Ο Προκρούστης

Ο Προκρούστης, στην ελληνική μυθολογία, ήταν ο απάνθρωπος ιδιοκτήτης μιας μικρής έκτασης στην περιοχή του Κορυδαλλού στην Αττική, στον δρόμο ανάμεσα στην Αθήνα και την Ελευσίνα, εκεί όπου τελούνταν τα ομώνυμα μυστήρια. Ο Προκρούστης είχε μια ιδιόμορφη αντίληψη για τη φιλοξενία: απήγαγε ταξιδιώτες, τους προσέφερε ένα πλουσιοπάροχο δείπνο και μετά τους προσκαλούσε να περάσουν τη νύχτα σ’ ένα πολύ ιδιαίτερο κρεβάτι. Ήθελε το μήκος του κρεβατιού να ταιριάζει απόλυτα στον ταξιδιώτη. Αν ήταν ψηλός και τα πόδια του εξείχαν, ο Προκρούστης τα έκοβε με ένα κοφτερό τσεκούρι· αν ήταν πιο κοντός, τραβούσε τα πόδια του μέχρι να φτάσουν το μήκος του κρεβατιού (λέγεται ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Δαμάστης ή Πολυπήμων, αλλά του δόθηκε το προσωνύμιο Προκρούστης, που σημαίνει «αυτός που τανύει», δηλαδή τεντώνει).

Σε μια καθαρή περίπτωση θείας δίκης, ο Προκρούστης πιάστηκε στην ίδια του την παγίδα. Ένας από τους ταξιδιώτες έτυχε να είναι ο ατρόμητος Θησέας, ο οποίος λίγο νωρίτερα στην ηρωική του καριέρα είχε σκοτώσει τον Μινώταυρο. Μετά το συνηθισμένο δείπνο, ο Θησέας ανάγκασε τον Προκρούστη να ξαπλώσει στο ίδιο του το κρεβάτι. Έπειτα, προκειμένου να χωρέσει το σώμα του τέλεια σε αυτό, όπως απαιτούσε άλλοτε και ο ίδιος από τους φιλοξενούμενούς του, τον αποκεφάλισε. Έτσι, λοιπόν, ο Θησέας ακολούθησε τη μέθοδο του Ηρακλή, πληρώνοντας τον εχθρό του με το ίδιο νόμισμα.

Σύμφωνα με κάποιες πιο μοχθηρές εκδοχές (όπως αυτή στη Βιβλιοθήκη του Ψευδο-Απολλόδωρου), ο Προκρούστης είχε δύο κρεβάτια, ένα μικρό κι ένα μεγάλο: ανάγκαζε τα κοντά θύματα να ξαπλώνουν στο μεγάλο κρεβάτι, και τα ψηλά στο μικρό.

Η ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΕΙΑΣ ΚΛΙΝΗΣ
Η χρήση της Προκρούστειας κλίνης ως μεταφοράς δεν αφορά μόνο στην τοποθέτηση κάποιου πράγματος στο λάθος πλαίσιο· αφορά κυρίως στην ανάστροφη λειτουργία αλλαγής της λάθος μεταβλητής, στην προκειμένη περίπτωση του ανθρώπου αντί του κρεβατιού. Σημειωτέον, κάθε αποτυχία αυτού που ονομάζουμε «σοφία» (σε συνδυασμό με τεχνική επάρκεια) μπορεί να αναχθεί σε περίπτωση Προκρούστειας κλίνης.