Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΛΑΔΩΝΑΣ

ΛΑΔΩΝΑΣ

(αστερισμός)

 

Και η Κητώ, γέννησε τελευταίο, αφού με το Φόρκη έσμιξε ερωτικά,

φίδι δεινό που στης γης της σκοτεινής τα βάθη,

στα μακρινά τα πέρατα, τα ολόχρυσα φυλάγει μήλα.

(Ησ., Θεογ. 333-335)

 

Εκτός από τον θεό ποταμό Λάδωνα της Αρκαδίας, υπήρχε και ο ομώνυμος δράκοντας, γιος του Φόρκη και της Κητώς, ή του Τυφώνα και της Έχιδνας ή της Γης. Με τα εκατό κεφάλια που διέθετε ήταν άγρυπνος φύλακας των χρυσών μήλων των Εσπερίδων. Τον σκότωσε ο Ηρακλής και η Ήρα τον περιέλαβε στους αστερισμούς*, αειφανής όπως ήταν και στη «ζωή» του, άγρυπνος.

 

Γι' αυτό και ο αστερισμός που βρίσκεται κάτω από τον Λάδωνα και πάνω από τη Λερναία Ύδρα και μοιάζει με μορφή γονατισμένη ταυτίστηκε από τον Ερατοσθένη με τον Ηρακλή που είχε επιφέρει τον θάνατό τους στα πλαίσια της επιτέλεσης των άθλων του. Και επειδή μοιάζει γονατισμένη αποκαλείται ὁ ἐν γόνασι** (Ίππαρχος, Πτολεμαίος), ἐν γούνασι (Εύδοξος), ὀκλάζων =ο γονατιστός (Άρατος).

 

Ο αστερισμός ταυτίστηκε και με άλλα μυθολογικά πρόσωπα (Ιξίων, Προμηθέας, Λυκάονας, Θάμυρις, Θησέας).

--------------------------------

*Αστερισμός του Δράκοντα

 

Οὗτός ἐστιν ὁ μέγας τε καὶ δι' ἀμφοτέρων τῶν Ἂρκτων κείμενος· λέγεται δὲ εἶναι ὁ τὰ χρύσεα μῆλα φυλάσσων, ὑπὸ δὲ ῾Ηρακλέους ἀναιρεθείς· ᾧ καὶ ἐν τοῖς ἄστροις τάξις ἐδόθη δι' Ἣραν, ἣ κατέστησεν αὐτὸν ἐπὶ τὰς Ἑσπερίδας φύλακα τῶν μήλων· Φερεκύδης γάρ φησιν, ὅτε ἐγαμεῖτο ἡ Ἣρα ὑπὸ Διός, φερόντων αὐτῇ τῶν Θεῶν δῶρα τὴν Γῆν ἐλθεῖν φέρουσαν τὰ χρύσεα μῆλα· ἰδοῦσαν δὲ τὴν Ἣραν θαυμάσαι καὶ εἰπεῖν καταφυτεῦσαι εἰς τὸν τῶν Θεῶν κῆπον, ὃς ἦν παρὰ τῷ Ἂτλαντι· ὑπὸ δὲ τῶν ἐκείνου παρθένων ἀεὶ ὑφαιρουμένων τῶν μήλων κατέστησε φύλακα τὸν ὄφιν ὑπερμεγέθη ὄντα· μέγιστον δὲ ἔχει σημεῖον· ἐπίκειται δὲ αὐτῷ Ἡρακλέους εἴδωλον, ὑπόμνημα τοῦ ἀγῶνος Διὸς θέντος ἐναργέστατον τῇ σχηματοποιίᾳ.

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,3

 

**Ὁ ἐν γόνασι Ηρακλῆς

 

Οὗτος, φασίν, Ἡρακλῆς ἐστιν ὁ ἐπὶ τοῦ Ὄφεως βεβηκώς· ἐναργῶς δὲ ἕστηκε τό τε ῥόπαλον ἀνατετακὼς καὶ τὴν λεοντῆν περιειλημένος· λέγεται δέ, ὅτε ἐπὶ τὰ χρύσεα μῆλα ἐπορεύθη, τὸν ὄφιν τὸν τεταγμένον φύλακα ἀνελεῖν· ἦν δὲ ὑπὸ ῞Ηρας δι᾽ αὐτὸ τοῦτο τεταγμένος ὅπως ἀνταγωνίσηται τῷ Ἡρακλεῖ· ὅθεν ἐπιτελεσθέντος τοῦ ἔργου μετὰ <μεγίστου> κινδύνου ἄξιον ὁ Ζεὺς κρίνας τὸν ἆθλον μνήμης ἐν τοῖς ἄστροις ἔθηκε τὸ εἴδωλον· ἔστι δὲ ὁ μὲν ὄφις μετέωρον ἔχων τὴν κεφαλήν, ὁ δ᾽ ἐπιβεβηκὼς αὐτῷ καθεικὼς τὸ ἓν γόνυ, τῷ δ᾽ ἑτέρῳ ποδὶ ἐπὶ τὴν κεφαλὴν ἐπιβαίνων, τὴν δὲ δεξιὰν χεῖρα ἐκτείνων, ἐν ᾗ τὸ ῥόπαλον, ὡς παίσων, τῇ δ᾽ εὐωνύμῳ χειρὶ τὴν λεοντῆν περιβεβλημένος. Ερατοσθένης, Καταστερισμοί 1.4