασχολείστε με αυτό το θέμα;
«Διότι ο άνθρωπος μπορεί όντως να πετύχει -κυρίως στον τεχνικό τομέα- εξαιρετικά πράγματα: το βλέπουμε κάθε μέρα με τις ανακαλύψεις του, που είναι τόσες που πια δεν τις προλαβαίνουμε! Αλλά και πάλι δεν μπορεί να τα πετύχει όλα, να τα καταλάβει όλα: δεν μπορεί το περιορισμένο -που είναι το ποσοστό της φαιάς ουσίας που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος- να συλλάβει το απεριόριστο, που είναι ο Θεός. Η πραγματική ουσία του Θεού μένει άγνωστη. Δεν ξέρουμε ούτε την αρχή ούτε το τέλος Του. Το ότι υπάρχει όμως η αθανασία της ψυχής, υπάρχει. Απλώς ανήκει, ας μου επιτραπεί η έκφραση, στη θεϊκή σφαίρα…»
Ιουδαϊσμός είναι η παραδοσιακή θρησκεία των ανά τον κόσμο εβραίων με περίπου 15 εκατομμύρια πιστούς. Θεωρείται η πρώτη μονοθεϊστική θρησκεία, παρακλάδια της οποίας είναι ο χριστιανισμός και ο μωαμεθανισμός.
Στις αρχές του 20ού αιώνα και μετά τις προσαρτήσεις εδαφών κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13) ο αριθμός των εβραίων της Ελλάδας έφθανε τους 100.000.
Ωστόσο, κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι ισραηλιτικές κοινότητες της Ελλάδας αποδεκατίστηκαν, καθώς η πλειοψηφία των μελών τους δολοφονήθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου. Οι απώλειες έφτασαν το 87% του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδος, από τα υψηλότερα ποσοστά της Ευρώπης.
Σήμερα, οι εβραίοι της Ελλάδας αριθμούν 5.500 άτομα και είναι οργανωμένοι σε 8 εβραϊκές κοινότητες.
«Να ζεις μια ζωή που πραγματικά θα χαίρεσαι και όχι να τη φοβάσαι».
Βουδισμός
Σταμάτης Πολίτης
βουδιστής λάμα
Τι γίνεται όταν πεθαίνει ένας βουδιστής;
«Στο βουδισμό υπάρχει η έννοια της συνέχειας. Ολα είναι μια συνεχής εναλλαγή. Και ο θάνατος είναι μια ενδιάμεση κατάσταση, μια “στάση” λίγο πριν τον επόμενο κύκλο. Σύμφωνα με τη βουδιστική παράδοση ο νεκρός έχει πέσει σε κάτι σαν έναν βαθύ ύπνο και βιώνει διάφορες εμπειρίες. Τότε μπορεί να δει αυτά που χρόνια διαλογιζόταν σαν απόλυτη εμπειρία: να βιώσει την απόλυτη αλήθεια. Ο ύπνος κρατά 3,5 μέρες – μετά τον ξυπνά η συνείδησή του. Η συνείδησή μας είναι κάτι σαν τον σκληρό μας δίσκο: υπάρχει μέσα μας, σαν μια δύναμη. Οταν η δύναμη αυτή δραστηριοποιείται, “ξυπνά” αυτόν που ονομάζαμε “νεκρό”, ο οποίος τώρα αντιλαμβάνεται ότι έχει πεθάνει, συνειδητοποιεί ότι έχει αφήσει το σώμα του. Φυσικά η φάση αυτή εμπεριέχει μεγάλη αίσθηση οδύνης, λόγω της απώλειας του οικείου, επειδή έχει ξεκολλήσει από ό,τι ξέρει και αγαπά. Είναι πρωτόγνωρο, σοκαριστικό, γεννά τρομερή ανασφάλεια».
Ποιος καθορίζει το πού θα πάμε;
«Από τη μέρα που η συνείδηση του νεκρού ξυπνά ξανά, και μέσα σε 49 ημέρες, γίνεται η επόμενη επαναγέννηση. Ο,τι πούμε, κάνουμε ή σκεφτούμε στη ζωή αυτή δημιουργεί μια αιτία. Κι η αιτία αυτή θα δώσει ένα αποτέλεσμα. Μια θετική αιτία, μια θετική, ας πούμε, πράξη, θα δημιουργήσει ένα θετικό αποτέλεσμα στη ροή της συνείδησης. Κάθε φορά που κάνουμε μια πράξη, το δυναμικό που παίρνουμε διαφέρει. Αυτό το δυναμικό είναι το κάρμα. Αυτό δημιουργεί το καλούπι, τη μήτρα της επόμενης ζωής μας».
Ποιες θεωρούνται «καλές πράξεις»;
«Ο,τι θετικό κάνουμε που δεν σχετίζεται με την ικανοποίηση του εαυτού μας. Συσσωρεύοντας μη εγωκεντρικές πράξεις μορφοποιούμε το καλούπι της επόμενης ζωής. Ο ζηλόφθονας ή πανούργος φτιάχνει ένα άλλο καλούπι…Δεν μας κρίνει κανένας αλλά ούτε μας βοηθά κανένας. Ο,τι έχουμε οι ίδιοι μαζέψει στη διάρκεια της ζωής μας είναι η “προίκα” μας για μετά. Στη βουδιστική παράδοση δεν θεωρούμε ότι υπάρχει κάποιος Θεός-δημιουργός. Την εξέλιξη τη φτιάχνει ο καθένας και τη δημιουργεί κάθε στιγμή. Ετσι, δεν λογοδοτούμε σε κανέναν.
Αν και δεν αρέσει στους ανθρώπους, οι οποίοι θέλουν πάντα να έχουν τον έλεγχο, μπορούμε σχηματικά να πούμε πως η μεταθανάτια φάση είναι σαν μια βαρκούλα με ένα πανί, όπου υπάρχει αεράκι αλλά δεν υπάρχει τιμόνι. Η βαρκούλα είναι η συνείδησή μας. Το αεράκι είναι η δύναμη των πράξεών μας. Εφόσον δεν υπάρχει πλέον τιμόνι, γιατί κι εμείς δεν έχουμε πια χέρια ή πόδια, οδηγούμαστε εκεί που μας πάει το αεράκι. Αυτό το αεράκι, λοιπόν, το κάρμα μας, μας οδηγεί στην επόμενη επαναγέννηση.
Το κάρμα δεν είναι μια τυχαία μοίρα, αλλά κάτι που δομείται σύμφωνα με τις πράξεις, τις σκέψεις ή το λόγο μας. Είναι αυτό που οι Ελληνες ονομάζουμε “θα θερίσεις ό,τι σπείρεις”, ή “όπως έστρωσες θα κοιμηθείς”».
Ο βουδισμός είναι μια θρησκεία βασισμένη στη διδασκαλία του Siddhartha Gautama, γνωστού και ως Βούδα (Πεφωτισμένος). Ο Βούδας γεννήθηκε στην περιοχή του Νεπάλ περίπου το 500 π.Χ. ως πρίγκιπας. Στη ηλικία των 29 ετών, όμως, εγκατέλειψε τις ανέσεις του βασιλικού οίκου για να αναζητήσει το νόημα της οδύνης που αντίκριζε γύρω του.
Σήμερα, υπολογίζεται πως υπάρχουν πάνω από 265 εκατομμύρια βουδιστές παγκοσμίως, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός τους εκτιμάται ότι βρίσκεται κάπου μεταξύ πέντε και δέκα χιλιάδων.
Ο Σταμάτης Πολίτης έχει αφιερώσει τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του στη μελέτη της θιβιετανής βουδιστικής παράδοσης. Υστερα από τρεισήμισι χρόνια απόλυτης απομόνωσης στο εξωτερικό και άλλα δέκα χρόνια ημιαπομόνωσης στην Ελλάδα χρίστηκε λάμα από μια σημαντική δασκάλα, τη Μιντρολίνγκ Τζέτσουν.
«Το κάρμα δεν είναι μια τυχαία μοίρα, αλλά το “θα θερίσεις ό,τι σπείρεις”».
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ
Πάτερ Παναγιώτης Κανταρτζής
Α’ Ευαγγελική Εκκλησία Αθηνών
Πάτερ, τι πρέπει να κάνω για να πάω στον Παράδεισο;
«Τίποτα! Η χριστιανική πίστη λέει ότι τα έκανε όλα ο Θεός. Λέει ότι ο Θεός ήρθε μέσω του Χριστού στη θέση μας και πλήρωσε Εκείνος την ενοχή μας. Αρα με αυτή την έννοια δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα για να πας στον Παράδεισο.
Δεν χρειάζεται να είμαι καλός, να προσπαθώ, να δείχνω: αφού ξέρω ότι δεν είμαι καλός! Ή τουλάχιστον αρκετά καλός! Ή αν νομίζω ότι είμαι καλός, ε, μάλλον τότε έχω άλλου είδους προβλήματα…
Οι κανόνες, οι ηθικοί, τα μη και τα πρέπει του θείου θελήματος είναι σαν τις ράγες του τρένου πάνω στις οποίες πρέπει να κινούμαστε. Ο άνθρωπος τι κάνει; Τις σηκώνει και τις ανεβάζει ψηλά να φτιάξει σκάλα για τον ουρανό. Και αρχίζει να σκαρφαλώνει… Ετσι παίρνει κάτι καλό και το μετατρέπει σε κάτι προβληματικό. Διότι σκαρφαλώνοντας λέει εγώ θα κάνω αυτό και εκείνο και θα βελτιωθώ, μέσω της αγαθοεργίας, της στέρησης, του ασκητισμού κτλ. Μα Αυτός τα έκανε ήδη όλα για μας!
Απλώς ο άνθρωπος δυσκολεύεται πάρα πολύ να δεχτεί κάτι τέτοιο επειδή τον ταπεινώνει. Γι’ αυτό και πολλοί επιλέγουν τη θρησκεία και όχι τον χριστό. Ρωτάνε «πες μου τι να κάνω, και θα το κάνω!». Γιατί στο τέλος αυτό τους κάνει να νιώθουν καλά. Το να μπορούν να πουν δες, προσπάθησα, τα κατάφερα. Νομίζουν ότι ο Παράδεισος είναι επιβράβευση. Ε, λοιπόν, ο Παράδεισος δεν είναι επιβράβευση: είναι ένα δώρο.
Θυμηθείτε τον ληστή πάνω στον σταυρό. Τι πρόλαβε να δείξει και να αποδείξει στον Χριστό που τον έσωσε; Το μόνο που του είπε ήταν “τα έκανα θάλασσα, άξια βρίσκομαι εδώ, σώσε με, ρίχνομαι στο έλεός σου”. Αρα κανείς δεν πάει στον Παράδεισο. Ο Θεός τον φέρνει εκεί. Και αυτό στη γλώσσα της Καινής Διαθήκης είναι μια πολύ σημαντική λέξη για μας, λέγεται “Πίστη”».
Πάτερ, έχετε διαβάσει το πρόσφατο βιβλίο του Γιάλομ για το θάνατο;
«Ναι, και μου αρέσει πολύ ο Γιάλομ. Εχω διαβάσει όλα τα βιβλία του, αν και το “Οταν έκλαψε ο Νίτσε” μου άρεσε παραπάνω. Ο Γιάλομ όμως αυτό που κάνει σε αυτό το βιβλίο είναι ότι παραδέχεται πως δεν υπάρχει καμία επαρκής ανθρώπινη απάντηση απέναντι στο φόβο του θανάτου. Ουσιαστικά λέει “ξέχασέ τον”. Είναι σαν να λες σε κάποιον “τώρα μην έχεις άγχος”. Μα αφού έχει! Του λέει γιατί δεν ξεχνάς το φόβο του θανάτου; Μα αυτός ο φόβος είναι ριζωμένος μέσα μας επί χιλιάδες χρόνια. Να δεχθούμε ότι είναι μια απλή ψυχωτική ανωμαλία και να τελειώνουμε με το ζήτημα; Θεωρώ, λοιπόν, πως ο Γιάλομ δεν λέει τίποτα παραπάνω από το τραγούδι «μια ζωή την έχουμε, και αν δεν την γλεντήσουμε» – απλώς το λέει πιο επιστημονικά! Δεν απαντά. Προτείνει να μη σκεφτόμαστε την ερώτηση. Και αυτό είναι ασφαλώς δεκτό, αλλά προσωπικά το εκλαμβάνω μόνο ως μηχανισμό άμυνας και ως υπεκφυγή».
Ο προτεσταντισμός εμφανίστηκε το 16ο αιώνα στη Γερμανία, με πρωτεργάτη τον μοναχό Μαρτίνο Λούθηρο. Ο Λούθηρος, μελετώντας την προς Ρωμαίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου, διαφώνησε με τα «συχωροχάρτια» που μοίραζε το Βατικανό, πεπεισμένος πως η σωτηρία της ψυχής είναι αποτέλεσμα της Θείας Χάριτος και της πίστης, όχι των αγαθοεργιών. Οι 95 θέσεις του κατόπιν αποτέλεσαν μια ευθεία επίθεση κατά του παπισμού.
Οι προτεστάντες σε όλο τον κόσμο υπολογίζονται σε 382 εκατ. πιστούς ενώ οι Έλληνες ευαγγελικοί είναι περίπου 30.000, αλλά ο αριθμός τους αυξάνει πολύ αν προσμετρηθούν οι μετανάστες που ανήκουν σε διάφορα παρακλάδια της Ευαγγελική Εκκλησίας.
«Κόλαση», μας λέει ο Παναγιώτης Κανταρτζής, «είναι η απουσία του Θεού. Η Λίμνη Πυρός της Αποκάλυψης είναι μόνον μια εικόνα. Κάτι ωστόσο θα μας καίει…».
«Κανείς δεν πάει στον Παράδεισο. Ο Θεός τον φέρνει εκεί».
Σιχισμός
Παραμτζίτ Σινγκού
ινδός ιερέας των σιχ
Υπάρχει Κόλαση και Παράδεισος;
«Οχι, εμείς πιστεύουμε πως μετά το θάνατο ο άνθρωπος ενώνεται με το σύμπαν, όπως μια σταγόνα νερό ενώνεται με τον ωκεανό. Η ατομικότητα, δηλαδή, χάνεται. Και δεν πιστεύουμε στην Κόλαση και στον Παράδεισο: και τα δύο είναι εδώ μπροστά μας. Τον Παράδεισο μπορεί να τον βιώσει κανείς όσο ακόμα είναι ζωντανός, αν συντονιστεί με τον Θεό. Αντίστροφα, ο πόνος και τα βάσανα που προκαλεί το εγώ μας είναι η επί γης Κόλαση. Ετσι, ο σιχισμός βλέπει την πνευματική αναζήτηση ως μια καθημερινή θετική εμπειρία που υπερβαίνει το θάνατο, όχι ως θυσία που γίνεται για να ανταμειφθεί κανείς μετά από αυτόν.
Επίσης, υπερασπιζόμαστε τη μετενσάρκωση, την ιδέα ότι το ίδιο πνεύμα μπορεί κυκλικά να επανέρχεται στη ζωή πολλές φορές, όπως η σταγόνα νερού μπορεί πολλές φορές να εξατμιστεί και να ξαναγίνει νερό, ή όπως ένα άτομο μπορεί να συμμετέχει στην ολοκλήρωση πολλών και διαφορετικών μορίων».
Ενθαρρύνετε τους πιστούς σας να διερευνούν αυτή τη μετά θάνατο εξέλιξη;
«Οχι και τόσο, κυρίως γιατί ο σιχισμός είναι μια θρησκεία που ενδιαφέρεται πάνω από όλα για τη ζωή, για τον κόσμο στον οποίο τώρα ζούμε. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με παλιότερα μοναστικά κυρίως πιστεύω που επικεντρώνονταν κατά βάση στη μετενσάρκωση και στη μετά το θάνατο επαναγέννηση. Εμείς ενθαρρύνουμε τους πιστούς μας να επικεντρώνονται όσο γίνεται σε αυτή τη ζωή, και όχι να αναρωτιούνται γύρω από το τι θα τους συμβεί αφού πεθάνουν. Η ζωή, βλέπετε, είναι μια σπάνια και πολύτιμη ευκαιρία που δεν πρέπει να σπαταλάμε…»
Ο σιχισμός ιδρύθηκε από τον γκούρου Νάνακ στις αρχές του 16ου αιώνα σε μια προσπάθεια να ενώσει τα καλύτερα στοιχεία του ινδουισμού και του ισλαμισμού. Θεωρούσε πως επειδή υπάρχει μόνο ένας Θεός, πρέπει όλοι να είμαστε αδέλφια. Σήμερα αποτελεί τη θρησκεία περίπου 22 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Ο μεγαλύτερος ναός των σιχ -που στη γλώσσα χίντι σημαίνει μαθητής- στην Αθήνα βρίσκεται στον Ταύρο, σε ένα τετραώροφο βιομηχανικό κτήριο. Εκεί διατίθεται συσσίτιο, κρεβάτια για τους ταξιδιώτες, ενώ τις Κυριακές μαζεύονται πάνω από 500 πιστοί για την ακολουθία. Ωστόσο, αν και στην Ελλάδα ζουν περίπου 20.000 Ινδοί, το 80% των οποίων είναι σιχ, μόλις 3.000 μένουν στην Αθήνα: οι περισσότεροι ζουν στην επαρχία, καθώς εργάζονται σε χωράφια και αγροτικές καλλιέργειες.
«Εδώ είναι ο Παράδεισος κι η Κόλαση εδώ».
Μορμόνοι
Γιάννης Γαλανός
πρόεδρος της Εκκλησίας των Αγίων των Τελευταίων Ημερών
Πού πάμε μετά από δω;
«Για να καταλάβουμε πού πηγαίνουμε μετά, πρέπει πρώτα να ρωτήσουμε από πού ήρθαμε και το γιατί είμαστε εδώ. Αυτές είναι οι τρεις ερωτήσεις που απασχολούν, νομίζω, όλη την ανθρωπότητα. Εμείς πιστεύουμε πως είμαστε πνευματικά παιδιά ενός επουράνιου πατέρα. Οταν ζούσαμε μαζί του ήμασταν σε έναν κόσμο πνευμάτων, δεν είχαμε σώμα. Αλλά ο Πατέρας μας είχε σώμα, από σάρκα και οστά και μας αγαπούσε τόσο πολύ που ήθελε να γίνουμε σαν Εκείνον. Μας πρότεινε λοιπόν έναν Σχέδιο Σωτηρίας. Αυτοί που το ακολούθησαν ήρθαν σε αυτή εδώ τη γη. Οταν θα πεθάνουμε αυτό το σώμα που έχουμε, το ατελές, θα πάει κάτω στο χώμα, να το φάνε τα σκουλήκια. Αλλά η ψυχή μας, που είναι αθάνατη, θα γυρίσει στον κόσμο των Πνευμάτων. Το πώς θα ζήσουμε τη ζωή μας σε αυτό το σύντομο μεσοδιάστημα πάνω στη γη, είναι αυτό που μετράει και καθορίζει το μετά…»
Και τι θα γίνει στον κόσμο των Πνευμάτων;
«Εκεί, όσοι δεν έχουν ακούσει για τον Χριστό, θα διδαχθούν. Επίσης, όσοι έχουν ζήσει μια καλή ζωή, ανεξαρτήτως θρησκείας, αν ζούσαν δηλαδή πιστοί στους ηθικούς νόμους που γνωρίζανε, θα είναι στον Παράδεισο. Δεν θα νιώθουν να τους βαραίνουν ανομίες. Αυτοί όμως που δεν έζησαν σύμφωνα με τους πνευματικούς τους νόμους θα βιώνουν μια όλαση, όχι εξωτερική αλλά εγκεφαλική…
Εκεί θα περιμένουμε όλοι, λοιπόν, μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Διότι ο Χριστός θα έρθει για 1.000 χρόνια να βασιλέψει και να νικήσει τον Σατανά. Οσοι ήταν καλοί, θα αναστηθούν στην αρχή αυτής της χιλιετίας. Οσο πιο κακός ο άνθρωπος, τόσο πιο αργά θα αναστηθεί: για να έχει το χρόνο να μάθει και να αλλάξει.
Στο τέλος, θα σταθούμε μπροστά στον Χριστό για να μας κρίνει. Και το μεγαλύτερο δώρο Του είναι πως αυτοί που τότε θα έχουν ζήσει μια καλή ζωή, αυτοί θα μπορέσουν τελικά να ξαναενωθούν με τις οικογένειές τους. Με αυτό κατά νου, ο κόσμος δεν θα χρειάζεται πια να φοβάται το θάνατο. Διότι ξέρω πως αν πεθάνω και έχω ζήσει μια καλή ζωή, τη γυναίκα μου, με την οποία έχω ενωθεί στον ιερό ναό της Εκκλησίας μας και την οποία αγαπώ μια ολόκληρη ζωή, το ξέρω ότι θα ξαναενωθώ μαζί της. Οπως και με όλα μου τα παιδιά και τα εγγόνια. Μια αιώνια ζωή χωρίς αυτούς, άλλωστε, δεν θα είχε κανένα απολύτως νόημα…»
Ποιοι θεωρούνται «καλοί άνθρωποι»;
«Αυτοί που ασχέτως θρησκείας κάνουν μια καλή ζωή βοηθώντας τους άλλους. Ξέρω πολλούς βουδιστές, μουσουλμάνους, χριστιανούς από άλλες εκκλησίες και άθεους που ζουν καλές και τίμιες ζωές. Ευτυχώς εμείς δεν θα χρειαστεί να δικάσουμε κανέναν. Θα το κάνει ο Θεός. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να ζήσουμε την καλύτερη ζωή που μπορούμε να ζήσουμε: να φερόμαστε καλά και να τιμούμε όλη την οικογένειά μας, να μην κλέβουμε, να μην σκοτώνουμε και να προσπαθούμε συνέχεια για το καλύτερο».
Η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών είναι μια αίρεση του προτεσταντισμού που ιδρύθηκε το 1830 από τον Τζόζεφ Σμιθ στη Νέα Υόρκη, ο οποίος θεωρείται από τους πιστούς της ως προφήτης. Τα μέλη της βασίζουν τη διδασκαλία τους στην Αγία Γραφή και στο Βιβλίο του Μόρμον. Παγκοσμίως αριθμούν περισσότερα από 13 εκατομμύρια μέλη, ενώ στην Ελλάδα ζουν περίπου 500 πιστοί της. Ο πρόεδρος της Εκκλησίας στην Ελλάδα είναι ο ελληνοαυστραλός Ιωάννης Γαλανός που ήρθε στη χώρα μας μαζί με τη σύζυγο του σε ιεραποστολή. Παρότι οι μορμόνοι αυτοπροσδιορίζονται χριστιανοί, η Εκκλησία τους θεωρείται «περιθωριακή» από τις επίσημες χριστιανικές Εκκλησίες.
«Οσο πιο κακός είσαι τόσο πιο πολύ θα αργήσεις να αναστηθείς».
Ισλαμ
Ζακρέμ Αχίντ
πακιστανός ιμάμης
Πού πάει ένας μουσουλμάνος όταν πεθάνει;
«Οταν κάποιος πεθάνει δεν απομακρύνεται από τον Αλλάχ, απλώς αρχίζει η άλλη του ζωή. Αν ο μουσουλμάνος αυτός υπήρξε πιστός, η ψυχή του πάει στην Jannah, δηλαδή στον Παράδεισο. Ο Παράδεισος είναι το πιο όμορφο μέρος, όμοιο του οποίου δεν έχει ποτέ κανείς δει! Είναι γεμάτο φως και δόξα, με ποτάμια από μέλι και νερό και όπου ό,τι και αν σκεφτείς πως θέλεις, θα έρθει και θα ακουμπήσει μπροστά σου, πριν ακόμα το πεις, πριν το αναζητήσεις, φτάνει μόνο να το σκεφτείς…»
Πώς μπορώ να πάω σε αυτόν τον Παράδεισο;
«Αν κάνεις καλές πράξεις, αν βοηθάς τους ανθρώπους όπου μπορείς, αν είσαι γεμάτος αγάπη και καλοσύνη. Πρέπει επίσης να προσεύχεσαι στο Θεό και να πιστεύεις όλους τους προφήτες. Και αν καταλάβεις το πραγματικό νόημα του ισλάμ, αν πιστεύεις στ’ αλήθεια και κάνεις ό,τι επιτάσσει το ισλάμ, δεν θα φοβάσαι πια το θάνατο. Διότι σε αυτόν τον κόσμο ερχόμαστε γυμνοί χωρίς τίποτα. Επίσης όταν φεύγουμε μετά από 10, 50 ή 100 χρόνια ό,τι και αν έχουμε αποκτήσει στο ενδιάμεσο -παιδιά, οικογένεια, πλούτη- όλα τα αφήνουμε και πάλι πίσω και ξαναφεύγουμε με άδεια χέρια. Το μόνο που παίρνουμε μαζί μας, το μόνο που θα μας χρειαστεί εκείνη τη στιγμή, είναι οι καλές μας πράξεις και η αγάπη που θα έχουμε δείξει».
Η Κόλαση;
«Ναι, υπάρχει! Πάντα υπάρχουν δύο δρόμοι: όταν ο Δημιουργός έφτιαξε τον κόσμο τον έκανε να έχει δύο δρόμους, τον καλό και τον κακό. Αν κάνεις πράξεις κατά των ανθρώπων, κατά της αγάπης και δεν βοηθάς τους συνανθρώπους σου τότε, ναι, θα πας στην Κόλαση. Και εκεί οι φλόγες καίνε 70 χιλιάδες φορές πιο καυτές από την κανονική φωτιά, αιώνια…»
Το ισλάμ είναι μια μονοθεϊστική θρησκεία η οποία διαμορφώθηκε με το κήρυγμα και τη δράση του Προφήτη Μωάμεθ στις αρχές του 7ου αιώνα. Η λέξη ισλάμ σημαίνει υποταγή, υποδηλώνοντας την απόλυτη υποταγή στον Θεό, ενώ το Κοράνι είναι το θεμέλιο της θρησκείας αυτής. Παγκοσμίως εκτιμάται ότι υπάρχουν 1,4 δισ. μουσουλμάνοι. Το ισλάμ έτσι θεωρείται η δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία μετά το χριστιανισμό.
Στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης ζουν περίπου 100.000 ενώ στην Αθήνα 700.000 μουσουλμάνοι διάφορων εθνικοτήτων.
Πάνω από 400 πακιστανοί πιστοί του κέντρου της Αθήνας συγκεντρώνονται στον ειδικά διαμορφωμένο ισόγειο χώρο στην οδό Αχαρνών, όπου ιμάμης είναι ο Ζακρέμ Αχίντ. Το τζαμί αυτό αποτελεί σημείο συνάντησης.
«Στην Κόλαση οι φλόγες είναι 70.000 φορές πιο καυτές από την κανονική φωτιά».
Καθολικισμός
Πάτερ Ιωάννης
καθολικός ιερέας του Ιερού Ναού Αγίου Παύλου
Πώς πάμε στον Παράδεισο, πάτερ;
«Για τη μετά θάνατον ζωή δεν μπορώ να σου μιλήσω αν δεν είσαι χριστιανή. Δεν γίνεται. Ο άνθρωπος στη φύση του παίρνει τη φύση από τη φύση: άνδρας, γυναίκα, γονείς, γέννηση. Αυτό που επεμβαίνει μέσα στην παρουσία του ανθρώπου είναι το πνεύμα. Είναι το λεγόμενο κατ’ εικόνα κι ομοίωση του Θεού. Εσείς όταν μου δώσετε κάτι, δεν θα θελήσετε να το πάρετε πίσω; Ε, ο Θεός μου έχει δώσει το κατ’ εικόνα και ομοίωση, το οποίο ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ως ο ναός του Αγίου Πνεύματος. Πού θα πάει αυτό; Θα καταστραφεί όπως το σώμα; Ή θα επιστρέψει εκεί από όπου ήρθε; Δεν μπορείς να μιλάς για Παράδεισο λοιπόν, αλλά ούτε για Πάσχα, αν δεν πιστεύεις στη ζωή κοντά στον Χριστό».
Αν σας έλεγα ότι δεν πιστεύω, τι θα μου απαντούσατε για το μετά;
«Θα κοίταζα να δω τι αρχές έχεις. Αν είσαι της ύλης ή του πνεύματος. Αν ήσουν της ύλης, η ύλη καταστρέφεται μέσα στη γη. Ενας που πιστεύει μόνο στην ύλη -ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από το σώμα του-, αυτόν δεν μπορείς να τον πας μέσω συζήτησης παραπέρα, στο πνεύμα. Εχω αντιμετωπίσει τέτοια άτομα αρκετές φορές και κουβεντιάζοντας φτάνουμε ως ένα σημείο όπου απλώς μου λένε, “Πατέρα πολύ ωραία αυτά που λες” κι εγώ τους απαντώ “πολύ ωραία αυτά που λες κι εσύ” και τέλος.
Οταν τον ρωτάς όμως, καλά το πνεύμα σου θες να καταστραφεί, εγωιστικά και μόνο σου απαντά όχι. Ετσι είναι ο άνθρωπος, ο ανθρώπινος εγωισμός. Το βλέπω όταν μιλάμε για καύση τον νεκρών. Ερχονται και μου λένε Πατέρα, να με κάψουν; Εμένα; Μόνο με την σκέψη υποφέρουν. Μα εκείνη τη στιγμή που θα σε κάψουνε δεν θα έχεις πια ζωή! Από τη φύση του ο άνθρωπος, αν θα δούμε τις διάφορες φιλοσοφίες και θρησκείες, έχει την τάση να δημιουργεί και να θέλει τον Θεό.
Ενας που δεν πιστεύει, λοιπόν, στη μεταθανάτιο ζωή, δεν την ακουμπά καν. Δεν θα ρωτούσε τίποτα. Αρνείται κάτι που ξέρει γιατί απλούστατα δεν το θέλει. Δικαίωμά του. Αλλά εγώ θα προσπαθήσω να σου φέρω το μήνυμα. Διότι μπορεί να το ακούσεις και ίσως να ξαναγυρίσεις. Θα με βρεις εδώ. Γιατί αυτός είναι ο Χριστός: πάντα σε περιμένει».
Η Καθολική ή Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι η πολυπληθέστερη χριστιανική Εκκλησία του κόσμου, με συνολικό αριθμό πιστών που ξεπερνά τα 1,2 δισ. Κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας είναι ο πάπας, ο επίσκοπος Ρώμης, με τωρινό τον πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’.
Στη χώρα μας ο αριθμός των πιστών έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια από την έλευση καθολικών μεταναστών, ιδίως Πολωνών, Ρουμάνων και Φιλιππινέζων. Ετσι, ενώ οι έλληνες καθολικοί υπολογίζονται στους 50.000, πλέον ο συνολικός αριθμός των εν Ελλάδι καθολικών ξεπερνά τις 200.000.
«Για τη μετά θάνατον ζωή δεν μπορώ να σου μιλήσω αν δεν είσαι χριστιανή».
Ορθοδοξία
Πάτερ Νικόλαος Λουδοβίκος
καθηγητής στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Κέμπριτζ, στο πανεπιστήμιο της Ουαλίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία της Θεσσαλονίκης
Πώς πάμε από δω στον Παράδεισο;
«Ποτέ δεν με ένοιαξε το ερώτημα. Το είπε και ο Νίτσε: δεν έχει σημασία η αιώνια ζωή, αλλά η αιώνια ζωτικότητα. Να το θέσω καλύτερα: δεν με ενδιαφέρει η αιώνια επιβίωση ενός κομματιού της ύπαρξής μου, της ψυχής μου, στο χρόνο. Διότι αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχω αιώνια ύπαρξη, ότι θα έχω σωματικότητα: ότι θα μπορώ να χαίρομαι, να αγαπώ, να απολαμβάνω ψυχοσωματικά τους άλλους…
Το γεγονός αυτό, ότι η ουσία του ανθρώπου δεν είναι μόνο η ψυχή, είναι άλλωστε και η ανθρωπιστική επανάσταση του χριστιανισμού. Πριν από αυτόν ο Πλάτωνας θεωρούσε το σώμα τάφο της ψυχής και ο Σωκράτης χαιρόταν πριν πεθάνει γιατί έτσι θα ελευθερωνόταν η ψυχή του…
Σε αντίθεση, λοιπόν, με αυτό, στον χριστιανισμό από τον 1ο κιόλας αιώνα το λεγόμενο “κατ’ εικόνα” ίσχυε και για το σώμα, που οντολογικά ήταν ίσο πια με την ψυχή. Ο χριστιανισμός μίλησε για το “όλον” αυτού, την πρώτη ολιστική προσέγγιση του ανθρώπου. Αν και η βιβλική έννοια της ψυχής σημαίνει όντως το “όλον”, σε ολόκληρη τη Δύση μέσω του Αυγουστίνου δυσκολεύτηκε πολύ να περάσει αυτή η διάσταση. Στη Δύση επικράτησε το cogito ergo sum, όχι π.χ. το ερωτεύομαι άρα υπάρχω.
Ομως, ο άνθρωπος θα σωθεί όπως είναι σήμερα: ολόκληρος. Γι’ αυτό άλλωστε και οι πρώτοι χριστιανοί είχαν προκαλέσει τη μήνι των φιλοσόφων, οι οποίοι τους αποκαλούσαν υλιστές. Και αυτό, αλήθεια, είναι ο χριστιανισμός: ένας ιερός υλισμός. Δεν έχει τίποτα το μεταφυσικό. Και το σώμα είναι τόσο σημαντικό που αξίζει να αναστηθεί. Διότι αν δεν αναστηθεί το σώμα, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: ή δεν το έφτιαξε ο Θεός, ή δεν είναι αρκετά Θεός για να μπορεί να το σώσει…»
Αυτό πώς θα συμβεί;
«Με το θάνατο αυτό που είμαστε διαλύεται. Το σώμα, ως βαριά δομή, φθείρεται – η ψυχή ως λεπτή δομή και υλικό εκμαγείο του σώματος διατηρείται, διότι μόνο έτσι, μέσω του Θεού, μπορεί να “αναδημιουργηθεί” ο ίδιος άνθρωπος: αυτή είναι η περίφημη Ανάσταση Νεκρών. Αυτό μας το έδειξε ο Χριστός μέσω αυτού που γιορτάζουμε σήμερα, της Ανάστασής Του, αφού αυτός έχει δύο φύσεις: την ανθρώπινη που βίωσε τον πραγματικό θάνατο, και τη θεία, που ζωοποιεί και ο Θεός γίνεται η υπόσταση του φυσικού όντος το όποιο έτσι αφθαρτίζεται.
Η Ανάσταση όλων θα συμβεί – το θέμα είναι αν αυτό θα σημαίνει και μετοχή στο Θεό (αυτό που λέμε Παράδεισο: την υπέρτατη δοτικότητα) ή απλή γνώση του Θεού χωρίς μετοχή, αυτό που λέμε Κόλαση. Και φυσικά τότε δεν είναι ο Θεός αυτός που κολάζει αλλά ο άνθρωπος που διαλέγει αυτή την υπέρτατη φιλαυτία. Αυτά, τώρα, δεν είναι ιδεολογήματα. Την πληρότητα της Χάριτος ο πιστός την κατακτά βλέποντας την ομορφιά, τη βεβαιότητα πέραν του θανάτου. Διότι ο χριστιανισμός πέραν από ιερός υλισμός είναι ένας εμπειρισμός…»
Ορθόδοξη Καθολική και Αποστολική Εκκλησία αποκαλείται το σύνολο των αυτοκέφαλων και αυτόνομων χριστιανικών Εκκλησιών που διοικούνται κατά συλλογικό τρόπο από Συνόδους, έχουν αποδεχτεί το περιεχόμενο των αποφάσεων των επτά πρώτων Οικουμενικών Συνόδων και παραμένουν σε πλήρη κοινωνία μεταξύ τους. Ως αφετηρία τους αξιώνουν τον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους του, μέσω της συνεχούς αποστολικής διαδοχής. Σήμερα ο συνολικός αριθμός των ορθοδόξων υπολογίζεται περίπου σε 300 εκατομμύρια χριστιανούς. Οι όροι ορθόδοξος – ορθοδοξία έχουν χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά, στον ελληνόφωνο χριστιανικό κόσμο, προκειμένου να υποδείξουν τις κοινότητες, ή τα άτομα, που διατήρησαν την αληθινή πίστη, σε αντιδιαστολή με εκείνους που κηρύχτηκαν αιρετικοί.
«Ο άνθρωπος θα σωθεί όπως είναι σήμερα, ολόκληρος – ψυχή τε και σώματι».

Η ιδέα του Παραδείσου οδηγεί στην «κόλαση»

Οι χριστιανοί θέλουν  τον παράδεισο στην άλλη ζωή.
Οι κομμουνιστές θέλουν τον παράδεισο σ’ αυτήν εδώ την ζωή.
Οι φιλελεύθεροι θέλουν τον παράδεισο μόνο για την πάρτη τους.
Οι χριστιανοκομμουνιστές θέλουν και τους δυο παραδείσους.
Και οι τέσσερις προτάσεις οδηγούν στην «κόλαση», επειδή η Φύση απεχθάνεται τον παράδεισο, όπου κι αν τοποθετείται. Για ποιόν λόγο; Διότι ο οποιοσδήποτε παράδεισος εκμηδενίζει τις διαφορές όλων των δυναμικών. Δηλαδή όλες τις κινητήριες δυνάμεις της.
Η ανάλογη δημοκρατική πρόταση πασχίζει για την καλλιέργεια της δικαιοσύνης  (διαχείριση των ποιοτήτων και ποσοτήτων των διαφορών των δυναμικών – ανάπτυξη ασφαλιστικών δικλείδων  και συστημάτων ελέγχου της αύξησης αλλά και της μείωσης της πίεσης της καρδιάς κάθε στενότερου αλλά και ευρύτερου κοινωνικού σώματος) μέσα στις συλλογικές διαδικασίες.
Πρόκειται για εφικτή πρόταση, διότι λαμβάνει υπ’ όψιν της την υφή του στημονιού των ανθρωπίνων κοινωνιών, και το επίπονο και μακροπρόθεσμο δεδομένο των μεταβολών που μπορεί να του προκύψουν. Επίσης προσπαθεί να οπλιστεί κατάλληλα για να αντιμετωπίσει τις πιθανότητες πισωγυρισμάτων και τις εμφανίσεις αταβιστικών ενδεχομένων, τα οποία πάντοτε καραδοκούν.
Η δημοκρατική προδιάθεση απαιτεί μεγαλόψυχη υπομονετική συμπεριφορά. Η παραδείσια προσδοκία καταλαμβάνει ολοκληρωτικά την διάθεση των ανυπόμονα ευαίσθητων ανθρώπων. Οι άνθρωποι της συμπονετικής πάστας ποτέ δεν μπόρεσαν να ανεχθούν αυτούς που με υπομονή πασχίζουν να ροκανίζουν τις ρίζες της κοινωνικής αδικίας. Η επιπολαιότητα πάντοτε ήταν παιδί της ανυπομονησίας, δηλαδή του άστοχου υπολογισμού του ιστορικού χρόνου (η προχειρότητα της απαίτησης του εδώ και τώρα).
Δύσκολα μπορεί να συνειδητοποιήσει ο κάθε άνθρωπος ότι δεν είναι παρά ένα ελαχιστότατο (και σίγουρα σχεδόν μηδενικής βαρύτητας) μόριο μέσα στο σώμα του ασυναίσθητου συγκοινωνιακού σύμπαντος.
Οι νόμοι της εντροπίας και της ενθαλπίας, οι οποίοι αδήριτα διέπουν το σύμπαν καί στα όρια του μικρόκοσμου καί στα όρια του μακρόκοσμου, επιμένουν να κρύπτονται. Και ποτέ δεν προέβαλαν αντίσταση να φανερωθούν σ’ αυτούς που φρόντισαν να μάθουν πολλά μαθηματικά. Αντιθέτως, πάντοτε μπορούν να εξαφανίζονται απέναντι σ’ αυτούς που υπόσχονται ότι μπορούν να τους αντικρίσουν με τα μάτια της ψυχής τους. Αυτής της ψυχής η οποία δεν είναι παρά η επιχρύσωση της διανοητικής ραθυμίας.

Η Εστία η Θεά της Οικίας

ΕΣΤΙΑ  Η  ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΟΥ ΠΥΡΟΣ
Η Εστία είναι μια από τις πιο αξιόλογες, σεβαστές και σεμνές μορφές του ελληνικού Δωδεκάθεου   .
Καλοσυνάτη και ευγενική Θεά, που εκφράζει το Ιερό Κέντρο του παντός, πράα και δίκαιη αποτελεί την προσωποποίηση του σπιτιού, το σύμβολο της οικίας της οποίας είναι προστάτιδα και κατ’ επέκταση της πιστής και γερά δεμένης οικογένειας.

Η Εστία είναι η θεά της φωτιάς, είναι η ζωντανή φλόγα που καίει ασταμάτητα στο κέντρο του σπιτιού, του ναού, της πόλης..

Η Εστία καθαγίαζε ναούς και κατοικίες και μόνον με την παρουσία της. Η εστία στους ναούς, που ήταν η απεικόνιση της θεάς Εστίας, άναβε πάντα από το φως του Ηλίου, άρα έχει σχέση με τις τροπές του Ηλίου και μάλιστα με τηνχειμερινή τροπή όπου θεωρείται ότι γεννιέται ο Ηλιος.

Σ’ αυτήν οι Έλληνες απέδιδαν την επινόηση της τέχνης για το χτίσιμο του πρώτου σπιτιού, καθώς  επίσης και στην ενότητα που η ίδια αντιπροσώπευε, γι΄αυτό της είχαν αφιερώσει το κυριότερο μέρος της οικίας: εκεί δηλαδή που έκαιγε η φωτιά και συγκεντρώνονταν όλα τα μέλη της οικογένειας  τριγύρω της.

Σαν προστάτιδα της οικιακής ζωής και της οικογένειας,  λάμβανε την πρώτη προσφορά σε κάθε θυσία στο σπιτικό, και στις ευωχίες οι πρώτες σπονδές γίνονταν προς τιμήν της, γι΄αυτό και η έκφραση  «αφ’ Εστίας».αλλά δεν είχε δημόσια λατρεία.

Εξαιτίας της γαλήνης, της πραότητας και της ηρεμίας που τη διέκρινε δε συμμετείχε ποτέ σε πολέμους ή διαμάχες.

Οι επικλήσεις της «Πατρώα», «Ένοικος», «Σύνοικος», «Εφέστιος», «Πρυτανίτις», μας εγγυώνται την σταθερότητα αλλά και την μονιμότητα  και την συνέχιση του βίου.

Η Θεά Εστία  λατρευόταν όμως και στο επίπεδο της Πολιτείας, ως άσβεστη «κοινή των πολιτών» ΕΣΤΙΑ , στο ανά κάθε Πόλη «Πρυτανείο», υπό την φροντίδα ειδικών ιερειών, των παρθένων «Εστιάδων».

Η «Θεογονία» του Ησίοδου την παρουσιάζει αδελφή του  Διός , της Ήρας, της Δήμητρας, του Ποσειδώνα, και του Πλούτωνα,, θυγατέρα και «πρώτο τέκνο» του Κρόνου και της Ρέας
«Ιστιη, ην πρώτην τέκετο Κρόνος αγκυλομήτης, Κι όμως νεώτερη ήταν με την βουλή του ασπιδοφόρου Δία» Αύτις δ’οπλοτάτην , βουλήι Διός αιγίοχοιο» «Εστία, αυτήν που γέννησε πρώτη ο Κρόνος.
Ομηρικός Ύμνος στην Αφροδίτη Προστάτιδα της οικογενειακής ζωής, αρμονίας και ευτυχίας, προσωποποίηση της εντιμότητας και της σταθερότητας στο συζυγικό και οικογενειακό βίο.

Ως πρωτότοκη κόρη του η Εστία είχε από την αρχή τεθεί επικεφαλής όλων των μεγάλων θεοτήτων και έτσι την  τιμούσαν οι ποιητές
Κατά τον Όμηρο η Εστία, «ιστίη» όπως αναφέρεται στην Οδύσσεια, είναι αντικείμενο θρησκευτικού σεβασμού, την οποία επικαλούνται ως μάρτυρα των όρκων μαζί με τον Δία,  που είναι  απαραβίαστοι, και στους Ομηρικούς ύμνους όπως και στην Θεογονία εμφανίζεταιπεριβεβλημένη με ανθρωπομορφικό χαρακτήρα.

Το όνομά της ετυμολογείται από το «εστάναι» (κατά τον Κορνούτο), ή από το «εύω» (ανάπτω), και ανέρχεται από πρωτο-ελληνική «εφέστια» θεότητα  που βρίσκεται στην μέση του μυκηναϊκού μεγάρου.

Η Εστία είναι το κέντρο της ανθρώπινής διαμονής στο Πάνθεον του Ολύμπου την ίδια εποχή που στον Ελληνικό Κόσμο κορυφώνεται η θεσμική σύνδεση Οίκου / Πόλεως.
Από τη στιγμή που ο Δίας ανέλαβε τη βασιλεία του ουρανού, τον βοήθησε ουσιαστικά στην εξολόθρευση των Γιγάντων και στην οριστική εγκαθίδρυση της εξουσίας του.

Ο Δίας εκτιμώντας την προσφορά της την ανακήρυξε θεά του Ολύμπου και της χάρισε το μοναδικό προνόμιο να μπορεί να έχει και να αποκτά οτιδήποτε θέλει και επιθυμεί με ή χωρίς τη μεσολάβησή του.
Επιπλέον της παραχώρησε το δικαίωμα να τιμάται σ’ όλους τους ναούς των θεών ανεξαιρέτως κι ακόμη ο κάθε της βωμός να αποτελεί “κοινή εστία” για όλους τους  Έλληνες, οι οποίοι της προσέφεραν τη πρώτη και την τελευταία θυσία σε κάθε γιορταστική σύναξη και στο όνομά της έδιναν τους πιο σημαντικούς όρκους.

Στο κέντρο του σπιτιού βρισκόταν η εστία, ο βωμός όπου έκαιγε φωτιά προς τιμή της θεάς.
Την 5η ή την 10η μέρα από τη γέννηση ενός παιδιού και ταυτόχρονα με την ονοματοδοσία, ελάμβανε χώρα η τελετουργία των “Αμφιδρομίων” με περιφορά του βρέφους γύρω από την εστία.
Σήμαινε την αναγνώριση του νεογέννητου από τον πατέρα και είχε σκοπό να εντάξει το παιδί στο χώρο του Οίκου και να το συνδέσει με τη θεά, προστάτιδα της οικογένειας.

Δίπλα στην εστία επίσης, έβαζαν να κάτσει ο ικέτης, αυτός που, όπως το υιοθετημένο παιδί, είναι εξόριστος από την πόλη του και αναζητά να ενταχθεί σε μία νέα ομάδα.

Ο ξένος οδηγείται στην εστία γιατί δεν μπορεί να υπάρξει επαφή ή σχέση με κάποιον αν δεν έχει εισαχθεί πρώτα στον οικιακό χώρο.

Είτε γεννημένος μέσα στον Οίκο λοιπόν, είτε ξένος-ικέτης, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα για μία διαδικασία ένταξης στην οικογένεια με το άνοιγμα του οικιακού κύκλου   και σύνδεσης με τηνοικογενειακή κοινότητα.

Γι΄αυτό ήταν απαραίτητη η συμβολική αναγνώριση σαν   μία ψυχική διαδικασία αποδοχής μέσα σ’ έναν οίκο.
Η Ελληνίδα, σεβάσμια «παρθένα» Θεά, η συμμετοχή της «ηφαιστείας» φλόγας στην δημιουργία όχι ανθρώπων, αλλά Οίκων ανθρώ­πων, εκφράζει την ευγένεια, την αρμονική συμβίωση, την ανθρώπινη αφιέρωση σε σκοπούς, την Οικογένεια, την Φροντίδα, την Ασυλία, την ελπίδα για συνέχιση των γενών.

Είναι η δύναμη του τόπου και της Ομοήθειας, ο Ιερός Κύκλος των συν(γ)-κατοικούντων και συν-τρεφομένων, γι’ αυτό άλλωστε και οι αφιερωμένοι στη λατρεία της Ναοί ήσαν κατά κανόνα κυκλικοί.
Ο Κορνούτος γράφει:

«ΤΟ Δ’ ΑΕΙΖΩΟΝ ΠΥΡ ΑΠΟΔΕΔΟΤΑΙ ΤΗι ΕΣΤΙΑι ΔΙΑ ΤΟ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΔΟΚΕΙΝ ΕΙΝΑΙ [ΟΝ], ΤΑΧΑ Δ’ ΕΠΕΙ ΤΑ ΠΥΡΑ ΕΝ ΚΟΣΜΩι ΠΑΝΤΑ ΕΝΤΕΥΘΕΝ ΤΡΕΦΕΤΑΙ ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΑΥΤΗΝ ΥΦΕΣΤΗΚΕΝ Η ΕΠΕΙ ΖΕΙΔΩΡΟΣ ΕΣΤΙ ΚΑΙΖΩΩΝ ΜΗΤΗΡ, ΟΙΣ ΑΙΤΙΟΝ ΤΟΥ ΖΗΝ ΤΟ ΠΥΡΩΔΕΣ ΕΣΤΙ.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΔΕ ΠΛΑΤΤΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΜΕΣΟΥΣ ΙΔΡΥΕΤΑΙ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΥΣ»

(«το δε αείζωον πυρ έχει αποδοθεί στην Εστία επειδή και αυτό φαίνεται να είναι ον, ίσως επειδή όλα τα πυρά στον κόσμο από δω τρέφονται και χάρη σ’ αυτήν πήραν την υπόστασή τους, ή επειδή
είναι ζωοδότρα και μητέρα των ζώων,στα οποία αίτιο ζωής είναι το πυρώδες.
Και απεικονίζεται στρογγυλή και ο βωμός της στήνεται στο μέσον κάθε σπιτιού»).
«ΤΑΥΤΗΝ ΜΕΝ ΓΑΡ ΔΙΑ ΤΟ ΕΣΤΑΝΑΙ ΔΙΑ ΠΑΝΤΟΣ ΕΣΤΙΑΝ ΠΡΟΣΗΓΟΡΕΥΣΑΝ ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΙ [Η ΔΙΑ ΤΟ ΤΑΥΤΗΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΕΣΩΤΑΤΩι ΤΕΘΕΙΣΘΑΙ Η ΔΙΑ ΤΟ ΕΠ' ΑΥΤΗΣ ΩΣΑΝΕΙ ΕΠΙ ΘΕΜΕΛΙΟΥ ΤΟΝ ΟΛΟΝ ΕΣΤΑΝΑΙ ΚΟΣΜΟΝ]»
(«Οι αρχαίοι είπαν αυτήν Εστία διότι έχει σταθεί οριστικά [ή διότι έχει τεθεί αυτή από τη φύση στο εσώτατο σημείο, ή διότι όλος ο κόσμος έχει τοποθετηθεί επάνω σε αυτήν ωσάν επάνω σε θεμέλιο]»).

Και συνεχίζει:

«ΠΑΡΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΤΕ ΠΑΡΘΕΝΟΣ ΔΙΑ ΤΟ ΤΗΝ ΑΚΙΝΗΣΙΑΝ ΜΗΔΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΓΕΝΝΗΤΙΚΗΝ -ΚΑΙ ΤΟΥΤΟΥ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΥΠΟ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΝΕΩΚΟΡΕΙΤΑΙ»
(«και παρουσιάζεται παρθένα διότι η ακινησία τίποτε δεν γεννά -και χάριν τούτου υπηρετείται από παρθένους»).
Το Εφέστιο Ιερό Πυρ, για τους Έλληνες  αποτελεί ένα ηθικό ον.
Λάμπει, ζεσταίνει και μαγειρεύει την ιερή τροφή, όμως ταυτόχρονα «σκέπτεται» και έχει ολοκληρωμένη συνείδηση.
Γνωρίζει τα καθήκοντα των ανθρώπων και επιβλέπει την εκπλήρωσή τους.

Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και «ανθρώπινο», γιατί κατέχει τη διπλή ανθρώπινη φύση, αφού σε υλικό επίπεδο, αναφλέγεται, κινείται, ζει, παρέχει αφθονία, ετοιμάζει τα γεύματα, τρέφει το σώμα και σε ψυχικό επίπεδο εκδηλώνει συναισθήματα και αγάπη, δίνει στον άνθρωπο αγνότητα, επιβάλλει το κάλλος και το αγαθό, τρέφει την ψυχή.

Υπό αυτή την οπτική, σε κάθε οργανωμένη εγκατοίκηση (Οίκος, Πόλις) υπήρχε πάντοτε μια αρμόδια «Ιερά Εστία», ως φυσικό άγαλμα της Θεάς.

Εκεί έπρεπε να βρίσκονται πάντα μερικά αναμμένα κάρβουνα και λίγες στάχτες και ο ιδιοκτήτης κάθε Οίκου και οι «Εστιάδες» ιέρειες στην πολιτειακή λατρεία της Θεάς, είχαν ιερή υποχρέωσηνα διατηρούν αυτό το πυρ άσβεστο ημέρα και νύχτα και συμφορές αναμένονταν στο σπίτι ή την Πόλη όπου έσβηνε το Ιερό Πυρ.

Στον «Ορφικό» ύμνο της Θεάς, αυτή χαιρετίζεται ως ακολούθως.

«Εστία ευδυνάτοιο Κρόνου θύγατερ βασίλεια,

η μέσον οίκον έχεις πυρός αενάοιο, μεγίστου,

τούσδε συ εν τελεταίς οσίους μύστας αναδείξαις,

θεισ’ αιειθαλέας, πολυόλβους, εύφρονας, αγνούς

οίκε Θεών μακάρων, θνητών στήριγμα κραταιόν,

αιδίη, πολύμορφε, ποθεινοτάτη, χλοόμορφε

μειδιόωσα, μάκαιρα, ταδ’ ιερά δέξο προθύμως,

όλβον επιπνείουσα και ηπιόχειρον υγείαν»

Ντροπαλή και σεμνή, συνεσταλμένη και κλειστή στις επαφές της με τους άλλους θεούς αμετάκλητη στις αποφάσεις και τις αρχές της εμφανιζόταν από την αρχή αρνητική τόσο στην ιδέα του γάμου,και του έρωτα παρόλο που πολλοί  αντάξιοί της θεοί  την είχαν προσεγγίσει όπως ο Ποσειδώνας και ο Απόλλωνας που ένθερμα είχαν εκδηλώσει  το θαυμασμό και το ενδιαφέρον τους γι’ αυτήν.
Εκείνη δεσμευμένη με τον όρκο της αιώνιας παρθένας και ταγμένη στην υπηρεσία του σπιτιού και της οικογένειας, είχε συνειδητά αποβάλει κάθε ερωτική σκέψη και διάθεση που θα μπορούσε να προδώσει τον όρκο της. Αγγίζοντας το κεφάλι του ασπιδοφόρου Διός, όρκο μεγάλο έδωσε που ήταν και τελεσίδικος, παντοτινά να είναι παρθένα.

Τότε ο Ζευς αντί για γάμο της έδωσε την μέγιστη τιμή, να κάθεται στο μέσον του σπιτιού απολαμβάνοντας την μεγαλύτερη μερίδα.

Και, σε όλους τους Ναούς των Θεών είναι τιμιούχος και για όλους τους θνητούς η πρέσβειρα είναι των Θεαινών.

Οι αναφορές σ’ αυτήν περιορίζονται σ’ ένα μύθο που βρίσκουμε στον Ομηρικό Ύμνο για την Αφροδίτη, ο οποίος αναφέρει πως ο Ποσειδών και ο Απόλλων την ζήτησαν σε γάμο, όμως αυτή δεν ήθελε και αρνήθηκε σθεναρά.

Ο Απόλλων, ο Ήλιος που όλη μέρα την θαυμάζει ερωτικά, δεν είναι ποτέ δυνατόν να την φτάσει διότι βυθίζεται στον Ωκεανό.

Έτσι και ο Ποσειδών που αγαπά την Εστία, η οποία διαβρέχεται από τα κύματά του, μόλις που αγγίζει το θείο σώμα της.
Είναι δε απαγορευμένο να εισδύσει στον κόλπο της Γής, μέχρι την πηγή του πυρός όπου διαμένει η Θεά.
Οι Στωϊκοί εξέφρασαν παραπλήσια με αυτή ιδέα, λέγοντας ότι η Εστία είναι παρθένος διότι η ακινησία δεν είναι ποτέ δυνατόν να γεννήσει.

Η Εστία είναι μια θεά με σταθερές ιδέες, “πιστεύω” και ιδανικά.

Καμιά ερωτική πολιορκία δεν μπορούσε να την κάνει να υποκύψει και καμιά κατάσταση δεν μπορούσε να την εξαπατήσει, να την ξεγελάσει ή και να την απομακρύνει από τον κυριότερό της στόχο: την εξ΄ολοκλήρου αφιέρωσή της στην προστασία της οικογενειακής ευημερίας και θαλπωρής, στη διαφύλαξη και προάσπιση της σταθερότητας και της ιερότητας του γάμου, της οικογένειας, του σπιτιού.

Δίκαιη και φιλάνθρωπη και για το λόγο αυτόν αφιερωμένη σ’ αυτό που πρέσβευε,  η θεά δεν  κλείσθηκε  και οι αρμοδιότητες της δεν οριοθετήθηκαν μ μόνο μέσα στα στενά πλαίσια του σπιτιού.
Η εύνοια και οι διαστάσεις της και  οι δικαιοδοσίες  πολύ γρήγορα επεκτάθηκαν, με αποτέλεσμα σταδιακά ως θεά να αντιπροσωπεύει όχι μόνο το κέντρο του σπιτιού, αλλά και της γης, και ολόκληρου του σύμπαντος.

Το Ιερό χρώμα της Θεάς Εστίας είναι το λευκό και σύμβολά της η οικιακή πυρά «εστία», φυσικό άγαλμα , ο πέπλος, και ο φλεγόμενος κύκλος, που συμβολίζει τη συνείδηση του Εαυτού, την πληρότητα, την αιωνιότητα και την ενοποίηση του πολλαπλού.

Η Εστία, αντίθετα με τις άλλες θεότητες του Ολύμπου, χαρακτηρίζεται από μια  στατικότητα, καθώς παραμένει αμετακίνητη στον Όλυμπο.

Ωστόσο, παρά την εξωτερική της αυτή ακινησία ,  ο εσωτερικός της κόσμος είναι ζωντανός και δυναμικός, γι΄αυτό και η Εστία είναι το αρχέτυπο της αυτοσυγκέντρωσης.

Η θηλυκή διάσταση της Εστίας αποτελεί τις βασικές αξίες που καλλιεργούνται  και είναι η σιωπή ,η σεμνότης, η περισυλλογή, αξίες που οδηγούν στον δρόμο προς τις κρυμμένες ψυχικές διαστάσεις.
Οι πρώτοι Έλληνες έδωσαν το όνομα στην Θεά Εστία όχι τόσο από τον ακίνητο λίθο που βρισκόταν στο μέσον της οικίας τους και χρησίμευε για να υποβαστάει την φωτιά αλλά από την ίδια την φωτιά.
Το οικιακό πυρ είχε ουράνια καταγωγή, άλλωστε ανερχόταν από τους κοινούς βωμούς στον ουρανό ως κομιστής των ευχών και των προσφορών των ανθρώπων, οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο συν-κοινωνούν με τους Θεούς.

Στην θυσία, η γέννηση και η λαμπρή ενέργεια αυτής ήταν αναπόσπαστες συνθήκες της λατρείας των άλλων ουρανίων δυνάμεων, οι οποίες μόνο με την πρόσκληση αυτής γίνονται.
Η Εστία, πρώτη από τους Θεούς αποκάλυψε την παρουσία της φωτιάς στην Γή. Ίσως, γι’ αυτό τίθεται στην αρχή της γενεαλογίας.

Η ιερή σημασία της λέξης Εστία φαίνεται απονεμημένη ως προς το Ιερό Πυρ που  ανάβει για τις θυσίες.

Στις θρησκευτικές δοξασίες των Ελλήνων έμειναν αυτές οι αναμνήσεις της αρχαίας ταυτότητας της Εστίας προς την ακτινοβόλο εστία του Βωμού.

Σε όλα τα Ιερά αντιπροσωπεύει το Ιερό Πυρ, που καίει προς τιμήν της θεότητος που κατοικεί σ’ αυτό.
Η Εστία  λοιπόν είναι η ιερή φωτιά που δημιουργεί το φως, τη θερμότητα και εξαγνίζει τον τόπο όπου καίει αυτή η φωτιά, ο συμβολισμός της οποίας  συνδέεται με τη γνώση και τη συνειδητοποίηση.
Η φωτιά είναι το κατεξοχήν μεταπλαστικό στοιχείο, κάτι πολύ σημαντικό, διότι ένα από τα πρωτεύοντα καθήκοντα του ανθρώπου είναι η μεταμόρφωσή του.
Η φωτιά συμβολίζει τη δύναμη και  αντιπροσωπεύει δύο αντίθετες πλευρές της ζωής: δίνει ζωή με τη ζεστασιά της , αναζωογονεί, ζωντανεύει, εξαγνίζει ,ατσαλώνει  εάν κρατήσουμε τις αποστάσεις αλλά αν πλησιάσουμε υπερβολικά θα καούμε και μπορεί να πεθάνουμε.

Ο βωμός της στους Δελφούς ήταν η «Κοινή Εστία» των Ελλήνων, από εκεί άναβε η φωτιά των Ναών, η οποία δεν έσβηνε ποτέ .

Στο Ιερό του Δελφικού Απόλλωνος υπήρχε βωμός της Εστίας, αντικείμενο ιδίου σεβασμού, μέσα από τον οποίο έβλεπαν την «ΚΟΙΝΗ ΕΣΤΙΑ » της Ελλάδος και του κόσμου.
Εκεί έκαιγε το «ἀθάνατον Κεντρικο ΠΥΡ» , η αιωνία εστία, η αρχή πάσης γήινης ζωής,  από ξύλα δάφνης και ελάτης  από την οποίαν άναπτε το πυρ των ναών κάθε ελληνικής πόλης.
Ο Γάλλος συγγραφέας Martin αναφέρει πως «Η Εστία των Δελφών λαμβάνεται κατέχουσα επί της κυκλικής και ομαλής επιφάνειας της Γής

και υπό τον θόλο του ουρανού, θέση όμοια της οικιακής εστίας,η οποία καλείται  εξαιτίας τούτου «Μεσομφάλου» , ως κατεχούσης το μέσον του ορόφου στις παλαιές οικίες της Ελλάδος.
Μέσα στον ναό των Δελφών, δίπλα από την Ιερή Εστία, βρισκόταν ο λίθος ομφαλός, ο οποίος αναμφίβολα υποτίθεται πως έδειχνε το ακριβές σημείο του γήινου δίσκου».
Αυτή η θρησκευτική ιδέα της Εστίας, εξερχόμενη από την κατοικία της οικογενείας, με τον τρόπο που επεκτάθηκε σ’ όλο τον κόσμο, απέκτησε κοσμογραφικό χαρακτήρα μεταβάλλοντας την αρχική φύση αυτής της θεότητας.

Η φιλόξενη τράπεζα που αναφέρει ο Πλούταρχος ήταν η κυκλική τρίποδη τράπεζα καλούμενη  Εστία  της οποίας ο δίσκος ήταν η ακριβής απομίμηση του γήινου δίσκου, «μίμημα Γής».
Ό κοινός βωμός εκάστης πόλεως  στο κέντρο της , το πρυτανείο,  που έσβηνε μόνο όταν η πόλη βρισκόταν σε κίνδυνο, ήταν άσυλο ιερό των Ικετώνκαι τόπος υποδοχής δια τους ξένους.
Οι Αρκάδες είχαν και ιδίαν κοινή εστία στην Τεγέα.

Από το άσβεστο πυρ της εστίας ταύτης ελάμβαναν και το πυρ, το οποίο χρησίμευε δια τις κατά τις εκστρατείες θυσίες και το πυρ το όποιο προορίζονταν  να μεταφερθεί υπό τους άποικους στην νέα τους πατρίδα δια να ανάψουν  την εστία αυτής .

Ο συνδυασμός της Εστίας και του Ερμού στα μνημεία της τέχνης και της ελληνικής ποιήσεως μαρτυρεί πως υπάρχει σχέση μεταξύ τους.
Ο Ερμής ήταν ο αληθινός εφευρέτης των θυσιών, ανάβοντας την πρώτη Φωτιά πάνω στη Γή, προς τιμήν των Θεών.

Στις σπάνιες απεικονίσεις της η Εστία εμφανίζεται συνήθως μαζί με τον Ερμή με τον τρόπο που την σμίλεψε ο Φειδίας στο βάθρο του μεγάλου αγάλματος του Διός στην Ολυμπία μαζί με τους δώδεκα Θεούς, όπως μας περιγράφει ο Παυσανίαςστα Ηλιακά του, και σίγουρα δεν αποτελεί μία  καλλιτεχνική έμπνευση αλλά απεικονίζει βαθύτατες ,φιλοσοφικές  έννοιες.

Ο Ομηρικός Ύμνος στην Εστία περιλαμβάνει μια εξάστιχη επίκληση στον Ερμή όπου ο ποιητής αναφέρεται δύο φορές στα αισθήματα φιλίας που νιώθει ο ένας για τον άλλον, και την στενή σύνδεσή τους , ενώ  ο Παυσανίας μας ενημερώνει  στα Αττικά υπήρχε βωμός,στο «Αμφιαράειον» του Ωρωπού, ο οποίος ήταν χωρισμένος σε τμήματα.

Στο τρίτο τμήμα μοιράζονταν τις προσφορές  η Εστία και ο Ερμής Ερμή, καθώς και μια εορτή στις Φάρες της Αχαΐας:

«Εστίη η πάντων εν δώμασιν υψηλοίσιν

Αθανάτων τε Θεών χαμαί ερχομένων τ’ ανθρώπων

Έδρην αίδιον έχαλχες πρεσβηίδα τιμήν

Καλόν έχουσα γέρας και τιμήν. Ου γαρ ατερ σου

Ειλαπίναι θνητοίσιν ιν’ ου πρώτη πυμάτη τε

Εστίη αρχόμενος σπένδει μελιηδέα οίνον

Και συ μοι Αργειφόντα Διός και Μαιάδος θιέ

Άγγελε των μακάρων χρυσόρραπι δώτορ εάων,

Ναίετε δώματα καλά, φίλα φρεσίν αλλήλοισιν

Ίλαος ως επάρηγε συν αιδοίη τε φίλη τε

Εστίη. Αμφότεροι γαρ επιχθονίων ανθρώπων

Ειδότες έργματα καλά νόω θ’ έσπεσθε και ήβη.

Χαίρε Κρόνου θύγατερ, συ τε και χρυσόρραπις Ερμής.

Αυτάρ εγών υμέων τε και άλλης μνήσομ’ αοιδής»

Εστία, που στα ψηλά δώματα όλων των αθανάτων

---------------------------------------------------------------------

Θεών και των ανθρώπων που βαδίζουνε χάμου στη γη,

Αθάνατη έδρα σούλαχε αξίωμα πρεσβυτικό,

Ωραίο βραβείο νάχεις και τιμή.γιατί δίχως εσένα οι θνητοί

Δεν κάνουνε συμπόσια, όπου κανείς με πρώτη και τελευταία

την Εστία, να μην αρχίζει την σπονδή με οίνο μελίγευστο.

Και σύ εμένα γιέ του Δία και της Μαιάδος Αργειφόντη

Αγγελιοφόρε των μακαρίων, χρυσόραβδε δοτήρα αγαθών

Όντας ελεήμων βοήθησε μαζί με τη σεμνή και αγαπημένηΕστία,

γιατί και οι δύο εσείς στων γήινων ανθρώπων

Μένετε τα ωραία δώματα με φιλική ανάμεσα σας διάθεση,

Και τα έργα τους γνωρίζοντας τους ανταμοίβετε με νου και ήβη.

Χαίρε του Κρόνου θυγατέρα εσύ και ο χρυσόραβδος Ερμής.

Αλλά εγώ εσάς και μ’άλλη μου ωδή θα υμνήσω.

Επί πολύ χρόνο δεν είχε εικόνα, οι δε άνθρωποι αρκούνταν  να προσφέρουν  θυσία σε αυτή επί του βωμού της, ένθα άσβεστο διατηρούνταν το ιερό της πυρ (Παυσ. II. 35.2).

Πρώτον είδωλο της υπήρξε η απεικόνιση της ως αειζώου και ζωογόνου φλογός.
Αλλά και αργότερα τα αγάλματα της, έργα  νεωτέρων καλλιτεχνών ήταν ολιγάριθμα.
Από αυτά  είναι , ένα στο πρυτανείο των Αθηνών, όπου ήταν  οι νόμοι του Σόλωνος και το άγαλμα της Ειρήνης,  στην αρχαία Ολυμπία, έργον του Αργείου Γλαύκωνος, ένα στην Πάρο αξιόλογου τέχνης, το όποιον ο αυτοκράτωρ Τιβέριος άρπαξε και το αφιέρωσε στον  ναό της Ομονοίας, στην Ρώμη  ,όπου υπάρχει και ένα άλλο άγαλμα ,  έργο του Σκόπα.

Η Εστία απεικονίζονταν συνήθως κρατούσα κλείδα και σκήπτρο ή πυρσό στη μία και δόρυ στην άλλη χείρα.

Γύρω  από την καθήμενη Εστίας ήταν δύο λυχνοστάτες υποβαστάζοντας τις καίουσες λυχνίας, σύμβολο της πύρινης φύσεως της θεάς.

Πάντα τα αγάλματα αυτής,  είχαν την μορφή σοβαρά και αξιοπρεπή και εξέφραζαν κατάσταση πλήρους ακινησίας, ανταποκρινόμενη προς την περί αυτής ιδεολογία των  Ελλήνων.

Στην Ολυμπία απεικονί­ζονταν η Εστία, μεταξύ Ερμή και Έρωτος, και εις το βάθρο του αγάλματος του Διός.

Από τα διασωθέντα αγαλμάτά της τα καλύτερα είναι η Εστία του μεγάρου Ιουστινιάνι στην Χίο. Η απλότητα του ενδύματος, το οποίο καλύπτει ολόκληρο το σώμα, η ακαμψίατου υφάσματος του χιτώνα, το πέπλο που πέφτει στους ώμους της, η απεριποίητη κόμη και η αυστηρή φυσιογνωμία του αγάλματος παράγουν μίαν εντύπωση θρησκευτικής σεμνότητας.

Σε αυτή την ήρεμη  απεικόνιση προσδίδει φαινομενική μόνο κίνηση ο αριστερός βραχίονας , που δείχνει τον ουρανό, απ΄όπου ήλθε το ιερό πυρ της Εστίας.
Από τις ελάχιστες δε  διασωθείσες αγγειογραφίες, στις οποίες απεικο­νίζεται , είναι η επί του αγγείου του Σωσίου,  στο οποίο η Εστία κρατά  φιάλη πλησίον της Αμφιτρίτης και βρίσκεται στο  Μουσείο του Βερολίνου.

ΤΟΠΟΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ
Όπως δια την Γαία πάς εσπαρμένος αγρός ήταν και βωμός λα­τρείας αυτής, ούτω και πας τόπος στον οποίον άναπταν πυρ ήταν βωμός της Εστίας.

Ιδίως όμως ιεροί δι’ αυτήν τόποι ήσαν τα πρυτανεία των πόλεων  πλησίον των οποίων υπήρχαν οι βωμοί της, στους όποίους οι πρυτάνεις τελούσαν κατά πρώτον θυσία και έπειτα στους βωμούς των άλλων θεών, και εστίες των οικιών, το άσυλο παντός ξένου.

Ως αρχαιότατος τόπος λατρείας της μνημονεύεται από τον Πίνδαρου η Τένεδος.
Ο βωμός της Εστίας με το ιερό πυρ στους  Δελφούς, ήταν η κοινή εστία της Ελλάδος, επειδή οι Δελφοί θεωρούνται ο ομφαλός της γης, από εκεί άναβε η φωτιά όλων των Ναών.

Ο Αριστοτέλης, η ευτυχία και ο σύγχρονος πολιτισμός

Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά» είναι ξεκάθαρος. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον. Με άλλα λόγια η πόλη δεν δημιουργήθηκε από την ανάγκη της επιβίωσης απέναντι στα θηρία, δεν είναι δηλαδή μια
σύμβαση, όπως πιστεύει ο Πρωταγόρας, αλλά η εκπλήρωση της φυσικής επιταγής καθώς ο άνθρωπος αδυνατεί να νιώσει συναισθηματική πληρότητα μακριά από τους άλλους ανθρώπους. Ως βασική απόδειξη αυτού επιστρατεύεται η γλώσσα, η οποία μπορεί να μην δόθηκε ευθέως από τη φύση, αλλά αναπτύχθηκε γιατί ο άνθρωπος είχε από τη φύση τη δυνατότητα να την κατανοήσει και να την εξελίξει.

Η κατανόηση της γλώσσας, ως φυσικό δώρο, που δόθηκε δυνάμει στον άνθρωπο, αποτελεί σαφώς το πρωταρχικότερο στοιχείο της συνύπαρξης και το γεγονός ότι δεν δόθηκε σε κανένα άλλο ον, τουλάχιστο με την εξελιγμένη μορφή των φθογγικών συμβόλων, καταδεικνύει την ύψιστη αναγκαιότητα της συναναστροφής, που παίρνει τελεολογικές διαστάσεις, γίνεται δηλαδή μοναδικός δρόμος της ανθρώπινης ολοκλήρωσης. Ο Αριστοτέλης μάλιστα πιστεύει ότι ο άνθρωπος που από επιλογή ζει απομονωμένος δεν είναι άνθρωπος. Είναι κάτι κατώτερο ή ανώτερο. Είναι ή υπάνθρωπος ή θεός. 

 

Πώς μπορεί όμως να ερμηνευτεί τελεολογικά η ύπαρξη του ανθρώπου; Με άλλα λόγια, ποιος είναι ο τελικός σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης; Ο Αριστοτέλης απαντά χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό: η ευδαιμονία. Και κάπως έτσι μπαίνουμε στα κατάβαθα της ανθρώπινης υπόστασης που είναι καταδικασμένη στην αιώνια αναζήτηση της ευτυχίας την οποία όμως, ακόμα και σήμερα, δυσκολεύεται όχι μόνο να κατακτήσει, αλλά έστω να προσδιορίσει.

Με γνώμονα τις φυσικές επιταγές – ο άνθρωπος δεν μπορεί να πάει κόντρα στη φύση του, πόσο μάλλον να ευτυχίσει – οι πολιτικές κοινωνίες αποτελούν μονόδρομο, αφού δεν εξασφαλίζουν μόνο την ανάγκη της συναναστροφής, αλλά καλύπτουν και όλες τις υπόλοιπες ανάγκες. Από τη στιγμή που κάθε πόλη αποτελείται από επιμέρους κοινότητες, θα λέγαμε επαγγελματικές συντεχνίες με κοινές δραστηριότητες και κοινά συμφέροντα, εξασφαλίζεται η πληρότητα των αγαθών, αφού αυτές οι υποκοινότητες που λειτουργούν μέσα στην πόλη εγγυώνται την παραγωγή των προϊόντων και την εκπλήρωση όλων των υπηρεσιών. Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά στην συνειδητή κατανομή της εργασίας που υπόσχεται την αυτάρκεια.

Μια πόλη που είναι αυτάρκης, κατά τον Αριστοτέλη, δεν μπορεί παρά να κατακτήσει την ευδαιμονία. Η αυτάρκεια της πόλης, ως προϋπόθεση της ανθρώπινης ευτυχίας, δεν αφορά μόνο τα υλικά αγαθά (τρόφιμα, ρούχα κλπ), αλλά και τα πνευματικά. Αυτάρκεια χωρίς εκπαίδευση και κατ’ επέκταση φιλοσοφία, είναι αδύνατο να υπάρξει και φυσικά όλα αυτά μόνο μέσα σε πόλεις μπορούν να εκπληρωθούν. Και κάπως έτσι φτάνουμε στο νόμο, δηλαδή τη συνθήκη που διασφαλίζει τη συμβίωση και που ο Αριστοτέλης συγκαταλέγει στις βασικότερες προϋποθέσεις της αυτάρκειας, αφού η αυτάρκεια επιτυγχάνεται μόνο με σωστό σύστημα διοίκησης κι ευνομία.



Η δικαιοσύνη, ως βασικότατο πολιτικό αγαθό, δεν εξασφαλίζει απλώς την ηθική – συναισθηματική κάλυψη του αδικημένου, δεν έχει δηλαδή αποκλειστικά συναισθηματικά κίνητρα απονομής δικαίου με την ευρύτερη έννοια του εκτονωτικού μηχανισμού. Κάτι τέτοιο θα το πετύχαινε και η αυτοδικία.

Η δικαιοσύνη είναι η διασφάλιση της νομιμότητας, δηλαδή η οριστικοποίηση των συμβιωτικών κανόνων που εγγυώνται την κοινωνική συνοχή. Συμβίωση χωρίς κανόνες είναι αδύνατο να υπάρξει, αφού η άρση των κανόνων συνεπάγεται ζούγκλα και η πόλη, ως υπόσχεση πολιτισμού, οφείλει να εξαλείψει τη ζούγκλα. Σ’ αυτό συμφωνεί και ο Πρωταγόρας, αφού στον περιβόητο μύθο του για τη δημιουργία του κόσμου οι άνθρωποι αγνοώντας την πολιτική αρετή αδικούσαν ο ένας τον άλλο και διέλυαν τις πόλεις που δημιουργούσαν, εκτιθέμενοι ανεπανόρθωτα στον κίνδυνο του οριστικού αφανισμού από τα θηρία.

Η παρέμβαση του Δία που μοίρασε στον άνθρωπο την αιδώ και τη δίκη είναι η επισφράγιση της αναγκαιότητας των γραπτών και άγραφων νόμων στα πλαίσια της συνύπαρξης, αφού χωρίς αυτά δεν μπορούν να υπάρξουν πόλεις. Γι’ αυτό και παρουσιάζονται ως θεϊκά δώρα. Για να τονιστεί η ύψιστη αναγκαιότητά τους.

Αν η τήρηση των νόμων εξασφαλίζει τις πόλεις και η ύπαρξη των πόλεων την αυτάρκεια και η αυτάρκεια την ευδαιμονία, καταλαβαίνουμε ότι η μόνη διέξοδος για την ανθρώπινη ευτυχία είναι η εφαρμογή της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη όμως δεν πρέπει να λειτουργεί ως μόνιμος εκφοβισμός, γιατί ο φόβος καταλύει κάθε έννοια ελευθερίας. Ο άκαμπτος παρεμβατικός νόμος που εκφράζεται από τον Σωκράτη – Πλάτωνα στο μύθο της σπηλιάς οδηγεί μάλλον στην απολυταρχία, αφού προβάλλει περισσότερο το ανελαστικό καθήκον παρά την ελεύθερη βούληση.

Η επιβολή του νόμου που τσαλαπατά αναφαίρετα δικαιώματα προσωπικών επιλογών αποτελεί καταπιεστική κι όχι συμβιωτική συνθήκη. Κι εδώ ακριβώς βρισκόμαστε μπροστά στο πρόβλημα της λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στην εφαρμογή του νόμου και της διατήρησης της ατομικής επιλογής. Στη μετατροπή του νόμου, από εργαλείο οριοθέτησης συμπεριφοράς σε εργαλείο απελευθέρωσης. Γιατί ο νόμος, δρώντας περιοριστικά, οφείλει να προστατεύει τις ελευθερίες προσδίδοντας ασφάλεια και ισότητα. Γιατί μόνο έτσι εξασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή και μόνο μέσω της κοινωνικής συνοχής μπορεί να υπάρξει η ανθρώπινη ολοκλήρωση, δηλαδή η κατάκτηση της ευδαιμονίας.

Για τον Αριστοτέλη η εφαρμογή του νόμου είναι υπόθεση που πρέπει πρωτίστως να πηγάζει μέσα από τον άνθρωπο κι όχι να επιβάλλεται, κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατάκτηση της ηθικής αρετής. Η ηθική διαμόρφωση του ανθρώπου είναι η εξασφάλιση της συμβίωσης, δηλαδή το βασικότερο κλειδί της ευτυχίας. Με δεδομένο ότι η ηθική αρετή δεν δίνεται από τη φύση – δεν είναι όμως και αντίθετη από τη φύση – αλλά είναι κάτι που διδάσκεται και που μπορεί να υιοθετηθεί με τον εθισμό βρισκόμαστε μπροστά στην απόλυτη ευθύνη του ανθρώπου που χτίζει μόνος του την ευτυχία ή τη δυστυχία του. Γιατί η ευτυχία δεν είναι κατάσταση, αλλά ενέργεια της ψυχής ή αλλιώς η ψυχή οφείλει να ενεργήσει, να κερδίσει την ευτυχία. Και κάπως έτσι η ηθική αρετή παίρνει δυσθεώρητες διαστάσεις, αφού είναι ο κύριος ρυθμιστής της κοινωνικής συμβίωσης, δηλαδή η ύψιστη προϋπόθεση της ευτυχίας. Γι’ αυτό η ηθική φιλοσοφία είναι κομμάτι της πολιτικής φιλοσοφίας. Γι’ αυτό όποιος θέλει να αλλάξει τον κόσμο οφείλει πρώτα να αλλάξει τον εαυτό του. Υπό αυτή την έννοια η παιδεία παίρνει διαστάσεις βαθύτατα πολιτικές, αφού η παιδεία είναι ο καθοριστικότερος παράγοντας διαμόρφωσης συμπεριφοράς.

Η στείρα – τεχνοκρατική εκπαίδευση της αναπαραγωγής πληροφοριών και της άκρατης ανταγωνιστικότητας απέχει παρασάγγας από το αριστοτελικό όραμα, αφού από τη φύση της αναιρεί κάθε ηθική διάπλαση. Γιατί η ηθική διάπλαση δεν προσεγγίζεται με θεωρητικές αναλύσεις μέσω της τέχνης ή της ιστορίας, της φιλοσοφίας κλπ, αλλά έμπρακτα. Γιατί η ηθική διάπλαση δεν αποστηθίζεται, πραγματώνεται. Γιατί η ηθική διάπλαση προϋποθέτει τη συλλογικότητα, δηλαδή την επιθυμία της ομαδικής δράσης κι όχι τον καταναγκασμό. Με άλλα λόγια προϋποθέτει τη συναισθηματική κάλυψη της οικιοθελούς συμμετοχής κι όχι της προσωπικής επιβολής που μετατρέπει τη βαθμολογία σε αυτοσκοπό.

Η έλλειψη χαράς, η άκρατη εντατικοποίηση, η ασφυκτική ταύτιση της εκπαίδευσης με μελλοντικούς εργασιακούς εκβιασμούς, η άκαμπτη παντογνωσία των εκπαιδευτικών φορέων, η εμπλοκή της φροντιστηριακής ανταγωνιστικότητας και η κρατική ανευθυνότητα των διαρκών μεταρρυθμίσεων, που μόνο ως ομολογία της ανεπάρκειας μπορεί να μεταφραστεί, μετατρέπουν την εκπαίδευση σε τυπική – μηχανιστική – τεχνοκρατική διαδικασία που περισσότερο απομακρύνει παρά ενώνει τους ανθρώπους.
Υπό αυτούς τους όρους η εκπαίδευση αντί να διαμορφώνει την κοινωνία παρεμβαίνοντας στη διάπλαση των κοινωνικών ιδανικών διαμορφώνεται από αυτή αναπαράγοντας ιδανικά που βρίσκει έτοιμα. Με άλλα λόγια περισσότερο καθρεφτίζει παρά δημιουργεί την κοινωνική συνείδηση. Ο ατομικισμός, ο έσχατος  εργασιακός ανταγωνισμός, η ανισότητα, η κατάλυση κάθε ομαδικότητας και η υιοθέτηση του δόγματος ο σώζων εαυτόν σωθήτω, καθιστούν αδύνατη τη συνύπαρξη, αφού, μέσα σε μια απόλυτη διαστρέβλωση, ο σύγχρονος άνθρωπος την αντιλαμβάνεται μόνο με την προϋπόθεση της προσωπικής υπεροχής.

Η κατανάλωση μεταφραζόμενη σε κοινωνική καταξίωση μετατρέπεται σε νόημα ύπαρξης και επικύρωση κάθε προσωπικής επιτυχίας. Η απληστία καλλιεργείται μεθοδικά ως τρόπος ζωής μέσα από τον βαθιά μελετημένο μηχανισμό της διαφήμισης, που συνέχεια δημιουργεί ανάγκες. Η θεοποίηση του χρήματος λειτουργεί ως έσχατη κοινωνική παθητικότητα. Η αποξένωση συνθλίβει τα πάντα. Υπό αυτές τις συνθήκες το να μιλάμε για κοινωνική αρμονία και ισότητα και αλληλεγγύη και συνοχή και δεν ξέρω και ‘γω τι άλλο είναι μάλλον περιττό. Υπό αυτές τις συνθήκες οι ιδέες του Αριστοτέλη για ηθική αρετή και κοινωνική συνείδηση φαντάζουν παιδαριώδεις κι αυτή ακριβώς είναι η επισφράγιση της ανθρώπινης δυστυχίας.

Γιατί σβήνουμε κεράκια στα γενέθλια;

Ένα ακόμη αρχαιοελληνικό έθιμο, που το βλέπουμε σε όλον τον πλανήτη.

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, για να τιμήσουν την Άρτεμη, τη θεά της Σελήνης και του κυνηγιού, είχαν τη συνήθεια να
ανάβουν λαμπάδες και να τις τοποθετούν μαζί με μεγάλα στρογγυλά γλυκά από μέλι στο βωμό της.

Το φως από τις λαμπάδες πίστευαν ότι βοηθούσε τη θεά να δει τις βαθιές επιθυμίες όσων προσεύχονταν σε αυτήν.

Με τα χρόνια το σβήσιμο των κεριών σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της διατύπωσης της ευχής που θέλουμε να πραγματοποιηθεί.

Μέλισσα και Άρτεμις

Η μέλισσα ήταν ένα από τα εμβλήματα της λατρείας της Πότνιας

 

Πότνια (Κυρά, Δέσποινα) ήταν ένας τίτλος που έδιναν σε διάφορες θεές όπως η Αθηνά, η Δήμητρα, η Άρτεμις και η Περσεφόνη στον Μινωικό και στον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Η «Πότνια Θηρών» (κυρά των ζώων), αρχαία τοιχογραφία της οποίας έχει βρεθεί στην Σαντορίνη, είναι η Άρτεμις, οι ιέρειες της οποίας ονομάζονταν «Μέλισσαι».

Πότνια θηρών – Ακρωτήρι Θήρας 1630π.Χ.

Δίδραχμο με την Άρτεμη στην μία πλευρά και το ελάφι με τη μέλισσα στην άλλη

Τετράδραχμο της Εφέσσου με το ελάφι και τη μέλισσα

Λεπτομέρειες κάτω από το άγαλμα της Αρτέμιδος στην Έφεσσο

Πότε το ζευγάρι μπορεί να κολλήσει στο σεξ;

Πέος σε αιχμαλωσία!

Θα έχετε δει σκηνές σε ταινίες, θα έχετε ακούσει περιστατικά όπου τα ζευγάρια «κολλούν» κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Τι συμβαίνει άραγε; Ο Δρ. Τζων Ντην σεξολόγος από την επιστημονική ομάδα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Σεξουαλικής Ιατρικής μιλώντας στο ραδιόφωνο του bbc επιχείρησε να αναλύσει το φαινόμενο αυτό που οι γιατροί ονομάζουν «πέος σε αιχμαλωσία».

Τι συμβαίνει λοιπόν και το πέος κολλάει στον κόλπο της γυναίκας;

«Όταν το πέος μπαίνει μέσα στον κόλπο, βυθίζεται ολοένα περισσότερο σε αυτόν. Την ώρα του οργασμού, οι μύες του πυελικού εδάφους της γυναίκες συσπώνται ρυθμικά. Τη στιγμή εκείνη το πέος βυθίζεται ακόμα περισσότερο και ουσιαστικά “σφηνώνει”. Όταν, όμως, ο οργασμός της γυναίκας τελειώσει και οι πυελικοί μύες χαλαρώσουν, ο άντρας μπορεί να απομακρυνθεί. Συνήθως το σφήνωμα του πέους δεν διαρκεί παραπάνω από μερικά δευτερόλεπτα» εξηγεί ο Δρ. Ντην.

Υπάρχουν κίνδυνοι; Φυσικά και υπάρχουν. Το σφήνωμα στο σεξ όμως δεν οδηγεί αναγκαστικά στο νοσοκομείο όπως πολλοί πιστεύουν αλλά το πιο σύνηθες είναι μετά την χαλάρωση του κόλπου το ζήτημα να έχει λυθεί. Οι περιπτώσεις δηλαδή που ένα ζευγάρι μπορεί να οδηγηθεί στα επείγοντα μάλλον είναι πιο συχνές στις κινηματογραφικές ταινίες παρά στην πραγματικότητα.

Ας δούμε όμως για ποιους λόγους συνήθως οδηγείται στο νοσοκομείο μετά από μια σεξουαλική επαφή. Επιστήμονες από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βέρνης, κατέγραψαν και ανέλυσαν τα επείγοντα περιστατικά που σημειώθηκαν μέσα σε περίοδο ενός έτους και δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνας στην  «Επιθεώρηση Επείγουσας Ιατρικής» (JEM):

- Το 69% (308 ασθενείς) ήσαν άνδρες. Οι περισσότεροι από αυτούς (το 78%) είχαν ηλικία κάτω των 40 ετών.

- Το 31% των ασθενών ήταν γυναίκες,  και η πιο συνηθισμένη ηλικία ήταν τα 30.

- Δύο περιστατικά οδηγήθηκαν στο νοσοκομείο επειδή έπαθαν καρδιακό την ώρα του σεξ.

- Το 12,4% (55 ασθενείς) είχαν νευρολογικό πρόβλημα όπως πονοκέφαλος σε ποσοστό 49%!

- Το 62% (συνολικά 276) οδηγήθηκαν στο νοσοκομείο επειδή παρουσίασαν λοίμωξη όπως ουρηθρίτιδα, κυστίτιδα και  επιδιδυμίτιδα.  

-Το 16% είχαν σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.

Η Ολυμπιακή Εκεχειρία στην αρχαία Ελλάδα

Η εκεχειρία που ετυμολογικά σημαίνει "κράτημα χεριών", καθιερώθηκε στην αρχαία Ελλάδα τον 9ο αι. π.Χ. με την υπογραφή μιας συμφωνίας μεταξύ τριών βασιλιάδων, του Ίφιτου της Ηλίδας, του Κλεισθένη της Πίσας και του Λυκούργου της Σπάρτης.

Οι υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις-κράτη ακολούθως επικύρωσαν αυτή την συμφωνία, χάρη στην οποία η διαρκής και αναγνωρισμένη ασυλία του ιερού της Ολυμπίας και της περιοχής της Ηλείας, έγινε πραγματικότητα.
Επιπροσθέτως κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας, οι αθλητές, οι καλλιτέχνες και οι οικογένειές τους, καθώς επίσης και οι απλοί οδοιπόροι, μπορούσαν να ταξιδεύουν με πλήρη ασφάλεια για να συμμετάσχουν ή να παρακολουθήσουν τους Ολυμπιακούς αγώνες και κατόπιν να επιστρέψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους.
Καθώς πλησίαζε η έναρξη των Αγώνων, η Ιερή Εκεχειρία διακηρυσσόταν και αναγγελλόταν από τους "σπονδοφόρους", πολίτες της Ηλίδας που ταξίδευαν σε όλο τον ελληνικό κόσμο από πόλη σε πόλη για να διαδώσουν το μήνυμα.
Μια επιγραφή που περιγράφει την εκεχειρία ήταν γραμμένη σ' ένα ορειχάλκινο δίσκο που επιδεικνυόταν στην Ολυμπία.
Από την έβδομη μέρα πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων μέχρι την έβδομη μέρα μετά το πέρας τους, οι πόλεμοι σταματούσαν έτσι ώστε οι αθλητές, απαλλαγμένοι από στρατιωτικές υποχρεώσεις, να μπορούν να ταξιδέψουν για να συμμετάσχουν στους Αγώνες.
Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας, οι πόλεμοι διακόπτονταν, απαγορευόταν στους στρατούς να εισέλθουν στην Ηλίδα ή να απειλήσουν τους Αγώνες και απαγορεύονταν οι νομικές διαφορές και η εκτέλεση των θανατικών ποινών.
Η Ολυμπιακή εκεχειρία ως επί το πλείστον τηρήθηκε πιστά αν και ο ιστορικός Θουκυδίδης εξιστορεί ότι απαγορεύτηκε στους Λακεδαιμόνιους η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μετά από την επίθεσή τους σ' ένα φρούριο του Λεπραίου - πόλη της Ηλίδας - κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας.
Οι Λακεδαιμόνιοι παραπονέθηκαν ότι η εκεχειρία δεν είχε ακόμα αναγγελθεί κατά τη στιγμή της επίθεσης. Οι Ηλείοι όμως τους επέβαλλαν πρόστιμο, όπως όριζε ο νόμος.
Στην σύγχρονη εποχή η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896 δεν ακολουθήθηκε από την αναβίωση και του θεσμού της ολυμπιακής εκεχειρίας.
Προφανώς στην αρχή, δηλαδή στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν σοβαροί πρακτικοί λόγοι που εμπόδιζαν την εφαρμογή μιας παγκόσμιας εκεχειρίας κατά τη διάρκεια των Αγώνων.
Στις μέρες μας όμως η τεχνολογία και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν εξελιχθεί σε βαθμό που έστω μια προσπάθεια για την εφαρμογή ολυμπιακής εκεχειρίας δεν θα... έβλαπτε.
Παρόλα αυτά οι προσπάθειες παραμένουν ελάχιστες, ασήμαντες και ατελέσφορες καθώς η πολιτική στήριξή τους είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Έτσι η Ολυμπιακή Εκεχειρία παραμένει στις μέρες μας μια ευρέως άγνωστη και ξεχασμένη, για την διεθνή κοινότητα. πλευρά των αυθεντικών Ολυμπιακών Αγώνων.
Την παραμονή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992, άρχισε μία σύγχρονη προσπάθεια για την αναβίωση του θεσμού της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) κάλεσε για την τήρηση της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, ώστε αθλητές από την πρώην Γιουγκοσλαβία να συμμετάσχουν στους Αγώνες της XXIII Ολυμπιάδας στη Βαρκελώνη.
Πρωτοβουλίες εκεχειρίας προωθήθηκαν και τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1994, 1998 και 2000 αλλά και των χειμερινών αγώνων.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή προχώρησε πρόσφατα στο να ιδρύσει το Διεθνές Ίδρυμα Ολυμπιακής Εκεχειρίας και το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας και βρίσκεται πάντα σε συνεργασία με τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις.
Το Κέντρο είναι ένας διεθνής Μη Κυβερνητικός Οργανισμός, με έδρα την Αρχαία Ολυμπία και γραφεία στην Αθήνα.
Σήμερα, Πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας είναι ο πρόεδρος της ΔΟΕ Ζακ Ρογκ και αντιπρόεδρος η Ελληνίδα πολιτικός Φάνη Πετραλιά και ο πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου.
Οπότε γίνεται αμέσως κατανοητό γιατί οι "προσπάθειες" αυτές είναι καταδικασμένες σε αποτυχία...
Στις 3 Νοεμβρίου 2003, 190 κράτη-μέλη του Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), αριθμός-ρεκόρ στην ιστορία του οργανισμού, συγκηδεμόνευσαν ψήφισμα που κατέθεσε η Ελλάδα καλώντας όλα τα έθνη να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004 με 16 μέρες ειρήνης.