ΔΙΩΝ O ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Πολλοί ισχυρίζονται ότι η τύχη είναι άκριτη και ότι παραμένει σε κακούς ανθρώπους, ενώ αμελεί τους καλούς. Είναι όμως αυτή η αλήθεια;

Μου φαίνεται ότι οι περισσότεροι κατηγορούν πάρα πολύ άδικα την τύχη. Γιατί τώρα την κατηγορούν λέγοντας ότι είναι αναξιόπιστη και ότι δεν έχει καμία σταθερότητα. Αν όμως παρέμενε πάντα στους ίδιους, οπωσδήποτε θα λάμβανε κατηγορία από κάθε άποψη μεγαλύτερη και δικαιότερη. Γιατί, αφού τώρα βλέπετε όσους ευτυχούν να είναι τόσο κακοί και αντιπαθητικοί, και μάλιστα ενώ το μέλλον είναι άγνωστο, με πόση υπεροψία και προστυχιά πιστεύετε ότι αυτοί θα ήταν γεμάτοι, αν δεν είχαν στον νου τους καθόλου την υποψία της αλλαγής;

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η τύχη είναι άκριτη και ότι παραμένει σε κακούς ανθρώπους, ενώ αμελεί τους καλούς, όταν βλέπουν όσους έχουν κριθεί άξιοι για τα αγαθά που προέρχονται από εκείνη να είναι φορτικοί και δύστροποι και αγενείς. Μου φαίνεται, όμως, πως η τύχη δίκαια θα έλεγε σε αυτούς ότι, επειδή είναι εκ φύσεως φιλάνθρωπη, πάντοτε παρουσιάζεται σε κάποιους από εμάς, χωρίς να επιλέγει τους άξιους ή τους κακούς, και ότι πάντα αυτοί στους οποίους τυχόν εμφανίζεται αποδεικνύονται να είναι στον χαρακτήρα τέτοιοι που ήταν. Γιατί είναι κάτι παρόμοιο σαν κάποιος, ενώ υπάρχουν πολλά αγγεία και δεν είναι κανένα καλό, να κατηγορεί αυτόν που ρίχνει μέσα το υγρό, επειδή βλέπει συνεχώς να τρέχει το περιεχόμενο. Γιατί θα του απαντούσε: «Μα όλα είναι έτσι, αλλά, όσο είναι άδεια, δεν φαίνονται».

Απορώ πώς, τέλος πάντων, οι περισσότεροι λένε ότι η τύχη είναι επικίνδυνη και ότι κανένα από τα δώρα της δεν είναι σίγουρο. Γιατί, όταν εκείνη δώσει σε κάποιον τα αγαθά της (κι αυτά είναι χρήματα, δύναμη, δόξα, τιμές), δεν εμποδίζει κανέναν να τα χρησιμοποιεί όπως πρέπει και, μα τον Δία, να τα αποθηκεύσουν σε μέρος ασφαλές για τους ίδιους και δεν εννοώ μέσα στο σπίτι ή στην αποθήκη ούτε βάζοντας κλειδαριές και αμπάρες (γιατί κανένα από τα δώρα της δεν φυλάγεται με τέτοια) αλλά στη συμπάθεια προς τους ανθρώπους, στην ευεργεσία προς την πατρίδα, στη βοήθεια προς τους φίλους. Ποτέ, λοιπόν, η τύχη δεν αφαίρεσε από όσους τα απέκτησαν μία φορά τίποτε από όσα έχουν φυλαχθεί έτσι. Γιατί αυτά είναι θησαυροφυλάκια ασφαλή και φανερά σε όλους για τα αγαθά που έρχονται από την τύχη. Αν όμως κανείς τα πάρει και τα πετάξει ή, μα τον Δία, τα φυλάξει με τρόπο κακό, έχοντας εμπιστοσύνη σε πόρτες και κλειδαριές, δεν χάνονται πια, πιστεύω, εξαιτίας της.

Οι περισσότεροι άνθρωποι, για να το πούμε έτσι, δεν έχουν σωστές απόψεις για όλα, ειδικά όμως έχουν ψευδή και εσφαλμένη αντίληψη για την τύχη. Γιατί λένε ότι αυτή δίνει στους ανθρώπους τα αγαθά και ότι εύκολα τα αφαιρεί και γι’ αυτό βλασφημώντας την κατηγορούν ως αναξιόπιστη και φθονερή. Εγώ, όμως, λέω ότι η τύχη δεν δίνει τίποτε από αυτά που νομίζουν οι πολλοί. Γιατί αυτό με το οποίο γίνεται καθένας ιδιοκτήτης όσων έχει και το μόνο με το οποίο είναι δυνατόν να αποκτήσει με ασφάλεια τα αγαθά, δεν τους το δίνει μαζί με τα χρήματα, με τη δόξα και με τη δύναμη. Αυτό είναι εκείνο χωρίς το οποίο δεν είναι δυνατόν να έχει κανείς τίποτε και από τα άλλα, αλλά μόνο να νομίζει ότι έχει και να εξαπατάται. Όπως ακριβώς, λοιπόν, κι εμείς, όταν μπάσουμε κάποιον στο σπίτι ή στο χωράφι μας ή όταν του δώσουμε κάποια αντικείμενα, δεν τον καθιστούμε αμέσως ιδιοκτήτη εκείνων των πραγμάτων, αν δεν υπάρξει ταυτόχρονα η λήψη τους με κάποια εξασφάλιση και γραπτούς τίτλους, έτσι και η τύχη δεν κάνει κανέναν ιδιοκτήτη όσων δίνονται από αυτήν, αν δεν υπάρξει ταυτόχρονα η λήψη τους από κάποιον με νου και φρόνηση.

Οι περισσότεροι άνθρωποι συνηθίζουν να καλοτυχίζουν αμέσως εκείνους που βλέπουν να έχουν τα αγαθά της τύχης, όπως ακριβώς χαίρονται για τους ταξιδιώτες όταν βλέπουν αέρα να φυσάει, χωρίς να ξέρουν ούτε αν αυτός είναι ούριος για εκείνους ούτε αν έχουν έμπειρο κυβερνήτη. Εγώ, αντιθέτως, πιστεύω ότι τότε πρέπει να θεωρούμε μακάριους όσους βρίσκονται ανάμεσα σε άφθονα αγαθά της τύχης, όταν υπάρχει σε αυτούς και η φρόνηση. Γιατί προφανώς αυτά από μόνα τους, αν υπάρξουν στους ανόητους, είναι υπαίτια κινδύνου και δυστυχίας.

ΔΙΩΝ O ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