ΔΗΜ 15.21–29
(ΔΗΜ 15. Πίστις: §5–34) Και το δίκαιο επιβάλλει τη συνδρομή προς τους Ροδίους – Το παράδειγμα των Αργείων – Οι παρασπονδίες των αντιπάλων και οι αντιφάσεις των συνθηκών
[21] ἔπειτα καὶ δίκαιον, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, δημοκρατουμένους αὐτοὺς τοιαῦτα φρονοῦντας
φαίνεσθαι περὶ τῶν ἀτυχούντων δήμων, οἷάπερ ἂν τοὺς
ἄλλους ἀξιώσαιτε φρονεῖν περὶ ὑμῶν, εἴ ποθ’, ὃ μὴ γένοιτο,
τοιοῦτό τι συμβαίη. καὶ γὰρ εἰ δίκαιά τις φήσει Ῥοδίους
πεπονθέναι, οὐκ ἐπιτήδειος ὁ καιρὸς ἐφησθῆναι· δεῖ γὰρ τοὺς
εὐτυχοῦντας περὶ τῶν ἀτυχούντων ἀεὶ φαίνεσθαι τὰ βέλ-
τιστα βουλευομένους, ἐπειδήπερ ἄδηλον τὸ μέλλον ἅπασιν
ἀνθρώποις.
[22] Ἀκούω δ’ ἐγὼ πολλάκις ἐνταυθὶ παρ’ ὑμῖν τινῶν λεγόντων
ὡς, ὅτ’ ἠτύχησεν ὁ δῆμος ἡμῶν, συνεβουλήθησάν τινες αὐτὸν
σωθῆναι· ὧν ἐγὼ μόνων Ἀργείων ἐν τῷ παρόντι μνησθή-
σομαι βραχύ τι. οὐ γὰρ ἂν ὑμᾶς βουλοίμην, δόξαν ἔχοντας
τοῦ σῴζειν τοὺς ἀτυχοῦντας ἀεί, χείρους Ἀργείων ἐν ταύτῃ
τῇ πράξει φανῆναι, οἳ χώραν ὅμορον τῇ Λακεδαιμονίων
οἰκοῦντες, ὁρῶντες ἐκείνους γῆς καὶ θαλάττης ἄρχοντας, οὐκ
ἀπώκνησαν οὐδ’ ἐφοβήθησαν εὐνοϊκῶς ὑμῖν ἔχοντες φανῆναι,
ἀλλὰ καὶ πρέσβεις ἐλθόντας ἐκ Λακεδαίμονος, ὥς φασιν,
ἐξαιτήσοντάς τινας τῶν φυγάδων τῶν ὑμετέρων ἐψηφίσαντο,
ἐὰν μὴ πρὸ ἡλίου δύντος ἀπαλλάττωνται, πολεμίους κρίνειν.
[23] εἶτ’ οὐκ αἰσχρόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ τὸ μὲν Ἀργείων
πλῆθος οὐκ ἐφοβήθη τὴν Λακεδαιμονίων ἀρχὴν ἐν ἐκείνοις
τοῖς καιροῖς οὐδὲ τὴν ῥώμην, ὑμεῖς δ’ ὄντες Ἀθηναῖοι βάρ-
βαρον ἄνθρωπον, καὶ ταῦτα γυναῖκα, φοβήσεσθε; καὶ μὴν οἱ
μὲν ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν ὅτι πολλάκις ἥττηνται [ὑπὸ] Λακεδαι-
μονίων, ὑμεῖς δὲ νενικήκατε μὲν πολλάκις βασιλέα, ἥττησθε
δ’ οὐδ’ ἅπαξ οὔτε τῶν δούλων τῶν βασιλέως οὔτ’ αὐτοῦ
’κείνου· εἰ γάρ τί που κεκράτηκε τῆς πόλεως βασιλεύς, ἢ
τοὺς πονηροτάτους τῶν Ἑλλήνων καὶ προδότας αὐτῶν χρή-
μασι πείσας ἢ οὐδαμῶς ἄλλως κεκράτηκεν. [24] καὶ οὐδὲ τοῦτ’
αὐτῷ συνενήνοχεν, ἀλλ’ ἅμ’ εὑρήσετ’ αὐτὸν τήν τε πόλιν
διὰ Λακεδαιμονίων ἀσθενῆ ποιήσαντα καὶ περὶ τῆς αὑτοῦ
βασιλείας κινδυνεύσαντα πρὸς Κλέαρχον καὶ Κῦρον. οὔτ’
οὖν ἐκ φανεροῦ κεκράτηκεν οὔτ’ ἐπιβουλεῦσαι συνενήνοχεν
αὐτῷ. ὁρῶ δ’ ὑμῶν ἐνίους Φιλίππου μὲν ὡς ἄρ’ οὐδενὸς
ἀξίου πολλάκις ὀλιγωροῦντας, βασιλέα δ’ ὡς ἰσχυρὸν ἐχθρὸν
οἷς ἂν προέληται φοβουμένους. εἰ δὲ τὸν μὲν ὡς φαῦλον
οὐκ ἀμυνούμεθα, τῷ δ’ ὡς φοβερῷ πάνθ’ ὑπείξομεν, πρὸς
τίνας, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παραταξόμεθα;
[25] Εἰσὶ δέ τινες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρ’ ὑμῖν δεινότατοι
τὰ δίκαια λέγειν ὑπὲρ τῶν ἄλλων πρὸς ὑμᾶς, οἷς παραινέ-
σαιμ’ ἂν ἔγωγε τοσοῦτον μόνον, ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς ἄλλους
ζητεῖν τὰ δίκαια λέγειν, ἵν’ αὐτοὶ τὰ προσήκοντα πρῶτοι
φαίνωνται ποιοῦντες· ὡς ἔστ’ ἄτοπον περὶ τῶν δικαίων ὑμᾶς
διδάσκειν αὐτὸν οὐ δίκαια ποιοῦντα· οὐ γάρ ἐστι δίκαιον
ὄντα πολίτην τοὺς καθ’ ὑμῶν λόγους, ἀλλὰ μὴ τοὺς ὑπὲρ
ὑμῶν ἐσκέφθαι. [26] φέρε γὰρ πρὸς θεῶν σκοπεῖτε, τί δήποτ’ ἐν
Βυζαντίῳ οὐδείς ἐσθ’ ὁ διδάξων ἐκείνους μὴ καταλαμβάνειν
Χαλκηδόνα, ἣ βασιλέως μέν ἐστιν, εἴχετε δ’ αὐτὴν ὑμεῖς,
ἐκείνοις δ’ οὐδαμόθεν προσῆκεν· μηδὲ Σηλυμβρίαν, πόλιν
ὑμετέραν ποτὲ σύμμαχον οὖσαν, ὡς αὑτοὺς συντελῆ ποιεῖν
καὶ Βυζαντίων ὁρίζειν τὴν τούτων χώραν παρὰ τοὺς ὅρκους
καὶ τὰς συνθήκας, ἐν αἷς αὐτονόμους τὰς πόλεις εἶναι
γέγραπται; [27] οὐδὲ Μαύσωλον ζῶντα, οὐδὲ τελευτήσαντος
ἐκείνου τὴν Ἀρτεμισίαν οὐδείς ἐσθ’ ὁ διδάξων μὴ κατα-
λαμβάνειν Κῶν καὶ Ῥόδον καὶ ἄλλας ἑτέρας πόλεις Ἑλλη-
νίδας, ὧν βασιλεὺς ὁ ’κείνων δεσπότης ἐν ταῖς συνθήκαις
ἀπέστη τοῖς Ἕλλησι, καὶ περὶ ὧν πολλοὺς κινδύνους καὶ
καλοὺς ἀγῶνας οἱ κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους Ἕλληνες
ἐποιήσαντο. εἰ δ’ ἄρα καὶ λέγει τις ἀμφοτέροις αὐτοῖς,
ἀλλ’ οἵ γε πεισόμενοι τούτοις, ὡς ἔοικεν, οὐκ εἰσίν. [28] ἐγὼ
δὲ δίκαιον μὲν εἶναι νομίζω κατάγειν τὸν Ῥοδίων δῆμον· οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ εἰ μὴ δίκαιον ἦν, ὅταν εἰς ἃ ποιοῦσιν οὗτοι
βλέψω, προσήκειν οἶμαι παραινεῖν κατάγειν. διὰ τί; ὅτι
πάντων μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δίκαια ποιεῖν ὡρμηκότων,
αἰσχρὸν ἡμᾶς μόνους μὴ ’θέλειν, ἁπάντων δὲ τῶν ἄλλων
ὅπως ἀδικεῖν δυνήσονται παρασκευαζομένων μόνους ἡμᾶς τὰ
δίκαια προτείνεσθαι, μηδενὸς ἀντιλαμβανομένους, οὐ δικαιο-
σύνην ἀλλ’ ἀνανδρίαν ἡγοῦμαι· ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν
παροῦσαν δύναμιν τῶν δικαίων ἀξιουμένους. [29] καὶ παράδειγμα
λέγειν ἔχω τούτου πᾶσιν ὑμῖν γνώριμον. εἰσὶ συνθῆκαι
τοῖς Ἕλλησι [διτταὶ] πρὸς βασιλέα, ἃς ἐποιήσαθ’ ἡ πόλις ἡ
ἡμετέρα, ἃς ἅπαντες ἐγκωμιάζουσι, καὶ μετὰ ταῦθ’ ὕστερον
Λακεδαιμόνιοι ταύτας ὧν δὴ κατηγοροῦσι· κἀν ταύταις οὐχὶ
ταὐτὰ δίκαι’ ἀμφοτέραις ὥρισται. τῶν μὲν γὰρ ἰδίων δικαίων
τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις οἱ νόμοι κοινὴν τὴν μετουσίαν ἔδοσαν
καὶ ἴσην καὶ τοῖς ἀσθενέσιν καὶ τοῖς ἰσχυροῖς· τῶν δ’
Ἑλληνικῶν δικαίων οἱ κρατοῦντες ὁρισταὶ τοῖς ἥττοσι
γίγνονται.
