ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΑΙΣΧΙΝΗΣ - Κατὰ Κτησιφῶντος (79-84)

[79] Πόθεν οὖν ἐπὶ τὴν μεταβολὴν ἦλθε τῶν πραγμάτων, οὗτος γάρ ἐστιν ὁ δεύτερος καιρός, καὶ τί ποτ᾽ ἐστὶ τὸ αἴτιον ὅτι Φιλοκράτης μὲν ἀπὸ τῶν αὐτῶν πολιτευμάτων Δημοσθένει φυγὰς ἀπ᾽ εἰσαγγελίας γεγένηται, Δημοσθένης δὲ ἐπέστη τῶν ἄλλων κατήγορος, καὶ πόθεν ποθ᾽ ἡμᾶς εἰς τὴν ἀτυχίαν ὁ μιαρὸς ἄνθρωπος ἐμβέβληκε, ταῦτ᾽ ἤδη διαφερόντως ἄξιόν ἐστιν ἀκοῦσαι.

[80] Ὡς γὰρ τάχιστα εἴσω Πυλῶν Φίλιππος παρῆλθε, καὶ τάς τε ἐν Φωκεῦσι πόλεις παραδόξως ἀναστάτους ἐποίησε, Θηβαίους τε, ὡς τόθ᾽ ὑμῖν ἐδόκει, περαιτέρω τοῦ καιροῦ καὶ τοῦ ὑμετέρου συμφέροντος ἰσχυροὺς κατεσκεύασεν, ὑμεῖς τε ἐκ τῶν ἀγρῶν φοβηθέντες ἐσκευαγωγήσατε, ἐν ταῖς μεγίσταις δ᾽ ἦσαν αἰτίαις οἱ πρέσβεις οἱ τὴν εἰρήνην πρεσβεύσαντες, πολὺ δὲ τῶν ἄλλων διαφερόντως Φιλοκράτης καὶ Δημοσθένης, διὰ τὸ μὴ μόνον πρεσβεύειν, ἀλλὰ καὶ τὰ ψηφίσματα γεγραφέναι,

[81] συνέβη τε ἐν τοῖς αὐτοῖς χρόνοις διαφέρεσθαί τι Δημοσθένην καὶ Φιλοκράτην σχεδὸν ὑπὲρ τούτων ὑπὲρ ὧν καὶ ὑμεῖς αὐτοὺς ὑπωπτεύσατε διενεχθῆναι· τοιαύτης δὲ ἐμπιπτούσης ταραχῆς, μετὰ τῶν συμφύτων αὐτῷ νοσημάτων ἤδη τὰ μετὰ ταῦτα ἐβουλεύετο, μετὰ δειλίας καὶ τῆς πρὸς Φιλοκράτην ὑπὲρ τῆς δωροδοκίας ζηλοτυπίας, καὶ ἡγήσατο, εἰ τῶν συμπρεσβευόντων καὶ τοῦ Φιλίππου κατήγορος ἀναφανείη, τὸν μὲν Φιλοκράτην προδήλως ἀπολεῖσθαι, τοὺς δὲ ἄλλους συμπρέσβεις κινδυνεύσειν, αὐτὸς δ᾽ εὐδοκιμήσειν, καὶ προδότης ὢν τῶν φίλων καὶ πονηρὸς πιστὸς τῷ δήμῳ φανήσεσθαι.

[82] Κατιδόντες δ᾽ αὐτὸν οἱ τῇ τῆς πόλεως προσπολεμοῦντες ἡσυχίᾳ, ἄσμενοι παρεκάλουν ἐπὶ τὸ βῆμα, τὸν μόνον ἀδωροδόκητον ὀνομάζοντες τῇ πόλει· ὁ δὲ παριὼν ἀρχὰς αὐτοῖς ἐνεδίδου πολέμου καὶ ταραχῆς. Οὗτός ἐστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὁ πρῶτος ἐξευρὼν Σέρριον τεῖχος καὶ Δορίσκον καὶ Ἐργίσκην καὶ Μυρτίσκην καὶ Γάνος καὶ Γανιάδα, χωρία ὧν οὐδὲ τὰ ὀνόματα ᾔδειμεν πρότερον. Καὶ εἰς τοῦτο φέρων περιέστησε τὰ πράγματα, ὥστ᾽ εἰ μὲν μὴ πέμποι Φίλιππος πρέσβεις, καταφρονεῖν αὐτὸν ἔφη τῆς πόλεως, εἰ δὲ πέμποι, κατασκόπους πέμπειν, ἀλλ᾽ οὐ πρέσβεις.

[83] Εἰ δὲ ἐπιτρέπειν ἐθέλοι πόλει τινὶ ἴσῃ καὶ ὁμοίᾳ περὶ τῶν ἐγκλημάτων, οὐκ εἶναι κριτὴν ἴσον ἡμῖν ἔφη καὶ Φιλίππῳ. Ἁλόννησον ἐδίδου· ὁ δ᾽ ἀπηγόρευε μὴ λαμβάνειν, εἰ δίδωσιν, ἀλλὰ μὴ ἀποδίδωσι, περὶ συλλαβῶν διαφερόμενος. Καὶ τὸ τελευταῖον στεφανώσας τοὺς μετὰ Ἀριστοδήμου εἰς Θετταλίαν καὶ Μαγνησίαν παρὰ τὰς τῆς εἰρήνης συνθήκας πρεσβεύσαντας, τὴν μὲν εἰρήνην διέλυσε, τὴν δὲ συμφορὰν καὶ τὸν πόλεμον κατεσκεύασεν.

[84] Ναί, ἀλλὰ χαλκοῖς καὶ ἀδαμαντίνοις τείχεσιν, ὡς αὐτός φησι, τὴν χώραν ἡμῶν ἐτείχισε, τῇ τῶν Εὐβοέων καὶ Θηβαίων συμμαχίᾳ. Ἀλλ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ ταῦτα καὶ μέγιστα ἠδίκησθε καὶ μάλιστα ἠγνοήκατε. Σπεύδων δ᾽ εἰπεῖν περὶ τῆς θαυμαστῆς συμμαχίας τῆς τῶν Θηβαίων, ἵν᾽ ἐφεξῆς λέγω, περὶ τῶν Εὐβοέων πρῶτον μνησθήσομαι.

***
[79] Πού οφείλεται η αλλαγή της πολιτικής του —αυτή είναι η δεύτερη περίοδος— ποια είναι η αιτία που καταγγέλθηκε για δημόσιο αδίκημα ο Φιλοκράτης και βρέθηκε να είναι εξόριστος, ενώ ακολουθούσε την ίδια πολιτική με τον Δημοσθένη, και ο τελευταίος έγινε κατήγορος των υπολοίπων και τι, τέλος πάντων, έγινε και ο σιχαμερός αυτός άνθρωπος μας έχει ρίξει στη δυστυχία, όλα αυτά αξίζει να τα ακούσετε τώρα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

[80] Αμέσως μόλις πέρασε ο Φίλιππος τις Θερμοπύλες και έκανε άνω κάτω τις πόλεις της Φωκίδας πέρα από κάθε προσδοκία, ενώ ενίσχυσε τους Θηβαίους, και αυτό το περιμένατε, πέρα από όσο επέτρεπε η περίσταση και το συμφέρον σας, τότε εσείς, επειδή φοβηθήκατε, μεταφέρατε τα υπάρχοντά σας από την ύπαιθρο στην πόλη και οι πρέσβεις που είχαν διαπραγματευτεί την ειρήνη αντιμετώπιζαν τις πιο μεγάλες κατηγορίες, και πιο πολύ από όλους ο Φιλοκράτης και ο Δημοσθένης, επειδή όχι μόνο είχαν διατελέσει πρέσβεις, αλλά είχαν προτείνει και τα ψηφίσματα.

[81] Τον ίδιο μάλιστα καιρό συνέπεσε να έρθουν σε κάποια ρήξη ο Δημοσθένης και ο Φιλοκράτης για τους λόγους περίπου για τους οποίους και εσείς υποπτευθήκατε ότι αυτοί θα συγκρούονταν. Από τη στιγμή που δημιουργήθηκε μια τέτοια αναστάτωση, άρχισε να σκέφτεται ήδη τα μετέπειτα, επηρεασμένος από τα φυσικά του ελαττώματα, τη δειλία και τη ζηλοτυπία του προς τον Φιλοκράτη για τη δωροδοκία του από τον Φίλιππο. Σκέφτηκε λοιπόν ότι, αν παρουσιαζόταν ως κατήγορος των συμπρέσβεών του και του Φιλίππου, ο Φιλοκράτης προφανώς θα καταδικαζόταν, οι υπόλοιποι συμπρέσβεις του θα κινδύνευαν, ενώ ο ίδιος θα κέρδιζε σε εκτίμηση και θα φαινόταν πιστός στον λαό, αν και προδότης των φίλων του και παλιάνθρωπος.

[82] Όταν αντιλήφθηκαν τις προθέσεις του οι εχθροί της γαλήνης της πόλης, με μεγάλη χαρά τον καλούσαν στο βήμα, αποκαλώντας τον ως τον μόνο αδιάφθορο στην πόλη. Και ο Δημοσθένης έπαιρνε τον λόγο και άρχιζε να τους δίνει αφορμές για πόλεμο και αναστάτωση. Αυτός είναι, πολίτες Αθηναίοι, που πρώτος ανακάλυψε το Σέρριον τείχος, τον Δορίσκο , την Εργίσκη, τη Μυρτίσκη, το Γάνος και τη Γανιάδα, περιοχές που ούτε και τα ονόματά τους γνωρίζαμε πριν. Και με τη φόρα που είχε πάρει μπέρδεψε έτσι τα πράγματα, ώστε, αν ο Φίλιππος δεν έστελνε αντιπροσώπους, ο Δημοσθένης έλεγε ότι αυτός περιφρονούσε την πόλη, αν πάλι έστελνε, έλεγε ότι έστελνε κατασκόπους όχι αντιπροσώπους.

[83] Κάθε φορά που ο Φίλιππος προθυμοποιούνταν να αναθέσουμε σε κάποια πόλη δίκαιη και αμερόληπτη να κρίνει για τις διαφορές μας, ο Δημοσθένης έλεγε ότι ανάμεσα σε εμάς και στον Φίλιππο δεν μπορεί να υπάρξει αμερόληπτη διαιτησία. Ο Φίλιππος προσφερόταν να μας δώσει την Αλόννησο· ο Δημοσθένης μάς απέτρεπε να την πάρουμε, «αν απλώς την παραχωρεί και δεν την επιστρέφει», παίζοντας με τις λέξεις. Και το τελευταίο, με το να στεφανώσει τους αντιπροσώπους που με τον Αριστόδημο επισκέφτηκαν, παρά τους όρους της συνθήκης ειρήνης, τη Θεσσαλία και τη Μαγνησία, παραβίασε την ειρήνη και προετοίμασε τη συμφορά και τον πόλεμο.

[84] Ναι, αλλά με το να κλείσει συμμαχία με την Εύβοια και με τη Θήβα θωράκισε, όπως λέει ο ίδιος, την Αττική με χάλκινα και αδαμάντινα τείχη. Όσον αφορά σε αυτά, Αθηναίοι, όχι μόνο δεν ωφεληθήκατε, αλλά και έχετε υποστεί πολύ μεγάλες ζημιές, που τις αγνοείτε πέρα για πέρα. Και, μόλο που βιάζομαι να μιλήσω για την υπέροχη συμμαχία με τους Θηβαίους, θα αναφερθώ πρώτα στη συμμαχία με τους Ευβοείς, για να πάρω τα πράγματα με τη σειρά τους.