Το φαινόμενο “Ανάλυση – Παράλυση”

Το φαινόμενο “ανάλυση-παράλυση” (ή παράλυση από την πολλή ανάλυση) περιγράφει μία ατομική ή ομαδική διαδικασία σκέψης κατά την οποία η υπερανάλυση ή η υπερβολική σκέψη επί μίας κατάστασης μπορεί να προκαλέσει την παράλυση της ικανότητας για προωθητική κίνηση ή για λήψη αποφάσεων, πράγμα που σημαίνει ότι τελικά δεν αποφασίζεται καμία λύση ή πορεία δράσης.

Μια κατάσταση μπορεί να θεωρηθεί υπερβολικά περίπλοκη και δεν λαμβάνεται ποτέ μία απόφαση, λόγω του φόβου ότι ενδέχεται να προκύψει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα.

Ένα άτομο μπορεί να επιθυμεί μία τέλεια λύση, αλλά μπορεί να φοβάται να πάρει μια απόφαση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε λάθος, καθώς θεωρεί πως υπάρχει μία ακόμη καλύτερη λύση. Αντιθέτως, ένα άτομο μπορεί να θεωρήσει ότι έχει βρει μία καλή λύση και να σταματήσει την ατέρμονη επιδίωξη της τελειότερης, χωρίς την έγνοια της μείωσης των αποδόσεων.

Τέλος υπάρχουν οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το ένστικτο, κατά τις οποίες το άτομο λαμβάνει μια θανατηφόρα απόφαση βασισμένη σε βιαστική κρίση ή μια ενστικτώδη αντίδραση.

Το φαινόμενο της ανάλυσης – παράλυσης εμφανίζεται όταν ο φόβος είτε να κάνει κανείς κάποιο λάθος, είτε να αγνοήσει μια ανώτερη λύση, υπερτερεί της ρεαλιστικής προσδοκίας ή της πιθανής αξίας της επιτυχίας σε μια απόφαση που λαμβάνεται εγκαίρως. Αυτή η ανισορροπία οδηγεί σε καταστολή της λήψης αποφάσεων σε μια ασυνείδητη προσπάθεια διατήρησης των υπαρχουσών επιλογών.
Μία υπερπληθώρα επιλογών μπορεί να κατακλύσει τον εγκέφαλο και να προκαλέσει αυτήν την «παράλυση», καθιστώντας το άτομο αδύνατο να καταλήξει σε συμπέρασμα.

Έτσι όμως μπορεί να προκληθεί ένα μεγαλύτερο πρόβλημα σε κρίσιμες καταστάσεις όπου πρέπει να ληφθεί μια απόφαση, αλλά το άτομο δεν είναι σε θέση να δώσει μια απάντηση αρκετά γρήγορα, προκαλώντας δυνητικά ένα μεγαλύτερο ζήτημα από ό,τι θα είχε, αν είχε λάβει απόφαση.

Ιστορική αναδρομή

Η βασική ιδέα του φαινομένου ανάλυση – παράλυση έχει εκφραστεί μέσω της αφήγησης αρκετές φορές και από πολύ παλιά.

Σε έναν “μύθο του Αισώπου” που έχει καταγραφεί ακόμη και πριν από την εποχή του Αισώπου, Η Αλεπού και η Γάτα, η αλεπού μπορεί να υπερηφανεύεται για “εκατοντάδες τρόπους διαφυγής”, ενώ η γάτα έχει “μόνο έναν”. Όταν όμως ακούνε τα κυνηγόσκυλα να πλησιάζουν, η γάτα σκαρφαλώνει σ’ ένα δέντρο ταχύτατα ενώ η αλεπού στη σύγχυσή της από τα πολλά κόλπα που γνώριζε πιάνεται στο τέλος από τα κυνηγόσκυλα.

Ο μύθος τελειώνει με το ηθικό δίδαγμα, “Καλύτερος ένας ασφαλής τρόπος παρά εκατό που δεν μπορείτε να υπολογίσετε”.

Σχετικές έννοιες εκφράζονται επίσης από το δίλημμα της Χορακοπρίδας, πώς η ασυνείδητη δραστηριότητα διαταράσσεται από τη συνειδητή σκέψη και από την ιστορία του γαϊδάρου του Μπουρίνταν, ένα παράδοξο ορθολογικής απόφασης με ίσες επιλογές.

Στον Άμλετ του Σαίξπηρ, ο κύριος χαρακτήρας, ο Πρίγκιπας Άμλετ, λέγεται συχνά ότι έχει ένα θανάσιμο ελάττωμα υπερβολικής σκέψης, έτσι ώστε η νεανική και η ζωτική του ενέργεια να «αρρωσταίνουν με το ξεθώριασμα της σκέψης». Η Neema Parvini διερευνά μερικές από τις βασικές αποφάσεις του Άμλετ στο κεφάλαιο ‘And Reason Panders Will’: Μία άλλη ματιά στην ανάλυση-παράλυση του Άμλετ».

Ο Βολταίρος διέδωσε μια παλιά ιταλική παροιμία στα γαλλικά τη δεκαετία του 1770, της οποίας μια αγγλική παραλλαγή είναι “Το τέλειο είναι ο εχθρός του καλού”. Η έννοια του “το τέλειο είναι ο εχθρός του καλού” είναι ότι κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να ολοκληρώσει μία εργασία αν έχει αποφασίσει να μην σταματήσει μέχρι να είναι τέλεια: η ολοκλήρωση του έργου στο επίπεδο “καλά” καθίσταται αδύνατη προσπαθώντας να το ολοκληρώσει στο επίπεδο “τέλεια”.

Οι λέξεις ”ανάλυση – παράλυση” εμφανίστηκαν μαζί σε λεξιλόγιο προφοράς του 1803 και σε μεταγενέστερες εκδόσεις που δείχνουν πως προφέρονται παρόμοια. Η χρήση ομοιοκατάληκτων λέξεων μπορεί να κάνει τους αφορισμούς να ακούγονται πιο αληθινοί και να είναι πιο αξιομνημόνευτοι από τη χρήση του στίχου και των μνημονικών ωδών.

Το 1928 στη Γενική Συνέλευση της Επισκοπικής Εκκλησίας, ο Αιδεσιμότατος C. Leslie Glenn, Εθνικός Γραμματέας για το College Work, είπε ότι ο θρησκευτικός συλλογικός κόσμος κινδύνευε να «παραλύσει από την ανάλυση» .

Κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, αφού άκουσε ότι οι σχεδιαστές των αποβατικών σκαφών ξόδεψαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους διαφωνώντας για αλλαγές στο σχεδιασμό, έστειλε αυτό το μήνυμα: “Το ρητό «Σε τίποτα δεν ωφελεί η τελειότητα» μπορεί να γίνει πιο σύντομο :«Παράλυση »”.

Το 1956, ο Charles R. Schwartz έγραψε το άρθρο «Η έννοια της αποδοτικής επένδυσης ως εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων» στην αλλαγή των προτύπων και των εννοιών στη διαχείριση, δηλώνοντας, “Κάνετε λιγότερες εικασίες. Αποφύγετε τον κίνδυνο να εξαφανιστείτε από το ένστικτο και, με την ανάπτυξη ενός εννιαίου οδηγού αξιολόγησης, ξεφύγετε από την παράλυση μέσω της ανάλυσης.”

Το 1965, ο H. Igor Ansoff έγραψε το βιβλίο Εταιρική στρατηγική: Μία αναλυτική προσέγγιση στην επιχειρηματική πολιτική για την ανάπτυξη και την επέκταση. Χρησιμοποίησε τη φράση «παράλυση λόγω ανάλυσης» σε σχέση με εκείνους που χρησιμοποίησαν την προσέγγιση της περίσσειας. Ο Ανσόφ είχε αναφέρει την εργασία του Σβαρτς σε μερικές από τις εργασίες του.

Σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε το 1970, βασισμένη σε μια ομιλία του 1969 και άλλα έργα, οι Silver και Hecker έγραψαν:

Η ομάδα Duke έχει χρησιμοποιήσει τον όρο «ανάλυση-παράλυση» για να επισημάνει ότι, αν περιμένουμε μέχρι να απαντήσουμε πλήρως σε όλες τις ερωτήσεις και να λύσουμε όλα τα προβλήματα πριν εκπαιδεύσουμε το προσωπικό που χρειαζόμαστε, δεν θα βρούμε ποτέ λύση. Οι επίμονες απαιτήσεις για περαιτέρω μελέτη και εκτεταμένη αξιολόγηση που προτείνουν ορισμένοι μπορεί να είναι μόνο υπεράσπιση από εκείνους που δεν επιθυμούν να αλλάξουν ή από αυτούς που φοβούνται την αλλαγή.

Το Oxford English Dictionary αναφέρει ότι οι πρώτες χρήσεις της «ανάλυσης παράλυσης» που εντοπίστηκαν στους The Times ήταν στη δεκαετία του 1970.