[21] ἔπειτα καὶ δίκαιον, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, δημοκρατουμένους αὐτοὺς τοιαῦτα φρονοῦντας
φαίνεσθαι περὶ τῶν ἀτυχούντων δήμων, οἷάπερ ἂν τοὺς
ἄλλους ἀξιώσαιτε φρονεῖν περὶ ὑμῶν, εἴ ποθ’, ὃ μὴ γένοιτο,
τοιοῦτό τι συμβαίη. καὶ γὰρ εἰ δίκαιά τις φήσει Ῥοδίους
πεπονθέναι, οὐκ ἐπιτήδειος ὁ καιρὸς ἐφησθῆναι· δεῖ γὰρ τοὺς
εὐτυχοῦντας περὶ τῶν ἀτυχούντων ἀεὶ φαίνεσθαι τὰ βέλ-
τιστα βουλευομένους, ἐπειδήπερ ἄδηλον τὸ μέλλον ἅπασιν
ἀνθρώποις.
[22] Ἀκούω δ’ ἐγὼ πολλάκις ἐνταυθὶ παρ’ ὑμῖν τινῶν λεγόντων
ὡς, ὅτ’ ἠτύχησεν ὁ δῆμος ἡμῶν, συνεβουλήθησάν τινες αὐτὸν
σωθῆναι· ὧν ἐγὼ μόνων Ἀργείων ἐν τῷ παρόντι μνησθή-
σομαι βραχύ τι. οὐ γὰρ ἂν ὑμᾶς βουλοίμην, δόξαν ἔχοντας
τοῦ σῴζειν τοὺς ἀτυχοῦντας ἀεί, χείρους Ἀργείων ἐν ταύτῃ
τῇ πράξει φανῆναι, οἳ χώραν ὅμορον τῇ Λακεδαιμονίων
οἰκοῦντες, ὁρῶντες ἐκείνους γῆς καὶ θαλάττης ἄρχοντας, οὐκ
ἀπώκνησαν οὐδ’ ἐφοβήθησαν εὐνοϊκῶς ὑμῖν ἔχοντες φανῆναι,
ἀλλὰ καὶ πρέσβεις ἐλθόντας ἐκ Λακεδαίμονος, ὥς φασιν,
ἐξαιτήσοντάς τινας τῶν φυγάδων τῶν ὑμετέρων ἐψηφίσαντο,
ἐὰν μὴ πρὸ ἡλίου δύντος ἀπαλλάττωνται, πολεμίους κρίνειν.
[23] εἶτ’ οὐκ αἰσχρόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ τὸ μὲν Ἀργείων
πλῆθος οὐκ ἐφοβήθη τὴν Λακεδαιμονίων ἀρχὴν ἐν ἐκείνοις
τοῖς καιροῖς οὐδὲ τὴν ῥώμην, ὑμεῖς δ’ ὄντες Ἀθηναῖοι βάρ-
βαρον ἄνθρωπον, καὶ ταῦτα γυναῖκα, φοβήσεσθε; καὶ μὴν οἱ
μὲν ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν ὅτι πολλάκις ἥττηνται [ὑπὸ] Λακεδαι-
μονίων, ὑμεῖς δὲ νενικήκατε μὲν πολλάκις βασιλέα, ἥττησθε
δ’ οὐδ’ ἅπαξ οὔτε τῶν δούλων τῶν βασιλέως οὔτ’ αὐτοῦ
’κείνου· εἰ γάρ τί που κεκράτηκε τῆς πόλεως βασιλεύς, ἢ
τοὺς πονηροτάτους τῶν Ἑλλήνων καὶ προδότας αὐτῶν χρή-
μασι πείσας ἢ οὐδαμῶς ἄλλως κεκράτηκεν. [24] καὶ οὐδὲ τοῦτ’
αὐτῷ συνενήνοχεν, ἀλλ’ ἅμ’ εὑρήσετ’ αὐτὸν τήν τε πόλιν
διὰ Λακεδαιμονίων ἀσθενῆ ποιήσαντα καὶ περὶ τῆς αὑτοῦ
βασιλείας κινδυνεύσαντα πρὸς Κλέαρχον καὶ Κῦρον. οὔτ’
οὖν ἐκ φανεροῦ κεκράτηκεν οὔτ’ ἐπιβουλεῦσαι συνενήνοχεν
αὐτῷ. ὁρῶ δ’ ὑμῶν ἐνίους Φιλίππου μὲν ὡς ἄρ’ οὐδενὸς
ἀξίου πολλάκις ὀλιγωροῦντας, βασιλέα δ’ ὡς ἰσχυρὸν ἐχθρὸν
οἷς ἂν προέληται φοβουμένους. εἰ δὲ τὸν μὲν ὡς φαῦλον
οὐκ ἀμυνούμεθα, τῷ δ’ ὡς φοβερῷ πάνθ’ ὑπείξομεν, πρὸς
τίνας, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παραταξόμεθα;
[25] Εἰσὶ δέ τινες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρ’ ὑμῖν δεινότατοι
τὰ δίκαια λέγειν ὑπὲρ τῶν ἄλλων πρὸς ὑμᾶς, οἷς παραινέ-
σαιμ’ ἂν ἔγωγε τοσοῦτον μόνον, ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς ἄλλους
ζητεῖν τὰ δίκαια λέγειν, ἵν’ αὐτοὶ τὰ προσήκοντα πρῶτοι
φαίνωνται ποιοῦντες· ὡς ἔστ’ ἄτοπον περὶ τῶν δικαίων ὑμᾶς
διδάσκειν αὐτὸν οὐ δίκαια ποιοῦντα· οὐ γάρ ἐστι δίκαιον
ὄντα πολίτην τοὺς καθ’ ὑμῶν λόγους, ἀλλὰ μὴ τοὺς ὑπὲρ
ὑμῶν ἐσκέφθαι. [26] φέρε γὰρ πρὸς θεῶν σκοπεῖτε, τί δήποτ’ ἐν
Βυζαντίῳ οὐδείς ἐσθ’ ὁ διδάξων ἐκείνους μὴ καταλαμβάνειν
Χαλκηδόνα, ἣ βασιλέως μέν ἐστιν, εἴχετε δ’ αὐτὴν ὑμεῖς,
ἐκείνοις δ’ οὐδαμόθεν προσῆκεν· μηδὲ Σηλυμβρίαν, πόλιν
ὑμετέραν ποτὲ σύμμαχον οὖσαν, ὡς αὑτοὺς συντελῆ ποιεῖν
καὶ Βυζαντίων ὁρίζειν τὴν τούτων χώραν παρὰ τοὺς ὅρκους
καὶ τὰς συνθήκας, ἐν αἷς αὐτονόμους τὰς πόλεις εἶναι
γέγραπται; [27] οὐδὲ Μαύσωλον ζῶντα, οὐδὲ τελευτήσαντος
ἐκείνου τὴν Ἀρτεμισίαν οὐδείς ἐσθ’ ὁ διδάξων μὴ κατα-
λαμβάνειν Κῶν καὶ Ῥόδον καὶ ἄλλας ἑτέρας πόλεις Ἑλλη-
νίδας, ὧν βασιλεὺς ὁ ’κείνων δεσπότης ἐν ταῖς συνθήκαις
ἀπέστη τοῖς Ἕλλησι, καὶ περὶ ὧν πολλοὺς κινδύνους καὶ
καλοὺς ἀγῶνας οἱ κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους Ἕλληνες
ἐποιήσαντο. εἰ δ’ ἄρα καὶ λέγει τις ἀμφοτέροις αὐτοῖς,
ἀλλ’ οἵ γε πεισόμενοι τούτοις, ὡς ἔοικεν, οὐκ εἰσίν. [28] ἐγὼ
δὲ δίκαιον μὲν εἶναι νομίζω κατάγειν τὸν Ῥοδίων δῆμον· οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ εἰ μὴ δίκαιον ἦν, ὅταν εἰς ἃ ποιοῦσιν οὗτοι
βλέψω, προσήκειν οἶμαι παραινεῖν κατάγειν. διὰ τί; ὅτι
πάντων μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δίκαια ποιεῖν ὡρμηκότων,
αἰσχρὸν ἡμᾶς μόνους μὴ ’θέλειν, ἁπάντων δὲ τῶν ἄλλων
ὅπως ἀδικεῖν δυνήσονται παρασκευαζομένων μόνους ἡμᾶς τὰ
δίκαια προτείνεσθαι, μηδενὸς ἀντιλαμβανομένους, οὐ δικαιο-
σύνην ἀλλ’ ἀνανδρίαν ἡγοῦμαι· ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν
παροῦσαν δύναμιν τῶν δικαίων ἀξιουμένους. [29] καὶ παράδειγμα
λέγειν ἔχω τούτου πᾶσιν ὑμῖν γνώριμον. εἰσὶ συνθῆκαι
τοῖς Ἕλλησι [διτταὶ] πρὸς βασιλέα, ἃς ἐποιήσαθ’ ἡ πόλις ἡ
ἡμετέρα, ἃς ἅπαντες ἐγκωμιάζουσι, καὶ μετὰ ταῦθ’ ὕστερον
Λακεδαιμόνιοι ταύτας ὧν δὴ κατηγοροῦσι· κἀν ταύταις οὐχὶ
ταὐτὰ δίκαι’ ἀμφοτέραις ὥρισται. τῶν μὲν γὰρ ἰδίων δικαίων
τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις οἱ νόμοι κοινὴν τὴν μετουσίαν ἔδοσαν
καὶ ἴσην καὶ τοῖς ἀσθενέσιν καὶ τοῖς ἰσχυροῖς· τῶν δ’
Ἑλληνικῶν δικαίων οἱ κρατοῦντες ὁρισταὶ τοῖς ἥττοσι
γίγνονται.
***
[21] Έπειτα είναι δίκαιον, ω άνδρες Αθηναίοι, ενώ σεις έχετε δημοκρατικόν πολίτευμα, να φαίνεσθε, ότι έχετε τοιαύτας διαθέσεις απέναντι των καταπιεζομένων δημοκρατιών, τας οποίας οι άλλοι ηθέλετε αξιώσει να έχουν προς σας, εάν κάποτε, πράγμα το οποίον είθε ποτέ να μη γίνη, ηθέλετε περιπέσει εις την ιδίαν δυστυχίαν. Και πράγματι, εάν κανείς είπη ότι οι Ρόδιοι δίκαια έχουν πάθει, δεν είναι καιρός κατάλληλος να ευχαριστηθή διά ταύτα· διότι πρέπει πάντοτε να φαίνωνται οι ευτυχούντες ότι σκέπτονται τα άριστα διά τους ατυχούντας, αφού βέβαια το μέλλον είναι άδηλον εις τους ανθρώπους όλους. [22] Έχω δε ακούσει πολλάκις τινάς εδώ ενώπιόν σας να λέγουν, ότι, ότε ητύχησεν η δημοκρατία μας, συνεφώνησαν μερικοί να την σώσουν· εκ τούτων εγώ μόνον τους Αργείους θα ενθυμηθώ προς το παρόν δι' ολίγων. Διότι δεν θα επεθύμουν σεις, οι οποίοι έχετε την φήμην ότι σώζετε πάντοτε τους άλλους, να φανήτε εις αυτήν την πράξιν τώρα κατώτεροι των Αργείων, οι οποίοι κατοικούντες χώραν γειτονικήν των Λακεδαιμονίων, αν και έβλεπον εκείνους κυρίους γης και θαλάσσης, δεν εδίστασαν ουδέ εφοβήθησαν να δείξουν τας ευνοϊκάς των διαθέσεις προς σας, αλλά και τους πρέσβεις οι οποίοι ήλθον εκ της Λακεδαίμονος, όπως λέγουν, διά να ζητήσουν να τους παραδοθούν μερικοί από τους φυγάδας σας, απεφάσισαν να τους μεταχειρισθούν ως εχθρούς, εάν δεν ήθελον αναχωρήσει προ της δύσεως του ηλίου. [23] Έπειτα δεν είναι αισχρόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν ο μεν λαός των Αργείων δεν εφοβήθη εις εκείνας τας περιστάσεις ούτε το κράτος ούτε την δύναμιν των Λακεδαιμονίων, σεις δε που είσθε Αθηναίοι, βάρβαρον άνθρωπον και μάλιστα γυναίκα να φοβηθήτε; Εν τούτοις οι Αργείοι ήθελον δυνηθή να είπουν, ότι πολλάκις έχουν νικηθή υπό των Λακεδαιμονίων, σεις δε πολλάκις έχετε νικήσει τον βασιλέα, ουδεμίαν δε φοράν έχετε νικηθή, ούτε από τους δούλους του βασιλέως ούτε από αυτόν τον ίδιον· διότι εάν κάποτε κατά τι έχει υπερισχύσει ο βασιλεύς της πόλεώς μας, έχει επικρατήσει ή πείσας τους αθλιωτάτους εκ των Ελλήνων και προδότας μεταξύ αυτών, ή κατ' ουδένα άλλον τρόπον δεν έχει επικρατήσει. [24] Και τοιαύται επιτυχίαι δεν έχουν αποβή προς το συμφέρον του· αλλά θα εύρετε, ότι αυτός συγχρόνως και την πόλιν έκαμεν ασθενή εξυπηρετών τους Λακεδαιμονίους και συγχρόνως περί της βασιλείας του εκινδύνευσε πολεμών προς τον Κλέαρχον και τον Κύρον. Ούτε λοιπόν φανερά έχει υπερισχύσει ούτε έχει αποβή προς το συμφέρον του να επιβουλεύη τας άλλας πόλεις. Βλέπω δε εγώ μερικούς από σας τον μεν Φίλιππον πολλάκις να τον περιφρονήτε, διότι δήθεν δεν αξίζει τίποτε, τον δε βασιλέα να φοβήσθε ως φοβερόν εχθρόν εκείνων κατά των οποίων ήθελε κηρυχθή εχθρός. Εάν δε τον μεν Φίλιππον ως φαύλον δεν αποκρούσωμεν, εις τον βασιλέα δε υποχωρήσωμεν καθ' όλα, διότι δήθεν είναι φοβερός, προς ποίους, ω άνδρες Αθηναίοι, θα αντιταχθώμεν;
[25] Είναι δε μερικοί, ω άνδρες Αθηναίοι, μεταξύ σας ικανοί να λέγουν τα δίκαια ενώπιόν σας υπέρ των άλλων, τους οποίους εγώ ήθελον παραινέσει τόσον μόνον, δηλαδή να ζητούν να λέγουν τα δίκαια εις τους άλλους προς το συμφέρον σας, διά να φαίνωνται αυτοί πρώτοι ότι πράττουν τα πρέποντα· διότι είναι άτοπον να προσπαθούν να σας διαφωτίσουν διά τα δίκαια, αφού αυτοί οι ίδιοι δεν πράττουν δίκαια· διότι δεν είναι δίκαιον αυτοί, ενώ είναι Αθηναίοι πολίται, να έχουν σκεφθή τους εναντίον των συμφερόντων σας λόγους και όχι ό,τι είναι προς το συμφέρον σας. [26] Εμπρός λοιπόν, δι' όνομα των θεών, σκεφθήτε, τι λοιπόν, εις το Βυζάντιον δεν είναι κανείς που να τους διαφωτίση πείθων αυτούς να μη καταλάβουν την Χαλκηδόνα, η οποία του βασιλέως μεν είναι, είχετε δε αυτήν σεις, κανέν δε δικαίωμα από πουθενά δεν είχον εκείνοι επ' αυτής· μηδέ την Σηλυβρίαν να καταλαμβάνουν, πόλιν η οποία ήτο ποτέ σύμμαχός σας και να την κάμουν υποτελή και να περιλαμβάνουν το έδαφός της εντός των ορίων του Βυζαντίου παρά τους όρκους και τας συνθήκας, εις τας οποίας έχει γραφή αι πόλεις να είναι αυτόνομοι. [27] Ουδέ τον Μαύσωλον, εν όσω έζη, ουδέ αφού απέθανεν εκείνος την Αρτεμισίαν, υπάρχει κανείς να διαφωτίση να μη καταλαμβάνη την Κων και την Ρόδον και άλλας πόλεις ελληνικάς, τας οποίας ο βασιλεύς ο κύριός των διά συνθήκης είχε παραχωρήσει εις τους Έλληνας και προς απελευθέρωσιν των οποίων οι κατ' εκείνους τους χρόνους Έλληνες πολλούς κινδύνους εκινδύνευσαν και ωραίους αγώνας ηγωνίσθησαν. Εάν δε και λέγη κάποιος και εις τους δύο αυτούς, αλλ' εκείνοι οι οποίοι βέβαια θα πεισθούν εις τούτους, όπως φαίνεται, δεν υπάρχουν. [28] Εγώ δε νομίζω, ότι είναι δίκαιον μεν να αποκαταστήσετε το δημοκρατικόν πολίτευμα εις την Ρόδον· αλλ' όμως, και αν τούτο δεν είναι δίκαιον, όταν αποβλέψω εις όσα πράττουν ούτοι, νομίζω, ότι έχω υποχρέωσιν να σας συμβουλεύω να αποκαταστήσετε το δημοκρατικόν πολίτευμα. Διατί; Διότι, εν ω όλοι μεν, ω άνδρες Αθηναίοι, είναι έτοιμοι να πράττουν τα δίκαια, είναι αισχρόν σεις να μη θέλετε να τα πράττετε· εν ω δε όλοι οι άλλοι παρασκευάζονται πώς θα δυνηθούν να αδικούν, είναι ανανδρία και όχι δικαιοσύνη, να προβάλετε λόγους δικαίου χωρίς να επιχειρήτε να κάμετε τίποτε· διότι βλέπω, ότι όλοι κρίνονται άξιοι να λάβουν τα δίκαιά των, αναλόγως της δυνάμεως την οποίαν έχουν. [29] Και παράδειγμα τούτου έχω να λέγω εις όλους σας γνωστόν. Υπάρχουν εις τους Έλληνας δύο συνθήκαι προς τον βασιλέα, εκείναι τας οποίας έκαμεν η πόλις μας, τας οποίας όλοι επαινούν, και μετά ταύτα βραδύτερον εκείναι τας οποίας έκαμαν οι Λακεδαιμόνοι, τας οποίας όλοι κατηγορούν· και εις ταύτας τας δύο δεν έχουν ορισθή τα ίδια ως δίκαια· διότι διά τα δίκαια των ατόμων οι νόμοι εξασφαλίζουν εις τας πολιτείας την απόλαυσιν αυτών από κοινού και εξ ίσου δι' όλους, ασθενείς και ισχυρούς, τα δε ελληνικά δίκαια οι ισχυροί καθορίζουν διά τους ασθενεστέρους.
[21] Έπειτα είναι δίκαιον, ω άνδρες Αθηναίοι, ενώ σεις έχετε δημοκρατικόν πολίτευμα, να φαίνεσθε, ότι έχετε τοιαύτας διαθέσεις απέναντι των καταπιεζομένων δημοκρατιών, τας οποίας οι άλλοι ηθέλετε αξιώσει να έχουν προς σας, εάν κάποτε, πράγμα το οποίον είθε ποτέ να μη γίνη, ηθέλετε περιπέσει εις την ιδίαν δυστυχίαν. Και πράγματι, εάν κανείς είπη ότι οι Ρόδιοι δίκαια έχουν πάθει, δεν είναι καιρός κατάλληλος να ευχαριστηθή διά ταύτα· διότι πρέπει πάντοτε να φαίνωνται οι ευτυχούντες ότι σκέπτονται τα άριστα διά τους ατυχούντας, αφού βέβαια το μέλλον είναι άδηλον εις τους ανθρώπους όλους. [22] Έχω δε ακούσει πολλάκις τινάς εδώ ενώπιόν σας να λέγουν, ότι, ότε ητύχησεν η δημοκρατία μας, συνεφώνησαν μερικοί να την σώσουν· εκ τούτων εγώ μόνον τους Αργείους θα ενθυμηθώ προς το παρόν δι' ολίγων. Διότι δεν θα επεθύμουν σεις, οι οποίοι έχετε την φήμην ότι σώζετε πάντοτε τους άλλους, να φανήτε εις αυτήν την πράξιν τώρα κατώτεροι των Αργείων, οι οποίοι κατοικούντες χώραν γειτονικήν των Λακεδαιμονίων, αν και έβλεπον εκείνους κυρίους γης και θαλάσσης, δεν εδίστασαν ουδέ εφοβήθησαν να δείξουν τας ευνοϊκάς των διαθέσεις προς σας, αλλά και τους πρέσβεις οι οποίοι ήλθον εκ της Λακεδαίμονος, όπως λέγουν, διά να ζητήσουν να τους παραδοθούν μερικοί από τους φυγάδας σας, απεφάσισαν να τους μεταχειρισθούν ως εχθρούς, εάν δεν ήθελον αναχωρήσει προ της δύσεως του ηλίου. [23] Έπειτα δεν είναι αισχρόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν ο μεν λαός των Αργείων δεν εφοβήθη εις εκείνας τας περιστάσεις ούτε το κράτος ούτε την δύναμιν των Λακεδαιμονίων, σεις δε που είσθε Αθηναίοι, βάρβαρον άνθρωπον και μάλιστα γυναίκα να φοβηθήτε; Εν τούτοις οι Αργείοι ήθελον δυνηθή να είπουν, ότι πολλάκις έχουν νικηθή υπό των Λακεδαιμονίων, σεις δε πολλάκις έχετε νικήσει τον βασιλέα, ουδεμίαν δε φοράν έχετε νικηθή, ούτε από τους δούλους του βασιλέως ούτε από αυτόν τον ίδιον· διότι εάν κάποτε κατά τι έχει υπερισχύσει ο βασιλεύς της πόλεώς μας, έχει επικρατήσει ή πείσας τους αθλιωτάτους εκ των Ελλήνων και προδότας μεταξύ αυτών, ή κατ' ουδένα άλλον τρόπον δεν έχει επικρατήσει. [24] Και τοιαύται επιτυχίαι δεν έχουν αποβή προς το συμφέρον του· αλλά θα εύρετε, ότι αυτός συγχρόνως και την πόλιν έκαμεν ασθενή εξυπηρετών τους Λακεδαιμονίους και συγχρόνως περί της βασιλείας του εκινδύνευσε πολεμών προς τον Κλέαρχον και τον Κύρον. Ούτε λοιπόν φανερά έχει υπερισχύσει ούτε έχει αποβή προς το συμφέρον του να επιβουλεύη τας άλλας πόλεις. Βλέπω δε εγώ μερικούς από σας τον μεν Φίλιππον πολλάκις να τον περιφρονήτε, διότι δήθεν δεν αξίζει τίποτε, τον δε βασιλέα να φοβήσθε ως φοβερόν εχθρόν εκείνων κατά των οποίων ήθελε κηρυχθή εχθρός. Εάν δε τον μεν Φίλιππον ως φαύλον δεν αποκρούσωμεν, εις τον βασιλέα δε υποχωρήσωμεν καθ' όλα, διότι δήθεν είναι φοβερός, προς ποίους, ω άνδρες Αθηναίοι, θα αντιταχθώμεν;
[25] Είναι δε μερικοί, ω άνδρες Αθηναίοι, μεταξύ σας ικανοί να λέγουν τα δίκαια ενώπιόν σας υπέρ των άλλων, τους οποίους εγώ ήθελον παραινέσει τόσον μόνον, δηλαδή να ζητούν να λέγουν τα δίκαια εις τους άλλους προς το συμφέρον σας, διά να φαίνωνται αυτοί πρώτοι ότι πράττουν τα πρέποντα· διότι είναι άτοπον να προσπαθούν να σας διαφωτίσουν διά τα δίκαια, αφού αυτοί οι ίδιοι δεν πράττουν δίκαια· διότι δεν είναι δίκαιον αυτοί, ενώ είναι Αθηναίοι πολίται, να έχουν σκεφθή τους εναντίον των συμφερόντων σας λόγους και όχι ό,τι είναι προς το συμφέρον σας. [26] Εμπρός λοιπόν, δι' όνομα των θεών, σκεφθήτε, τι λοιπόν, εις το Βυζάντιον δεν είναι κανείς που να τους διαφωτίση πείθων αυτούς να μη καταλάβουν την Χαλκηδόνα, η οποία του βασιλέως μεν είναι, είχετε δε αυτήν σεις, κανέν δε δικαίωμα από πουθενά δεν είχον εκείνοι επ' αυτής· μηδέ την Σηλυβρίαν να καταλαμβάνουν, πόλιν η οποία ήτο ποτέ σύμμαχός σας και να την κάμουν υποτελή και να περιλαμβάνουν το έδαφός της εντός των ορίων του Βυζαντίου παρά τους όρκους και τας συνθήκας, εις τας οποίας έχει γραφή αι πόλεις να είναι αυτόνομοι. [27] Ουδέ τον Μαύσωλον, εν όσω έζη, ουδέ αφού απέθανεν εκείνος την Αρτεμισίαν, υπάρχει κανείς να διαφωτίση να μη καταλαμβάνη την Κων και την Ρόδον και άλλας πόλεις ελληνικάς, τας οποίας ο βασιλεύς ο κύριός των διά συνθήκης είχε παραχωρήσει εις τους Έλληνας και προς απελευθέρωσιν των οποίων οι κατ' εκείνους τους χρόνους Έλληνες πολλούς κινδύνους εκινδύνευσαν και ωραίους αγώνας ηγωνίσθησαν. Εάν δε και λέγη κάποιος και εις τους δύο αυτούς, αλλ' εκείνοι οι οποίοι βέβαια θα πεισθούν εις τούτους, όπως φαίνεται, δεν υπάρχουν. [28] Εγώ δε νομίζω, ότι είναι δίκαιον μεν να αποκαταστήσετε το δημοκρατικόν πολίτευμα εις την Ρόδον· αλλ' όμως, και αν τούτο δεν είναι δίκαιον, όταν αποβλέψω εις όσα πράττουν ούτοι, νομίζω, ότι έχω υποχρέωσιν να σας συμβουλεύω να αποκαταστήσετε το δημοκρατικόν πολίτευμα. Διατί; Διότι, εν ω όλοι μεν, ω άνδρες Αθηναίοι, είναι έτοιμοι να πράττουν τα δίκαια, είναι αισχρόν σεις να μη θέλετε να τα πράττετε· εν ω δε όλοι οι άλλοι παρασκευάζονται πώς θα δυνηθούν να αδικούν, είναι ανανδρία και όχι δικαιοσύνη, να προβάλετε λόγους δικαίου χωρίς να επιχειρήτε να κάμετε τίποτε· διότι βλέπω, ότι όλοι κρίνονται άξιοι να λάβουν τα δίκαιά των, αναλόγως της δυνάμεως την οποίαν έχουν. [29] Και παράδειγμα τούτου έχω να λέγω εις όλους σας γνωστόν. Υπάρχουν εις τους Έλληνας δύο συνθήκαι προς τον βασιλέα, εκείναι τας οποίας έκαμεν η πόλις μας, τας οποίας όλοι επαινούν, και μετά ταύτα βραδύτερον εκείναι τας οποίας έκαμαν οι Λακεδαιμόνοι, τας οποίας όλοι κατηγορούν· και εις ταύτας τας δύο δεν έχουν ορισθή τα ίδια ως δίκαια· διότι διά τα δίκαια των ατόμων οι νόμοι εξασφαλίζουν εις τας πολιτείας την απόλαυσιν αυτών από κοινού και εξ ίσου δι' όλους, ασθενείς και ισχυρούς, τα δε ελληνικά δίκαια οι ισχυροί καθορίζουν διά τους ασθενεστέρους.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου