Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018

Οικοψυχολογία: Η φύση στην “υπηρεσία” της ψυχολογίας

Η επιστήμη της ψυχολογίας από τα πρώτα της βήματα διερεύνησε την ανατομία της ψυχής για να κατανοήσει την ανθρώπινη προσωπικότητα και τη συμπεριφορά, με βασικούς παράγοντες διαμόρφωσης τα εξελικτικά στάδια από την παιδική ηλικία και το ρόλο της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ως προς την διαμόρφωσή της.

Ωστόσο, ένας παράγοντας διαμόρφωσης που παραλήφθηκε σημαντικά ήταν το φυσικό περιβάλλον και το πως η ψυχική ισορροπία του ατόμου επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτό.

Πιθανόν αυτό συνέβη γιατί η ανθρωποκεντρική φύση της ψυχολογίας δεν μπόρεσε να βρει κάποια σύνδεση με τον τομέα αυτό, παρόλο που κορυφαίοι ψυχαναλυτές, με πρωταρχικό τον Jung έχουν αναφερθεί στο ρόλο της φύσης στο παρελθόν σε συγγράμματά τους.

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα με την ανάπτυξη των αστικών κέντρων και τον δυτικό τρόπο ζωής, ο σύγχρονος άνθρωπος χαρακτηρίζεται από την αποξένωσή του από τη φύση και την αντίληψή του σε σχέση με την κυριαρχία του σε αυτήν. Το αποτέλεσμα δεν έχει να κάνει μόνο με τη νοσηρότητα του πλανήτη, αλλά και με την απομάκρυνση του ανθρώπου από τις φυσικές του λειτουργίες σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο. Οι σύγχρονες λοιπόν ανάγκες του σημερινού ανθρώπου , οδήγησαν τον κλάδο της ψυχολογίας σε επιπρόσθετους προβληματισμούς και έρευνες ως προς το πως το φυσικό περιβάλλον και το πως η ψυχική ισορροπία του ατόμου επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτό.

Μέσα σε αυτά τα δεδομένα γεννήθηκε η Οικοψυχολογία. Έρευνες από άλλες επιστήμες όπως η βιολογία και η κοινωνιολογία, συγκλίνουν στο πόσο η έλλειψη της φύσης μπορεί να αλλάξει την ανθρώπινη συμπεριφορά στις πόλεις και σήμερα μαθήματα οικοψυχολογίας διδάσκονται ακόμα και στο Harvard και σε άλλα κορυφαία πανεπιστήμια. Επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη συγγένεια με το φυσικό κόσμο, προφανώς μια εσωτερική βιολογική ανάγκη που είναι χρήσιμη για την ανάπτυξή μας. Η άποψη στηρίζεται σε μια σωρεία ερευνών στο πως οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε ανοιχτά πράσινα τοπία, διασκορπισμένα δέντρα, λιβάδια, νερά, και υπερυψωμένα τοπία.

Τι είναι η Οικοψυχολογία

Η οικοψυχολογία είναι η σύγχρονη τάση της ψυχολογίας να διερευνήσει κατά πόσο η έλλειψη της επαφής μας με τη φύση και η επανένταξή μας σε φυσικές δραστηριότητες και τεχνικές επηρεάζει την ψυχική μας ισορροπία. Η οικοψυχολογία έχει πολλές ρίζες: στην βουδιστική φιλοσοφία, στο ρομαντικό κίνημα στην Ευρώπη , διάφορες μυστικιστικές παραδόσεις σε διάφορες φυλές κλπ. Ο Γιούνγκ, Τζέιμς, Φρόιντ, Σκίννερ και άλλοι ψυχοθεραπευτές μαζί με τον Λεοπόλντ, τον Μιούιρ και άλλους οικολόγους αναπτύξανε απόψεις σχετικά με την σχέση ανθρώπου –φύσης. Συμπεριφοριστές και κοινωνικοί ψυχολόγοι προσπαθήσανε να δούνε πως ο άνθρωπος συμπεριφέρεται με σεβασμό στο περιβάλλον του. Για παράδειγμα η επαφή με την άγρια φύση είχε χρησιμοποιηθεί στην ψυχοθεραπεία για πάνω από τριάντα χρόνια κάτω από το όνομα της «ψυχοοικολογίας» από τον Robert Grennway & Art Warmoth (Greenway 1999) ή «εργασία σύνδεσης με την φύση» του Cohen (1997). 

O όρος Ecopsychology -από τις ελληνικές λέξεις οικολογία και ψυχολογία- χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τον Theodore Roszak, καθηγητή ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέα του βιβλίου «Η φωνή της γης». Υποστηρίζει ότι η μοντέρνα ψυχολογία έχει διαχωρίσει την εσωτερική από την εξωτερική ζωή και έχουμε καταπιέσει το «οικολογικό μας ασυνείδητο» που μας συνδέει με την ανάπτυξη της γης. Ωστόσο πολλές από τις κεντρικές ιδέες της οικοψυχολογίας βρίσκονται και σε παλιότερα συγγραφή του το 1979 και σε δουλειά του Paul Shepard το 1982. Η Οικοψυχολογία ως μια θεωρητική και πρακτική προσέγγιση στην εξισορρόπηση της ανθρώπινης ψυχής μέσα από την επίτευξη μιας πλανητικής ισορροπίας που με τη σειρά της θα ευεργετούσε και την ανθρώπινη ισορροπία.

Η επιστήμη της ψυχολογίας προσφέρει τη δυνατότητα της εμβάθυνσης της επαφής με τη φύση, βγάζοντας τον άνθρωπο από το γραφείο και καθιστώντας την σοφία της φύσης, συνθεραπευτή στην ψυχική ισορροπία του ανθρώπου.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου