Oι μύθοι είναι δημόσια όνειρα

Στις Βάκχες του Ευριπίδη διαβάζουμε ότι το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να «διατηρείτε το μέτρο και προσφέρετε δεήσεις, προσευχές και τιμές στους θεούς. Αυτή είναι και η καλύτερη θέση που μπορούν να υιοθετήσουν οι θνητοί.» Ενδεχομένως αυτή η συμβουλή να είναι συνετή, αλλά γίνεται να την ακολουθήσει κάποιος; Πώς μπορεί να γνωρίζει κάποιος τι είναι μέτρο, αν και εφόσον είμαστε θνητοί συνήθως διαπράττουμε σφάλματα;
Πώς μπορεί κάποιος να γνωρίζει τη βούληση των θεών αν τα μηνύματα που στέλνουν είναι αμφιλεγόμενα, αν οι θεοί δεν εμφανίζονται ποτέ και ακόμα και αν εμφανιστούν ανάμεσά μας μπορεί να μην είναι και η πιο σωστή κίνηση είτε να τους μιλήσουμε είτε να τους κοιτάξουμε; (δες την ιστορία του Ακταίονα).
Γιατί λοιπόν οι θεοί δεν βοηθούν τους ανθρώπους να απελευθερωθούν από την άγνοιά τους; Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί αυτό που ονομάζουμε θεοί δεν υπάρχουν για αυτό το λόγο. Γιατί μπορεί ο Δίας και όλη του η οικογένεια ή οι αντίστοιχοι θεοί που έχουν τη δύναμη να μη δημιούργησαν αυτή την ανθρωπότητα. Πολύ απλά την κληρονόμησαν όπως και οι προκάτοχοί τους. Σε καμία περίπτωση αυτοί οι θεοί δεν έσκυψαν με αγάπη ή ανάλογα συναισθήματα πάνω από αυτή την ανθρωπότητα, δες το μύθο του Προμηθέα και της Πανδώρας.
Οι μύθοι λοιπόν, ένας συνδυασμός ρεαλιστικότητας και φαντασίας είναι ένας τρόπος όπου επιβεβαιώνει ότι ο κόσμος αυτός δεν είναι δίκαιος, ακόμα και αν κάποιος έχει δίκιο (βλέπε την περίπτωση της Αντιγόνης) και ότι η ίδια η ζωή δεν είναι καθόλου εύκολη και εξαιρετικά μίζερη για τους θνητούς. Μία εξαιρετική σκηνή από τον Όμηρο που δείχνει στον αναγνώστη ότι σε ύστατες στιγμές πόνου και δυστυχίας κανένας ήρωας δεν στρέφει τη σκέψη του προς τους θεούς του είναι όταν ο βασιλιάς της Τροίας, Πρίαμος πηγαίνει σαν ικέτης στον Αχιλλέα για να ζητήσει το νεκρό σώμα του γιου του, Έκτορα για ταφή. Εκεί ο Αχιλλέας αφηγείται μία ιστορία στον Πρίαμο, για δύο πιθάρια που έχει ο Δίας.
Το ένα πιθάρι είναι γεμάτο καλά πράγματα και το άλλο αντίθετα γεμάτο με κακό. Ο Δίας έχει την ικανότητα να δώσει τους ανθρώπους λίγο από το ένα και λίγο από το άλλο περιεχόμενο ή μόνο κακό. Το ίδιο το κείμενο επιβεβαιώνει ότι η απόλυτη ευτυχία δεν είναι προνόμιο των θνητών. Και εκείνη τη στιγμή που κανένας θεός δεν μπορεί να συμπάσχει μαζί με έναν θνητό για τις δυστυχίες του, είναι ο Αχιλλέας που παρηγορεί τον Πρίαμο όταν εκείνος του φιλάει τα χέρια που σκότωσαν πολλούς από τους γιους του. Ακόμα και στο τέλος του Οιδίποδα μετά την τύφλωσή του ζητάει τις κόρες του να τον συνοδεύσουν.
Ακόμα και στην περίπτωση που οι θεοί συγκινηθούν για το χαμό κάποιου θνητού, όπως στην περίπτωση του Δία που έχυσε δάκρυα αίματος για τον επικείμενο θάνατο του γιου του Σαρπηδόνα, ο τελευταίος δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι αυτό γίνεται προς τιμήν του.
Ένα από τα πράγματα, λοιπόν που ο αρχαίος Ελληνικός μύθος διδάσκει είναι η υπευθυνότητα που πρέπει να έχει κάποιος απέναντι στον εαυτό του για αυτό και πρόκειται για ένα σύστημα που απευθύνεται σε όχι μικρούς ανθρώπους, ένα σύστημα που θα σε φορτώσει με πολύ περισσότερες υποχρεώσεις, παρά τιμές. Είναι ένας δρόμος που στο βάθος του δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να ενθαρρύνει τους ήρωες να αμφισβητούν τους θεούς γιατί η ίδια αυτή η πράξη θα τους βοηθήσει να ορίσουν και κατανοήσουν τα ανθρώπινα όριά τους.
Είναι ξεκάθαρο ότι παρά τις εμφανείς διαφορές του τότε και του σήμερα αυτές οι ίδιες ιστορίες αποτελούν έναν αρκετά καλό οδηγό και σύμβουλο αρκεί να μην περιμένετε να έρθετε σε επαφή με αυτές μέσω του κινηματογράφου, αλλά διαβάζοντας αυτές αυτούσιες. Είναι πολύ καλύτερο βάζετε εσείς οι ίδιοι τα όρια της δράσης σας ακόμα και αν αυτά είναι κάποιες φορές πεπερασμένα από να σας τα βάζουν κάποιοι συνεχώς δογματικά και αυθαίρετα.
Διάβασε τους μύθους με μάτια γεμάτα θαυμασμό καθώς οι μύθοι αποκαλύπτουν κοσμικά μηνύματα. Διάβασε τους μύθους χρησιμοποιώντας τον ενεστώτα χρόνο: η αιωνιότητα είναι το Τώρα. Διάβασε τους μύθους στο πρώτο πληθυντικό πρόσωπο: ο μύθος ζει ακόμα μέσα σου. Κάθε μύθος που έχει αξία εκπέμπει και σήμερα έναν μαγνητισμό. Παρατήρησε τις εικόνες και τις ιστορίες οι οποίες σε ελκύουν και εκείνες που σε απωθούν.
Ψάξε να βρεις για επαναλαμβανόμενα πρότυπα, αλλά μη χαθείς σε λεπτομέρειες. Σπάσε τους παρωχημένους τρόπους σκέψεις και άνοιξε τους ορίζοντές σου: η μυθολογία βρίσκεται παντού και αναπαράγεται παντού δρώντας σαν ένας συνεκτικός κρίκος συνεργειακά και τελετουργικά.
Να θυμάσαι ότι οι μύθοι είναι δημόσια όνειρα και τα όνειρα προσωπικοί μύθοι.