Στην Μυθολογία Κθούλου, ο Μεγάλος Παλαιός ο Νυαρλαθοτέπ, το Έρπον Χάος, είναι μια «προέκταση» του Αζαθόθ, είναι ο θεός που εμφανίζεται με ανθρώπινη μορφή και ο μοναδικός με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να έχει μια άμεση επαφή. Στο διήγημα «Η Σκιά στο Κωδωνοστάσι» του Ρόμπερτ Μπλακ ο πυρηνικός επιστήμονας δρ Ντέξτερ έχει καταληφθεί από τον Παλαιό Νυαρλαθοτέπ.
Αλλά ποιος διαβάζει Λάβγκραφτ και ποιος καταλαβαίνει αυτά που διαβάζει!
Ηχώ Από την Cthulhu’s Crypt
Γράφω αυτό το άρθρο στις 20 Αυγούστου, στα γενέθλια του Lovecraft, αν και μπορεί να έχουν περάσει μερικοί περίεργοι αιώνες όταν θα το διαβάσετε. Εν πάση περιπτώσει, κάτι μου συνέβη τις πρώτες πρωινές ώρες, σκεφτόμουν πως τα μοτίβα και οι μύθοι του Λάβκραφτ έχουν διαποτίσει τόσο πολύ την σύγχρονη φαντασία του υπερφυσικού τρόμου που η ουρά τους έφτασε να κουνήσει το Tindalos Hound. Ο εισβολέας έχει καταβροχθίσει τον οικοδεσπότη. Εν ολίγοις, η μυθοπλασία «Lovecraft» βρίσκεται σε εντυπωσιακή απόσταση από το να γίνει ένας σύγχρονος υπερφυσικός τρόμος. Το είδος, του υπερφυσικού τρόμου, δεν είναι πια υποείδος. Όχι πια, δεν είναι απλώς μια «λογοτεχνική λατρεία», όπως την ονόμασε ο Έντμουντ Γουίλσον, αλλά το ίδιο το κυρίαρχο ρεύμα του υπερφυσικού τρόμου.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η λογοτεχνία του Lovecraft έχει κυριαρχήσει στο πεδίο του τρόμου, αλλά ότι παράγονται περισσότερα έργα από οποιοδήποτε άλλο είδος, ας πούμε από την μυθοπλασία για βαμπίρ. Μάλλον, νομίζω ότι τα κύρια στοιχεία της λογοτεχνίας του Λάβκραφτ έχουν γίνει συμβάσεις του λογοτεχνικού τρόμου στο σύνολό του. Όταν διαβάζεις τον Laird Barron, τον Tom Ligotti, κ.λ.π., κ.λ.π., δεν μπορείς να μην αναγνωρίσεις στοιχεία που θεωρούσαμε μοναδικά Lovecraftian, αλλά που έχουν ψηθεί με τον τρόπο μιας προϋποθέσεως, όχι τόσο ως «κοινός κόσμος» ως κοινή κοσμοθεωρία. Οι Μεγάλοι Παλιοί του Lovecraft έχουν γίνει κάπως σαν τον Σατανά της θρησκευτικής φαντασίας τρόμου, κι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του τρόμου καθεαυτού.
Εν μέρει αυτή η διαδικασία είναι το αποτέλεσμα της γραφής που κάμπτει το είδος, όπως αυτή του Cody Goodfellow, στο μυθιστόρημά του ορόσημο Radiant Dawn / Ravenous Dusk (ακόμα περιμένω ένα sequel, Rampaging Doom), μια τέλεια ανάμειξη του Cthulhu’s Mythos με το techno-thriller και κατασκοπεία (μεταξύ άλλων), στην οποία είναι ενεργά πολλά στοιχεία του Lovecraft. Ο Lovecraft, ή η βαθιά Lovecraftian επιρροή, γίνεται βασικό συστατικό της συνταγής, όχι πια το στολίδι της νύφης και του γαμπρού (Asenath και Edward) στην κορυφή της τούρτας.
Ο Κόλιν Γουίλσον το είχε ήδη κάνει στα The Mind Parasites και The Philosopher’s Stone (που, παρεμπιπτόντως, κάθεται, ο βράχος, όχι το βιβλίο, στον μανδύα της μελέτης μου, δίπλα σε μια φιγούρα δράσης του Eradicator Superman και ένα άγαλμα του Σίβα…)
Όπως είπε ο Fritz Leiber, ο Lovecraft έκανε μια επανάσταση του λογοτεχνικού, υπερφυσικού τρόμου, ισάξια με του Κοπέρνικου (όπως έλεγε ο μέντορας μου Robert F. Streetman, «Άλλη μια;»), κάνοντας την επιστήμη το επίκεντρο κι όχι το υπερφυσικό. Ο HPL έκανε μια δεύτερη επανάσταση, μια τεκτονική αλλαγή, προκαλώντας το είδος του τρόμου να αφομοιώνει τόσο μεγάλο μέρος του οράματος και των ιδεών του που δεν είναι πλέον δείκτες του υποείδους του Lovecraft. Δεν θεωρούμε πλέον την μυθοπλασία για βρικόλακες ως «Bram Stokerism» ακόμα κι αν ήταν αυτός που ξεκίνησε την μπάλα. Τα κείμενα Lovecraft αποτελούν πλέον μέρος του υπερφυσικού τρόμου καθεαυτού.
Ο Wilum στην γραμμή
Πιστεύω ότι ο Wilum Hopfrog Pugmire, ο Oscar Wilde της εποχής μας, είναι σήμερα η πιο σεβαστή και αγαπημένη φιγούρα στο κίνημα του Lovecraftian. Και του αξίζει. Είναι ένας γνήσιος «χαρακτήρας» και αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση εκτός θέματος.
Στο συναρπαστικό βιβλίο του “The Philosophy of Horror”, ο Noel Carroll εξηγεί, αρκετά πειστικά κατά την γνώμη μου, ότι το μυστικό του τρόμου είναι αυτό που ο μεγάλος ανθρωπολόγος Victor Turner αποκαλεί «περιορισμό». Μελέτησε τελετουργίες μετάβασης από το ένα στάδιο της ζωής στο άλλο, ένα πεδίο που πρωτοστάτησε ο Arnold van Gennep. Τα μυστήρια του Ρωμαιοκαθολικισμού σηματοδοτούν τις περισσότερες μεταβάσεις (και επομένως μεταμορφώσεις) μέσω των οποίων οι άνθρωποι προχωρούν σε όλους τους πολιτισμούς και σε όλη την ιστορία: γέννηση, εφηβεία, επαγγελματική χειροτονία, γάμος, συνταξιοδότηση και θάνατος. Κάθε στάδιο είναι ουσιαστικά μια νέα ζωή, η είσοδος σε αυτό μια αναγέννηση.
Το μεγαλύτερο από αυτά είναι η ιεροτελεστία της εφηβείας. Σε αυτό, ο νέος ενήλικας μυείται στα μυστικά του σεξ, του θανάτου και του ιερού. Ο Τέρνερ ήθελε να μάθει γιατί τέτοια τελετουργικά συνδέονταν με σύμβολα, μάσκες κ.λ.π., που συνδύαζαν χαρακτηριστικά εκ διαμέτρου αντίθετων πλασμάτων: χίμαιρες, σαν πόλους τοτέμ. Τι σχέση έχει ένας τέτοιος ανάμεικτος συμβολισμός με τις τελετουργίες της διέλευσης της ζωής; Απλώς ο ίδιος ο μυημένος γίνεται ένας παραβάτης των συνόρων, ένα είδος «τέρας», καθώς, π.χ., επιδίδεται σε συνήθως απαγορευμένες συμπεριφορές (σκεφτείτε τα bachelor party) σε τελετές που κυριολεκτικά περιθωριοποιούνται, που συχνά διεξάγονται εκτός του οικισμού.
Ο μυημένος μπορεί ακόμη και γίνεται ή ενσαρκώνει το όριο που διασχίζει, όπως στην πρακτική της υποτομής που προκαλεί, ανοίγοντας το κάτω μέρος του πέους για να δημιουργηθεί ένας ανδρικός κόλπος. Αυτό πρόκειται να γίνει, συμβολικά, ένας ερμαφρόδιτος, παραβιάζοντας τα όρια μεταξύ των φύλων στην διαδικασία μετάβασης από το προσεξουαλικό παιδί στον σεξουαλικό ενήλικα. Έτσι, οι κατάλληλοι τελετουργικοί-μυθικοί χαρακτήρες στην σκηνή για το τελετουργικό είναι επίσης ζωντανές περιπτώσεις υπέρβασης κατηγορίας.
Οι μυθικές οντότητες μοιράζονται αυτόν τον χαρακτήρα επειδή, επίσης, γεφυρώνουν ένα χάσμα μεταξύ του πραγματικού κόσμου και του αόρατου κόσμου του θείου και του υπερφυσικού: άγγελοι (φτερωτοί), γρύπες, κένταυροι, ημίθεοι, παρθένες μητέρες, Μινώταυροι κ.λ.π. τα κλασικά τέρατα του τρόμου: ο Λύκος, ο Γκίλμαν και οι διάφορες φυλές των ζωντανών νεκρών: βαμπίρ, μούμιες, ζόμπι, το τέρας του Φρανκενστάιν. Είναι όλοι άντρες της πόρτας που πηγαίνουν στο ξενοδοχείο τρόμου. Το ίδιο και οι συγγραφείς τρόμου.
Η οριακότητα σηματοδοτεί επίσης τους προφήτες, τους σαμάνους και τους μάντεις γιατί και αυτοί είναι ζωντανές πύλες στους αόρατους κόσμους. Ο τελετουργικός τρεβεστισμός είναι ένα επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό των χρησμών και των μαντέων. Ο αρχαίος πίνακας σπηλαίων του “Χορεύοντος Μάγου” δείχνει έναν άνδρα που φοράει δέρμα ελαφιού και κέρατα. Πιστέψτε με, πλησιάζουμε στο Pugmire. Βλέπετε, μόνο μια λεπτή γραμμή (υπάρχει και πάλι περιορισμός!) χωρίζει τον προφήτη από τον ποιητή.
Η καλλιτεχνική έμπνευση (η Μούσα) είναι σχεδόν το ίδιο πράγμα με την προφητική έμπνευση. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για ένα πολύ λεπτό πέπλο μεταξύ του συνειδητού νου που κρατά το στυλό και του τεράστιου υποσυνείδητου που του λέει τι να γράψει. Ο Aleister Crowley έχει μια μεγάλη συζήτηση για αυτό στο Moonchild. Ο Abdul Alhazred είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ήταν χαρακτηριστικός του αραβικού kahin, ή ποιητής-μάντης, εμπνευσμένος από τα τζιν, πνεύματα της ερήμου.
Και φυσικά είναι φλεγόμενος queer. Είναι και αυτό μια περίπτωση περιορισμού. Η σχέση μεταξύ ομοφυλοφιλίας και καλλιτεχνικής δημιουργικότητας είναι εμφανής. Η ομοφυλοφιλία είναι παρενθετική. Τα Lovecraftian διαπιστευτήρια του Wilum the Hopfrog θα ήταν εντυπωσιακά σε κάθε περίπτωση. Ανήκει σε εκείνη την «μεγαλύτερη γενιά» θαυμαστών που γνώριζαν πραγματικά μερικούς από τους Ιδρυτές της παράδοσης των Παράξενων Ιστοριών. Έχει γράψει ξεχωριστή μυθοπλασία. Έχει σχεδιάσει και δημοσιεύσει μερικά μικρά θαύματα του Τύπου. Είναι ξεκαρδιστικά πνευματώδης. Αλλά νομίζω ότι το καθοριστικό χαρακτηριστικό αυτού του παράξενου ανθρώπου είναι η τέλεια οριακή του θέση.
Ο Ντον Μπέρλεσον και εγώ θα ονομάζαμε την περίπτωση του Lovecraft ως το «παράδοξο επανάληψης» του Ντεριντά. Μόνο όταν ένα πράγμα επαναλαμβάνεται, δεν είναι πλέον μοναδικό, και τότε μπορούμε να κατανοήσουμε την μοναδικότητά του βλέποντας τι είδους πράγμα είναι. Έτσι και με τον Lovecraft.
Σκέφτομαι, επίσης, κάτι που μου είπε ο Richard Tierney καθώς κάναμε μια βόλτα σε ένα νεκροταφείο πριν από πολλά χρόνια. Είπε ότι αρχικά ήταν απρόθυμος να παρακολουθήσει συνέδρια ή να συμμετάσχει σε συζητήσεις με θαυμαστές, επειδή ο Lovecraft τα κείμενά του ήταν κάτι που τα αγαπούσε ως ιδιωτικό του θησαυρό. Θα γινόταν βλάσφημος στον βαθμό που αυτά θα γίνονταν κοινή ιδιοκτησία, ακόμη και με άλλους θαυμαστές του κι έτσι θα γίνονταν κοινό έργο. Βλέπουμε τον ίδιο «κίνδυνο» στην αυξανόμενη ακαδημαϊκή αναγνώριση του Lovecraft, για να μην αναφέρουμε την ανάλαφρη εμπορική ιδιοποίηση του Lovecraft κι όλων των πραγμάτων Cthulhu. Παντόφλες κρεβατοκάμαρας Octopus! Όχι ότι παραπονιέμαι. Είναι το παράδοξο της επανάληψης.
Ο Lovecraft έχει γίνει λιγότερο αυτό που βλέπουμε και περισσότερο ο φακός μέσα από τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα.
Ο Lovecraft έχει αποκεντρωθεί. Έχει θριαμβεύσει υπερβαίνοντας τον εαυτό του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου