Πλήθος επώνυμοι ήρωες και οικιστές συνδέθηκαν με τον μύθο της Ακάλλης και όλοι τους ήταν καρπός του έρωτα ενός θεού για την κόρη. Έτσι διάφορες τοπικές παραδόσεις πέτυχαν τη σύνδεση με τη μινωική Κρήτη. Για παράδειγμα, στην κορυφή του γενεαλογικού δέντρου των Ναξίων και των Μιλησίων βρίσκεται ο Νάξος και ο Μίλητος, γιοι της Ακάλλης από τον Απόλλωνα. Άλλος γιος από τον Απόλλωνα ήταν ο Αμφιθέμης ή Γαράμαντας. Οργισμένος ο Μίνωας με την εγκυμοσύνη της κόρης του την εξόρισε στη Λιβύη (Νότια Τυνησία), όπου γέννησε το παιδί που έγινε γενάρχης του νομαδικού λαού των Γαραμάντων* στις παρυφές της Σαχάρας. Γυναίκα του έγινε η νύμφη Τριτωνίδα που ζούσε στην ομώνυμη λίμνη της Λιβύης.
Η Ακακαλλίδα, φοβισμένη από τη συμπεριφορά του πατέρα της Μίνωα προς την ίδια και τον γιο της Αμφιθέμη, γέννησε τον Μίλητο στο δάσος, στη σκιά ενός δέντρου, όπου και τον άφησε. Ο Απόλλωνας ζήτησε από λύκαινες να θρέψουν το μωρό μέχρι να το βρουν οι βοσκοί. Το παιδί έγινε άξιο και όμορφο και το ερωτεύτηκαν ο Μίνωας, ο παππούς του, και ο αδελφός του ο Σαρπηδόνας, τον οποίο και ακολούθησε στην Ασία, όπου παντρεύτηκε και έκανε παιδιά. (Αντωνίνος Λιβεράλις, 30.1-2)
Ο Παυσανίας (10.16.5) αναφέρει και άλλα παιδιά που η μητέρα τους τα εγκατέλειψε, τον Φίλανδρο και τον Φυλακίδη, και αυτά από τον Απόλλωνα, και ότι οι κάτοικοι της κρητικής πόλης Έλυρος έστειλαν ως αφιέρωμα στους θεούς χάλκινη αίγα από το γάλα της οποίας τρέφονται δύο παιδιά.
Από τον Ερμή η Ακάλλη απέκτησε τον Κύδωνα, που έγινε βασιλιάς της Κρήτης και ίδρυσε την πόλη Κυδωνία (Χανιά), και εκείνος την Ευλιμένη.
Ο μύθος της Ακακαλλίδας παραδίδεται, ή και διαμορφώνεται, από νεότερους ιστορικούς και μυθογράφους. Ωστόσο, δομείται σε γνωστά μυθολογικά μοτίβα και πάνω σε μια μορφή που προφανώς ήταν πολύ παλιά, όπως εικάζουμε από τη φυτωνυμική προέλευση του ονόματός της που παραπέμπει σε χθόνια θεότητα. Σύμφωνα με τον Ησύχιο το άνθος του Νάρκισσου στα κρητικά ονομάζεται ἀκακαλλίς, ενώ σύμφωνα με τον Εύμαχο τον Κερκυραίο ἀκακαλλίδα φησί καλεῖσθαι τὸν νάρκισσον καὶ κρόταλον… (Αθήναιος 681.5). Ο Διοσκουρίδης (1.89.1) μας πληροφορεί πως η ακακαλλίδα ήταν θάμνου καρπός … γεννωμένου ἐν Αἰγύπτῳ, ἐοικώς κατά τι τῷ μυρίκης καρπῷ. Όσο για τους θεούς που την απάγουν, τον Απόλλωνα και τον Ερμή, διατηρούν στην Κρήτη των ιστορικών χρόνων τη βλαστική τους ιδιότητα. Στην Ελεύθερνα ο Απόλλων λατρεύεται ως Στυρακίτας -από το φυτό στύραξ- και ο Ερμής ως Κυφαρισσίτης και Κεδρίτης στη Λατώ και στο ιερό της Σύμης αντίστοιχα.
Επιπλέον, η μυθολογική παράδοση θέλει πολλά παιδιά εκτεθειμένα που διασώζονται από θηρία και διατρέφονται από αυτά. Αρχέτυπο αυτού του παιδιού είναι ο ίδιος ο Δίας που αφήνεται στα κρητικά όρη και μια κατσίκα, η Αμάλθεια, τον τρέφει με το δικό της γάλα.
Στον μύθο της Ακακαλλίδας και των απογόνων της όπως και στον μύθο του Σαρπηδόνα αποτυπώνεται ίσως η ισχυρή αποικιστική παράδοση των Κρητών προς τη Λυκία.
Ακακαλλίδα και Απόλλων
ἔστι δὲ ἐν τοῖς Κρητικοῖς ὄρεσι καὶ κατ᾽ ἐμὲ ἔτι Ἔλυρος πόλις· οὗτοι ὖν αἶγα χαλκῆν ἀπέστειλαν ἐς Δελφούς, δίδωσι δὲ νηπίοις ἡ αἲξ Φυλακίδῃ καὶ Φιλάνδρῳ γάλα· παῖδας δὲ αὐτοὺς οἱ Ἐλύριοί φασιν Ἀπόλλωνός τε εἶναι καὶ Ἀκακαλλίδος νύμφης, συγγενέσθαι δὲ τῇ Ἀκακαλλίδι Ἀπόλλωνα ἐν πόλει Τάρρᾳ καὶ οἴκῳ Καρμάνορος. (Παυσ. 10.16.5)
Στα βουνά της Κρήτης υπάρχει και στην εποχή μου η πόλη Έλυρος. Οι κάτοικοι έστειλαν στους Δελφούς μιαν αίγα χάλκινη που θήλαζε με το γάλα της τον Φίλανδρο και τον Φυλακίδη. Τα παιδιά αυτά γεννήθηκαν, κατά τους Ελυρίους, από την Ακακαλλίδα και τον Απόλλωνα που είχαν συνευρεθεί στο σπίτι του Καρμάνορα στην πόλη Τάρρα…
(Ο Απόλλωνας βρέθηκε στην Κρήτη αναζητώντας τον ιερέα Καρμάνορα για να τον εξαγνίσει από τον φόνο του Πύθωνα στους Δελφούς.)
-------------------
*Ο Ηρόδοτος για τους Γαράμαντες
[4.183.1] Κι ύστερ᾽ από δρόμο άλλων δέκα ημερών από τα Αύγιλα, άλλος λόφος από αλάτι και νερό και πολλές φοινικιές που δίνουν καρπό, παρόμοια με τους άλλους λόφους· εκεί ζουν άνθρωποι που τ᾽ όνομά τους είναι Γαράμαντες, έθνος εξαιρετικά μεγάλο, που κουβαλούν χώμα και το στρώνουν πάνω στο αλάτι κι έτσι σπέρνουν. [4.183.2] Από τη χώρα τους ώς τους Λωτοφάγους η πιο σύντομη απόσταση είναι δρόμος τριάντα ημερών. Στη χώρα τους είναι που ζουν τα βόδια που βόσκουν προχωρώντας προς τα πίσω, για τον εξής λόγο· έχουν τα κέρατά τους κυρτωμένα προς τα μπρος· [4.183.3] κι έτσι βόσκουν προχωρώντας προς τα πίσω, αφού δεν μπορούν να προχωρήσουν προς τα μπρος, γιατί τα κέρατά τους καρφώνονται στη γη. Διαφορά άλλη από τ᾽ άλλα βόδια δεν έχουν, παρά μονάχα σ᾽ αυτό και στο δέρμα τους, που είναι πιο παχύ και πιο ανθεκτικό. [4.183.4] Κι οι Γαράμαντες αυτοί βγαίνουν και κυνηγούν τους τρωγλοδύτες Αιθίοπες με άρματα που τα σέρνουν τέσσερα άλογα. Γιατί οι τρωγλοδύτες Αιθίοπες είναι πιο γοργοπόδαροι απ᾽ όλους τους λαούς, απ᾽ αυτούς για τους οποίους μας έρχονται πληροφορίες. Και τρέφονται οι τρωγλοδύτες με φίδια και σαύρες κι άλλα παρόμοια ερπετά· η γλώσσα που μιλούν δε μοιάζει με καμιά άλλη, είναι κάτι σαν τα τσιρίσματα που βγάζουν οι νυχτερίδες.
Ο Ηρόδοτος αγνοεί τελείως τη σύνδεση των Γαραμάντων με την Κρήτη, θα πρέπει, επομένως, να τη θεωρήσουμε μεταγενέστερη του ιστορικού μυθολογική προσθήκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου