Μια απάντηση στο παράδοξο του Fermi γιατί δεν υπάρχει ακόμα επαφή με εξωγήινους πολιτισμούς

Πριν δύο μήνες ερευνητές των ΗΠΑ με επικεφαλής τον Jonathan Jiang του Jet Propulsion Laboratory, προσέγγισαν διαφορετικά το σενάριο της ύπαρξης άλλων πολιτισμών στο σύμπαν, από ότι έκανε η παλιά πια εξίσωση του Drake από το 1961 ή το παράδοξο του Fermi. Η έρευνα τους αποτέλεσε μια πολύ ισχυρή αμφισβήτηση σε πολλές «παγιωμένες« αντιλήψεις ως προς το θέμα της ύπαρξης ή όχι εξωγήινων πολιτισμών, καθώς, με βάση στατιστικά στοιχεία και μοντέλα, κατέληγε σε μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα, «ενημερώνοντας» την Εξίσωση του Ντρέηκ, ορίζοντας μια συγκεκριμένη «ζώνη» στον Γαλαξία όπου θεωρείται πως «ανθίζουν» πολιτισμοί, αλλά και μια χρονική περίοδο που εκτιμάται πως αποτέλεσε το «ζενίθ» του φαινομένου του γαλαξιακού πολιτισμού. Επίσης, εισάγει τον παράγοντα της αυτοκαταστροφής ως βασική παράμετρο της όλης εξίσωσης, εξηγώντας με αυτόν τον τρόπο τη «Μεγάλη Σιωπή», που παραμένει εκκωφαντική όπως μας λέει και το παράδοξο του Fermi*.

Η Εξίσωση του Ντρέηκ αποτελούσε σίγουρα μία έμπνευση για τη δεκαετία του ‘60, μα δεν λαμβάνει υπόψιν της πολλά ζητήματα: Τον χρόνο, τον χώρο, το εξελισσόμενο σύμπαν. Είναι μια σχετικά απλή έκφραση για να αξιολογήσουμε την εμφάνιση νοήμονος ζωής. Στη νέα όμως εφαρμογή προσομοίωσης σε υπολογιστή, αν και έχουμε μόνο ένα δείγμα, τη Γη, έχουμε δεδομένα για εξωπλανήτες, παρατηρήσεις άστρων και δυνατότητες υπολογισμών για να προσομοιώσουμε το σύμπαν μας και τη ζωή μέσα σε αυτό. Όπως και τη συχνότητα εμφάνισης πλανητών σαν τη Γη.

Στην έρευνα παρουσιάζονται πέντε εξισώσεις, από προηγούμενες μελέτες που μπήκαν και οι πέντε μαζί στην προσομοίωση. Η βασική υπόθεση είναι πως για να εμφανιστεί ζωή θεωρούμε ότι χρειάζονται άστρα σαν τον Ήλιο και πλανήτες σαν τη Γη. Με αυτά τα δεδομένα έχουμε περίπου 400 δισ. άστρα στον Γαλαξία (με πιθανώς κατοικήσιμους πλανήτες). Και η κατανομή τους δεν είναι ομοιόμορφη, και το έλαβαν αυτό υπόψιν τους οι ερευνητές. Όπως και την διάρκεια ζωής των άστρων με βάση τη μάζα τους. Οπότε υπολόγισαν την πιθανότητα άστρων σαν τον Ήλιο και πλανητών σαν τη Γη, εκεί όπου βρίσκονται.

Τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας

Στον Γαλαξία μας η νοήμων ζωή φαίνεται να είναι συχνότερη περίπου 4 kpcs ή περίπου 13.000 έτη φωτός από το κέντρο του Γαλαξία και 8 Gyrs (8 δισ. χρόνια) από το Big Bang. H αυτοκαταστροφή των πολιτισμών έχει μεγάλη επίδραση στον συνολικό αριθμό των γαλαξιακών πολιτισμών- και οι περισσότεροι πολιτισμοί ενδεχομένως να είναι νεαροί. Το βασικό συμπέρασμα είναι πως ΑΝ υπάρχει νοήμων ζωή στον Γαλαξία μας, εκτός από τη δική μας, θα μπορούσε να βρεθεί 13.000 έτη φωτός από το κέντρο του Γαλαξία και 8 δισ. χρόνια από το Big Bang.

Οι παράγοντες που έλαβαν υπόψιν σχετικά με την εξίσωση περί πιθανής ζωής και πολιτισμών στον γαλαξία μας, ήταν κυρίως τρεις:

1- πιθανότητα αβιογένεσης (προέλευση ζωντανών οργανισμών από μη έμβια ύλη)

2- χρόνος εξέλιξης

3- πιθανότητα αυτοκαταστροφής.

Η αβιογένεση είναι δύσκολη υπόθεση: Αν οι συνθήκες είναι σωστές, οι θερμοκρασίες είναι σωστές, σαν τη Γη εδώ, μπορεί να εμφανιστεί ζωή; Δεν ξέρουμε, αλλά οι πιθανότητες προφανώς δεν είναι μηδενικές, αλλιώς δεν θα βρισκόμασταν εδώ. Θεωρούμε ότι η πιθανότητα είναι τυχαία, σαν να ρίχνουμε ζάρι. Στην προσομοίωση προέκυψε ότι από την αρχή του Γαλαξία, μετά από 8 δισ. χρόνια από το Big Bang, υπάρχει ένα «ζενίθ». Περίπου στα 4 δισ. χρόνια άρχιζαν να εμφανίζονται οι πρώτοι. Επίσης να πούμε πως αυτά τα 13.000 έτη φωτός από το κέντρο του Γαλαξία ισχύουν για τον δικό μας γαλαξία, πχ για την Ανδρομέδα μπορεί να είναι διαφορετικά.

Ως προς τον χρόνο εξέλιξης- ή το πότε μπορεί να εμφανιστεί η ζωή. Στις προσομοιώσεις έλαβαν υπόψιν και την πιθανότητα αυτοκαταστροφής. Όπως στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν πολλοί μεγάλοι πόλεμοι και εξαφανίσεις πολιτισμών, έτσι και εδώ η πιθανότητα αυτή δεν είναι 0. Δοκίμασαν διάφορες τιμές της πιθανότητας αυτοκαταστροφής – από 0,0001, σε 0,1, 0,2 κλπ- και ήταν ένας από τους μεγάλους παράγοντες που επηρέασαν τα αποτελέσματά τους. Αργά ή γρήγορα, σε βάθος χρόνου, θα εξαφανιστούμε σαν πολιτισμός.

Η υπόθεση του Φέρμι μας λέει πού είναι οι εξωγήινοι και δεν τους βλέπουμε; Το μόνο που μπορεί να επιβεβαιώσει αυτή την υπόθεση είναι η αυτοκαταστροφή- πως μείναμε μόνο εμείς, που δεν είμαστε όμως μέσα στη «ζώνη» των 13.000 ετών φωτός και των 8 δισ. ετών φωτός από το Big Bang, όπου η πυκνότητα των πολιτισμών θα ήταν μεγαλύτερη. Ίσως και να υπήρξε διαπλανητικός πόλεμος μεταξύ αυτών που βρίσκονταν εκεί, και εμείς να ήμασταν τυχεροί που ήμασταν μακριά!

Πιθανόν λοιπόν λένε οι ερευνητές να έχουμε νεκρούς πολιτισμούς τους οποίους διαδέχονται συνεχώς νέοι. Το υπολογιστικό τους μοντέλο δείχνει απλά πως, αν η πιθανότητα καταστροφής είναι υψηλότερη από μια συγκεκριμένη τιμή, όλη η ζωή παραμένει πολύ νεαρή. Αυτό δεν είναι ούτε αισιόδοξο ούτε απαισιόδοξο. Η νοήμων ζωή μπορεί να είναι νεαρή, μα και πάλι θα υπάρχει. Θα μπορούσε να υπάρχει ακόμα ζωή εκεί έξω που περιμένει να την ανακαλύψουμε. Αν η πιθανότητα αυτοκαταστροφής δεν είναι 0, τότε διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι πολιτισμοί μπορεί να είναι νεαροί. Επειδή ο τρόπος να δώσουμε απάντηση στην υπόθεση του Φέρμι είναι ένας ρυθμός αυτοκαταστροφής που δεν είναι 0, τότε με το πέρασμα επαρκούς χρόνου, οι παλαιότεροι πολιτισμοί αργά ή γρήγορα θα χάνονται, οπότε θα μένουν μόνο οι νέοι, που δεν έχουν την τεχνολογία για να φτάσουν σε εμάς.

Αν λάβουμε υπόψιν το ενδεχόμενο αυτοκαταστροφής, το συμπέρασμά τους είναι πως η πλειονότητα των νοημόνων πολιτισμών είναι είτε νεότεροι από τον δικό μας είτε περίπου της ίδιας ηλικίας. Θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλοί, αλλά χωρίς προηγμένες τεχνολογίες.

Για την αυτοκαταστροφή των πολιτισμών έλαβαν υπόψιν και την έκρηξη μιας σουπερνόβας, που φυσικά επηρεάζει κάποια αποτελέσματα, μα δεν είναι από τους μεγάλους παράγοντες. Αν ληφθεί υπόψιν ο παράγοντας της αυτοκαταστροφής (δεν είναι μηδενικής πιθανότητας), τότε είναι δύσκολο να υπάρχουν πολιτισμοί παλαιότεροι του δικού μας.

Τέλος, πιστεύουν πως έχουμε βρει την απάντηση στην υπόθεση του Φέρμι. Υπάρχει σιωπή επειδή πολλοί πολιτισμοί δεν το κατάλαβαν αυτό και εν τέλει αυτοκαταστράφηκαν. Αυτό είναι ένα μάθημα για εμάς: Πρέπει να προσέχουμε, να μην αυτοκαταστραφούμε.
--------------------------------
*Ως παράδοξο του Φέρμι ονομάζεται το λογικό παράδοξο που αναπτύχθηκε από τον φυσικό Ενρίκο Φέρμι σχετικά με την πλήρη απουσία στοιχείων για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών, παρά το γεγονός ότι βάσει των αστρονομικών μετρήσεων υπάρχουν δισεκατομμύρια άλλοι πλανήτες μόνο στον Γαλαξία όπου βρίσκεται η Γη. Καθώς ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος, θεωρητικά υπάρχει υψηλή πιθανότητα σε κάποιο ποσοστό των πλανητών αυτών να έχει αναπτυχθεί ζωή, και ακολούθως σε κάποιο μικρότερο ποσοστό να έχει εξελιχθεί σε νοήμονα πολιτισμό ο οποίος θα έχει αναπτύξει ικανότητα για διαστρικά ταξίδια, έτσι βάσει των αριθμών που εμπλέκονται η Γη θα έπρεπε ήδη να έχει δεχθεί την επίσκεψη εξωγήινων πολιτισμών. Έχουν υπάρξει πολλές προσπάθειες για την εξήγηση του παραδόξου, οι οποίες κυμαίνονται από την εκτίμηση πως οι νοήμονες εξωγήινοι πολιτισμοί είναι εξαιρετικά σπάνιοι έως την πεποίθηση πως οι τεράστιες αποστάσεις εντός του σύμπαντος αποτελούν εξαιρετικά μεγάλο εμπόδιο στις επαφές μεταξύ πολιτισμών διαφόρων πλανητών, και από το ότι δεν υπάρχουν άλλοι νοήμονες πολιτισμοί έως το ότι είναι ήδη στην Γη αλλά περνούν απαρατήρητοι.

Όμως ο Enrico Fermi, ο φυσικός που κατασκεύασε τον πρώτο πυρηνικό αντιδραστήρα, δεν δημοσίευσε ποτέ κάτι σχετικό με τους εξωγήινους πολιτισμούς.

Σε μία συζήτηση όμως πολλών φυσικών με τον Fermi στο Los Alamos το 1950. Και τότε ο Fermi αναρωτήθηκε: «μα που είναι;». Και ο Fermi, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο λόγος που δεν μας έχουν επισκεφτεί είναι επειδή ένα διαστρικό ταξίδι είναι αδύνατο, ή ακόμα κι αν αυτό είναι δυνατό, μάλλον κρίνεται πως δεν αξίζει τον κόπο ή ότι οι τεχνολογικοί πολιτισμοί δεν διαρκούν αρκετά έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο.