Με τον όρο Αναγέννηση εννοούμε την ανάπτυξη εννοιών όπως η Λογική και ο Ανθρωπισμός, εννοώντας κυριολεκτικά την επανεμφάνιση των Αρχαιοελληνικών και Ρωμαϊκών ιδεών. Το επόμενο μεγάλο κίνημα ήταν η Μεταρρύθμιση, το οποίο ξεκίνησε όταν ο Μαρτίνος Λούθηρος θυροκόλλησε τις 95 θέσεις του έξω από την Γερμανική εκκλησία του. Υπήρχαν κι άλλες ρηξικέλευθες φωνές πριν από το Λούθηρο, όπως ο Τζον Ουίκλιφ και ο Γιαν Χoυς, όμως η κίνηση του Λούθηρου ήταν αυτή που πυροδότησε την Μεταρρύθμιση. [Και ο Ουίκλιφ, ο οποίος ήταν ένας από τους πρώτους που μετέφρασε την Βίβλο στα Αγγλικά, και ο Χους είχαν τραγικό τέλος. Ο Χους κάηκε στην πυρά, ενώ ο Ουίκλιφ θεωρήθηκε αιρετικός και αφού έγινε η εκταφή της σορού του κάηκε επίσης στην πυρά. Άλλος ένας μεταφραστής της Βίβλου, ο Ουίλιαμ Τίντεϊλ, είχε το ίδιο τέλος με τους προηγούμενους.]
Ο Λούθηρος είχε πολλές διαφωνίες με την Καθολική Εκκλησία, με βασική αυτή της πρακτικής των συγχωροχαρτιών, με τα οποία θεωρούσαν μέχρι τότε οι άνθρωποι ότι θα εξασφαλίσουν μία θέση στον παράδεισο. Ως προς το θεολογικό κομμάτι, ο Λούθηρος πίστευε ότι ο άνθρωπος θα σωθεί μόνο από την πίστη του και από την Θεία Χάρη και ότι η Εκκλησία δεν θα έπρεπε να λειτουργεί ως μέσο μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων. Επίσης αποκήρυξε την Λογική του ανθρώπου, την οποία χαρακτήρισε ως «η πόρνη του Διαβόλου» όπως έχει μείνει στην ιστορία ως απόφθεγμα του. [Απορρίπτει την Εκκλησία, τον σχολαστικισμό της και την άνοδο της Λογικής ως σύνδεση με την Αναγέννηση]. Θεωρούσε τις Γραφές ως την μόνη αυθεντική πηγή θρησκευτικής αλήθειας, σε σύγκριση με την Εκκλησία.
Η θρησκευτική μεταρρύθμιση, ειδικά η έμφαση στην πίστη και στην αυθεντία της Βίβλου, επικράτησε στην Βόρεια Ευρώπη. Ειδικότερα η έμφαση στις Γραφές έγινε πιο έντονη στην φιλοσοφία του Ιωάννη Καλβίνου. Ο Ιωάννης Καλβίνος συνέβαλε μεταξύ άλλων στο να γίνει η Γενεύη θεοκρατική πολιτεία και οι ιδέες του ταξίδεψαν στην Αγγλία αρχικά με τους Προτεστάντες και έπειτα στην Αμερική όπου αναπτύχθηκε το δόγμα της απόλυτης αυθεντίας της Βίβλου. Φυσικά αυτό προκάλεσε νέα προβλήματα καθώς τέθηκε το θέμα της ερμηνείας της Βίβλου. Κάποιες σέκτες, όπως οι Κουάκεροι για παράδειγμα, έδωσαν περισσότερη έμφαση στην θρησκευτική εμπειρία. Όλες αυτές οι διαφορές οδήγησαν σε αιματηρές συγκρούσεις και πολλές φορές σε γενοκτονίες μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών ομάδων. [Σήμερα η Ευρώπη δεν ακολουθεί κάποιο θρησκευτικό ρεύμα, ενώ η Αμερική είναι αρκετά πιο θρησκευόμενη].
Η άνοδος της Επιστήμης: Πως εφαρμόζονται οι επιστημονικές μέθοδοι στους ανθρώπους; – Η επανάσταση της Επιστήμης τον 17ο αιώνα άλλαξε τον ρου της ιστορίας. [Κοιτάξτε γύρω σας και θα δείτε παντού τα αποτελέσματα της μεγαλειώδους επιρροής της.] Ο συνδυασμός των πειραμάτων [ που συνδέθηκαν με τον Φράνσις Μπέικον] και της μαθηματικής λογικής που χρησιμοποιήθηκε από τον Γαλιλαίο και από τον Νεύτωνα έδειξε ότι η επιστήμη μπορεί να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα του ουρανού και της γης. Αυτό είχε ως συνέπεια να θεωρείται ανώφελο να στραφεί κάποιος στην Βίβλο και στην Εκκλησία γενικότερα για θέματα που άπτονται της Επιστήμης. Όμως το πραγματικό ερώτημα είναι, πόσο μπορεί η επιστήμη να εξηγήσει σύνθετα θέματα που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη φύση; Οι άνθρωποι έχουν μόνο υλική υπόσταση ή υπάρχει και κάποιο πνευματικό κομμάτι μέσα τους το οποίο δεν είναι απτό;
Τόμας Χομπς (1588 – 1659) – Ο Χομπς ήταν ένας υλιστής [κάποιος που πιστεύει ότι μόνο η ύλη είναι υπαρκτή], ο οποίος απέρριπτε τον δυϊσμό [την ιδέα ότι συνυπάρχουν η ύλη και το πνεύμα]. Υποστήριζε ότι δεν υφίσταται η άυλη ψυχή, αλλά αποπειράθηκε να εξηγήσει το σώμα και το μυαλό με υλιστικές έννοιες. Κατά τον Χομπς, η ανθρώπινη φύση αποτελείται εξ’ ολοκλήρου από ύλη. Μία άλλη θεωρία του ήταν αυτή του ανθρώπου ως εγωιστικό και αδηφάγο ον που επιζητά συνεχώς πλούτο, εξουσία, φήμη και υλικά αγαθά για την προσωπική του ευχαρίστηση. Καθώς, όμως, όλα αυτά δεν βρίσκονται σε απεριόριστο αριθμό, οι άνθρωποι μάχονται μεταξύ τους για να τα αποκτήσουν. Για να αποφευχθούν λοιπόν πολεμικές εχθροπραξίες, θα πρέπει οι άνθρωποι να δεχτούν μία υποχρεωτική Πολιτική Αρχή, η οποία θα διευθετεί τέτοια θέματα. Ουσιαστικά ανταλλάσουν κομμάτι της ελευθερίας τους για την ασφάλεια του Κράτους. Αυτό, βέβαια, έγκειται εντέλει στο προσωπικό ενδιαφέρον του κάθε πολίτη στο βαθμό που διακυβεύεται η επιβίωσή τους. Ο Χομπς, επίσης, ήταν άθεος και επιθυμούσε η Εκκλησία να είναι υποταγμένη στο Κράτος.
Ρενέ Ντεκάρτ (1596 – 1659) – Ο Ντεκάρτ ήταν πιθανόν ο διασημότερος εκπρόσωπος του δυϊσμού. Κατά τον Ντεκάρτ, η ανθρώπινη φύση αποτελείται από την ύλη, το σώμα, και το πνεύμα/ψυχή. Το σώμα αποτελεί υλικό στοιχείο που καταλαμβάνει χώρο και μελετάται από την Επιστήμη. Το πνεύμα/ψυχή από την άλλη δεν καταλαμβάνει χώρο και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μελετηθεί από την Επιστήμη. Αυτό το άυλο στοιχείο που ονομάζεται ψυχή μπορεί να υπάρξει και χωρίς το σώμα. Ενώ, λοιπόν, κάποιος μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξη του σώματος και του υλικού κόσμου εν γένει – μπορεί να είναι κύημα της φαντασίας σας ή ακόμη προερχόμενο από κάποιο σατανικό πλάσμα- αυτό που δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει είναι η ατομική εσωτερική συνείδηση. [Ακόμη κι αν ο άνθρωπος έχει εξαπατηθεί ώστε να έχει συνείδηση, πρέπει να υπάρχει κανείς για να μπορεί να εξαπατηθεί. Έτσι λοιπόν προκύπτει το περίφημο ρητό « Σκέφτομαι, άρα υπάρχω»]. Με αυτή του την θεώρηση, μπόρεσε ο Ντεκάρτ να συνδυάσει την Καθολική και την επιστημονική του υπόσταση.
Μπαρούχ Σπινόζα (1632 – 1677) – Ο Σπινόζα προσπάθησε να συνδυάσει τον δυϊσμό με τον υλισμό. Ήταν πανθεϊστής – σύμφωνα με τον ίδιο ο Θεός και η φύση ήταν έννοιες ταυτόσημες [ ξεκινώντας με αυτό τον τρόπο να «συμφιλιώνει» το υλικό με το πνευματικό]. Υποστήριζε επίσης την δυαδική θεώρηση του μυαλού και της ανθρώπινης φύσης. Για τον Σπινόζα, το μυαλό και η ύλη είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Τα πνευματικά συμβάντα είναι τα ίδια με τα συμβάντα του μυαλού όμως μπορεί κανείς να τα περιγράψει ως πνευματικά ή υλικά. Με άλλα λόγια το πνεύμα ταυτίζεται με το μυαλό. [ αν και αυτή η θεώρηση είναι περισσότερο υλιστική από δυαδικά.
Ο Διαφωτισμός: Μπορεί η Επιστήμη να είναι ο οδηγός μας στη ζωή; – Καθώς η Επιστήμη γινόταν όλο και περισσότερο αποδεκτή με το πέρασμα των χρόνων και αφού έφτασε να είναι η μόνη διανοητική Αρχή στον κόσμο [στην πραγματικότητα, η θρησκεία και η επιστήμη άλλαξαν θέση από τα χρόνια του Μεσαίωνα] τέθηκε το πολύ σημαντικό ερώτημα του αν οι επιστημονικές αρχές μπορούν να δώσουν απαντήσεις σχετικά με την ανθρώπινη φύση. Μπορεί ο Λόγος και η Επιστήμη να εξηγήσουν την ανθρώπινη ύπαρξη και να βελτιώσουν την ανθρώπινη ζωή; [ Η απάντηση είναι ναι και είναι αυταπόδεικτη]. Μπορούν οι επιστημονικές απαντήσεις να αντικαταστήσουν θεολογικές, φιλοσοφικές και πολλές φορές λυρικές θεωρήσεις της ανθρώπινης φύσης; Σταδιακά, η ορθολογιστική προσέγγιση, ειδικά στην πολιτική, αντικατέστησε θρησκευτικές απαντήσεις.
Ντέιβιντ Χιουμ (1711 – 1776) – Ο Χιουμ ήταν υποστηρικτής του Εμπειρισμού, της θεωρίας που πρεσβεύει ότι η γνώση προέρχεται από τις εμπειρίες που αποκτούμε με τις αισθήσεις. Η Λογική μας εξηγεί την σχέση μεταξύ των λογικών και των μαθηματικών ιδεών, όμως οι αισθήσεις μας επιτρέπουν να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο Κόσμος. Οι ιδέες μας προκύπτουν από τις εντυπώσεις μας είτε μέσω των πέντε αισθήσεων είτε μέσω των εσωτερικών αισθήσεων του μυαλού μας. Αυτό που ονομάζουμε ύλη είναι απλά, σύμφωνα με τον Χιουμ, ένα σύνολο από αντιλήψεις – και το ίδιο ισχύει και για τον άνθρωπο. Δεν υπάρχει ψυχή ή εαυτός, μόνο μία «ροή» από συνειδησιακές σκέψεις, μία αλληλουχία διανοητικών καταστάσεων. Είμαστε απλά ένα σύνολο αντιλήψεων, μια συνεχόμενη εναλλαγή αντιλήψεων χωρίς κάποια υποκείμενη ουσία. [ Αυτό ταιριάζει και με το δόγμα του μη εαυτού που συναντάμε στον Βουδισμό.] Είναι, ίσως, αυτονόητο ότι ο Χιουμ ήταν άθεος και υπέρμαχος της ελεύθερης σκέψης, έτσι η σκέψη του δεν εμπεριείχε κανένα ψήγμα θρησκευτικής ανάλυσης.
Ζαν Ζακ Ρουσσό (1712 – 1778) – Ο Ρουσσό ήταν διάσημος για την πίστη του στο καλό των ανθρώπων πριν τους διαφθείρει ο πολιτισμός [γνωστοί και ως «ευγενείς βάρβαροι».] Πίστευε επίσης ότι τα παιδιά έχουν εκ φύσεως καλή πρόθεση η οποία αλλοιώνεται από την κοινωνία. Όπως και οι περισσότεροι Ρομαντικοί πίστευε ότι η καλοσύνη είναι το φυσικό. Ωστόσο, δεν θεωρεί ότι ο εσωτερικός εγωισμός είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης.
Όλες αυτές οι ιδέες θα οδηγήσουν στον Εμμάνουελ Καντ, την ναυαρχίδα του Διαφωτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου