ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ
ΣΟΦ Αντ 384–581Δεύτερο επεισόδιο: Η Αντιγόνη οδηγείται μπροστά στον Κρέοντα – Σύγκρουση Κρέοντα–Αντιγόνης – Η Ισμήνη δηλώνει ότι συμμετείχε στην ταφή.
Στο πρώτο επεισόδιο ο Κρέοντας ανακοίνωσε την απόφασή του να μείνει άταφος ο Πολυνείκης, ενώ ένας φύλακας που έφτασε ύστερα από λίγο τον πληροφόρησε για τη συμβολική ταφή του τελευταίου από κάποιον άγνωστο δράστη. Η παράτολμη και απροσδόκητη αυτή πράξη οδήγησε τον χορό να υμνήσει στο πρώτο στάσιμο την εφευρετικότητα και την τόλμη του ανθρώπου.
ΦΥ. Ἥδ’ ἔστ’ ἐκείνη τοὔργον ἡ ’ξειργασμένη·
(385) τήνδ’ εἵλομεν θάπτουσαν· ἀλλὰ ποῦ Κρέων;
ΧΟ. Ὅδ’ ἐκ δόμων ἄψορρος εἰς δέον περᾷ.
ΚΡ. Τί δ’ ἔστι; ποίᾳ ξύμμετρος προὔβην τύχῃ;
ΦΥ. Ἄναξ, βροτοῖσιν οὐδέν ἐστ’ ἀπώμοτον·
ψεύδει γὰρ ἡ ’πίνοια τὴν γνώμην· ἐπεὶ
(390) σχολῇ ποθ’ ἥξειν δεῦρ’ ἂν ἐξηύχουν ἐγὼ
ταῖς σαῖς ἀπειλαῖς αἷς ἐχειμάσθην τότε.
Ἀλλ’ ἡ γὰρ ἐκτὸς καὶ παρ’ ἐλπίδας χαρὰ
ἔοικεν ἄλλῃ μῆκος οὐδὲν ἡδονῇ,
ἥκω, δι’ ὅρκων καίπερ ὢν ἀπώμοτος,
(395) κόρην ἄγων τήνδ’, ἣ καθῃρέθη τάφον
κοσμοῦσα. Κλῆρος ἐνθάδ’ οὐκ ἐπάλλετο,
ἀλλ’ ἔστ’ ἐμὸν θοὔρμαιον, οὐκ ἄλλου, τόδε.
Καὶ νῦν, ἄναξ, τήνδ’ αὐτὸς, ὡς θέλεις, λαβὼν
καὶ κρῖνε κἀξέλεγχ’· ἐγὼ δ’ ἐλεύθερος
(400) δίκαιός εἰμι τῶνδ’ ἀπηλλάχθαι κακῶν.
ΚΡ. Ἄγεις δὲ τήνδε τῷ τρόπῳ πόθεν λαβών;
ΦΥ. Αὕτη τὸν ἄνδρ’ ἔθαπτε· πάντ’ ἐπίστασαι.
ΚΡ. Ἦ καὶ ξυνίης καὶ λέγεις ὀρθῶς ἃ φῄς;
ΦΥ. Ταύτην γ’ ἰδὼν θάπτουσαν ὃν σὺ τὸν νεκρὸν
(405) ἀπεῖπας. Ἆρ’ ἔνδηλα καὶ σαφῆ λέγω;
ΚΡ. Καὶ πῶς ὁρᾶται κἀπίληπτος ᾑρέθη;
ΦΥ. Τοιοῦτον ἦν τὸ πρᾶγμ’· ὅπως γὰρ ἥκομεν
πρὸς σοῦ τὰ δείν’ ἐκεῖν’ ἐπηπειλημένοι,
πᾶσαν κόνιν σήραντες ἣ κατεῖχε τὸν
(410) νέκυν, μυδῶν τε σῶμα γυμνώσαντες εὖ,
καθήμεθ’ ἄκρων ἐκ πάγων ὑπήνεμοι,
ὀσμὴν ἀπ’ αὐτοῦ μὴ βάλῃ πεφευγότες,
ἐγερτὶ κινῶν ἄνδρ’ ἀνὴρ ἐπιρρόθοις
κακοῖσιν, εἴ τις τοῦδ’ ἀκηδήσοι πόνου.
(415) Χρόνον τάδ’ ἦν τοσοῦτον, ἔστ’ ἐν αἰθέρι
μέσῳ κατέστη λαμπρὸς ἡλίου κύκλος
καὶ καῦμ’ ἔθαλπε· καὶ τότ’ ἐξαίφνης χθονὸς
τυφὼς ἀείρας σκηπτόν, οὐράνιον ἄχος,
πίμπλησι πεδίον, πᾶσαν αἰκίζων φόβην
(420) ὕλης πεδιάδος, ἐν δ’ ἐμεστώθη μέγας
αἰθήρ· μύσαντες δ’ εἴχομεν θείαν νόσον.
Καὶ τοῦδ’ ἀπαλλαγέντος ἐν χρόνῳ μακρῷ,
ἡ παῖς ὁρᾶται κἀνακωκύει πικρᾶς
ὄρνιθος ὀξὺν φθόγγον, ὡς ὅταν κενῆς
(425) εὐνῆς νεοσσῶν ὀρφανὸν βλέψῃ λέχος·
οὕτω δὲ χαὔτη, ψιλὸν ὡς ὁρᾷ νέκυν,
γόοισιν ἐξῴμωξεν, ἐκ δ’ ἀρὰς κακὰς
ἠρᾶτο τοῖσι τοὔργον ἐξειργασμένοις.
Καὶ χερσὶν εὐθὺς διψίαν φέρει κόνιν,
(430) ἔκ τ’ εὐκροτήτου χαλκέας ἄρδην πρόχου
χοαῖσι τρισπόνδοισι τὸν νέκυν στέφει.
Χἠμεῖς ἰδόντες ἱέμεσθα, σὺν δέ νιν
θηρώμεθ’ εὐθὺς οὐδὲν ἐκπεπληγμένην,
καὶ τάς τε πρόσθεν τάς τε νῦν ἠλέγχομεν
(435) πράξεις· ἄπαρνος δ’ οὐδενὸς καθίστατο,
ἅμ’ ἡδέως ἔμοιγε κἀλγεινῶς ἅμα.
Τὸ μὲν γὰρ αὐτὸν ἐκ κακῶν πεφευγέναι
ἥδιστον, ἐς κακὸν δὲ τοὺς φίλους ἄγειν
ἀλγεινόν· ἀλλὰ πάντα ταῦθ’ ἥσσω λαβεῖν
(440) ἐμοὶ πέφυκεν τῆς ἐμῆς σωτηρίας.
ΚΡ. Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα,
φῄς, ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε;
ΑΝ. Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή.
ΚΡ. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις
(445) ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον·
σὺ δ’ εἰπέ μοι μὴ μῆκος, ἀλλὰ συντόμως,
ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε;
ΑΝ. Ἤιδη· τί δ’ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν.
ΚΡ. Καὶ δῆτ’ ἐτόλμας τούσδ’ ὑπερβαίνειν νόμους;
(450) ΑΝ. Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε,
οὐδ’ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκη
τοιούσδ’ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισαν νόμους·,
οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ
κηρύγμαθ’ ὥστ’ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν
(455) νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ’ ὑπερδραμεῖν.
Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχθές, ἀλλ’ ἀεί ποτε
ζῇ ταῦτα, κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου ’φάνη.
Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον, ἀνδρὸς οὐδενὸς
φρόνημα δείσασ’, ἐν θεοῖσι τὴν δίκην
(460) δώσειν· θανουμένη γὰρ ἐξῄδη, τί δ’ οὔ;
κεἰ μὴ σὺ προὐκήρυξας. Εἰ δὲ τοῦ χρόνου
πρόσθεν θανοῦμαι, κέρδος αὔτ’ ἐγὼ λέγω·
ὅστις γὰρ ἐν πολλοῖσιν ὡς ἐγὼ κακοῖς
ζῇ, πῶς ὅδ’ οὐχὶ κατθανὼν κέρδος φέρει;
(465) Οὕτως ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν
παρ’ οὐδὲν ἄλγος· ἀλλ’ ἄν, εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς
μητρὸς θανόντ’ ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν,
κείνοις ἂν ἤλγουν· τοῖσδε δ’ οὐκ ἀλγύνομαι.
Σοὶ δ’ εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶσα τυγχάνειν,
(470) σχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλισκάνω.
ΧΟ. Δηλοῖ τὸ γέννημ’ ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸς
τῆς παιδός· εἴκειν δ’ οὐκ ἐπίσταται κακοῖς.
ΚΡ. Ἀλλ’ ἴσθι τοι τὰ σκλήρ’ ἄγαν φρονήματα
πίπτειν μάλιστα, καὶ τὸν ἐγκρατέστατον
(475) σίδηρον ὀπτὸν ἐκ πυρὸς περισκελῆ
θραυσθέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖστ’ ἂν εἰσίδοις.
Σμικρῷ χαλινῷ δ’ οἶδα τοὺς θυμουμένους
ἵππους καταρτυθέντας· οὐ γὰρ ἐκπέλει
φρονεῖν μέγ’ ὅστις δοῦλός ἐστι τῶν πέλας.
(480) Αὕτη δ’ ὑβρίζειν μὲν τότ’ ἐξηπίστατο,
νόμους ὑπερβαίνουσα τοὺς προκειμένους·
ὕβρις δ’, ἐπεὶ δέδρακεν, ἥδε δευτέρα,
τούτοις ἐπαυχεῖν καὶ δεδρακυῖαν γελᾶν.
Ἦ νῦν ἐγὼ μὲν οὐκ ἀνήρ, αὕτη δ’ ἀνήρ,
(485) εἰ ταῦτ’ ἀνατὶ τῇδε κείσεται κράτη.
Ἀλλ’ εἴτ’ ἀδελφῆς εἴθ’ ὁμαιμονεστέρα
τοῦ παντὸς ἡμῖν Ζηνὸς Ἑρκείου κυρεῖ,
αὐτή τε χἠ ξύναιμος οὐκ ἀλύξετον
μόρου κακίστου· καὶ γὰρ οὖν κείνην ἴσον
(490) ἐπαιτιῶμαι τοῦδε βουλεῦσαι τάφου.
Καί νιν καλεῖτ’· ἔσω γὰρ εἶδον ἀρτίως
λυσσῶσαν αὐτὴν οὐδ’ ἐπήβολον φρενῶν.
Φιλεῖ δ’ ὁ θυμὸς πρόσθεν ᾑρῆσθαι κλοπεὺς
τῶν μηδὲν ὀρθῶς ἐν σκότῳ τεχνωμένων.
(495) Μισῶ γε μέντοι χὤταν ἐν κακοῖσί τις
ἁλοὺς ἔπειτα τοῦτο καλλύνειν θέλῃ.
ΑΝ. Θέλεις τι μεῖζον ἢ κατακτεῖναί μ’ ἑλών;
ΚΡ. Ἐγὼ μὲν οὐδέν· τοῦτ’ ἔχων ἅπαντ’ ἔχω.
ΑΝ. Τί δῆτα μέλλεις; ὡς ἐμοὶ τῶν σῶν λόγων
(500) ἀρεστὸν οὐδέν, μηδ’ ἀρεσθείη ποτέ,·
οὕτω δὲ καὶ σοὶ τἄμ’ ἀφανδάνοντ’ ἔφυ.
Καίτοι πόθεν κλέος γ’ ἂν εὐκλεέστερον
κατέσχον ἢ τὸν αὐτάδελφον ἐν τάφῳ
τιθεῖσα; τούτοις τοῦτο πᾶσιν ἁνδάνειν
(505) λέγοιτ’ ἄν, εἰ μὴ γλῶσσαν ἐγκλῄσοι φόβος.
Ἀλλ’ ἡ τυραννὶς πολλά τ’ ἄλλ’ εὐδαιμονεῖ
κἄξεστιν αὐτῇ δρᾶν λέγειν θ’ ἃ βούλεται.
ΚΡ. Σὺ τοῦτο μούνη τῶνδε Καδμείων ὁρᾷς.
ΑΝ. Ὁρῶσι χοὖτοι· σοὶ δ’ ὑπίλλουσι στόμα.
(510) ΚΡ. Σὺ δ’ οὐκ ἐπαιδῇ, τῶνδε χωρὶς εἰ φρονεῖς;
ΑΝ. Οὐδὲν γὰρ αἰσχρὸν τοὺς ὁμοσπλάγχνους σέβειν.
ΚΡ. Οὔκουν ὅμαιμος χὠ καταντίον θανών;
ΑΝ. Ὅμαιμος ἐκ μιᾶς τε καὶ ταὐτοῦ πατρός.
ΚΡ. Πῶς δῆτ’ ἐκείνῳ δυσσεβῆ τιμᾷς χάριν;
(515) ΑΝ. Οὐ μαρτυρήσει ταῦθ’ ὁ κατθανὼν νέκυς.
ΚΡ. Εἴ τοί σφε τιμᾷς ἐξ ἴσου τῷ δυσσεβεῖ.
ΑΝ. Οὐ γάρ τι δοῦλος. ἀλλ’ ἀδελφὸς ὤλετο.
ΚΡ. Πορθῶν δὲ τήνδε γῆν· ὁ δ’ ἀντιστὰς ὕπερ.
ΑΝ. Ὅμως ὅ γ’ Ἅιδης τοὺς νόμους ἴσους ποθεῖ.
(520) ΚΡ. Ἀλλ’ οὐχ ὁ χρηστὸς τῷ κακῷ λαχεῖν ἴσος.
ΑΝ. Τίς οἶδεν εἰ κάτωθεν εὐαγῆ τάδε;
ΚΡ. Οὔτοι ποθ’ οὑχθρός, οὐδ’ ὅταν θάνῃ, φίλος.
ΑΝ. Οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν.
ΚΡ. Κάτω νυν ἐλθοῦσ’, εἰ φιλητέον, φίλει
(525) κείνους· ἐμοῦ δὲ ζῶντος οὐκ ἄρξει γυνή.
ΧΟ. Καὶ μὴν πρὸ πυλῶν ἥδ’ Ἰσμήνη,
φιλάδελφα κάτω δάκρυ’ εἰβομένη·
νεφέλη δ’ ὀφρύων ὕπερ αἱματόεν
ῥέθος αἰσχύνει,
(530) τέγγουσ’ εὐῶπα παρειάν.
ΚΡ. Σὺ δ’, ἣ κατ’ οἴκους ὡς ἔχιδν’ ὑφειμένη
λήθουσά μ’ ἐξέπινες, οὐδ’ ἐμάνθανον
τρέφων δύ’ ἄτα κἀπαναστάσεις θρόνων,
φέρ’, εἰπὲ δή μοι, καὶ σὺ τοῦδε τοῦ τάφου
(535) φήσεις μετασχεῖν, ἢ ’ξομῇ τὸ μὴ εἰδέναι;
ΙΣ. Δέδρακα τοὔργον, εἴπερ ἥδ’ ὁμορροθεῖ,
καὶ ξυμμετίσχω καὶ φέρω τῆς αἰτίας.
ΑΝ. Ἀλλ’ οὐκ ἐάσει τοῦτό γ’ ἡ δίκη σ’, ἐπεὶ
οὔτ’ ἠθέλησας οὔτ’ ἐγὼ ’κοινωσάμην.
(540) ΙΣ. Ἀλλ’ ἐν κακοῖς τοῖς σοῖσιν οὐκ αἰσχύνομαι
ξύμπλουν ἐμαυτὴν τοῦ πάθους ποιουμένη.
ΑΝ. Ὧν τοὔργον Ἅιδης χοἰ κάτω ξυνίστορες·
λόγοις δ’ ἐγὼ φιλοῦσαν οὐ στέργω φίλην.
ΙΣ. Μήτοι, κασιγνήτη, μ’ ἀτιμάσῃς τὸ μὴ οὐ
(545) θανεῖν τε σὺν σοὶ τὸν θανόντα θ’ ἁγνίσαι.
ΑΝ. Μή μοι θάνῃς σὺ κοινά, μηδ’ ἃ μὴ ’θιγες
ποιοῦ σεαυτῆς· ἀρκέσω θνῄσκουσ’ ἐγώ.
ΙΣ. Καὶ τίς βίος μοι σοῦ λελειμμένῃ φίλος;
ΑΝ. Κρέοντ’ ἐρώτα· τοῦδε γὰρ σὺ κηδεμών.
(550) ΙΣ. Τί ταῦτ’ ἀνιᾷς μ’ οὐδὲν ὠφελουμένη;
ΑΝ. Ἀλγοῦσα μὲν δῆτ’, εἰ γέλωτ’ ἐν σοὶ γελῶ.
ΙΣ. Τί δῆτ’ ἂν ἀλλὰ νῦν σ’ ἔτ’ ὠφελοῖμ’ ἐγώ;
ΑΝ. Σῶσον σεαυτήν· οὐ φθονῶ σ’ ὑπεκφυγεῖν.
ΙΣ. Οἴμοι τάλαινα, κἀμπλάκω τοῦ σοῦ μόρου;
(555) ΑΝ. Σὺ μὲν γὰρ εἵλου ζῆν, ἐγὼ δὲ κατθανεῖν.
ΙΣ. Ἀλλ’ οὐκ ἐπ’ ἀρρήτοις γε τοῖς ἐμοῖς λόγοις.
ΑΝ. Καλῶς σὺ μὲν τοῖς, τοῖς δ’ ἐγὼ ’δόκουν φρονεῖν.
ΙΣ. Καὶ μὴν ἴση νῷν ἐστιν ἡ ’ξαμαρτία.
ΑΝ. Θάρσει· σὺ μὲν ζῇς, ἡ δ’ ἐμὴ ψυχὴ πάλαι
(560) τέθνηκεν, ὥστε τοῖς θανοῦσιν ὠφελεῖν.
ΚΡ. Τὼ παῖδε φημὶ τώδε τὴν μὲν ἀρτίως
ἄνουν πεφάνθαι, τὴν δ’ ἀφ’ οὗ τὰ πρῶτ’ ἔφυ.
ΙΣ. Οὐ γάρ ποτ’, ὦναξ, οὐδ’ ὃς ἂν βλάστῃ μένει
νοῦς τοῖς κακῶς πράσσουσιν, ἀλλ’ ἐξίσταται.
(565) ΚΡ. Σοὶ γοῦν, ὅθ’ εἵλου σὺν κακοῖς πράσσειν κακά.
ΙΣ. Τί γὰρ μόνῃ μοι τῆσδ’ ἄτερ βιώσιμον;
ΚΡ. Ἀλλ’ ἥδε μέντοι μὴ λέγ’· οὐ γὰρ ἔστ’ ἔτι.
ΙΣ. Ἀλλὰ κτενεῖς νυμφεῖα τοῦ σαυτοῦ τέκνου;
ΚΡ. Ἀρώσιμοι γὰρ χἀτέρων εἰσὶν γύαι.
(570) ΙΣ. Οὐχ ὥς γ’ ἐκείνῳ τῇδέ τ’ ἦν ἡρμοσμένα.
ΚΡ. Κακὰς ἐγὼ γυναῖκας υἱέσι στυγῶ.
ΙΣ. Ὦ φίλταθ’ Αἵμων, ὥς σ’ ἀτιμάζει πατήρ.
ΚΡ. Ἄγαν γε λυπεῖς καὶ σὺ καὶ τὸ σὸν λέχος.
ΧΟ. Ἦ γὰρ στερήσεις τῆσδε τὸν σαυτοῦ γόνον;
(575) ΚΡ. Ἅιδης ὁ παύσων τούσδε τοὺς γάμους ἐμοί.
ΧΟ. Δεδογμέν’, ὡς ἔοικε, τήνδε κατθανεῖν.
ΚΡ. Καὶ σοί γε κἀμοί. Μὴ τριβὰς ἔτ’, ἀλλά νιν
κομίζετ’ εἴσω, δμῶες· ἐκδέτας δὲ χρὴ
γυναῖκας εἶναι τάσδε μηδ’ ἀνειμένας.
(580) Φεύγουσι γάρ τοι χοἰ θρασεῖς, ὅταν πέλας
ἤδη τὸν Ἅιδην εἰσορῶσι τοῦ βίου.
***
ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
[στ. 376–383:
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Θάμ' ακατανόητο, που εμπρός του
στέκεται στο ναι και στ' όχι ο νους μου·
πώς να πω, αφού τηνέ γνωρίζω,
πως αυτή δεν είναι η Αντιγόνη;
Ω δυστυχισμένη του δυστυχισμένου
κόρη Οιδίποδα, μα τι 'ναι;
γιατί βέβαια δε σε φέρνουνε πως να 'χης
τη βασιλικιά πατήση προσταγή,
και να σ' έπιασαν σε τέτοια τρέλλ' απάνω;]
ΦΥΛΑΚΑΣ
Αυτή 'ναι εκείνη πόκαμε την πράξη,
αυτή 'ναι που την πιάσαμε να θάφτη·
μα που 'ναι ο βασιλιάς;
ΧΟΡΟΣ
Να τον που βγαίνει
ξανά 'πό το παλάτι, και στην ώρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Τι 'ναι; και για τι πράμα ήρθα στην ώρα;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Βασιλιά μου, ποτέ κανείς δεν πρέπει
για τίποτα να ορκίζεται, γιατί άλλη
κατόπι ιδέα την πρώτη μας τη γνώμη
τη βγάζει ψεύτρα· έτσι κι εγώ εκαυχιόμουν
πως δύσκολα θα μ' έβλεπες πια μπρος σου
με κείνες τις φοβέρες σου, που πήγα
να ξεψυχήσω πριν· μα αφού καμιά άλλη
χαρά δεν είναι πιο γλυκειά από κείνη
που μήτ' ελπίζεις, μηδέ βάζει ο νους σου,
έρχομαι, μ' όλους πόκαμα τους όρκους,
μαζί μ' αυτή που πιάσαμε την κόρη
να θάφτη το νεκρό· δεν είχε κλήρο
και παρακλήρο εδώ, μα όλο δικό μου
είναι τούτο το τυχερό κι όχι άλλου.
Και τώρα, βασιλιά, πάρε την ο ίδιος
κι ανάκρινε κι εξέτασε όπως θέλεις·
όσο για μένα, δίκιο λέω πως είναι
λεύτερος πια απ' αυτά να 'χω γλυτώση.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κι αυτή που φέρνεις, πού και σε τι απάνω
την έπιασες;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Να θάφτη αυτή το πτώμα.
Τα έμαθες όλα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα καταλαβαίνεις
τι λες; Κι αυτή 'ναι η ορθή η αλήθεια;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Αφού την είδα ο ίδιος να τον θάφτη
το νεκρό που απαγόρεψες· δεν είναι
καθαρά και σταράτα όπως τα λέω;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και πώς την είδαν, πώς την πιάσανε
που το 'κανε;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Έτσι γένηκε το πράμα:
όταν γυρίσαμε έπειτα από κείνες
τις τρομερές φοβέρες σου, αφού πρώτα
σαρώσαμε καλά καλά τη σκόνη
που σκέπαζε όλο το νεκρό και τέλεια
γυμνώσαμε το πτώμα που 'χε αρχίση
να σαπίζη, καθίσαμε σε κάτι
βράχους ψηλά και που είχαμε από πίσω
τον άνεμο, έτσι που να μη μας φέρνη
τη βρωμ' απ' το νεκρό· κι ο ένας τον άλλο
κεντούσε με κακές φοβέρες να 'χη
τα μάτια του ανοιχτά, μην τύχη πάρη
στ' αψήφιστα κανείς αυτό τον κόπο.
Έτσι το πράμα πήγαινε, ως που ο ήλιος
λαμπερός ήρθε στ' ουρανού τη μέση
κι έκαψε λάβρα· μα να ξάφνου τότε
μια ρουφαλιά απ' τη γη σηκώνοντας
θεϊκό κακό, ένα σίφουνα, γιομίζει
τον κάμπο, αλύπητα σουρομαδώντας
τις φυλλωσιές των δέντρων μες στο λόγγο.
Ο ουρανός όλος φούντωσε απ' τη σκόνη,
και μεις πια με τα μάτια μας κλεισμένα
τη θεϊκιά υπομέναμε κατάρα·
μα όταν μετά καιρό λούφαξε τέλος,
φάνηκε η κόρη εκεί. Βάζει τους θρήνους
σαν το πικρό πουλί τις στριγγιές κλάψες
που την άδεια φωλιά του ορφανεμένη
θα βρη από τα μικρά του· έτσι και τούτη
σαν είδε το νεκρό ξεγυμνωμένο,
να σκούζη αρχίζει και να καταριέται
μ' άγριες κατάρες κείνους που το κάμαν·
και φέρνει μες στα χέρια της αμέσως
χώμα στεγνό και μ' ένα ροδοκάνι
από κρουστό χαλκό χύνει από πάνω
στο νεκρό τρίσπονδες χοές· μα ευτύς
κι εμείς μόλις την είδαμε όλοι ορμούμε
μαζί και την αρπάζουμε, χωρίς
καθόλου αυτή να δείξη ταραγμένη,
και για ό,τι έκαμε πριν και για αυτά τώρα
την ξετάζαμε· αυτή τίποτ' απ' όλα
δεν αρνιόντανε, πράμα που για μένα
μου 'φερνε και χαρά μαζί και θλίψη·
γιατ' άλλο πιο γλυκό δεν είναι, ή νάχης
γλυτώση ο ίδιος, μα είναι πάλι πόνος
τους φίλους να οδηγάς στη συφορά τους·
μα όπως και να 'χη, τίποτα δε βάζω
μπρος στη δικιά μου εγώ τη σωτηρία.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσύ, σε σένα λέγω, που μας σκύβεις
το κεφάλι στη γης, ομολογείς
ή αρνείσαι πως δεν το 'χεις εσύ κάμη;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Και ομολογώ και διόλου δεν αρνούμαι
πως δεν το 'καμα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσύ μπορείς να παίρνης
τώρα τα πόδια σου απ' εδώ, όπου θέλεις,
λεύτερος απ' την κάθε πια υποψία.
Λέγ' εσύ τώρα, κι όχι πολλά λόγια
μα σύντομα· ήξερες το κήρυγμα
που πρόσταζε μην κάμη αυτό κανένας;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Το ήξερα, πώς να μη; Γνωστό ηταν σ' όλους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και τόλμησες λοιπόν να παραβής
αυτό το νόμο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ναι, γιατί δεν ήταν
ο Δίας, που μου τα 'χε αυτά κηρύξη,
ούτε η συγκάτοικη με τους θεούς
του Κάτω κόσμου, η Δίκη, αυτούς τους νόμους
μες στους ανθρώπους όρισαν· και μήτε
πίστευα τόση δύναμη πως νάχουν
τα δικά σου κηρύγματα, ώστ' ενώ είσαι
θνητός να μπορής των θεών τους νόμους
τους άγραφτους κι ασάλευτους να βιάζης·
γιατί όχι σήμερα και χτες, μα αιώνια
ζουν αυτοί, και κανείς δεν το γνωρίζει
από πότε φανήκανε· κι εγώ
ποτέ δε θα μπορούσα να τρομάξω
θέλημ' ανθρώπου κανενός και δώσω
στους θεούς δίκη, παραβαίνοντάς τους·
πως θα πεθάνω το 'ξερα· πώς όχι;
και δίχως τα κηρύγματά σου εσένα·
κι αν θα πεθάνω πριν της ώρας μου,
κέρδος εγώ το λέω αυτό, γιατ' όποιος
ζη μες σε τόση όση εγώ δυστυχία,
πώς να μην του είναι ο θάνατός του κέρδος ;
έτσι κι εγώ τίποτα δεν τον έχω
τον πόνο του θανάτου αυτού· μα αν ήταν
και το ανεχόμουν άταφος να μείνη
της μητέρας μου ο γυιός στο θάνατό του,
αυτό θα μου ήταν πόνος· γι' αυτά τ' άλλα
καθόλου δεν πονώ· κι αν τώρα εσύ
για άμυαλη με περνάς γι' αυτά που κάνω,
ο άμυαλος ίσως γι' άμυαλη με παίρνει.
ΧΟΡΟΣ
Δείχνει τ' ωμό το φυσικό της κόρης
πως είναι από πατέρα ωμό· δεν ξέρει
να γέρνη μες στις δυστυχίες κεφάλι.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα ξέρε πως οι πιο σκληρές οι γνώμες
αυτές είναι που πιότερο και πέφτουν,
κι όσο γερό το σίδερο και να 'ναι
όταν στην πύρα της φωτιάς σκληρύνη,
τότε θα δης πώς σπάνει και ραγίζει·
και τ' άλογα τα πιο βαρβάτα, ξέρω,
ένα μικρό χαλινάρι τα σιάζει·
γιατί δεν πάει να μεγαλοφέρνη
όταν είναι κανείς δούλος των άλλων.
Κι αυτή ήξερε το θράσος της να δείξη
και τότε που τους νόμους μας πατούσε,
και δεύτερο αυτό θράσος της, αφού έχει
κάμη την πράξη και να την καυχιέται
και να γελά με το κατόρθωμά της.
Δεν είμαι εγώ, αυτή 'ναι τώρα ο άντρας,
αν ατιμώρητα έτσι την κρατήση
την εξουσία αυτή· μ' ας πάη να 'ναι
παιδί της αδερφής μου, ας πάη να 'ναι
η πιο στενή από αίμα συγγενής μου
μες σ' όλους που τον ίδιο Εφέστιο Δία
λατρεύομε, μα αυτή και η αδερφή της
δε θα γλυτώσουν απ' τον πιο κακό
το θάνατο· γιατί το ίδιο και κείνην
κατηγορώ, πως είχε μελετήση
την ταφή του νεκρού. Φωνάξετέ την
ευτύς εδώ· την είδα τώρα μέσα
πόκανε σαν τρελλή κι αλλοπαρμένη·
γιατ' η ψυχή εκεινών που σχεδιάζουν
στα σκοτεινά μιαν όχι καλή πράξη,
προδίνεται συχνά και πριν την κάμουν·
μα όχι πιο λίγο εχτρεύομαι όταν ένας
ζητά, σαν θα πιαστή στο κακό επάνω,
με ωραία να το στολίζη έπειτα λόγια.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκότωσέ με λοιπόν, θες τίποτ' άλλο;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εγώ; μα τίποτα· έχω αυτό, όλα τα 'χω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τι αργείς λοιπόν; γιατί καμιά δε βρίσκω
στα λόγια σου ευχαρίστηση, μήτε είθε
να βρω ποτέ μου εγώ· το ίδιο και σένα
ευχάριστες οι πράξεις μου δε σου είναι.
Αν και από πού θε να 'χα πιο μεγάλη
δόξα αποχτήση, παρά θάβοντας
τον ίδιο μου αδερφό; Θα ομολογούσαν
κι όλοι αυτοί εδώ πως μ' επιδοκιμάζουν,
αν φόβος δεν τους έκλεινε τη γλώσσα·
μα οι βασιλείες, εχτός από άλλα τόσα
πόχουν να χαίρουνται αγαθά, μπορούνε
να λένε και να κάνουν ό,τι θέλουν.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτό εσύ μόνη απ' όλους αυτούς βλέπεις.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Βλέπουν κι αυτοί· μα εμπρός σου κλειούν τη γλώσσα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και δεν ντρέπεσαι εσύ χωριστή να 'χης
γνώμη απ' αυτούς;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Όχι, ντροπή δεν το 'χω
να τιμώ αυτούς που είμαστε απ' το ίδιο σπλάχνο.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και απ' το ίδιο σπλάχνο δεν ήταν και κείνος
πόπεσε πολεμώντας μπρος στον άλλο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Απ' το ίδιο, από μια μάννα και πατέρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πώς λοιπόν πρόσφερες τιμές οπού είναι
ασέβεια για κείνον;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τέτοιο πράμα
δε θα το μαρτυρήση ο πεθαμένος.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αφού όμοια τον τιμάς με τον ανόσιο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκοτώθηκε όχι σκλάβος, μα αδερφός του.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κουρσεύοντας τη χώρα του, ενώ εκείνος
υπερασπίζοντάς την.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Όμως ο Άδης
ίσους για όλους ποθεί τους νόμους που έχει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα όμοιος με τον καλό ο κακός δεν είναι
για να 'χουν ίσο κλήρο.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ποιος ξέρει
αν έχουν αυτά πέραση εκεί κάτω.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ποτέ μου εχθρός δε θενά γίνη φίλος
ούτε κι αφού πεθάνη.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Εγώ δεν είμαι
για να μοιράζωμαι έχθρες, αλλ' αγάπη.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Σαν πας λοιπόν κάτω απ' τη γη, αφού πρέπει
και καλά ν' αγαπάς, αγάπα εκείνους
που 'ναι εκεί κάτω· μα όσο εγώ θε να 'μαι
στη ζωή, γυναίκα δε θα εξουσιάση.
ΧΟΡΟΣ
Αλλά να, στις πύλες μπρος η Ισμήνη
χύνοντας φιλάδερφο απ' τα μάτια δάκρυ,
ένα σύννεφο στα φρύδια της απάνω
το αναμμένο πρόσωπό της παραλλάζει
βρέχοντας τα ωραία τα μάγουλά της.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και συ, που στο παλάτι, σμουλωγμένη
σαν οχιά μου 'πινες κρυφά το αίμα,
ουδ' ήξερα πως θρέφω δυο κατάρες
και των θρόνων μου αναποδογυρίστρες,
έλα εδώ πε μας, θενά ομολογήσης
πως έλαβες και συ στην ταφή μέρος,
ή θα ορκιστής πως τίποτα δεν ξέρεις;
ΙΣΜΗΝΗ
Ναι, το 'καμα, αν τ' ομολογή κι αυτή,
κι απάνω μου την ίδια ευθύνη παίρνω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μα αυτό δε θα σου το επιτρέψη η Δίκη,
γιατί ούτε συ το θέλησες, μα κι ούτε
βοηθό μου εγώ σε πήρα.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα σ' αυτές σου
τις φουρτούνες δεν ντρέπομαι να κάμω
της συφοράς μαζί σου το ταξίδι.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ποιοι κάμανε την πράξη, αυτό το ξέρουν
ο Άδης κι οι κάτω εκεί· και γώ δε στρέγω
μια φίλη π' αγαπά με λόγια μόνο.
ΙΣΜΗΝΗ
Μη μ' αρνηστής καν την τιμή, αδερφή μου,
μαζί σου ν' αποθάνω και ξοφλήσω
το χρέος μου στο νεκρό.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Δεν έχω ανάγκη
να πεθάνης με μένα και μη θέλης
δικά σου όσα δεν άγγιξες να κάνης·
φτάνει ο δικός μου ο θάνατος.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα ποια
θα 'χη η ζωή μου χάρη, αν θα σε χάσω;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τον Κρέοντα ρώτα, γιατί αυτού μονάχα
την έγνοια έχεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα γιατί θέλεις έτσι
να με πικραίνης, δίχως όφελός σου;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Με πόνο μου γελώ, αν γελώ με σένα.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα τουλάχιστο τώρα τι μπορούσα
να σ' ωφελήσω;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σωσ' τον εαυτό σου·
δε σε ζηλεύω να γλυτώσης.
ΙΣΜΗΝΗ
Ώιμε
της άμοιρης, και να μη μεραστούμε
την ίδια τύχη;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Γιατί διάλεξες
εσύ να ζήσης, κι εγώ να πεθάνω.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα όχι και δίχως να σου πω τους λόγους
που είχα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Εσύ νόμιζες πως είχες
δίκιο μ' αυτούς, κι εγώ με τους δικούς μου.
ΙΣΜΗΝΗ
Κι όμως είναι το φταίξιμό μας ίσο.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Έννοια σου, εσύ 'σαι ζωντανή, μα εμένα
από καιρό η ψυχή μου έχει πεθάνη,
για να κάμη το χρέος της στους νεκρούς μας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Οι κόρες λέω αυτές, η μια των τώρα
μας φανερώνεται τρελή, και η άλλη
αφού πρωτογεννήθηκε.
ΙΣΜΗΝΗ
Γιατί
μήτ' ο νους, βασιλιά, πόχει κανένας,
του μένει, αν του έρθουν συφορές, μα φεύγει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσένα σου έφυγε, όταν διάλεξες
να σμίξης με κακούς για κακές πράξεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Μόνη χωρίς αυτήν και πώς να ζήσω;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτή ― ούτε να τη λες, πια δεν υπάρχει.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα του γυιού σου τη νύφη θα σκοτώσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βρίσκουνται κι άλλα για σπορά χωράφια.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα έτσι δεν τα 'χαν ταιριασμένα οι δυο τους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αποστρέφομαι εγώ κακές γυναίκες
για τα παιδιά μου.
ΙΣΜΗΝΗ
Αίμον' αγαπημένε,
τι προσβολή ο πατέρας σου σου κάνει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Με παρασκάς και συ κι αυτός σου ο γάμος.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια θέλεις να του την στερήσης
αυτήν του γυιου σου;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ο Άδης είν' εκείνος,
που θα βάλη σ' αυτούς τους γάμους τέλος.
ΧΟΡΟΣ
Ωστ' έχεις φαίνεται αποφασισμένο
το θάνατό της.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και με τη δική σας
μαζί την ψήφο. Μα ας τελειώνωμε, έλα,
πάρτε τις, δούλοι, μέσα κι από τώρα
πρέπει δεμένες κι όχι απολυμένες
να 'ναι αυτές οι γυναίκες– γιατί μ' όλο
το θράσος του κανείς, σα δη το Χάρο
να στέκεται κοντά, ζητά να φύγη.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
[στ. 376–383:
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Θάμ' ακατανόητο, που εμπρός του
στέκεται στο ναι και στ' όχι ο νους μου·
πώς να πω, αφού τηνέ γνωρίζω,
πως αυτή δεν είναι η Αντιγόνη;
Ω δυστυχισμένη του δυστυχισμένου
κόρη Οιδίποδα, μα τι 'ναι;
γιατί βέβαια δε σε φέρνουνε πως να 'χης
τη βασιλικιά πατήση προσταγή,
και να σ' έπιασαν σε τέτοια τρέλλ' απάνω;]
ΦΥΛΑΚΑΣ
Αυτή 'ναι εκείνη πόκαμε την πράξη,
αυτή 'ναι που την πιάσαμε να θάφτη·
μα που 'ναι ο βασιλιάς;
ΧΟΡΟΣ
Να τον που βγαίνει
ξανά 'πό το παλάτι, και στην ώρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Τι 'ναι; και για τι πράμα ήρθα στην ώρα;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Βασιλιά μου, ποτέ κανείς δεν πρέπει
για τίποτα να ορκίζεται, γιατί άλλη
κατόπι ιδέα την πρώτη μας τη γνώμη
τη βγάζει ψεύτρα· έτσι κι εγώ εκαυχιόμουν
πως δύσκολα θα μ' έβλεπες πια μπρος σου
με κείνες τις φοβέρες σου, που πήγα
να ξεψυχήσω πριν· μα αφού καμιά άλλη
χαρά δεν είναι πιο γλυκειά από κείνη
που μήτ' ελπίζεις, μηδέ βάζει ο νους σου,
έρχομαι, μ' όλους πόκαμα τους όρκους,
μαζί μ' αυτή που πιάσαμε την κόρη
να θάφτη το νεκρό· δεν είχε κλήρο
και παρακλήρο εδώ, μα όλο δικό μου
είναι τούτο το τυχερό κι όχι άλλου.
Και τώρα, βασιλιά, πάρε την ο ίδιος
κι ανάκρινε κι εξέτασε όπως θέλεις·
όσο για μένα, δίκιο λέω πως είναι
λεύτερος πια απ' αυτά να 'χω γλυτώση.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κι αυτή που φέρνεις, πού και σε τι απάνω
την έπιασες;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Να θάφτη αυτή το πτώμα.
Τα έμαθες όλα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα καταλαβαίνεις
τι λες; Κι αυτή 'ναι η ορθή η αλήθεια;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Αφού την είδα ο ίδιος να τον θάφτη
το νεκρό που απαγόρεψες· δεν είναι
καθαρά και σταράτα όπως τα λέω;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και πώς την είδαν, πώς την πιάσανε
που το 'κανε;
ΦΥΛΑΚΑΣ
Έτσι γένηκε το πράμα:
όταν γυρίσαμε έπειτα από κείνες
τις τρομερές φοβέρες σου, αφού πρώτα
σαρώσαμε καλά καλά τη σκόνη
που σκέπαζε όλο το νεκρό και τέλεια
γυμνώσαμε το πτώμα που 'χε αρχίση
να σαπίζη, καθίσαμε σε κάτι
βράχους ψηλά και που είχαμε από πίσω
τον άνεμο, έτσι που να μη μας φέρνη
τη βρωμ' απ' το νεκρό· κι ο ένας τον άλλο
κεντούσε με κακές φοβέρες να 'χη
τα μάτια του ανοιχτά, μην τύχη πάρη
στ' αψήφιστα κανείς αυτό τον κόπο.
Έτσι το πράμα πήγαινε, ως που ο ήλιος
λαμπερός ήρθε στ' ουρανού τη μέση
κι έκαψε λάβρα· μα να ξάφνου τότε
μια ρουφαλιά απ' τη γη σηκώνοντας
θεϊκό κακό, ένα σίφουνα, γιομίζει
τον κάμπο, αλύπητα σουρομαδώντας
τις φυλλωσιές των δέντρων μες στο λόγγο.
Ο ουρανός όλος φούντωσε απ' τη σκόνη,
και μεις πια με τα μάτια μας κλεισμένα
τη θεϊκιά υπομέναμε κατάρα·
μα όταν μετά καιρό λούφαξε τέλος,
φάνηκε η κόρη εκεί. Βάζει τους θρήνους
σαν το πικρό πουλί τις στριγγιές κλάψες
που την άδεια φωλιά του ορφανεμένη
θα βρη από τα μικρά του· έτσι και τούτη
σαν είδε το νεκρό ξεγυμνωμένο,
να σκούζη αρχίζει και να καταριέται
μ' άγριες κατάρες κείνους που το κάμαν·
και φέρνει μες στα χέρια της αμέσως
χώμα στεγνό και μ' ένα ροδοκάνι
από κρουστό χαλκό χύνει από πάνω
στο νεκρό τρίσπονδες χοές· μα ευτύς
κι εμείς μόλις την είδαμε όλοι ορμούμε
μαζί και την αρπάζουμε, χωρίς
καθόλου αυτή να δείξη ταραγμένη,
και για ό,τι έκαμε πριν και για αυτά τώρα
την ξετάζαμε· αυτή τίποτ' απ' όλα
δεν αρνιόντανε, πράμα που για μένα
μου 'φερνε και χαρά μαζί και θλίψη·
γιατ' άλλο πιο γλυκό δεν είναι, ή νάχης
γλυτώση ο ίδιος, μα είναι πάλι πόνος
τους φίλους να οδηγάς στη συφορά τους·
μα όπως και να 'χη, τίποτα δε βάζω
μπρος στη δικιά μου εγώ τη σωτηρία.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσύ, σε σένα λέγω, που μας σκύβεις
το κεφάλι στη γης, ομολογείς
ή αρνείσαι πως δεν το 'χεις εσύ κάμη;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Και ομολογώ και διόλου δεν αρνούμαι
πως δεν το 'καμα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσύ μπορείς να παίρνης
τώρα τα πόδια σου απ' εδώ, όπου θέλεις,
λεύτερος απ' την κάθε πια υποψία.
Λέγ' εσύ τώρα, κι όχι πολλά λόγια
μα σύντομα· ήξερες το κήρυγμα
που πρόσταζε μην κάμη αυτό κανένας;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Το ήξερα, πώς να μη; Γνωστό ηταν σ' όλους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και τόλμησες λοιπόν να παραβής
αυτό το νόμο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ναι, γιατί δεν ήταν
ο Δίας, που μου τα 'χε αυτά κηρύξη,
ούτε η συγκάτοικη με τους θεούς
του Κάτω κόσμου, η Δίκη, αυτούς τους νόμους
μες στους ανθρώπους όρισαν· και μήτε
πίστευα τόση δύναμη πως νάχουν
τα δικά σου κηρύγματα, ώστ' ενώ είσαι
θνητός να μπορής των θεών τους νόμους
τους άγραφτους κι ασάλευτους να βιάζης·
γιατί όχι σήμερα και χτες, μα αιώνια
ζουν αυτοί, και κανείς δεν το γνωρίζει
από πότε φανήκανε· κι εγώ
ποτέ δε θα μπορούσα να τρομάξω
θέλημ' ανθρώπου κανενός και δώσω
στους θεούς δίκη, παραβαίνοντάς τους·
πως θα πεθάνω το 'ξερα· πώς όχι;
και δίχως τα κηρύγματά σου εσένα·
κι αν θα πεθάνω πριν της ώρας μου,
κέρδος εγώ το λέω αυτό, γιατ' όποιος
ζη μες σε τόση όση εγώ δυστυχία,
πώς να μην του είναι ο θάνατός του κέρδος ;
έτσι κι εγώ τίποτα δεν τον έχω
τον πόνο του θανάτου αυτού· μα αν ήταν
και το ανεχόμουν άταφος να μείνη
της μητέρας μου ο γυιός στο θάνατό του,
αυτό θα μου ήταν πόνος· γι' αυτά τ' άλλα
καθόλου δεν πονώ· κι αν τώρα εσύ
για άμυαλη με περνάς γι' αυτά που κάνω,
ο άμυαλος ίσως γι' άμυαλη με παίρνει.
ΧΟΡΟΣ
Δείχνει τ' ωμό το φυσικό της κόρης
πως είναι από πατέρα ωμό· δεν ξέρει
να γέρνη μες στις δυστυχίες κεφάλι.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα ξέρε πως οι πιο σκληρές οι γνώμες
αυτές είναι που πιότερο και πέφτουν,
κι όσο γερό το σίδερο και να 'ναι
όταν στην πύρα της φωτιάς σκληρύνη,
τότε θα δης πώς σπάνει και ραγίζει·
και τ' άλογα τα πιο βαρβάτα, ξέρω,
ένα μικρό χαλινάρι τα σιάζει·
γιατί δεν πάει να μεγαλοφέρνη
όταν είναι κανείς δούλος των άλλων.
Κι αυτή ήξερε το θράσος της να δείξη
και τότε που τους νόμους μας πατούσε,
και δεύτερο αυτό θράσος της, αφού έχει
κάμη την πράξη και να την καυχιέται
και να γελά με το κατόρθωμά της.
Δεν είμαι εγώ, αυτή 'ναι τώρα ο άντρας,
αν ατιμώρητα έτσι την κρατήση
την εξουσία αυτή· μ' ας πάη να 'ναι
παιδί της αδερφής μου, ας πάη να 'ναι
η πιο στενή από αίμα συγγενής μου
μες σ' όλους που τον ίδιο Εφέστιο Δία
λατρεύομε, μα αυτή και η αδερφή της
δε θα γλυτώσουν απ' τον πιο κακό
το θάνατο· γιατί το ίδιο και κείνην
κατηγορώ, πως είχε μελετήση
την ταφή του νεκρού. Φωνάξετέ την
ευτύς εδώ· την είδα τώρα μέσα
πόκανε σαν τρελλή κι αλλοπαρμένη·
γιατ' η ψυχή εκεινών που σχεδιάζουν
στα σκοτεινά μιαν όχι καλή πράξη,
προδίνεται συχνά και πριν την κάμουν·
μα όχι πιο λίγο εχτρεύομαι όταν ένας
ζητά, σαν θα πιαστή στο κακό επάνω,
με ωραία να το στολίζη έπειτα λόγια.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκότωσέ με λοιπόν, θες τίποτ' άλλο;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εγώ; μα τίποτα· έχω αυτό, όλα τα 'χω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τι αργείς λοιπόν; γιατί καμιά δε βρίσκω
στα λόγια σου ευχαρίστηση, μήτε είθε
να βρω ποτέ μου εγώ· το ίδιο και σένα
ευχάριστες οι πράξεις μου δε σου είναι.
Αν και από πού θε να 'χα πιο μεγάλη
δόξα αποχτήση, παρά θάβοντας
τον ίδιο μου αδερφό; Θα ομολογούσαν
κι όλοι αυτοί εδώ πως μ' επιδοκιμάζουν,
αν φόβος δεν τους έκλεινε τη γλώσσα·
μα οι βασιλείες, εχτός από άλλα τόσα
πόχουν να χαίρουνται αγαθά, μπορούνε
να λένε και να κάνουν ό,τι θέλουν.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτό εσύ μόνη απ' όλους αυτούς βλέπεις.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Βλέπουν κι αυτοί· μα εμπρός σου κλειούν τη γλώσσα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και δεν ντρέπεσαι εσύ χωριστή να 'χης
γνώμη απ' αυτούς;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Όχι, ντροπή δεν το 'χω
να τιμώ αυτούς που είμαστε απ' το ίδιο σπλάχνο.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και απ' το ίδιο σπλάχνο δεν ήταν και κείνος
πόπεσε πολεμώντας μπρος στον άλλο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Απ' το ίδιο, από μια μάννα και πατέρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πώς λοιπόν πρόσφερες τιμές οπού είναι
ασέβεια για κείνον;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τέτοιο πράμα
δε θα το μαρτυρήση ο πεθαμένος.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αφού όμοια τον τιμάς με τον ανόσιο;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκοτώθηκε όχι σκλάβος, μα αδερφός του.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κουρσεύοντας τη χώρα του, ενώ εκείνος
υπερασπίζοντάς την.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Όμως ο Άδης
ίσους για όλους ποθεί τους νόμους που έχει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα όμοιος με τον καλό ο κακός δεν είναι
για να 'χουν ίσο κλήρο.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ποιος ξέρει
αν έχουν αυτά πέραση εκεί κάτω.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ποτέ μου εχθρός δε θενά γίνη φίλος
ούτε κι αφού πεθάνη.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Εγώ δεν είμαι
για να μοιράζωμαι έχθρες, αλλ' αγάπη.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Σαν πας λοιπόν κάτω απ' τη γη, αφού πρέπει
και καλά ν' αγαπάς, αγάπα εκείνους
που 'ναι εκεί κάτω· μα όσο εγώ θε να 'μαι
στη ζωή, γυναίκα δε θα εξουσιάση.
ΧΟΡΟΣ
Αλλά να, στις πύλες μπρος η Ισμήνη
χύνοντας φιλάδερφο απ' τα μάτια δάκρυ,
ένα σύννεφο στα φρύδια της απάνω
το αναμμένο πρόσωπό της παραλλάζει
βρέχοντας τα ωραία τα μάγουλά της.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και συ, που στο παλάτι, σμουλωγμένη
σαν οχιά μου 'πινες κρυφά το αίμα,
ουδ' ήξερα πως θρέφω δυο κατάρες
και των θρόνων μου αναποδογυρίστρες,
έλα εδώ πε μας, θενά ομολογήσης
πως έλαβες και συ στην ταφή μέρος,
ή θα ορκιστής πως τίποτα δεν ξέρεις;
ΙΣΜΗΝΗ
Ναι, το 'καμα, αν τ' ομολογή κι αυτή,
κι απάνω μου την ίδια ευθύνη παίρνω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μα αυτό δε θα σου το επιτρέψη η Δίκη,
γιατί ούτε συ το θέλησες, μα κι ούτε
βοηθό μου εγώ σε πήρα.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα σ' αυτές σου
τις φουρτούνες δεν ντρέπομαι να κάμω
της συφοράς μαζί σου το ταξίδι.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ποιοι κάμανε την πράξη, αυτό το ξέρουν
ο Άδης κι οι κάτω εκεί· και γώ δε στρέγω
μια φίλη π' αγαπά με λόγια μόνο.
ΙΣΜΗΝΗ
Μη μ' αρνηστής καν την τιμή, αδερφή μου,
μαζί σου ν' αποθάνω και ξοφλήσω
το χρέος μου στο νεκρό.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Δεν έχω ανάγκη
να πεθάνης με μένα και μη θέλης
δικά σου όσα δεν άγγιξες να κάνης·
φτάνει ο δικός μου ο θάνατος.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα ποια
θα 'χη η ζωή μου χάρη, αν θα σε χάσω;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τον Κρέοντα ρώτα, γιατί αυτού μονάχα
την έγνοια έχεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα γιατί θέλεις έτσι
να με πικραίνης, δίχως όφελός σου;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Με πόνο μου γελώ, αν γελώ με σένα.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα τουλάχιστο τώρα τι μπορούσα
να σ' ωφελήσω;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σωσ' τον εαυτό σου·
δε σε ζηλεύω να γλυτώσης.
ΙΣΜΗΝΗ
Ώιμε
της άμοιρης, και να μη μεραστούμε
την ίδια τύχη;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Γιατί διάλεξες
εσύ να ζήσης, κι εγώ να πεθάνω.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα όχι και δίχως να σου πω τους λόγους
που είχα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Εσύ νόμιζες πως είχες
δίκιο μ' αυτούς, κι εγώ με τους δικούς μου.
ΙΣΜΗΝΗ
Κι όμως είναι το φταίξιμό μας ίσο.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Έννοια σου, εσύ 'σαι ζωντανή, μα εμένα
από καιρό η ψυχή μου έχει πεθάνη,
για να κάμη το χρέος της στους νεκρούς μας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Οι κόρες λέω αυτές, η μια των τώρα
μας φανερώνεται τρελή, και η άλλη
αφού πρωτογεννήθηκε.
ΙΣΜΗΝΗ
Γιατί
μήτ' ο νους, βασιλιά, πόχει κανένας,
του μένει, αν του έρθουν συφορές, μα φεύγει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσένα σου έφυγε, όταν διάλεξες
να σμίξης με κακούς για κακές πράξεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Μόνη χωρίς αυτήν και πώς να ζήσω;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτή ― ούτε να τη λες, πια δεν υπάρχει.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα του γυιού σου τη νύφη θα σκοτώσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βρίσκουνται κι άλλα για σπορά χωράφια.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα έτσι δεν τα 'χαν ταιριασμένα οι δυο τους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αποστρέφομαι εγώ κακές γυναίκες
για τα παιδιά μου.
ΙΣΜΗΝΗ
Αίμον' αγαπημένε,
τι προσβολή ο πατέρας σου σου κάνει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Με παρασκάς και συ κι αυτός σου ο γάμος.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια θέλεις να του την στερήσης
αυτήν του γυιου σου;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ο Άδης είν' εκείνος,
που θα βάλη σ' αυτούς τους γάμους τέλος.
ΧΟΡΟΣ
Ωστ' έχεις φαίνεται αποφασισμένο
το θάνατό της.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και με τη δική σας
μαζί την ψήφο. Μα ας τελειώνωμε, έλα,
πάρτε τις, δούλοι, μέσα κι από τώρα
πρέπει δεμένες κι όχι απολυμένες
να 'ναι αυτές οι γυναίκες– γιατί μ' όλο
το θράσος του κανείς, σα δη το Χάρο
να στέκεται κοντά, ζητά να φύγη.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου