Το δικαίωμα των ατόμων με νοητική στέρηση στη σεξουαλικότητα

Σκοπός του συγκεκριμένου  άρθρου είναι ο προβληματισμός και η ενημέρωση των γονέων αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα για το δικαίωμα των ατόμων με νοητική στέρηση στη σεξουαλική ζωή. Η σεξουαλική ζωή ήταν και θα είναι αναπόσπαστο κομμάτι ανθρώπινης εξέλιξης και αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικής ευτυχίας και αυτοβελτίωσης.

Η  ανθρώπινη σεξουαλικότητα διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο  στην ομαλή εξέλιξη της  προσωπικότητας του ατόμου. Ενθαρρύνει τα σχεσιακά του δυναμικά, αυξάνει την αυτοεκτίμηση του και βελτιώνει την αυτό-εικόνα του. Παράλληλα, προωθεί την ολοκλήρωση της ενηλικίωσης του και προωθεί τη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων.

Θέμα Ταμπού

Παρόλα τα θετικά όμως χαρακτηριστικά, η σεξουαλικότητα με τη ευρεία έννοια, συνοδεύεται από αυξημένο αίσθημα ενοχής, αυστηρές απαγορεύσεις και ένα πέπλο διάφανης σιωπής από το κοινωνικό σύνολο. Αυτό ίσχυε παλαιότερα σε μεγάλο βαθμό για άτομα τυπικής ανάπτυξης, πόσω μάλλον για τα άτομα με νοητική υστέρηση. Στην περίπτωση αυτή, δηλαδή των ατόμων με νοητική στέρηση, τα πράγματα περιπλέκονται και δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο. Η σεξουαλικότητα έρχεται αντιμέτωπη με τα ταμπού της εκάστοτε εποχής και κοινωνίας. Έρχεται αντιμέτωπη με την έλλειψη γνώσεων και την αποποίηση των ευθυνών τόσο από τους ειδικούς όσο και από τους γονείς. Πολλές φορές ακόμα και το φλερτ θεωρείτε ταμπού στη χωρά μας, πόσω μάλλον το δικαίωμα στην σεξουαλική ζωή και κατ’ επέκταση στο (ή μη) ενδεχόμενου ενός γάμου.

Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχουν συγκεκριμένα προγράμματα εξατομικευμένα, που στόχο έχουν την προαγωγή της σεξουαλικής υγείας, πράγμα που γίνεται και στη χώρα μας μια πραγματικότητα σιγά-σιγά.

Εξατομικευμένο πρόγραμμα

Πιο συγκριμένα, για άτομα με νοητική στέρηση απαιτείται συγκεκριμένο εξατομικευμένο πρόγραμμα, εφόσον πρώτα έχει πραγματοποιηθεί αξιολόγηση και έρευνα των αναγκών τους. Το ατομικό πλάνο αυτό χρειάζεται μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, που θα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα αναγκών και κριτηρίων, όπως η ηλικία, το φύλλο, η ωριμότητα του ατόμου και της οικογενείας του. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται, εμπεριστατωμένη γνώση από ειδικούς επιστήμονες, ειδική εκπαίδευση στους γονείς αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον του παιδιού. Επιπροσθέτως, κατανοώντας τους φόβους και τις ανησυχίες των γονέων, είναι σημαντικό να εμπιστευτούν τους ειδικούς και να ενημερωθούν για τις εκπαιδεύσεις που υπάρχουν στα ανάλογα πλαίσια. Χρειάζεται οι ίδιοι να το επιδιώξουν, να έχουν ως σκοπό τη αυτονομία των παιδιών τους.

Τονίζω λοιπόν ότι τα άτομα με νοητική στέρηση έχουν κάθε δικαίωμα να αντιμετωπίζονται ισότιμα, πέραν και έξω από ρατσιστικές ή υποτιμητικές συμπεριφορές. Πράγμα που σημαίνει, δικαίωμα στη σεξουαλικότητα, δικαίωμα στην ερωτική ζωή, στην επιλογή συντρόφου και στην επιλογή γάμου. Αυτό προϋποθέτει στοχοθετημένη και στοχευμένη εκπαίδευση, συνεχή ενημέρωση από τους ειδικούς προς τα ίδια τα άτομα με νοητική και προς το οικογενειακό τους περιβάλλον. Με άλλα λόγια, οι ειδικοί του χώρου θα πρέπει είναι αρκετά ενήμεροι και ανοιχτοί στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.

Επομένως, προσφέροντας τους την ανάλογη εκπαίδευση, σέβεστε την ατομικότητα τους, το δικαίωμα τους να έχουν σωματική και ψυχοκοινωνική υγεία, αυξάνετε τις κοινωνικές τους δεξιότητες, αυξάνετε τις κοινωνικές τους συναναστροφές, προωθείτε η κοινωνικοποίηση τους με σκοπό την αυτονομία τους.

Ενδεχόμενοι φόβοι των γονέων

Τώρα ήρθε η στιγμή να ανοιχτεί το θέμα που ίσως να είναι ο βαθύτερος και μεγαλύτερος φόβος του γονέα. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι στους κινδύνους μια κακοποίησης, μιας και ένα άτομο με νοητική έχει χαμηλότερες δεξιότητες και ελλειμματικές νοητικές ικανότητες. Αλλά εδώ θα έρθω να σας διαψεύσω και να σας αλλάξω γνώμη.

Ακλουθώντας ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα σωματογνωσίας, σεξουαλικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης, αποφεύγετε κινδύνους που μπορεί να προκύψουν. Δηλαδή, τα άτομα με νοητική στέρηση μαθαίνουν το σώμα τους, μαθαίνουν να έχουν έναν υγιή σεξουαλικό τρόπο ζωής, ακούνε τις ανάγκες τους χωρίς να ντρέπονται για αυτές, χωρίς να κρύβονται, πράγμα πολύ επικίνδυνο. Κυρίως όμως, μαθαίνουν να προφυλάσσουν τον εαυτό τους από ενδεχόμενη σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση. Μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους από διάφορα μεταδιδόμενα αφροδίσια νοσήματα και από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες που μπορεί να προκύψουν από την μη γνώση των παραπάνω.

Εφόσον αυτά τα έχουν μάθει στην εκπαίδευση σημαίνει ότι δεν τους είναι άγνωστα, άρα ότι δεν είναι άγνωστο δεν εγκυμονεί τόσους κινδύνους. Είναι λοιπόν σαφές , ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι απαραίτητη όχι μόνο για την προσωπική ευχαρίστηση αλλά και για την προστασία τους. Ακολουθώντας ένα πρόγραμμα εξατομικευμένο με τις εκάστοτε ανάγκες του ατόμου, προωθείτε την αυτονομία του, παράλληλα το προστατεύετε από την κοινωνική απομόνωση, πράγμα που σημαίνει ότι όταν έρθει σε επαφή με τον εξωτερικό κοινωνικό περίγυρο δεν θα φοβηθεί, δεν θα υποκύψει σε κάτι που δεν θέλει, αλλά θα προστατευτεί με βάσει τις γνώσεις που θα έχει ήδη λάβει.

Χρειάζεται να αναφέρω ότι είναι παραμέληση και παραβίαση του δικαιώματος του ατόμου με νοητική στέρηση να μην του επιτρέπετε όχι μόνο η ενημέρωση σε θέματα σεξουαλικής φύσεως αλλά φυσικά και η πρόσβαση σε αυτές τις παροχές.

Οφείλω να ενημερώσω κάθε γονέα που ίσως να ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των παιδιών του, τις παροχές που μπορεί να έχει, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη από επιστήμονες που αγαπούν αυτή τη δουλεία, όπως οφείλω να ευαισθητοποιήσω κάθε γονέα που δυσκολεύεται σε αυτό, υπάρχουν ειδικοί που θα σας καθοδηγήσουν και θα σας ακούσουν.

Αγαπητοί γονείς μην αφήσετε τους φόβους σας να επισκιάσουν την ευτυχία των παιδιών σας!