Γιατί όσα ξέρουμε για τη διατροφή ανατρέπονται συνεχώς; Τι είναι τελικά «σωστό»;

Γιατί η επιστήμη της διατροφής είναι τόσο περίπλοκη και όλα αλλάζουν διαρκώς; Κάθε τι που είναι υγιεινό σήμερα αύριο μπορεί να μην είναι! Υπάρχουν κάποιοι σίγουροι κανόνες που μπορούμε να ακολουθούμε ως οικογένεια για να είμαστε σίγουροι;

 

Αυξάνουν τα αυγά τη χοληστερίνη; Είναι το γάλα βλαβερό για την υγεία; Απενοχοποιούνται τα λιπαρά; Οι καταναλωτές εκτίθενται σε πληθώρα αντιφατικών συμβουλών για τη διατροφή οι οποίες τελικά προκαλούν αμφισβήτηση και σύγχυση. Μάλιστα, το 71% του αγοραστικού κοινού δηλώνει πως αισθάνεται διατροφικά μπερδεμένο. Μεγαλύτερα «αγκάθια» είναι το κόκκινο κρασί, τα ψάρια, ο καφές και τα συμπληρώματα διατροφής.

 

Από πού προέρχεται  η παραφιλολογία γύρω από την επιστήμη της διατροφής;

• Είναι πολύ δύσκολο κανείς να μελετήσει τη διατροφή: Σε αντίθεση με πειράματα τα οποία πραγματοποιούνται σε άλλες θετικές επιστήμες, στη διατροφή εμπλέκεται ο παράγον άνθρωπος. Για να εξάγουν οι ειδικοί ένα ασφαλές συμπέρασμα για το πως ένα τρόφιμο επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης μίας πάθησης, θα πρέπει να παρακολουθούν χιλιάδες άτομα για πολλά χρόνια. Πέραν του κόστους τέτοιων μελετών, σκεφτείτε και κάτι ακόμη. Έστω πως κάποιος θέλει να δει πώς η κατανάλωση κόκκινου κρέατος επηρεάζει τις πιθανότητες εμφάνισης νοσημάτων της καρδιάς. Πώς μπορεί να αποκλείσει άλλες επιβαρυντικές συνήθειες που ενδέχεται να έχουν τα άτομα αυτά; Όπως για παράδειγμα η μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ή η περιορισμένη φυσική δραστηριότητα. Η απάντηση είναι πως δεν μπορεί, και έτσι η κατάσταση περιπλέκεται.
• Κάθε οργανισμός ανταποκρίνεται διαφορετικά στα θρεπτικά συστατικά: Η παρατήρηση αυτή οφείλεται στα γονίδια που φέρει κάθε άνθρωπος. Για παράδειγμα κάποιοι είναι γενετικά προγραμματισμένοι να αποθηκεύουν λίπος ευκολότερα από άλλους.
• Η θρεπτική αξία των τροφίμων διαφέρει: Μία ντομάτα που φυτρώνει στο περιβάλλον και στο έδαφος της Ελλάδας, δεν έχει τη ίδια περιεκτικότητα σε βιταμίνες με μία αντίστοιχη που παράγεται στην Αμερική. Οι διαφορές αυτές καθιστούν τη γενίκευση των συμπερασμάτων πολύ δύσκολη.
• Τα τρόφιμα αποτελούνται από ένα πολύπλοκο πλέγμα: Κάθε τροφή δεν αποτελείται από ένα μόνο συστατικό, αλλά από χιλιάδες διαφορετικά τα οποία αλληλεπιδρούν τόσο μεταξύ τους, όσο και με το ανθρώπινο σώμα.
• Επιλογή αξιόπιστων πηγών ενημέρωσης: Οι ειδικοί αδυνατούν να καταλήξουν σε σαφή συμπεράσματα για πολλά θέματα υγείας. Αυτό αφήνει την πόρτα ανοιχτή σε μη ειδικούς να εξάγουν συμπεράσματα τα οποία δεν έχουν επιστημονική βάση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό το καταναλωτικό κοινό να ενημερώνεται από έγκυρα μέσα, τα οποία αναφέρουν πάντα τις πηγές πληροφόρησής τους.

Τελικά υπάρχει κάποια διατροφική παραδοχή για την οποία να είμαστε σίγουροι; Ακολουθούν ορισμένες αδιαμφισβήτητες θεμελιώδεις αρχές της διατροφής οι οποίες θα πρέπει να αποτελούν οδηγό στην καθημερινή προσπάθεια για να τρώτε ισορροπημένα:

1. Καταναλώστε τουλάχιστον 5 μερίδες λαχανικών και φρούτων. Ιδανικά επιλέγετε τρόφιμα φυτικής προέλευσης από όλο το χρωματικό φάσμα του ουράνιου τόξου.
2. Δώστε έμφαση στις φυτικές ίνες.  Πρόκειται για μακριές αλυσίδες υδατανθράκων που βρίσκουμε σε όλα τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Η κατανάλωσή τους είναι απαραίτητη για να λειτουργεί ομαλά το έντερο, και να ελέγχεται αποτελεσματικότερα το ζάχαρο και η χοληστερίνη.
3. Αυξήστε την κατανάλωση πρωτεϊνών από διαφορετικές πηγές. Πρωτεΐνες συναντάμε στο κόκκινο κρέας, όμως εκεί «κρύβονται» βλαβερά λιπαρά. Εμπλουτίστε τις πρωτεϊνικές σας επιλογές με όσπρια, σόγια, ξηρούς καρπούς, σιτηρά και χαμηλά σε λιπαρά τρόφιμα.
4. Βεβαιωθείτε πως καταναλώνετε σε καθημερινή βάση καλά λιπαρά. Καλά ακόρεστα λιπαρά οξέα θα βρείτε στο ελαιόλαδο (1-2 κουταλιές ημερησίως) και σε λιπαρά ψάρια (2 φορές την εβδομάδα).
5. Αγαπήστε τη μαγειρική με φρέσκα υλικά. Ταυτόχρονα περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και έτοιμων γευμάτων. Πρόκειται για επιλογές  φτωχές σε ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά.
6. Η ποσότητα του φαγητού που καταναλώνετε μετράει!  

Καθώς η σύγχρονη διατροφή και ο σύγχρονος τρόπος ζωής ενδέχεται να μας «στερούν» πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, τα συμπληρώματα διατροφής έχουν σαν σκοπό να καλύψουν τα όποια διατροφικά κενά, ικανοποιώντας καθημερινές ανάγκες.