Μπορούμε να παρομοιάσουμε τις έννοιες που δεν έχουν καμιά θεμελίωση στη φύση, με τα δάση εκείνα του Βορρά όπου τα δέντρα δεν έχουνε καθόλου ρίζες. Αρκεί ένα φύσημα του αγέρα, ένα ασήμαντο γεγονός για να σωριάσει ένα ολόκληρο δάσος δέντρων και ιδεών.Όσο τα πράγματα βρίσκονται μέσα στη σκέψη μας. αποτελούνε τις γνώμες μας. Είναι έννοιες που μπορούνε να ’ναι αληθινές ή απατηλές, παραδεκτές ή απαράδεκτες. Αποκτούνε στερεότητα μόνο αν συνδεθούνε με τα εξωτερικά όντα. Αυτή η σύνδεση γίνεται εφικτή ή με μια αδιάκοπη αλυσίδα πειραμάτων ή με μια αδιάκοπη αλυσίδα συλλογισμών, που στηρίζεται απ’ τη μια άκρη στην παρατήρηση, και απ’ την άλλη στο πείραμα, ή με μια αδιάκοπη αλυσίδα πειραμάτων τοποθετημένων από απόσταση σε απόσταση, όπως είναι τα βαρίδια κατά μήκος ενός νήματος κρεμασμένου απ’ τα δυο άκρα του. Δίχως αυτά τα βαρίδια, το νήμα θα έπαιζε κάτω από την παραμικρότερη κίνηση που θα γεννιότανε στον αέρα.
Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να καταλάβουν πόσο οι νόμοι για την έρευνα της αλήθειας είναι αυστηροί, και πόσο ο αριθμός των μέσων μας είναι περιορισμένος. Το παν έγκειται στην αναγωγή από τις αισθήσεις στο στοχασμό και από το στοχασμό στις αισθήσεις’ η αέναη επιστροφή στον εαυτό μας και η έξοδος απ’ τον εαυτό μας, μοιάζει ακριβώς με την εργασία της μέλισσας Μάταια θα συλλέγει κανείς, αν δεν επιστρέφει στην κυψέλη, τη φορτωμένη με κερί. Και άχρηστα θα σωριάζει κερί, αν δεν ξέρει να φτιάχνει κερήθρες.
Φαντάζομαι την τεράστια περιοχή των επιστημών σαν μια μεγάλη έκταση γης διάσπαρτη από κομμάτια σκοτεινά και από κομμάτια φωτισμένα. Η εργασία μας πρέπει να έχει σκοπό, ή να επεκτείνει τα όρια των φωτισμένων κομματιών, ή να πολλαπλασιάσει, πάνω στην έκταση αυτή, τα κέντρα φωτάς. Το πρώτο ανήκει στη μεγαλοφυΐα που δημιουργεί· το δεύτερο στην οξύνοια που τελειοποιεί.
Έχουμε τρία κύρια μέσα έρευνας: την παρατήρηση της φύσης, το λογισμό και το πείραμα. Η παρατήρηση συγκεντρώνει τα φαινόμενα, ο λογισμός επαληθεύει το αποτέλεσμα του συνδυασμού. Πρέπει η παρατήρηση της φύσης να είναι διαρκής, ο λογισμός μας να είναι βαθύς και το πείραμα να είναι ακριβές. Σπάνια συναντούμε αυτά τα τρία μέσα συνενωμένα. Γι’ αυτό το λόγο τα δημιουργικά πνεύματα δεν είναι συνηθισμένα.
Η συγκέντρωση και η σύνδεση των φαινόμενων, είναι δυο ασχολίες πολύ επίπονες γι’ αυτό οι φιλόσοφοι τις μοιράζονται μεταξύ τους. Οι πρώτοι περνούν τη ζωή τους μαζεύοντας υλικό, επίδοση χρήσιμη και κοπιαστική· οι δεύτεροι, αρχιτέκτονες μεγαλειώδεις, σπεύδουνε ν’ αξιοποιήσουν το υλικά αυτά. Όμως, μέχρι σήμερα, ο χρόνος έχει ανατρέψει όλα σχεδόν τα οικοδομήματα της δογματικής φιλοσοφίας. Αργά ή γρήγορα, ο σκονισμένος εργάτης φέρνει, απ’ τα βάθη όπου σκάβει στα τυφλά, το κομμάτι το μοιραίο για το οικοδόμημα που χτίστηκε από τη δύναμη του πνεύματος· το οικοδόμημα καταρρέει· και δε μένει πια απ’ αυτό παρά υλικά μπερδεμένα ανάκατα, ως τη στιγμή όπου ένα άλλο τολμηρά πνεύμα επιχειρεί μια νέα σύνθεση. Χαρά στο συστηματικό φιλόσοφο που η φύση τον προίκισε, όπως άλλοτε τον Επίκουρο, το Λουκρήτιο, τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, με δυνατή φαντασία, με μεγάλη ευφράδεια, με την τέχνη να παρουσιάζουν τις ιδέες τους κάτω από εικόνες έντονες και θεϊκές! Το οικοδόμημα που έχτισε μπορεί να πέσει μια μέρα μα η προτομή του θα μείνει ορθή ανάμεσα στα ερείπια και η πέτρα που θα ξεκόψει απ’ το βουνά δε θα τη σπάσει, γιατί το βάθρο της δε θα ‘ναι από άργιλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου