Το αγόρι που δεν εκτιμούσε τον πατέρα του μέχρι που…

Ένα άκρως συγκινητικό βίντεο από τη Viddsee, μια ασιατική εταιρεία που δημιουργεί ταινίες μικρού μήκους με κοινωνικά μηνύματα. Στο βίντεο αισθάνεται αδιαφορία για τον πατέρα του και τον έχει σαν παράδειγμα προς αποφυγή. Δεν είναι οικονομικά ευκατάστατος και η δουλειά του δεν προσφέρει κοινωνική καταξίωση. Τελικά διαπιστώνει ότι η άποψή του ήταν εντελώς λανθασμένη.

Φύλλα δέντρων… κεντημένα στο χέρι!

Η καλλιτέχνιδα Hillary Fayle έχει ένα δικό της ιδιαίτερο τρόπο να εντυπωσιάζει στο κέντημα. Ποιος είναι αυτός; Κόβει φύλλα από δέντρα και φυτά και στη συνέχεια τα κεντάει με διάφορες κλωστές δημιουργώντας λεπτεπίλεπτα διακοσμητικά μοτίβα. Η διαδικασία είναι απλή και περιλαμβάνει μια επικάλυψη των φύλλων με ειδικό υγρό έτσι ώστε να σκληρύνουν και να μπορούν να ραφτούν και στη συνέχεια κόψιμο σε συγκεκριμένα σημεία όπου η καλλιτέχνις θέλει να κεντήσει. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό ενώ η ίδια συνδυάζει τα κεντημένα φύλλα της με άλλα τα οποία κόβει αριστοτεχνικά δημιουργώντας μοναδικά σχέδια στην επιφάνειά τους. Οι συλλογές της εντίθενται σε μουσεία και γκαλερί και έχουν κερδίσει πολύ θετικά σχόλια.

Η απίστευτη προσνήωση ενός Harrier σε… σκαμνάκι!

   

Ο Aμερικανός πιλότος έκανε το καθήκον του προσγειώνοντας με ασφάλεια ένα Harrier σε αεροπλανοφόρο, ακόμα και χωρίς το μπροστινό τμήμα του αεροσκάφους. Χρειάστηκε ένα κάπως μεγάλο σκαμνάκι για να ακουμπήσει το ρύγχος του μαχητικού και ο χειριστής, Ουίλιαμ Μαχόνι, έπρεπε να το κάνει χωρίς καν να βλέπει το αυτοσχέδιο στήριγμα. Ο πιλότος συνειδητοποίησε τη δυσκολία του εγχειρήματος όταν αντιλήφθηκε ότι το πλήρωμα του USS Bataan είχε εγκαταλείψει το κατάστρωμα, για την περίπτωση που δεν τα κατάφερνε… Το σχετικό βίντεο από το περιστατικό, που συνέβη στις 7 Ιουνίου, έδωσε στη δημοσιότητα ο αμερικανικός στρατός.

Τι μπορεί να κάνει μια κιμωλία...

Τι μπορεί να κάνει μια κιμωλία...

 

Γιατί οι παχουλοί άνδρες έχουν πιο πολύ χιούμορ;

Η εικόνα σώματος και η συζήτηση για την εξωτερική εμφάνιση είναι ένα θέμα «ταμπού» για τους περισσότερους άνδρες. Η ενασχόληση με την αισθητική του σώματος θεωρείται παραδοσιακά «γυναικεία υπόθεση» και οι άνδρες που αφιερώνουν χρόνο για να φροντίσουν τον εαυτό τους «κινδυνεύουν» να χαρακτηριστούν θηλυπρεπείς ή ακόμα και ομοφυλόφιλοι.

Παρουσιάζονται συνεπώς αδιάφοροι για το σώμα τους και η στάση τους αυτή δεν είναι μόνο προϊόν της προκατάληψης που αναφέραμε πριν, αλλά και της καλλιέργειας ενός μύθου που κυριαρχεί στα μέσα ενημέρωσης: του σωματικά άτρωτου άνδρα, που δεν χρειάζεται να νοιαστεί για τη φυσική του κατάσταση. Μόνο δύο συνθήκες φαίνεται πως καθιστούν αποδεκτή την ενασχόληση του άνδρα με το σώμα και την εικόνα του. Πρωτίστως είναι ο φόβος της παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία για τους άνδρες συνδέεται με τη μαλθακότητα, την έλλειψη θέλησης και την απώλεια ελέγχου. 

 

Το εντυπωσιακό είναι ότι, τόσο από τους αδύνατους όσο και από τους υπέρβαρους, η κοροϊδία ή το πείραγμα για το πάχος θεωρούνται θεμιτά. Οι ίδιοι οι υπέρβαροι συχνά χρησιμοποιούν χιούμορ για το πάχος τους, προκειμένου να «αμυνθούν» για την ντροπή που νιώθουν για το σώμα τους. Για να αντιμετωπίσουν λοιπόν το υπερβάλλον βάρος, οι υπέρβαροι άνδρες οδηγούνται συχνά στο γυμναστήριο που έχει καθιερωθεί ως ο «αρρενωπός» τρόπος αδυνατίσματος (σε αντίθεση με τις δίαιτες που θεωρείται «γυναικείος»). Κι ενώ η παχυσαρκία μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για άσκηση και τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, τα δεδομένα είναι μοιρασμένα για το αν αποτελεί κίνητρο για τη βελτίωση της εικόνας και του σχήματος του σώματος. Η δεύτερη συνθήκη που «επιτρέπει» στους άνδρες να ασχοληθούν με το σώμα τους, εμφανίζεται κυρίως σε μικρότερες ηλικίες.

 

Πολλά αγόρια στην προ-εφηβική και εφηβική ηλικία δηλώνουν ότι νιώθουν μια πίεση από τους συνομηλίκους τους, τους οποίους καλούνται να συναγωνιστούν και στους οποίους συχνά επιθυμούν να μοιάσουν (για να ενσωματωθούν στο σύνολο). Άλλωστε, ο συναγωνισμός μεταξύ των αγοριών ή των ανδρών είναι ένας τρόπος επίδειξης της αρρενωπότητάς τους και κατάκτησης του σεβασμού των άλλων. Από την παιδική ηλικία επίσης αρχίζουν και οι πρώτες πολιτισμικές επιρροές. Τα αγόρια έχουν για παιχνίδια φιγούρες ηρώων που είναι ιδιαίτερα μυώδεις (συχνά με μη ρεαλιστικές αναλογίες). Μερικοί από αυτούς τους ήρωες, μάλιστα, έχουν και υπερδυνάμεις. Οι ταινίες δράσεις που προτιμώνται ιδιαίτερα από το νεανικό ανδρικό κοινό παρουσιάζουν επίσης χαρακτήρες με παρόμοια σώματα. Ο κινηματογράφος είναι ένα μόνο από τα μέσα στα οποία προβάλλεται το ιδανικό ανδρικό σώμα.

 

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και οι διαφημίσεις (έντυπες ή τηλεοπτικές) και τα ριάλιτι (προϊόντα της τελευταίας δεκαετίας) κατακλύζονται επίσης από γραμμωμένα σώματα. Κατά την εφηβεία και τα πρώτα ενήλικα χρόνια, τα αγόρια αποκτούν ακόμα έναν λόγο για να αποκτήσουν το ιδεατό σώμα. Αρχίζουν και νιώθουν την ανάγκη να είναι θελκτικοί στις γυναίκες και ενίοτε αναφέρεται, από τα αγόρια, ότι ένας λόγος για τη δυσαρέσκεια που αναπτύσσουν για το σώμα τους είναι τα αρνητικά σχόλια των ερωτικών τους συντρόφων. Ωστόσο, φαίνεται πως δεν αποτελεί αρκετά σημαντικό κίνητρο για να αλλάξουν αισθητά το σχήμα του σώματός τους. Τα αποτελέσματα μιας σειρά μελετών (1973, 1986 και 1997), που εξέταζαν τη σχέση των ανδρών με το σώμα τους, δείχνουν ότι μέσα σε 25 χρόνια το ποσοστό των ανδρών που ήταν δυσαρεστημένοι με το σώμα τους και επιθυμούσαν ένα άλλο πιο κοντά στο ιδεατό, αυξήθηκε εντυπωσιακά από 15 σε 43%. Ποιο είναι όμως αυτό το ιδανικό σώμα στο οποίο αναφερόμαστε και το οποίο μικροί και μεγάλοι άνδρες ονειρεύονται;

Από το τέλος της δεκαετίας του ‘80, εμφανίζεται μια αυξημένη κοινωνική πίεση που θέλει τους άνδρες λεπτότερους και μετρίως μυώδεις ή, αλλιώς μ’ έναν «μεσόμορφο» τύπο σώματος. Δηλαδή, ένα σώμα που έχει μέτρια κατασκευή, με καλοσχηματισμένους μύες στο στήθος, τα μπράτσα, τους ώμους και λεπτή μέση με γραμμωμένους κοιλιακούς. Επιβάλλεται, δε, να έχει χαμηλά ποσοστά λίπους, καθώς «επιτρέπουν» στους μύες να είναι πιο ευδιάκριτοι. Σε αυτόν τον «νέο άνδρα» επιτρέπεται κάπως περισσότερο η ενασχόληση με την εμφάνιση.

 

Μερικοί, μάλιστα, θεωρούν αυτή τη μεταβολή ένα τέχνασμα της κοινωνίας που ζούμε για να στρέψει τους άνδρες σε έναν πιο καταναλωτικό τρόπο ζωής. Αυτός ο άνδρας εμφανίζεται ταυτόχρονα προστατευτικός και φιλάρεσκος. Είναι, θα λέγαμε, μια νέα, πιο εξευγενισμένη εκδοχή του «ματσό» (macho) άνδρα, που ταιριάζει καλύτερα στις σημερινές συνθήκες, όπου ο φεμινισμός έχει κερδίσει πολύ έδαφος. Το ιδανικό ανδρικό σώμα της νέας χιλιετίας γίνεται διαρκώς πιο «ουτοπικό» και οδηγεί, σύμφωνα με ερευνητές, σε μειωμένη αυτοεκτίμηση και σε κατάθλιψη. Ακόμη και αν πράγματι, οι άνδρες νιώθουν την πίεση για το τέλειο σώμα να αυξάνεται, και αποζητούν περισσότερο να είναι αισθητικά αποδεκτοί από τον περίγυρό τους, δεν δείχνουν πρόθυμοι να συζητήσουν αυτό το θέμα γιατί… δεν αποτελεί «ανδρική υπόθεση».

 

Πρέπει όμως να τονίσουμε πως αυτή η πίεση που δέχονται, κυρίως από τα άκρως επιδραστικά media, ίσως έχει υποεκτιμηθεί στο παρελθόν. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με έρευνες, οι άνδρες τείνουν να βρίσκουν το οπτικό υλικό των μέσων ενημέρωσης πιο υποβλητικό απ’ ότι οι γυναίκες, με αποτέλεσμα η δυσαρέσκεια που νιώθουν με το σώμα τους να βρίσκεται μόνο στην αρχή.

Από την εφηβεία στο Πανεπιστήμιο: Η δυσκολία προσαρμογής

Η είσοδος στο Πανεπιστήμιο αποτελεί μία σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής ενός εφήβου. Η εμπειρία του πρώτου έτους απαιτεί διανοητική, κοινωνική, συναισθηματική και πολιτιστική προσαρμογή και ανάπτυξη. Οι φοιτητές δεν εξελίσσονται μόνο ακαδημαϊκά, παράλληλα δημιουργούν και διατηρούν προσωπικές σχέσεις, διαμορφώνουν την ταυτότητά τους, αποφασίζουν για την καριέρα και τον τρόπο ζωής τους και τέλος, αναπτύσσουν μία ολοκληρωμένη φιλοσοφία για τη ζωή. Όλα αυτά σημαίνουν, ότι πολλοί πρωτοετείς βιώνουν καταστάσεις και συνθήκες, οι οποίες μελλοντικά μπορεί να δείχνουν ασήμαντες, όταν όμως είναι καινούριες, μπορεί να είναι αποθαρρυντικές και δύσκολες στη διαχείρισή τους.

Για παράδειγμα, πολλοί φοιτητές:

• Μοιράζονται πρώτη φορά το δωμάτιό τους με κάποιο άγνωστο συνομήλικο
• Προσπαθούν να προσαρμοστούν σε νέο περιβάλλον και περιοχή
• Μαθαίνουν νέους κανόνες και διαδικασίες
• Προσαρμόζονται να ζουν μακριά από το σπίτι και τους γονείς τους
• Νοσταλγούν το σπίτι τους και το οικογενειακό τους περιβάλλον
• Μαθαίνουν τον τρόπο να διαχειρίζονται τον προσωπικό τους χρόνο
• Αλληλεπιδρούν με άτομα από διαφορικά περιβάλλοντα και με διαφορετικές αξίες
• Προσαρμόζονται στις απαιτήσεις και τις νόρμες διαφορετικών καθηγητών και μαθημάτων
• Μαθαίνουν νέους τρόπους αφομοίωσης της γνώσης
• Κάνουν νέους φίλους
• Τροποποιούν ή αναπτύσσουν τρόπους και συνήθειες διαβάσματος
• Σκέφτονται το μέλλον τους
• Διαμορφώνουν θέσεις και απόψεις για τη ζωή
• Προβληματίζονται για την καριέρα και τον τρόπο ζωής τους

Όλες αυτές οι αλλαγές έρχονται να συνδυαστούν με τις προσωπικές προσδοκίες και υποθέσεις του κάθε ατόμου για το Πανεπιστήμιο, τη φοιτητική ζωή και τον τρόπο μάθησης. Επιπρόσθετα, το γνώριμο και οικείο περιβάλλον του σχολείου, σπάνια προετοιμάζει τους έφηβους για την ακαδημαϊκή και φοιτητική ζωή. Για παράδειγμα, στο Λύκειο:

• Οι μαθητικές ημέρες είναι άκαμπτα ελεγχόμενες
• Η αντίληψή των μαθητών για την μάθηση είναι συχνά η αποστήθιση και η συλλογή δεδομένων
• Το διάβασμα και οι εργασίες που ανατίθενται στους μαθητές, αναπτύσσονται εκτενώς στην τάξη
• Κάποιοι μαθητές αναπτύσσουν πιο στενή σχέση με κάποιο καθηγητή (στο σχολείο ή το φροντιστήριο) που τους παρακινεί και τους κατευθύνει
• Οι μαθητές κάνουν συχνά διαγωνίσματα  και τεστ
• Πολλοί μαθητές έχουν ισχυρά υποστηρικτικά συστήματα από την οικογένεια και το φροντιστήριο, στα οποία μπορούν να στραφούν για βοήθεια, συμβουλές και ανακούφιση

Κάποιοι από τους πρωτοετείς φοιτητές βιώνουν τη μετάβαση στο πιο ελεύθερο περιβάλλον του Πανεπιστημίου με ευκολία. Πολλοί όμως αντιμετωπίζουν δυσκολίες προσαρμογής, ειδικά κατά το πρώτο εξάμηνο ή και έτος. Συγκεκριμένα μπορεί να παρουσιάσουν:

• Σύγχυση και προβληματισμό
• Χαμηλή ακαδημαϊκή απόδοση
• Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αγωνία και άγχος για τις επιλογές τους
• Μελαγχολική διάθεση και θλίψη
• Επιθετική συμπεριφορά ή συναισθηματικά ξεσπάσματα
• Έλλειψη ανταπόκρισης στις εργασίες και τις παρουσιάσεις
• Αϋπνία, δυσκολία συγκέντρωσης, αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες
• Δυσκολίες στις σημαντικές σχέσεις (οικογένεια, παλιοί φίλοι)

Τα παραπάνω μπορεί να προκύψουν λόγω των νέων προκλήσεων και αλλαγών, καθώς και εξαιτίας των παλαιών στρατηγικών που δεν βοηθούν στην προσαρμογή στο νέο και άγνωστο σύστημα του Πανεπιστημίου. Δυστυχώς, πολλοί από τους νέους φοιτητές είναι απρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια ή αισθάνονται ντροπή και δεν γνωρίζουν που να απευθυνθούν.

 

Συμβουλές για όλους

Ο φοιτητής χρειάζεται να προσπαθήσει να μην έχει υπερβολικές απαιτήσεις και προσδοκίες από τον εαυτό του και να βάζει ρεαλιστικούς στόχους, να μιλάει σε άτομα που τον κατανοούν και τον εμψυχώνουν, να έχει υπομονή και να δίνει έμφαση στις θετικές εμπειρίες που του συμβαίνουν και τέλος, να αναζητήσει βοήθεια και στήριξη εάν αισθάνεται δεν μπορεί να διαχειριστεί την μετάβαση και τις αλλαγές.

Η οικογένεια μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά στο μέλος που ξεκινάει τις σπουδές του. Έτσι, οι γονείς  χρειάζεται να είναι υπομονετικοί, να μιλούν στο παιδί τους και να μαθαίνουν τι συμβαίνει στη ζωή του. Να μην φορτώνουν τον φοιτητή με δικά τους προβλήματα και απαιτήσεις, να τον εμψυχώνουν και να τον επιβραβεύουν. Να δίνουν το καλό παράδειγμα, επιδεικνύοντας οι ίδιοι αυτοέλεγχο και λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης των καταστάσεων. Τέλος, για οτιδήποτε μοιάζει να είναι εκτός των ορίων της γνώσης και των ικανοτήτων τους, να αποταθούν σε κάποιο ειδικό για να μη δημιουργηθεί κάποιο χρόνιο πρόβλημα.

Η έναρξη των σπουδών αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό για την πορεία του ατόμου και  της οικογένειας. Μπορεί να μετατραπεί σε ένα εξελικτικό στάδιο εάν, τόσο η οικογένεια όσο και ο νεαρός φοιτητής συνεργαστούν και διαχειριστούν εποικοδομητικά την κατάσταση. 

ΕΡΜΗΣ ΤΡΙΣ-ΜΕΓΙΣΤΟΣ. ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΔΑΞΑΣ ΤΗΣ «ΤΡΙΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

«Ότι ουδέν των όντων απόλλυται, αλλά τάς μεταβολάς απωλείας και θανάτους πλανώμενοι λέγουσιν».

«Κανένα από τα όντα δεν χάνεται κα είναι λάθος να λένε τις μεταβολές απώλειες και θανάτους».
 

Κάθε ψυχή που αποχωρίζεται από το σώμα, τέκνον μου, υφίσταται μεταβολές. Από την ΜΙΑ ψυχή του σύμπαντος προέρχονται όλες οι ψυχές του κόσμου που στριφογυρνάνε και κατανέμονται σε ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ. Σε τούτες λοιπόν τις ψυχές γίνονται πολλές μεταβολές, άλλων προς το ευτυχέστερο κι άλλων αντίθετα. Γιατί οι έρπουσες ψυχές σε υδρόβιες μεταβάλλονται, οι υδρόβιες, σε χερσαίες και οι χερσαίες σε πτηνά και οι αέριες σε ανθρώπους. Και οι άνθρωποι εισέρχονται στην ΑΘΑΝΑΣΙΑ, μεταβαλλόμενες σε δαίμονες και μετά από αυτό εισέρχονται στο χορό Του ΘΕΟΥ. Και υπάρχουν ΔΥΟ χοροί ΘΕΩΝ, των ΠΛΑΝΗΤΩΝ και των ΑΠΛΑΝΩΝ. Και αυτή είναι η τελευταία δόξα της ψυχής. Η ψυχή που θα εισέλθει σε ανθρώπους και μένει στην ΚΑΚΙΑ δεν πρόκειται να γευθεί ΑΘΑΝΑΣΙΑ, ούτε να μεταλάβει του αγαθού, αλλά ΠΙΣΩ γυρίζει και επιστρέφει στα ΕΡΠΕΤΑ. Και αυτή είναι η καταδίκη της κακής ψυχής. Κακία της ψυχής είναι η αγνωσία. Η ψυχή που δεν έχει επίγνωση των όντων ούτε της φύσης τους, ούτε και του αγαθού, μένει τυφλή και συγκλονίζεται από σώμα και πάθη. Και η κακοδαίμονη ψυχή, αφού αγνόησε τον εαυτό της, έγινε δούλη ΞΕΝΩΝ και μοχθηρών ΣΩΜΑΤΩΝ.
Αντίθετα, αρετή είναι η γνώση. Και εκείνος που γνωρίζει είναι αγαθός, ευσεβής και θείος, είναι αυτός που δεν λέει πολλά και δεν ακούει πολλά. Εκείνος που σπαταλά χρόνο σε ακούσματα και συζητήσεις, σκιαμαχεί! Ο Θεός, ο πατέρας και το αγαθό ούτε κηρύττει με λόγια, ούτε μαθαίνει ακούοντας. Ο θεός δεν αγνοεί τον άνθρωπο, αλλά τον γνωρίζει πολύ καλά και θέλει να τον γνωρίζει. Η σωτηρία του ανθρώπου είναι η γνώση του Θεού. Και η γνώση είναι ανάβαση στον ΟΛΥΜΠΟ.
Γι΄αυτό τέκνο μου, όταν ευχαριστείς τον Θεό, να εύχεσαι να σου δωσει καλό νου. Έτσι λοιπόν η ψυχή μεταβαίνει σε καλύτερο σώμα και είναι αδύνατο να περάσει σε κατώτερο. Υπάρχει μια κοινωνία ψυχών. Οι ψυχές των θεών επικοινωνούν με εκείνες των ανθρώπων και οι ψυχές των ανθρώπων με εκείνες των αλόγων. Και φροντίζουν οι καλύτεροι του κατώτερους, οι θεοί τους ανθρώπους και οι άνθρωποι τα άλογα ζώα. Και ο Θεός φροντίζει για όλα. Του Θεού οι ενέργειες μοιάζουν με ΑΚΤΙΝΕΣ και οι ενέργειες του Θεού γίνονται δια του ΚΟΣΜΟΥ.

ΕΡΜΗΣ ΤΡΙΣ-ΜΕΓΙΣΤΟΣ
Διάλογος με Ασκληπιό.

 

Έτσι ήταν η ακρόπολη των Μυκηνών την αρχαιότητα

Παρακολουθήστε παρακάτω ένα καταπληκτικό ντοκιμαντέρ για τη ακρόπολη των Μυκηνών με 3D αναπαράσταση. 

Έτσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε τις Μυκήνες όπως πραγματικά ήταν στην αρχαιότητα.

Ο ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΟI

Ο Επίκουρος (342-270 μ.χ),  αν και συνεχιστής του υλισμού του Δημόκριτου, εν τούτοις το κεντρικό πρόβλημα της φιλοσοφίας είναι και γι’ αυτόν η εξήγηση του ηθικού νόμου. Η εμποροκρατία της εποχής του γεννούσε ίδια ζητήματα της ηθικής, το ζήτημα καλού και του κακού. Για τον Επίκουρο η βάση του ηθικού πρέπει να ζητηθεί στα ελατήρια καθημερινών πράξεων του ανθρώπου. Και είναι η επιδίωξη της μακαριότητας ή ηδονής. 

Μέσα στην κοινωνία που έκανε παραγωγή εμπορευμάτων, ο καθένας δρα για λογαριασμό του, παράγει εμπορεύματα με σκοπό  κάτι να απολαύσει. Και αυτό είναι η ηδονή. Από τη βάση αυτή αναχωρώντας βρήκε ότι το καλόν (το πράττειν -το καλόν) παρέχει στον άνθρωπο ηδονή (μια ψυχική ευχαρίστηση), ενώ το κακόν φέρνει αντίθε­το συναίσθημα.
Αλλά στην περίπτωση αυτή θα έπρεπε σα λογική συνέπεια όλοι να επιδιώκουν το καλό. Αλλά ο Επίκουρος βγαίνει από το αδιέξοδο υποστηρίζοντας πως υπάρχουν λογιών – λογιών ηδονές και μακαριότητες. Όλοι οι άνθρωποι δεν εκτιμούν και δεν επι­διώκουν το ίδιο καλό. Άλλοι το ανώτερο κι άλλοι το κατώτερο. Άρα άλλοι επιδιώκουν ανώτερο είδος ηδονής ή μακαριότητας και άλλοι κατώτερο. Βάσεις όμως του επικουρισμού είναι ότι οι πνευματικές απολαύσεις είναι δίνουν την άδολη ηδονή.
Όπως βλέπουμε ο Επίκουρος δεν ήταν ιδεαλιστής. Η αντίληψη του για την ηθική είχε καθαρές φυσικές βάσεις. Γι’ αυτό η φιλοσοφία του είναι υλιστική.
Δεν παραδεχότανε τις θρησκευτικές και κοινωνικές προλήψεις και καταπολεμούσε την ιδέα του φόβου εξ αιτίας των τέτοιων ή τέτοιων φυσικών φαινομένων.(*)
Η φύση εξελίσσεται μόνη της (αφ’ εαυτής) καθώς και ο άνθρωπος και κάθε ανθρώπινο. Η ιδέα ότι ο κόσμος δημιουργή­θηκε από τους θεούς είναι ανοησία. Είναι ταπεινής ιδέας ότι το τόσο θαυμάσιο Σύμπαν δημιουργήθηκε από τους θεούς για λογαριασμό των ανθρώπων και γι’ αυτό ο άνθρωπος οφείλει να τους λατρεύει και να τους εξυμνεί. Αλλά στο κάτω – κάτω τι κέρδος έχουν οι μακάριοι θεοί από τη λατρεία των ανθρώπων ώστε σαν αντάλ­λαγμα να κάνουν τούτο ή το άλλο για χατήρι μας; Ή πάλι μήπως ανία ή νεωτεριστική μανία είναι η αφορμή που αλλάζουν οι θεοί ζωή;

Ο Επίκουρος ειρωνεύεται και αρνιέται έτσι τους υπερφυσικούς θεούς,παίρνοντας γι’ αφορμή τις φυσικές ατέλειες Πως ήταν δυνατό – δίδασκε – η θεία πρόνοια να θελήσει να γίνει δημιουργός μέσα στον οποίο υπάρχουν τόσες ατέλειες; Εξάλλου στο γήινο κόσμο περισσότερες φορές υπερισχύουν οι άδικοι και το καλό καταπατείται.
Γιατί αυτό το ανέχονται οι θεοί;
Αλλά ακόμα και ένα άλλο βασικό ερώτημα γεννιέται σαν ακολούθημα της υπερφυσικότητας και τελειότητας των θεών.
Ο θεός θα έπρεπε να εκτοπίσει το κακό από τον κόσμο. Αλλά επειδή αυτό δεν έγινε ως τα σήμερα τότε μπορούμε να υποθέσουμε: Ή ότι δεν μπορεί ή ότι μπορεί και δε θέλει ή ούτε μπορεί ούτε θέλει. Με τα ερωτήματα αυτά του Επίκουρου πέφτει η θεολογική αντίληψη για την τελειότητα και η παντοδυναμία του θεού ή των θεών.
Ύστερα από πολλούς παρόμοιους συλλογισμούς καταλήγει να παραδεχτεί πως η βάση, η πρωταρχική, κάθε θρησκείας είναι·: ο φόβος και η αμάθεια.
Ο Λουκρήτιος καταπολεμώντας την κρατούσα αντίληψη (που και σήμερα έχει πέραση) πως τάχατες η κατάργηση της θρησκείας θα φέρει την κοινωνία τα ίσια στη διάλυση και την ανηθικότητα και φέρνει παραδείγματα ιστορικά – θυσια Ιφιγένειας κ,λπ.- για ν’ αποδείξει πως ηθρησκεία ίσια – ίσια σπρώχνει τον άνθρωπο σε εγκληματικές πράξεις. Ωστόσο ο Επίκουρος δεν είναι ένας στα φόρα ( επιδεικτικά) άθεος.
Παρ’ όλο τον υλισμό του δε διώχνει ολότελα τους θεούς από τη φιλοσοφία του.  Παραδέχεται πως υπάρχουν, με ανθρώπινη μορφή και είναι μακάριοι. Οι θεοί του όμως δεν ζουνπάνω ή έξω από τη φύση, ούτε μέσα ανθρώπινη κοινωνία. Βρίσκονται αν στο διάστημα που χωρίζει το δικό μας (γήινο) από τον άλλο τον άγνωστο μας κόσμο και ζουν εκεί χωρίς φροντίδες και χωρίς να παθαίνουν τίποτα από τις  κοσμικές καταστροφές.
Η τέτοια τέτοια του αντίληψη δεν ήταν ανεξήγητη:  Με το σύστημα του αχρηστοποιούσε τους  θεούς, τους αποστράτευε: Οι δικοί θεοί ήταν ακίνδυνοι όπως είναι ακίνδυνο ένα φίδι όταν του βγάλουμε τα δόντια.
Αυτό του ήταν αρκετό γιατί δε θα ήθελε ίσως  να έρθει σε άμεση σύγκρουση με την κρατική εξουσία που δεν ανεχότανε την φανερή αθρησκεία.
Εν τούτοις,  ενώ ο Πλάτωνας δίδαξε ότι οι οι θεοί από αγαθότητα δημιούργησαν τον κόσμο, ο Επίκουρος αρνήθηκε μια τέτοια υπόθεση ολότελα. Ο κόσμος, είπε (συμφω­νώντας με τον Δημόκριτο) φτιάχτηκε από ένα σωρό άτομα (υλικά στοιχεία) που είναι προικισμένα με κινητικές ιδιότητες και που τα μεν φέρονται προς τα δε. Εκτός απ’ αυτά (τα κινούμενα άτομα) τίποτ’ άλλο δεν υπάρχει στον κόσμο. Ούτε ακόμα ένα πρω­ταρχικό όν που κινούσε τα άλλα, δηλαδή ένας Θεός. Στο βάθος λοιπόν ο Επίκουρος ήταν ένας άθεος. Ένας αρνητής των θεών. Αφού δεν τους παραδέχεται ως υπερφυσι­κά όντα.
--------------------
(*) Ο μεγάλος αυτός φιλόσο­φος είναι πασίγνωστο πως παρεξηγήθηκε και αγαπήθηκε πολύ. Είχε φανατικούς εχθρούς και φανατικούς φίλους. Είναι γεγονός όμως πως το φιλοσοφικό σύστημά του που επηρέασε πολύ (ύστερα από το Β’ αιώνα) την πνευματική ζωή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας παρερμηνεύτηκε κι εξελίχθηκε σ’ ένα χυδαίο υλισμό.
Το παραπάνω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Κορδάτου «Αρχαίες Θρησκείες και Χριστιανισμός» και καταγράφει τις απόψεις του μεγάλου Ελληνα ιστορικού γύρω από τον Επίκουρο και τη διδασκαλία του. Ο Γιάννης Κορδάτος (1891-1961) ιστορικός πολιτικός και κοινω­νιολόγος, γεννήθηκε στη Ζαγορά του Πηλίου. Υπήρχε πολυγραφότατος και βαθύς μελετητής της Ελληνικής Ιστορίας και Φιλοσοφίας.Μελέτησε ιδιαίτερα το θρησκευτικό αίσθημα του ανθρώπου και τόλμησε να επικρίνει κείμενα που για αιώνες θεωρούνταν «ιερά», αποκαλύπτοντας τη βαθύτερα κρυμμένη ιστορική αλήθεια.

Ποιός παίζει ζάρια στο σύμπαν;

Ζούμε πιστεύοντας. Κάθε στιγμή πιστεύουμε. Πιστεύουμε στις δυνατότητές μας, στους ανθρώπους που αγαπάμε, σε μία ιδεολογία σε μία θρησκεία, σε ένα μέλλον, σε μία ομάδα βρε αδελφέ.
Ο Ελεύθερος άνθρωπος όμως μπορεί κι οφείλει να τροποποιεί τα πιστεύω του με βάση τα νέα δεδομένα και τις εμπειρίες του. Από εκεί και πέρα η πίστη στο μη αποδεικτέο είναι αποδεκτή και εν τέλη είναι κατακριτέα; Ήδη βέβαια από την αρχαιότητα ο Δημόκριτος έλεγε:

Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό.

Η σύγχρονη φυσική έρχεται να συνηγορήσει σε αυτή την θεώρηση. Για παράδειγμα σύμφωνα σε ένα άτομο υδρογόνου, υπάρχει ένα ηλεκτρόνιο που περιφέρεται γύρω από ατομικό πυρήνα σε τροχιά, με την ταχύτητα των 6,5 Χ 10 15 στροφών το δευτερόλεπτο, καλύπτοντας σε κάθε στροφή μία απόσταση 4,24 Χ 10 -28 εκ. Αν είχαμε δηλαδή την δυνατότητα να μεγεθύνουμε τον πυρήνα του υδρογόνου ώσπου να γίνει 2 εκ., το ηλεκτρόνιο θα ήταν σε απόσταση ακτίνας από τον πυρήνα 107.5 χλμ και θα έπρεπε να καλύψει 775 χλμ, για να ολοκληρώσει την στροφή γύρω του. Το ηλεκτρόνιο κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα στην τροχιά του, η οποία όμως δεν είναι σταθερή. Άρα ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του ατόμου άρα και της ύλης είναι κενό… Το μόνο που υπάρχει είναι σωματίδια σε υπερταχεία κίνηση τα οποία σχηματίζουν τις υλικές μορφές και μας δίνουν την αίσθηση μιας τρισδιάστατης και υλικής πραγματικότητας. Ο Swimme διαπιστώνει σχετικά:

Μας περικυκλώνει και μας γεμίζει ένα απέραντο κενό. Είμαστε περισσότερο κενό παρά δημιουργημένα σωματίδια. Το βλέπουμε αυτό εξετάζοντας ένα από τα άτομά μας… Τίποτα. Τα πάντα μέσα στο άτομο είναι κενά. Είμαστε περισσότερο ένα κενό παρά οτιδήποτε άλλο. Πράγματι, εάν κάποιος αφαιρούσε όλο τον κενό χώρο από μέσα μας θα “ζαρώναμε” ένα εκατομμύριο φορές μικρότεροι από τον πιο μικροσκοπικό κόκκο άμμου…
Eίμαστε ένα τίποτα, ως προέκταση του τίποτα λοιπόν; Είναι παράδοξο, αλλά φαίνεται πως οι αρχαίοι γνώριζαν πράγματα – πως αλήθεια – που η επιστήμη τώρα ανακαλύπτει ή που δεν έχει ακόμη ανακαλύψει, μέσω του ορθολογισμού.

Ο φυσικός Οπενχαϊμερ παραδέχεται:

Οι βασικές αρχές που ακολούθησε η ανθρώπινη σκέψη για να μας οδηγήσει στις πρόσφατες ανακαλύψεις της ατομικής φυσικής δεν είναι εντελώς άγνωστες, ούτε πρωτότυπες, ούτε καινούργιες. Ουσιαστικά στοιχεία τους υπάρχουν στα πλαίσια της ιστορίας της σκέψης του δικού μας πολιτισμού (ευρωπαϊκού-αρχαιοΕλληνικού), αλλά και εκτεταμένα διαπιστώσεις βρίσκουμε εύκολα στα θεωρητικά θεμέλια του Βουδισμού και του ινδουισμού. Έτσι οι πρόσφατες ανακαλύψεις δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά εξειδικεύσεις και λεπτομερειακές διευρύνσεις της βασικής διδασκαλίας της αρχαίας σοφίας…

Όπως επίσης και ο φυσικός Niels Bohr:

Αν μας ενδιαφέρει μία αναλογία διατύπωσης της ατομικής θεωρίας θα πρέπει να αναζητήσουμε στα επιστημονικά προβλήματα που έθεσαν πριν πολλούς αιώνες οι μεγάλοι στοχαστές της Ανατολής, όπως οι Βούδες και ο Λάο Τσε, εφόσον αυτοί ήταν που αναζήτησαν έναν αρμονικό συσχετισμό ανάμεσα στις ταυτόχρονες θέσεις μας ως θεατών, αλλά και ως ηθοποιών στο μεγάλο δράμα της ύπαρξης.

Σήμερα ο διασημότερος επιστήμονας του 21ου αιώνα, ο Stephen Hawking, αναγνωρίζει ότι η επιστημονική μέθοδος δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε μεγέθη μικρότερα από το όριο του λεγόμενου μεγέθους Plank Length, το οποίο είναι υπερβολικά μικρό  (0.0000000000000000000000000000000000001616 χιλιοστά) και συμπεραίνει πως:

Η εμπειρία του παρελθόντος μας διδάσκει ότι πιθανότατα θα ανακαλύπτουμε νέα απρόβλεπτα φαινόμενα κάθε φορά που θα επεκτείνουμε την παρατήρησή μας σε μικρότερες κλίμακες.

Σύμφωνα με την “εσωτερική φιλοσοφία”, η ύλη είναι απείρως διαιρετή και ιεραρχικά δομημένη. Το σύμπαν είναι η έκφραση της θείας σκέψης, είναι πνεύμα, ύλη και Νους. Από το πνεύμα προέρχεται η συνειδητότητα. Από την ύλη προέρχονται τα οχήματα ή τα σώματα της συνειδητότητας και από τον Νου πηγάζουν οι νόμοι και η εφαρμογή τους. Πάνω σε αυτές τις τρεις θεμελιώδεις καταστάσεις βασίζεται ο σχηματισμός των μορφών της ζωής.
Υπάρχει μία αέναη κίνηση στην φύση, που εκφράζει την κοσμική ιδέα στην οποία οφείλεται η αλλαγή και η διαφοροποίηση. Η πορεία της ζωής διαμέσου των αλλαγών ονομάζεται εξέλιξη. Κάθε αλλαγή υπάρχει εν δύναμη και εμφανίζεται εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Την εποχή που το άτομο θεωρούταν ακόμη άτμητο, από την επιστήμη, η Μπλαβάτσκυ έγραφε στην “Μυστική δοξασία”:

Ο δογματισμός του υλισμού διακηρύσσει ότι η αποδοχή της άπειρης διαιρετότητας είναι παράλογη και ισοδυναμεί με την αμφιβολία για την ύπαρξη της ύλης. Λοιπόν ο υλισμός λέει ότι το άτομο είναι αδιαίρετο. Δείτε τώρα σε τι περίεργη αντίφαση οδηγεί τους υλιστές αυτή η θεμελιώδη αρχή. Το άτομο είναι αδιαίρετο και ταυτόχρονα ξέρουμε ότι είναι ελαστικό. Προσπάθεια αφαίρεσης της ελαστικότητάς του θα ισοδυναμούσε με παραλογισμό. Απόλυτα μη ελαστικά άτομα δεν θα μπορούσαν να εμφανίσουν, ούτε ένα από τα αναρίθμητα εκείνα φαινόμενα που αποδίδονται στις αλληλοεπιδράσεις τους. Χωρίς καμία ελαστικότητα, τα άτομα δεν θα μπορούσαν να εκδηλώσουν την ενέργειά τους και η ύλη των υλιστών θα παρέμενε στερημένη από κάθε δύναμη. Επομένως, αν το σύμπαν αποτελείται από άτομα, τότε αυτά θα πρέπει να είναι ελαστικά.
Εδώ ακριβώς συναντάμε ένα αξεπέραστο εμπόδιο. Γιατί, ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες που απαιτούνται για την εκδήλωση της ελαστικότητας; Μία πλαστική μπάλα όταν προσκρούει σε ένα εμπόδιο πλαταίνει και συστέλλεται, πράγμα που δεν θα μπορούσε να το κάνει αν δεν αποτελούταν από μόρια η σχετική θέση των οποίων υφίσταται, την στιγμή της πρόσκρουσης, μία προσωρινή αλλαγή. Αυτό μπορούσε να ειπωθεί για την ελαστικότητα γενικά. Καμία ελαστικότητα δεν είναι δυνατή, χωρίς αλλαγή σχετικά με την θέση των συστατικών μερών ενός ελαστικού σώματος. Αυτό σημαίνει ότι το ελαστικό σώμα είναι και αποτελείται από μόρια, ή με άλλα λόγια ότι η ελαστικότητα μπορεί να ανήκει μόνος σε εκείνα τα σώματα που είναι διαιρετά.

Από την πλευρά της επιστήμης, ο φυσικός Paul Davies αναφέρει σχετικά:

Ο Θεός όντως παίζει ζάρια με το σύμπαν. Ο στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών γεγονότων και η αστάθεια πολλών φυσικών συστημάτων, σιγουρεύει ότι το μέλλον παραμένει ανοικτό και απροσδιόριστο από το παρόν. Αυτό (το στοιχείο της κβαντικής αβεβαιότητας) καθιστά δυνατή την ανάδυση νέων μορφών και συστημάτων, ώστε το σύμπαν να προικίζεται από κάποια ελευθερία στο να καινοτομεί. Η εξέλιξη νέων μορφών και συστημάτων υπόκειται σε γενικές αρχές οργάνωσης οι οποίες καθοδηγούν και παροτρύνουν, αντί να επιβάλλουν, την ύλη και την ενέργεια στο να εξελίσσεται προς την κατεύθυνση προκαθορισμένων διαδρόμων της εξελικτικής διαδικασίας.

Και πάλι στον εσωτερισμό, η εκδηλούμενη ζωή είναι μία πορεία από το πνεύμα προς την ύλη. Πίσω από όλες τις εκδηλώσεις του αισθητού κόσμου υπάρχει μία πρωταρχική δύναμη, ένας πόθος για επιστροφή στην κατάσταση ενότητας – ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ – από εκεί από όπου όλα προήλθαν και θα καταλήξουν.
Μία παρατήρηση στην φύση αποδεικνύει πως όλα τα δημιουργήματα, από τους κεντρικούς Ήλιους έως τους μονοκύτταρους οργανισμούς, έχουν δομηθεί με βάση την αρχή πως η ενέργεια στο σύμπαν είναι ιεραρχημένη με βάση την σταδιακή διαβάθμιση του αόρατου προς το ορατό, του ΕΝΟΣ προς την πολλαπλότητα, του πνεύματος προς την ύλη.
Για παράδειγμα, στο κέντρο του πλανήτη μας – της μητέρας Γαίας – οι ισχυρές δυνάμεις στο κέντρο της ύπαρξής της βρίσκονται στο εξελικτικό στάδιο του κύκλου της φωτιάς. Ακολουθούν οι αεριώδεις περιοχές, μετά οι περιοχές ρευστοποιημένων υγρών, ενώ το εξωτερικό μέρος έχει την μορφή στερεής ύλης, πάνω στο οποία δόθηκε η δυνατότητα να εξελιχθούν τόσες μορφές ζωής, με μέγιστο τον άνθρωπο, ο οποίος είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο πνεύμα και στην ύλη.
Σκοπός της εξέλιξης είναι η πορεία της συνειδητότητας μέσα από τα σχήματα και είδη διαφορετικής ζωής, με σκοπό την εμπειρία και μοναδικό στόχο την κατάκτηση της πνευματικής συνειδητότητας.
Σε επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε το 1998 στο περιοδικό Newsweek επισημάνθηκε ότι:

Oι φυσικοί έχουν σκοντάψει επάνω σε σημάδια ότι το σύμπαν είναι κατά παραγγελία φτιαγμένο για την εξέλιξη ζωής και συνειδητότητας… Όταν αναλογισθεί κανείς ότι οι φυσικοί νόμοι είναι ειδικά και λεπτομερειακά σχεδιασμένοι να παράγουν το σύμπαν όπως το βλέπουμε, αναπόφευκτα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν δεν εμφανίσθηκε έτσι χωρίς λόγο, αλλά έχει κάποιο σκοπό.

Ο David Bohm υποστηρίζει επίσης πως:

Δεν υπάρχει αυτό που λέμε άψυχη ύλη. Όλη η ύλη είναι ζωντανή κατά κάποιο τρόπο και σε διαφορετικούς βαθμούς.
Όσο βαθύτερα διερεύνα η φυσική τον εσωτερικό κόσμο της ύλης, η φύση δεν δείχνει κάποια ξεχωριστά μικροσκοπικά “κομμάτια” ύλης, αλλά αντίθετα μας αποκαλύπτεται ως ένα περίπλοκο δίκτυο σχέσεων μεταξύ διαφορετικών πτυχών μίας ενωμένης ολότητας.

Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική. Η νέα φυσική όπως λέει ο Capra:

Δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις. Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα από τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες. Το γεγονός ότι όλα τα χαρακτηριστικά των σωματιδίων προσδιορίζονται από αρχές άμεσα συνδεδεμένες με τις μεθόδους συνειδητής παρατήρησης, σημαίνει ότι οι βασικές κατασκευές του υλικού κόσμου τελικά προσδιορίζονται και εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε αυτόν τον κόσμο, οι δε παρατηρούμενοι συσχετισμοί της ύλης αντανακλούν τους συσχετισμούς του νου. Η συνειδητότητα πιθανότατα αποτελεί μία βασική πτυχή του σύμπαντος, η οποία πτυχή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις οποιεσδήποτε μελλοντικές θεωρίες φυσικών φαινομένων.

Συνειδητότητα για τον εσωτερισμό είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του και να ανταποκρίνεται σε αυτά.
Αυτο-συνειδητότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα φαινόμενα του πεδίου, την σχέση τους με τις αιτίες που τα προκαλούν, δηλαδή την σχέση αιτίου και αιτιατού και να δρα ανάλογα.
Υπερ-συνειδητότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος φαινόμενα που ανήκουν σε ανώτερα πεδία, η βίωση του ΟΛΟΥ. Αυτό που ονομάζουμε Θεός γίνεται αντιληπτό μονάχα μέσα στα πλαίσια της σχετικότητας και της υποκειμενικότητας. Κανένας άλλος δεν μπορεί να αντιληφθεί την θεότητα (ή την πραγματικότητα) ακριβώς όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας ξεχωριστά.
Ο εσωστρεφής “μυστικιστής” αναζητά, αποκλείοντας τις αισθήσεις, να καταδυθεί στα βάθη του δικού του ΕΙΝΑΙ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πλωτίνου, για τον οποίον η διαδρομή της ψυχής είναι το ταξίδι της ανακάλυψης του εαυτού:

Θα φθάσει η ψυχή όχι σε κάτι άλλο, αλλά στον εαυτό της, τα πάντα βρίσκονται μέσα μας. Πλωτίνος VI, ix, 11,38, III,viii,

Ο ορθολογισμός της επιστήμης μπορεί λοιπόν να συμβαδίσει με τον εσωτερισμό. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως πολλοί μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν, ο Στρετιγκεν, ο Γιουγκ ήταν μυστικιστές. Το πρόβλημα υφίσταται όταν ο ορθολογισμός αποκλείει το μη επιστημονικά αποδεκτό. Η υπερβολική αποδοχή του ορθολογισμού θεωρεί την επιστήμη και την τεχνολογία ως τα μεγαλύτερα επιτεύγματά μας. Εξυψώνουμε το εγώ ως κέντρο της ύπαρξης. Τα πάντα αναφέρονται πλέον στο εγώ, στο κέντρο του ατομιστικού εαυτού και έτσι ζούμε τις ζωές μας σαν να μην υπάρχει τίποτα πέρα από αυτό.
Όπως σχετικά αναφέρει ο Τολστόι:

Ο άνθρωπος μοιάζει με το αριθμητικό κλάσμα, όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του, ο δε παρονομαστής, η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρονομαστής εξογκούται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν.

Ο μοντέρνος άνθρωπος ζει πεισματικά στην υλική διάσταση της πραγματικότητας αγνοώντας ή απαξιώνοντας τις υπόλοιπες διαστάσεις της. Αλλά όπως χαρακτηριστικά διαπίστωσε ο Αϊνστάιν:

Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο, ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Αυτή η ψευδαίσθηση είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, που μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες και στην έλξη μόνο λίγων ανθρώπων που είναι κοντά μας. Η αποστολή μας πρέπει να είναι να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή, διευρύνοντας τον κύκλο της συμπόνιας μας για να αγκαλιάσουμε όλα τα ζωντανά πλάσματα και ολόκληρη την φύση μέσα στην ομορφιά της.

Ως επίλογο να σημειώσω πως από ένα νοήμων ον θα περίμενε κανείς να προσαρμόζει τον εαυτό του στον κόσμο, παρόλα αυτά εμείς επιμένουμε να προσαρμόσουμε τον κόσμο σε εμάς. Ίσως βέβαια γι’ αυτό, όλη η πρόοδος στηρίζεται στο παράλογο.

Διαδίκτυο Εγκέφαλος Σύμπαν

Τι κοινό έχουν το διαδίκτυο, ο ανθρώπινος εγκέφαλος και το σύμπαν;
Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι πρόκειται για τρία τελείως διαφορετικά πράγματα. Ωστόσο, κατά τους επιστήμονες, το διαδίκτυο, ο ανθρώπινος εγκέφαλος και το σύμπαν μοιάζουν να αναπτύσσουν το δίκτυό τους με τον ίδιο τρόπο και να εξελίσσονται με παρόμοιες διαδικασίες υπακούοντας σε κάποιους κοινούς νόμους.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν επιστήμονες Φυσικής του University of California San Diego μετά από έρευνα με στόχο να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίον επεκτείνεται το σύμπαν με τους γαλαξίες του.
Οι ερευνητές του αμερικανικού πανεπιστημίου προσπάθησαν να προσομοιώσουν την εξέλιξη του σύμπαντος με τη βοήθεια υπολογιστή. Όπως παραδέχτηκαν, τελικά δεν έχουμε κατανοήσει ακόμα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η φύση. Όμως ένα πράγμα μοιάζει να είναι σίγουρο: Το σύμπαν μεγαλώνει σαν ένας γιγάντιος εγκέφαλος, που εξελίσσεται συνεχώς αυξάνοντας τα νευρωνικά του δίκτυα, ενώ εξαπλώνεται όπως ακριβώς και το διαδίκτυο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ομοιότητες που παρουσιάζει η δικτύωση του εγκεφάλου, του διαδικτύου και του σύμπαντος είναι απίθανο να οφείλονται σε σύμπτωση.
Το μικρότερο κύτταρο του εγκεφάλου φαίνεται να αναπτύσσεται και να αλλάζει με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και ένας μεγα-γαλαξίας. Έτσι οι Αμερικανοί επιστήμονες έρχονται να συμφωνήσουν με την άποψη πολλών συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας, ότι δηλαδή το σύμπαν συμπεριφέρεται σαν ένας εγκέφαλος απείρων διαστάσεων.

savoir beach

Οι 10 εντολές του καλοκαιριού: Δεν με έχρισε κανένας αρχηγό του κόσμου, αλλά ως ασταμάτητη εκπρόσωπος του καλοκαιριού και της καλοπέρασης γενικότερα, θα ήθελα να επισημάνω 10 πραγματάκια:

1. Ου φας την πίτσα που έμεινε στις 3 τα ξημερώματα. Το ξέρω το ξέρω, σου είναι πάρα πολύ δύσκολο. Μόλις γύρισες από ξενύχτι, έχεις πιει δυο, τρία, πέντε, δέκα ποτηράκια παραπάνω και η κοιλίτσα σου γουργουρίζει εγωιστικά. Κι εκείνη είναι εκεί, σε περιμένει, μέσα στο ψυγείο, δροσερή και νόστιμη, σαν αλμυρό παγωτάκι. Πώς να πεις όχι σε ένα τέτοιο πλάσμα, μία τέτοια γουρουνιά; Πείτε μου πως;! Ο μόνος τρόπος να σε αποτρέψω, από αυτή την τρέλα που πας να κάνεις, είναι ένας. Αν την φας τώρα βρε κουτό, τι θα φας το πρωί; Υπάρχει καλύτερο και πιο ανθυγιεινό πρωινό από χθεσινή πίτσα; Στο λέω εγώ δεν υπάρχει. Όποτε πιες ένα ποτήρι νερό, και πέσε για ύπνο.

2. Ου τολμήσεις να πας στην παραλία βαμμένη. Τα μόνα προϊόντα που επιτρέπονται να υπάρχουν επάνω σου όταν πας για μπάνιο, είναι αρχικά το αντηλιακό σου, και μετά ότι άλλο επιλέξεις εσύ στην προσπάθεια σου να γίνεις σοκολατίνα (εξωτερικά πάντα, εσωτερικά φρόντιζες όλο το χειμώνα να αντικαταστήσεις το αίμα σου με ρευστή σοκολάτα). Άντε και lip balm. Πες όχι στο make up, όχι στην αδιάβροχη μάσκαρα, όχι σε πούδρες, ρουζ και κραγιόν, και ειδικά σε ότι έχει γκλίτερ μέσα. Στην θάλασσα πας, όχι στα καλλιστεία.

3. Ου βάψεις τα νύχια σου πριν πέσεις για ύπνο. Το ξέρεις αλλά μερικές φορές κάνεις σαν να μην. Σου ‘ρχεται εσένα μία η ώρα το βράδυ να κάνεις μανικιούρ, λες και δεν έχει άλλες ώρες η μέρα. Άντε και το κάνεις, έχεις αϋπνία, το πρωί σου έτυχε κάτι τελευταία στιγμή και δεν μπορείς να εμφανιστείς σαν τον μάστρο Πέτρο. Θα το δεχτώ. Αλλά μην μου βάψεις δύο χέρια μανό ρε παιδί μου, μη. Αφού είναι παγκοσμίως γνωστό και επιστημονικά αποδεδειγμένο, το πρωί θα ξυπνήσεις με νύχι σαγρέ ή κοτλέ, ανάλογα το σεντόνι. Και μετά θα πρέπει να τα ξεβάψεις και φτου από την αρχή. Χίλιες φορές να κάνεις ένα χέρι μόνο, και την επόμενη μέρα το δεύτερο. Ε μα δηλαδή έλεος. (είπα εγώ που χθες αφού έκανα δύο χέρια, στα επόμενα 5 λεπτά έβλεπα το τρίτο όνειρο).

4. Ου ξεχάσεις να δοκιμάσεις ούζο με χυμό φράουλα. Αρχικά πρέπει να σου αρέσει το ούζο. Αν δεν σου αρέσει, έτσι υπάρχουν πολλές πιθανότητες να το ξεκινήσεις πάντως. Μακριά από το κλασσικό λεμονάκι, το και καλά εναλλακτικό βύσσινο, έρχεται ο πρωτοποριακός χυμός φράουλα. Πιο καλοκαιρινό και νόστιμο, πεθαίνεις. Το κακό είναι ότι σε λίγα μαγαζιά θα βρεις χυμό φράουλα, αλλά αυτό δεν πρέπει να σε σταματήσει. Κάντο και θα με θυμηθείς. Κάντο σου λέω, και θα πεις «τα ‘λεγε ρε φίλε η Μπόθου, τα ‘λεγε».

5. Ου ντραπείς να φλερτάρεις. Μισή ντροπή δική σου, μισή δική του. Σ’ αρέσει; Είναι τζάμπα; Ενοχλείς κανέναν; Όχι, όχι και ελπίζω πως όχι. Είναι ωραίο, (τέλειο για την ακρίβεια), ευεργετικό, αναζωογονητικό και ειδικά αν το χει και ο άλλος, μπορεί να σου φτιάξει ολόκληρη τη μέρα, μη σου πω και την εβδομάδα. Εντάξει, δεν πειράζει που πρήζεις τις φίλες σου για το πόσες τελίτσες πρέπει να βάλεις μετά το «οκ» (όχι εγώ, μια φίλη μου). Αν δεν ήταν κι αυτά δηλαδή, τι θα έχετε να λέτε στα εγγόνια σας;

6. Ου πλατσουρίζεις σαν την φώκια στα ρηχά. Πρώτον, ο μόνος άνθρωπος που θα μπορεί να σου κάνει παρέα σε τέτοιο βάθος, θα είναι η ανιψιά σου η Αννούλα. Δεύτερον, σκέψου πόσο καλή γυμναστική είναι το κολύμπι. Τεντώνεσαι, γυμνάζεσαι, νιώθεις άλλος άνθρωπος. Τρίτον, θα γεμίσει το μαγιό σου άμμο. Τέταρτον, δεν έχει. Σκάσε και κολύμπα.

7. Ου ξεχάσεις να πάρεις σβάρνα όλα τα θερινά σινεμά και τα beachόμπαρα. Μα πείτε μου, υπάρχει καλύτερο πράγμα; Υπάρχει καλύτερο από το να βλέπεις ταινία, αραχτός στην καρέκλα, με σορτσάκι και διχάλα, αστέρια στον ουρανό και τζιρ τζιρ τα τζιτζίκια; Από cocktail, τεκίλες, ούζο φράουλα και λικνίσματα σε beach bar και ακροθαλασσιές; Μάνι μάνι, μπορείς να εφαρμόσεις τις εντολές 4 και 5. Μετά βέβαια θα θες και την 1, αλλά τα ‘παμε αυτά, τα συμφωνήσαμε.

8. Ου πετάς τα σκουπίδια σου στις ακτές. «Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές». Τα λέει ο βαριόμοιρος ο γλάρος από το 1992, κι ακόμα θα την βρεις την πλαστικούρα μες το νερό, να κάνει δίπλα σου πεταλούδα και τα αποτσίγαρα να λιάζονται στην διπλανή ψάθα. Για όσους λοιπόν ακόμα αρνούνται να ευαισθητοποιηθούν οικολογικά, ΝΑΙ πειράζει να πετάτε τα σκουπίδια σας όπου να ‘ναι, και ΟΧΙ δεν πάνε χαλαρωτική κρουαζιέρα στη Μεσόγειο με το να τα πετάτε στη θάλασσα. Αν θέλετε τόσο πολύ το καλό τους, πάρτε τα σπίτι σας. Άντε γιατί άντε.

9. Ου σταματήσεις να περπατάς ξυπόλητος. Άλλη χαρά κι αυτή. Είστε πολλοί στο club της Μαύρης Πατούσας το ξέρω, και όχι δεν εννοώ κάποιον Ινδιάνο αρχηγό, αλλά αυτή την καλοκαιρινή συνήθεια που σου θυμίζει τα παιδικά σου χρόνια, και την μάνα σου να σε κυνηγάει να βάλεις παντόφλες. Κάνε την επανάστασή σου, πέτα κάλτσες και παντόφλες, και κάνε το κομμάτι σου. Βγάλε τον neaterdal που καταπιέζεις μέσα σου τόσο καιρό, και γίνε ο χίπις που πάντα ονειρευόσουν. Σκουπίζεις και το σπίτι μαζί, 2 σε 1. Προσοχή στα βρεγμένα, που όταν τα πατάς, ο συνδυασμός της σκόνης που έχει η πατούσα σου μαζί με το νερό, έχει ως αποτέλεσμα να γεμίσεις όλο το σπίτι λάσπες. Που παρόλα αυτά, δεν είναι και σοβαρός λόγος για να βάλεις παντόφλες.

10. Ου λυπηθείς να σκάσεις στα γέλια. Το καλύτερο για το τέλος. Τσάμπα κι αυτό, και το πιο τέλειο συναίσθημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό που διπλώνεσαι στα δύο, δάκρυα χαζοχαράς πέφτουν από τα μάτια σου, νιώθεις τους μύες του προσώπου σου έτοιμους να εκραγούν, μιλάς και γελάς ταυτόχρονα, χωρίς βέβαια να βγαίνει κάποιο ιδιαίτερο νόημα, και χρειάζεσαι ένα πεντάλεπτο για να συνέλθεις. Από το πιο αστείο πράγμα, μέχρι την μεγαλύτερη βλακεία, εσύ θα γελάσεις και θα το ευχαριστηθείς κιόλας. Είναι οι στιγμές που θυμάσαι όταν βαριέσαι στο μάθημα ή τη δουλειά, και σε πιάνουν τα γέλια πάλι, μόνο σου, σαν τον τρελό. Έρχονται εκεί που δεν το περιμένεις, από μία ατάκα, μέχρι ένα συνθηματικό βλέμμα. Και ξέρεις ότι τους ανθρώπους που μοιράζεστε μαζί τέτοιες στιγμές, η οικογένεια σου, οι φίλοι σου, μέχρι και ο κυριούλης που περιμένετε μαζί στον οδοντίατρο, έχουν μια ωραία θέση μες στην καρδιά σου (μέχρι και ο κυριούλης). Βρίσκε πάντα, όσο πιο συχνά μπορείς, ένα λόγο για γελάσεις. Υπάρχουν πολλοί, αλήθεια. Κι αυτό είναι εντολή.

Το παράξενο τερατάκι που γίνεται ερωτικό χάπι

Το παράξενο τερατάκι που γίνεται ερωτικό χάπι
Λέγεται και αλογάκι της θάλασσας. Θεωρείται ένα από τα πιο περίεργα πλάσματα του ζωικού βασιλείου με παρουσία στους ωκεανούς που αριθμεί εκατομμύρια χρόνια. Οι βιολόγοι αρχικά τον αντιμετώπισαν ως μικρό τέρας, ενώ στη συνέχεια τον κατέταξαν στα ψάρια.
Βέβαια του λείπει το γνωστό υδροδυναμικό σχήμα των ψαριών, γι’ αυτό και κινείται στον βυθό με πολύ αργούς ρυθμούς. Ακόμα, αλλάζει χρώματα σαν τον χαμαιλέοντα, ώστε να εναρμονίζεται πλήρως με το περιβάλλον. Αυτές είναι μόνο λίγες από τις ιδιορρυθμίες του μαγικού ιππόκαμπου.
Πάντως η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική πιστεύει πολύ στις αφροδισιακές, τονωτικές και άλλες θεραπευτικές ιδιότητές του (οι Κινέζοι υποστηρίζουν ότι επιδρά στα νεφρά, το κυκλοφορικό και αλλού), με αποτέλεσμα εκατομμύρια αλογάκια του ωκεανού να καταλήγουν κάθε χρόνο σε κινέζικα (και άλλα) στομάχια αποξηραμένα, κρασάτα ή σαν σκόνη μέσα σε κάψουλες.
Οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Πλίνιος, ο Διοσκουρίδης κ.ά. απέδιδαν στον ιππόκαμπο θεραπευτικές ιδιότητες. Αντίθετα ο Αιλιανός θεωρεί το κρέας του ιππόκαμπου δηλητηριώδες.Λόγω της σχεδόν όρθιας στάσης του και της ανατομίας της κεφαλής του που προσομοιάζει με εκείνη του αλόγου σε πολλές γλώσσες η κοινή του ονομασία είναι αλογάκι ή άλογο της θάλασσας.
Λόγω της ιδιαιτερότητάς της ωοτοκίας του το όνομά του επιλέγεται συχνά σε ονομασίες κέντρων διασκέδασης, μπαρ κ.λπ.
Η ερωτική ζωή των ιππόκαμπων ακολουθεί πολύ ιδιαίτερους κανόνες. Ο αρσενικός, όσο πιο κοιλαράς είναι, τόσο μεγαλύτερη έλξη ασκεί στις θηλυκές αλλά και στους άλλους αρσενικούς (οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν λογιών-λογιών ιππόκαμποι: μονογαμικοί, άσωτοι, άστατοι αλλά και με ομοφυλοφιλικές τάσεις).
Όλα τα ερωτικά χάδια τα κάνει με την πιθηκίσια ουρά του, που την μπλέκει με χάρη γύρω από την ουρά της ερωτικής του συντρόφου.
Όσο οι δυο τους βρίσκονται σε ερωτικό παραλήρημα, χορεύουν κολλημένοι ένα θερμό μπλουζ που κρατάει για μέρες. Και δε φτάνουν όλα αυτά, στο τέλος μένει και έγκυος από την θηλυκιά, που πετάει τα γονιμοποιημένα από το σπέρμα του αυγά της μέσα σε έναν σάκο που βρίσκεται στην κοιλιά του. Εκείνος θα γεννήσει τα παιδιά τους μετά από 2-6 εβδομάδες και θα μείνει έγκυος ξανά και ξανά, μέχρι να τελειώσει η περίοδος αναπαραγωγής που κρατάει περίπου 6 μήνες.
Το όνομά του ιππόκαμπου προέρχεται από τις λέξεις ίππος (γιατί το κεφάλι του μοιάζει με του αλόγου) και Κάμπη, που ήταν ένα μυθικό, υποχθόνιο θαλάσσιο τέρας.
Η Κάμπη (δηλαδή καμπυλωμένη, κυρτωμένη) ήταν, κατά την ελληνική μυθολογία, ένας θηλυκός δράκοντας – με σώμα ανθρώπινο από τη μέση και επάνω και φιδίσιο από τη μέση και κάτω και με ουρά σαν του σκορπιού – που σκότωσε ο Δίας στα Τάρταρα.
Όμως πλάσματα με μισό σώμα αλόγου και μισό ψαριού έσερναν και το άρμα του Ποσειδώνα.
Ο ιππόκαμπος (που φτάνει το πολύ τα 30 εκατοστά σε μήκος) μοιάζει να είναι η μικρογραφία τους.
Από τα 34 είδη που υπήρχαν τα οχτώ απειλούνται και βρίσκονται στη Κόκκινη Λίστα της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας του Περιβάλλοντος (IUCN).

Τα βιώματα είναι κληρονομικά

Πώς οι εμπειρίες των προγόνων μας περνάνε στο δικό μας DNA.
Τελικά οι εμπειρίες είναι κληρονομικές; Πρόσφατη έρευνα απαντά σε ένα αιώνιο ερώτημα που διχάζει τους γενετιστές και τους ψυχολόγους.
Υπάρχει ένα ανέκδοτο που λέει ότι ο Δαρβίνος και ο Φρόιντ μπήκαν σε ένα μπαρ και είδαν δύο ποντίκια, μητέρα και γιο να πίνουν τζιν. Η μητέρα του ποντικιού τους ρώτησε «Πείτε μου πώς ο γιος μου έφτασε σε αυτή τη θλιβερή κατάσταση» Ο Δαρβίνος της απάντησε «κακά γονίδια» και ο Φρόιντ «κακή μητρότητα».

Για πάνω από εκατό χρόνια, οι δύο αυτές απόψεις – η φύση και η ανατροφή ή η βιολογία και η ψυχολογία έδιναν αντίθετες εξηγήσεις για ορισμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται όχι μόνο σε ένα άτομο, αλλά περνούν και από γενιά σε γενιά.

Το 1992, δύο νέοι επιστήμονες ακολουθώντας τα βήματα του Φρόιντ και του Δαρβίνου δημιούργησαν μια νέα επαναστατική θεωρία για το πώς οι εμπειρίες της ζωής θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα τα γονίδιά του ατόμου. Και δεν εννοούσαν μόνο τις δικές σας εμπειρίες της ζωής, αλλά και εκείνες της μητέρας σας, της γιαγιάς σας ή και πιο πίσω.

Σε μία διεθνή συνάντηση του Cajal Institute, του παλαιότερου ακαδημαϊκού κέντρου της Ισπανίας για τη μελέτη της νευροβιολογίας παρευρέθηκαν ο Μόσε Σζιφ, μοριακός βιολόγος και γενετιστής στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ στο Μόντρεαλ, ο οποίος δεν είχε ασχοληθεί ποτέ πριν με την ψυχολογία και τη νευρολογία και ο Μάικλ Μίανι νευροβιολόγος στο ίδιο Πανεπιστήμιο.

Από το 1970, οι ερευνητές γνώριζαν ότι τα σφιχτά πηνία του DNA στο εσωτερικό του πυρήνα κάθε κυττάρου χρειάζονται κάτι επιπλέον για να επιλέξουν ποια ακριβώς γονίδια να μεταγράψουν, είτε πρόκειται για κύτταρα της καρδιάς, είτε ηπατικά, είτε του εγκεφάλου.

Ένα τέτοιο επιπλέον στοιχείο είναι η ομάδα μεθυλίου, ένα κοινό δομικό συστατικό των οργανικών μορίων. Η μεθυλική ομάδα λειτουργεί σαν σελιδοδείκτης σε ένα βιβλίο μαγειρικής, που συνδέεται με το DNA μέσα σε κάθε κύτταρο για να επιλέξει μόνο τις συνταγές (δηλαδή τα γονίδια) που είναι αναγκαία για τις πρωτεΐνες του συγκεκριμένου κυττάρου.

Επειδή οι ομάδες μεθυλίου που συνδέονται με τα γονίδια, βρίσκονται δίπλα, αλλά ξεχωριστά από τον κώδικα διπλής έλικας του DNA, το πεδίο ονομάστηκε επιγενετικό.

Αρχικά αυτές οι επιγενετικές αλλαγές πιστεύεται ότι συμβαίνουν μόνο κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Αλλά πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι τα μοριακά κειμήλια θα μπορούσαν να προστεθούν στο DNA ακόμα και κατά την ενήλικη ζωή, ξεκινώντας έναν καταιγισμό κυτταρικών αλλαγών.

Μερικές φορές ομάδες μεθυλίου συνδέονται με το DNA, χάρη σε αλλαγές στη διατροφή, άλλες φορές, η έκθεση σε ορισμένα χημικά προϊόντα φαίνεται να είναι η αιτία. Μάλιστα ο Σφιζ απέδειξε ότι η διόρθωση επιγενετικών αλλαγών με φάρμακα θα μπορούσε να θεραπεύσει ορισμένες μορφές καρκίνου σε ζώα.

Οι γενετιστές ήταν ιδιαίτερα έκπληκτοι όταν διαπίστωσαν ότι επιγενετικές αλλαγές θα μπορούσαν να περάσουν από τους γονείς στα παιδιά, από τη μια γενιά στην άλλη.

Μια ακόμη πρόσφατη μελέτη από τον Ράντι Τζιρτλ του Πανεπιστημίου Ντιουκ έδειξε ότι όταν τα θηλυκά ποντίκια που τρέφονταν με δίαιτα πλούσια σε ομάδες μεθυλίου, η χρωστική ουσία της γούνας στους απογόνους τους μεταβαλλόταν. Χωρίς καμία αλλαγή στο DNA θα μπορούσαν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν ομάδες μεθυλίου και οι αλλαγές να κληρονομηθούν σαν μια μετάλλαξη στο γονίδιο.

Ωστόσο αυτό δημιουργεί ένα ακόμη ερώτημα:
Εάν η διατροφή και οι χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν επιγενετικές αλλαγές, θα μπορούσαν ορισμένες εμπειρίες – όπως η παραμέληση των παιδιών, η κατάχρηση ναρκωτικών ή άλλες σοβαρές πιέσεις – να δημιουργήσουν επιγενετικές αλλαγές στο DNA στο εσωτερικό των νευρώνων του εγκεφάλου ενός ανθρώπου;
Το ερώτημα αυτό κατέληξε να είναι η βάση ενός νέου πεδίου, της επιγενετικής συμπεριφοράς, που αποτελεί αφορμή για δεκάδες μελέτες και προτείνει νέες μεθόδους για να θεραπεύσει τον εγκέφαλο.
Σύμφωνα με τις νέες μελέτες της επιγενετικής συμπεριφοράς, οι τραυματικές εμπειρίες στο παρελθόν μας, ή στο παρελθόν των προγόνων μας, αφήνουν μοριακά σημάδια προσκολλημένα στο DNA μας.
Εβραίοι των οποίων οι προπαππούδες κυνηγήθηκαν από τους ναζι, Κινέζοι των οποίων οι παππούδες έζησαν τα δεινά της Πολιτιστικής Επανάστασης, νέοι μετανάστες από την Αφρική των οποίων οι γονείς επέζησαν από σφαγές, ή ενήλικες κάθε εθνικότητας που μεγάλωσαν με γονείς αλκοολικούς ή τοξικομανείς, όλοι τους κουβαλάνε μαζί τους κάτι περισσότερο από αναμνήσεις.

Όπως το αλάτι μένει στα βράχια όταν υποχωρεί το κύμα, έτσι και οι εμπειρίες μας, και εκείνες των προγόνων μας, δεν έχουν φύγει, ακόμα κι αν έχουν ξεχαστεί. Γίνονται μέρος της ζωής μας, ένα μοριακό κατάλοιπο στις γενετικές σκαλωσιές μας.

Έτσι σύμφωνα με τους ερευνητές, το DNA παραμένει ίδιο, αλλά οι ψυχολογικές και συμπεριφορικές τάσεις κληρονομούνται. Μπορεί για παράδειγμα να μην έχετε κληρονομήσει μόνο τα ψηλά πόδια της γιαγιάς σας, αλλά και την προδιάθεση της προς την κατάθλιψη που προκλήθηκε από την παραμέληση που υπέστη ως νεογέννητο.
Φυσικά όλα αυτά που “ψάχνει” ο σύγχρονος “επιστημονισμός” είναι ήδη γνωστά ανά τους αιώνες. Σε κάθε σοβαρή και άξια λόγου φιλοσοφική σχολή, είναι ήδη ειπωμένα.

Πως ο Ερατοσθένης υπολόγισε την περιφέρεια της Γης πριν από 23 αιώνες

ΠΩΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΗΓΑΔΙ ΣΤΟ ΑΣΣΟΥΑΝ ΜΕΤΡΗΣΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΓΗΣ
Ο μεγαλοφυής υπολογισμός του Ερατοσθένη
Η πρώτη φορά στην Ιστορία της Μαθηματικής Γεωγραφίας, κατά την οποία έγινε πραγματική μέτρηση για τον υπολογισμό της περιμέτρου της Γης, ήταν από τον Ερατοσθένη τον Κυρηναίο, ο οποίος υπολόγισε με εκπληκτική ακρίβεια την περίμετρο της Γης από... ένα πηγάδι στο Ασσουάν.
Για τη μέτρηση αυτή ο Ερατοσθένης είχε γράψει ιδιαίτερη πραγματεία, όπως πληροφορούμαστε από την «Διόπτρα» του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, ο οποίος αναφερόμενος στο μέγεθος της περιμέτρου της Γης σημειώνει: «Ερατοσθένης εν τω επιγραφομένω περί αναμετρήσεως της Γης».
Πληροφορίες προγενέστερων του Ερατοσθένη αστρονόμων έλεγαν, ότι περί την Συήνη (σημερινό Ασσουάν) την 21ην Ιουνίου οι ακτίνες του Ήλιου έπεφταν κάθετα προς το οριζόντιο επίπεδο. Αυτό το συμπέραιναν εξ αιτίας ενός πηγαδιού, το οποίο κάθε 21η Ιουνίου φωτιζόταν ολόκληρο από τις ακτίνες του Ήλιου μέχρι τον πυθμένα του.

Ο υπολογισμός της περιμέτρου της Γής από τον Ερατοσθένη.
Με την βοήθεια του βασιλιά Πτολεμαίου, ο οποίος διέθεσε το αναγκαίο σώμα βηματιστών, ο Ερατοσθένης μέτρησε την απόσταση Συήνης - Αλεξάνδρειας, την οποίαν βρήκε 5.000 στάδια (S, βλ. σχήμα). Μετά μέτρησε τη γωνία, που σχηματίζεται στην Αλεξάνδρεια από την κατακόρυφο του τόπου και των ακτίνων του Ήλιου, και την βρήκε ίση με το πεντηκοστό της περιφέρειας κύκλου και λίγο περισσότερο ακόμη [περίπου 8 πρώτα λεπτά (γωνία φ στο σχήμα)]. Με τον παρακάτω απλό τρόπο υπολόγισε το μήκος της περιμέτρου της Γης ίσο προς 252.000 στάδια.
Το στάδιο της Ελληνιστικής Εποχής υπολογίζεται ίσο με 157,5 μέτρα (κατ’ άλλους 164 μ.). Τα 252.000 στάδια ισούνται με 39.690 χιλιόμετρα. Με σημερινές δορυφορικές μετρήσεις προκύπτει, πως ο μέσος όρος της περιμέτρου της Γης είναι 40.048 χιλιόμετρα.
Στο βίντεο που ακολουθεί, ο Carl Sagan εξηγεί πως ο Ερατοσθένης μέτρησε την ακτίνα της Γης:

 

 

Καλλίμαχος: "Την Άρτεμη υμνούμε.."

"Την Άρτεμη —αλίμονο στους αοιδούς που την ξεχνούν—υμνούμε, που αγαπάει τα τόξα και το κυνήγι του λαγούκαι τους απλόχωρους χορούς και τα παιγνίδια στα όρη, κι αρχίζουμε από τότε, στου πατέρα της που κάθονταν τα γόνατα,παιδάκι ακόμα κι έτσι στον πατέρα της μιλούσε: ...

«Αιώνια δώσ᾽ μου παρθενιά και κάμε να με κράζουνμ᾽ ονόματα πολλά που ο Φοίβος μη μου παραβγαίνει.
Δώσ᾽ μου βέλη και τόξα, κι άσε πατέρα, ούτε φαρέτραούτε μεγάλο τόξο σου γυρεύω. Οι Κύκλωπες και βέληθα τεχνουργήσουν γρήγορα για μένα κι εύκαμπτο τόξο.
Και δάδες δώσ᾽ μου να κρατώ, κι ως με το γόνατο χιτώνανα ᾽μαι ζωσμένη πλουμιστό και άγρια θηρία να σκοτώνω.
Δώσ᾽ μου ακόμα ένα χορό μ᾽ εξήντα Ωκεανίδες,όλες εννιάχρονες, όλες παιδούλες δίχως τη γυναίκεια ζώνη.
Και δώσ᾽ μου είκοσι νύμφες Αμνισίδες, να τις έχω βάγιεςτα πέδιλα να μου κοιτούν και τα γοργά σκυλιά μου,όταν δεν θα χτυπάω λίγκες μήτε ελάφια.
Κι όλα τα όρη δώσε μου κι από τις πόλεις όποια εσύ θελήσεις,γιατί στην πόλη η Άρτεμη συχνά δεν κατεβαίνει.
Στα όρη θα κατοικίσω, ενώ στις πόλεις θα' ρχομαι μ' ανθρώπους σ᾽επαφή μονάχα όταν γυναίκες που κοιλοπονούν βαριάθα με καλούν να τις βοηθήσω.
Σ᾽ αυτές οι Μοίρες,όταν γεννιόμουν, με προόρισαν να φέρω τη βοήθεια.
Γιατί κι εμένα η μάνα μου δεν πόνεσε σαν με γεννούσε,και δίχως κόπο μ᾽ έβγαλε, στα γόνατά της πάνω αφήνοντάς με».Αυτά η παιδούλα ως είπε, τη γενειάδα προσπαθούσε του πατέρα τηςνα αγγίξει, όμως πολλές φορές ανώφελα τα χέρια τάνυσεμήπως τα ψαύσει.
Και ο πατέρας συγκατάνευσε γελώντας,κι είπε, την κόρη του χαϊδεύοντας:
«Τέτοια οι θεέςσαν μου γεννούν παιδιά, οι θυμοί της Ήρας της ζηλιάραςούτε μ᾽ αγγίζουνε· όσα θελήσεις πάρε τέκνο μουκι άλλα ο πατέρας θα σου δώσει πιο τρανά.
Τριάντα πόλεις κι όχι μία μοναχά θα σου χαρίσω,τριάντα πόλεις που θεόν άλλο δεν θα τιμήσουνπαρά μονάχα εσένα και θ᾽ αποκαλούνται πόλεις της Αρτέμιδας.
Κι άλλες πολλές θα ᾽χεις κοινές μ᾽ άλλους θεούςκαι στα Μεσόγεια και στα νησιά. Και θα υπάρχουν σ᾽ όλεςβωμοί και άλση για την Άρτεμη.
Στους δρόμουςκαι στα λιμάνια εσένα για προστάτισσα θα λογαριάζουνε».
Τούτα σαν είπε,το λόγο του επικύρωσε κλίνοντας το κεφάλι. Κι έβαινε η κόρηστο Λευκόν όρος της Κρήτης το δασόσκεπο,κι εκείθε στον Ωκεανό.
Και νύμφες διάλεξε πολλές,όλες εννιάχρονες, κι όλες ακόμα κόρες δίχως διάδημα.Και χαίρονταν πολύ ο ποταμός ο Καίρατος, χαίρονταν και η Τηθύς, που έπεμπε τις θυγατέρες της βοηθούς στην κόρη της Λητώς.»

Οι διαφορές των δύο φύλων στον έρωτα και στις σχέσεις

Ο έρωτας είναι μια ασυνείδητη επιλογή του συντρόφου εκείνου που ταιριάζει στο καταπιεσμένο τμήμα του εαυτού. Μόλις ο σύντροφος βρει τρόπο έκφρασης ή θεωρήσει ότι βρήκε τρόπο έκφρασης του καταπιεσμένου τμήματος του εαυτού, δεν υπάρχει λόγος να παραδεχτεί την ύπαρξή του.

Μια γυναίκα που δεν αισθάνεται αγαπητή, διότι έτσι ένιωθε όταν ήταν παιδί, είναι πολύ πιθανό να επιλέξει έναν άντρα που δεν εκφράζει την αγάπη. Με αυτό τον τρόπο μπορεί εκείνη να κατηγορεί εκείνον για την άσχημη αίσθηση που έχει η ίδια για τον εαυτό της.

Ένα άντρας που αισθάνεται κατώτερος, διότι έτσι αισθανόταν όταν ήταν παιδί, είναι πολύ πιθανό να επιλέξει μια αυστηρή και επικριτική γυναίκα. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να κατηγορεί εκείνη για το συναίσθημα κατωτερότητας που νιώθει.

Ενώ η γυναίκα θα συνεχίσει να παραπονιέται ότι ο σύντροφός της δεν της δείχνει αγάπη και ο άντρας θα συνεχίσει να παραπονιέται για την αυστηρή κριτική της συντρόφου του, το πιθανότερο είναι να παραμείνουν και οι δύο με τους συντρόφους τους. Ο λόγος; Μας είναι πολύ πιο εύκολο να είμαστε με ένα/μια σύντροφο ο/η οποίος/α παρέχει μια εξωτερική δικαίωση των κακών συναισθημάτων που τρέφουμε για τον εαυτό μας, παρά να έρθουμε αντιμέτωποι με αυτά τα συναισθήματα μέσα μας, στον εαυτό μας.

Επίσης, όταν οι σύντροφοι είναι αδιαφοροποίητοι, αποτέλεσμα κάποιων τραυματικών εμπειριών απόρριψης, εγκατάλειψης ή κατατρεγμού που βίωσαν στην παιδική τους ηλικία, τα συναισθήματά τους σε σχέση με αυτά τα καταπιεσμένα και απορριπτέα μέρη του εαυτού τους είναι ιδιαίτερα αρνητικά ή αλληλοσυγκρουόμενα / αμφίθυμα.

Εφόσον η ανάγκη άρνησης της ύπαρξης αυτών των καταπιεσμένων τμημάτων είναι ιδιαίτερα ισχυρή, με τον ίδιο τρόπο η ανάγκη εύρεσης ενός/μιας συντρόφου ο/η οποίος/α τα εκφράζει είναι το ίδιο ισχυρή. Όταν ανακαλύψουν αυτό το κομμάτι σε έναν πιθανό σύντροφο, τον ερωτεύονται «τρελά». Μπορεί η αγάπη τους να είναι, στα μάτια των άλλων, υπερβολική, καταστροφική ή ακόμα και παρανοϊκή, αλλά είναι απόλυτα λογική για εκείνους, εάν λάβουμε υπόψη τις υποσυνείδητες ανάγκες τους. Αφού έχουν ερωτευθεί, ενθαρρύνουν ασυνείδητα το/τη σύντροφό τους να εκφράσει αυτά τα καταπιεσμένα και απορριπτέα σημεία. Έτσι, καθίσταται δυνατή για εκείνους/ες η κριτική και η προσπάθεια ελέγχου αυτών των απογοητευμένων τμημάτων στο/στη σύντροφό τους, όχι στον εαυτό τους.

Όταν οι δύο σύντροφοι είναι διαφοροποιημένοι και λογικά ολοκληρωμένοι ως άτομα, οι διαφορές στις προσωπικότητές τους θεωρούνται συμπληρωματικές, αξιόλογες και ευχάριστες. Σε ένα τέτοιο ζευγάρι, ο ελαφρώς καταπιεστικός σύζυγος είναι πιθανό να απολαμβάνει τον αυθορμητισμό και παρορμητισμό της συζύγου του και η σύζυγος να εκτιμά την προσήλωση του συζύγου της στη λεπτομέρεια και στον προσεκτικό προγραμματισμό. Αντίθετα με τη γνωστή ρήση πως, για να μπορέσουμε να αγαπήσουμε τους άλλους, θα πρέπει πρώτα να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, ο ψυχαναλυτής Theodor Reik παρατήρησε ότι όσο πιο αρνητική είναι η εκτίμηση που έχουμε για τον εαυτό μας τόσο πιο πιθανό είναι να ερωτευτούμε. Οι άνθρωποι αισθάνονται την έλλειψη κάποιων στοιχείων στον εαυτό τους και ψάχνουν να τα βρουν στο/στη σύντροφο. Όταν ερωτεύονται, προβάλλουν στον/στην αγαπημένο/η τις ανεκπλήρωτες φαντασιώσεις τους.



Marc Chagall - 1917 - Οι γκρι εραστές

Η προβολή των αποσχισμένων τμημάτων του εαυτού, αποσχισμένη προβολή, συμβαίνει και στους δύο συντρόφους, με τον καθένα να προσπαθεί να εκφράσει τα σημεία που έχει απαρνηθεί ή καταπιέσει μέσω του συντρόφου.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα η οποία έχει εσωτερικεύσει τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, κάποιας βίαιης αντιπαράθεσης μεταξύ θύματος και θύτη, τοποθετεί τον εαυτό της στη θέση του θύματος. Έχει διαχωρίσει τα δύο μέρη της σύγκρουσης, έχει καταπνίξει το βίαιο μέρος, του θύτη, και το έχει προβάλει στο σύντροφό της. Η εσωτερικευμένη σύγκρουση, σε αυτή την περίπτωση, μεταξύ της κακομεταχείρησης και του κατατρεγμού, γίνεται μια ασταμάτητη σύγκρουση μεταξύ των συντρόφων. Ο διαιρεμένος εαυτός γίνεται διαιρεμένο ζευγάρι. Η γυναίκα έχει ανάγκη από έναν αγενή και προσβλητικό άντρα, έτσι ώστε να προβάλλει σε αυτόν την ασυνείδητη, απολίτιστη, βίαιη, καταπιεσμένη αποσχισμένη πλευρά του εαυτού της. Η εσωτερικευμένη σύγκρουση την ωθεί στην εύρεση ενός συντρόφου που θα μπορέσει να καλύψει αυτή την ανάγκη, προς μεγάλη έκπληξη και ανησυχία της οικογένειάς της και των φίλων της, οι οποίοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι βρίσκει μια γλυκιά και ευγενική γυναίκα σε έναν βίαιο και αγενή τύπο. Η απάντηση είναι απλή. Σε εκείνον βρίσκει το αποσχισμένο / αποθυμένο τμήμα του εαυτού της.

Ο εραστής της έχει επίσης εσωτερικεύσει μια βίαιη σύγκρουση μεταξύ θύτη και θύματος από την παιδική του ηλικία. Όμως, στην περίπτωσή του, το τμήμα που αποσχίστηκε και καταπιέστηκε είναι το τμήμα του θύματος. Στη σχέση του με αυτή τη γυναίκα μπορεί να έχει την εμπειρία αυτού του τμήματός του και να το αντιμετωπίσει. Με αυτό τον τρόπο οι μη διαφοροποιημένοι σύντροφοι φέρνουν προβληματικές αντικειμενότροπες σχέσεις των πρώτων εμπειριών της ζωής τους στις ερωτικές τους σχέσεις. Εφόσον η προβολή αντιπροσωπεύει μια ασυνείδητη, πρωτόγονη ανάγκη, πολύ συχνά το άτομο που την προβάλλει «δε βλέπει» τις συμπεριφορές που είναι ασύμφωνες με αυτή την προβολή. Επομένως, η γυναίκα είναι πιθανό να θεωρήσει αγενή και επιθετική τη συμπεριφορά του άντρα, ακόμα κι όταν δεν είναι. Παρομοίως, ο άντρας είναι πολύ πιθανό να δει τη γυναίκα ως θύμα ακόμα κι όταν εκείνη δεν είναι.

Όπως φαίνεται από το παράδειγμα, οι σύντροφοι τείνουν να έχουν τις ίδιες εσωτερικευμένες συγκρούσεις και, σε μια αμοιβαία διαδικασία, προβάλουν ο ένας στον άλλο τα συμπληρωματικά, ασυνείδητα και καταπιεσμένα, αποσχισμένα μέρη του εαυτού τους. Ακόμη, κάθε σύντροφος ταυτίζεται με τα μέρη που ο/η άλλος σύντροφος προβάλει σε αυτόν/αυτήν. Το αποτέλεσμα ονομάζεται προβλητική ταυτοποίηση. Η προβλητική ταυτοποίηση είναι ίσως η πιο σημαντική συνεισφορά της αντικειμενότροπης θεωρίας στην κατανόηση της διαδικασίας του έρωτα και της δυναμικής του ζευγαριού.

Ο άντρας του οποίου η σύζυγος προβάλλει σε αυτόν την επιθετική, δυναμική, γονική, κυριαρχική, αποσχισμένη πλευρά της εσωτερικεύει αυτή την προβολή, ταυτοποιείται με αυτή και θεωρεί τον εαυτό του έτσι όπως θεωρείται από τη σύζυγό του. Παρομοίως, η γυναίκα ταυτοποιείται με την προβολή του συζύγου της και θεωρεί τον εαυτό της έτσι όπως θεωρείται από εκείνον, το υποταγμένο, παθητικό ή ανώριμο, αδύναμο και αποσχισμένο τμήμα του. Με αυτό τον τρόπο εσωτερικά, ασυνείδητες συγκρούσεις του/της συντρόφου εξωτερικεύονται στο ζευγάρι ως τύποι σύγκρουσης. Χρησιμοποιώντας διαφορετική φρασεολογία, οι συγκρούσεις ενός ζευγαριού είναι μια επανέκδοση των εσωτερικών συγκρούσεων που υπάρχουν στον κάθε σύντροφο. Όσο λιγότερο ολοκληρωμένα είναι τα ζευγάρια τόσο πιο παιδιάστικες είναι οι ανάγκες τους και τόσο πιο έντονες είναι οι συγκρούσεις τους.

Όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται, προβάλλουν ο ένας στον άλλο τις αποσχισμένες και καταπιεσμένες πλευρές τους. Μια γυναίκα που έχει μάθει να καταπιέζει την ανάγκη αυτονομίας και ανεξαρτησίας προβάλλει αυτή την απουσία (αποτέλεσμα της καταπίεσης) στο σύζυγό της. Έτσι, εκείνος εμφανίζεται πιο ανεξάρτητος απ’ότι είναι στην πραγματικότητα. Ο άντρας που έχει μάθει να καταπιέζει την εξάρτησή του και την ανάγκη του για τρυφερότητα προβάλλει αυτές τις πλευρές στη γυναίκα του, με αποτέλεσμα εκείνη να φαίνεται πιο εξαρτημένη και αδύναμη απ’ότι είναι στην πραγματικότητα.

Η προβλητική ταυτοποίηση ωθεί και τους δύο να συνταυτιστούν με τις αντίστοιχες προβολές. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό που βλέπουμε είναι ένας παραδοσιακός τύπος ζευγαριού, όπου ο άντρας και η γυναίκα παίζουν πολύ άνετα τους λεγόμενους φυσιολογικούς ρόλους των φύλων. Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, μπορεί αυτοί οι στερεότυποι ρόλοι των φύλων να έχουν μεγάλο αντίτιμο για τον έναν ή και τους δύο συντρόφους. Ένα παράδειγμα είναι η γυναίκα που, ως αποτέλεσμα μιας τέτοιας προβλητικής ταυτοποίησης, χάνει την ικανότητά της να κρίνει τι συμβαίνει γύρω της, ιδίως τη συμπεριφορά του συζύγου της. Οι άνθρωποι τείνουν να ερωτεύονται άτομα που βρίσκονται σε παρόμοια επίπεδα διαφοροποίησης αλλά αντίθετα επίπεδα άμυνας ή χαρακτήρα ή ύφους. Το αμυντικό ύφος είναι είδος συμπεριφοράς που προστατεύει τον εαυτό από τη συνειδητοποίηση του άγχους: τα ζευγάρια τείνουν να επικροτούν ο ένας τον άλλον για το ύφος που έχουν.

Κι η εξήγηση θα ΄ρθει κάποτε όταν δεν θα χρειάζεται πια καμία εξήγηση

Ό,τι σπέρνεις θερίζεις. Όπως στρώνεις, έτσι κοιμάσαι. Η ζωή ρόδα είναι και γυρίζει. Αυτές κι άλλες πολλές εκφράσεις, μας θυμίζουν τι πρέπει να προσδοκάμε από το μέλλον μας. Και πράγματι είναι αλήθεια.  Σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, που απομακρυνόμαστε από τον κεντρικό πυρήνα των γεγονότων και χαλαρώνουμε, οι καταστάσεις μας φέρνουν αντιμέτωπους με τις ευθύνες, τα λάθη μας αλλά και τις προσδοκίες μας.

Ούτε μοίρα, ούτε σύμπαν, ούτε το γραφτό  είναι αυτό που καθορίζει το μέλλον μας.  Το μέλλον καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από εμάς, από τις επιλογές και τις συνειδητές πράξεις μας. Ακόμη κι αν κάποια πράγματα «είναι να γίνουν» ,ακόμη κι αν όλες οι συμπαντικές δυνάμεις συνωμοτήσουν για να συμβεί κάτι, εμείς είμαστε οι αρμόδιοι για να το συντηρήσουμε. Το σύμπαν μπορεί να έδωσε το μήνυμα του αλλά αν εμείς απερίσκεπτα το διαγράψαμε, είναι καθαρά προσωπική μας ευθύνη. Όμως, και πέρα από αυτό,  ο τρόπος που συμπεριφερθήκαμε στους ανθρώπους, οικείους μας και μη, καθορίζει την μελλοντική μας συγκομιδή εμπειριών.

Πιο συγκεκριμένα, ο πόνος που προκαλέσαμε, έστω και ακούσια, έστω και με την επίπλαστη εντύπωση ότι με τον τρόπο αυτόν βοηθάμε κάποιον, η κοροϊδία, η έλλειψη ευαισθησίας, θα μας επιστραφούν στο ακέραιο. Όχι λόγω κάποιας συμπαντικής εκδικητικότητας, αλλά λόγους τάξης και ισορροπίας. Η δικαιοσύνη θα επέλθει, σε χρόνο ίσως ανύποπτο, αλλά πάντως με τρόπο ξεκάθαρο και καθηλωτικό. Διότι οι ανώτερες δυνάμεις είναι μεν δίκαιες, αλλά όχι συνεπείς, σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια. Αυτός που πλήγωσε θα βρεθεί, κάποια απροσδιόριστη στιγμή, να κοιτάει τις δικές του ανοιχτές πληγές και να ψάχνει εξηγήσεις. Η ώρα της αυτοκριτικής, αργά ή γρήγορα, θα φτάσει και ο πέλεκυς της δικαιοσύνης θα είναι αμείλικτος.

Δεν ξέρω πώς, δεν ξέρω πού, δεν ξέρω πότε, όμως τα βραδιά
κάποιος κλαίει πίσω από την πόρτα
κι η μουσική είναι φίλη μας – και συχνά μέσα στον ύπνο
ακούμε τα βήματα παλιών πνιγμένων ή περνούν μες
στον καθρέφτη πρόσωπα
που τα είδαμε κάποτε σ’ ένα δρόμο η ένα παράθυρο
και ξανάρχονται επίμονα
σαν ένα άρωμα απ’ τη νιότη μας – το μέλλον είναι άγνωστο
το παρελθόν ένα αίνιγμα
η στιγμή βιαστική κι ανεξήγητη.
Οι ταξιδιώτες χάθηκαν στο βάθος
άλλους τους κράτησε για πάντα το φεγγάρι
οι καγκελόπορτες το βράδυ ανοίγουνε μ’ ένα λυγμό
οι ταχυδρόμοι ξέχασαν το δρόμο
κι η εξήγηση θα ‘ρθει κάποτε
όταν δεν θα χρειάζεται πια καμία εξήγηση

Α, πόσα ρόδα στο ηλιοβασίλεμα – τι έρωτες Θέε μου, τι ηδονές
τι όνειρα,
ας πάμε τώρα να εξαγνιστούμε μες στη λησμονιά.

(Περιμένοντας το βράδυ- Τάσος Λειβαδίτης)

Το ξέρω, το έζησα.

Το καλό είναι ότι ισορροπία αυτή λειτουργεί και εξ αντιστρόφως. Μπορεί να πετροβολούνε τα γεμάτα καρπούς δέντρα, όμως φτάσει η στιγμή που το κατάλληλο μάτι θα εκτιμήσει τη αξία τους. Απόδειξη τα ατελείωτα γνωμικά που δίνουν κουράγιο σε αυτούς που νιώθουν πόνο. Μετά την καταιγίδα έρχεται πάντα το ουράνιο τόξο και ούτω καθεξής.

Χωρίς καμία μοιρολατρική διάθεση, η ζωή, όπως και ο χρόνος, κυλάνε μόνο προς μία κατεύθυνση. Μπροστά. Ο Κομφούκιος είπε ότι “σημασία δεν έχει αν προχωράς αργά ή γρήγορα. Σημασία έχει να μην σταματάς». Κι ο πόνος μέσο για την ευτυχία είναι αρκεί να ξέρει κάποιος να την εκτιμήσει. Όσο κι αν θέλουμε να νταντεύουμε τους εαυτούς μας, όσο κι αν αντιμετωπίζουμε τους άλλους με το μαστίγιο κι εμάς με το γάντι, θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου και θα συνειδητοποιήσουμε, βαθιά μέσα μας, τον πόνο που προκαλέσαμε.  Αλλά, κι αυτό να μην γίνει, η σκέψη μόνο της συμπαντικής δικαιοσύνης ας αποτελέσει το αποκούμπι των χαμένων μας προσδοκιών. Ένα κερί δεν παθαίνει τίποτα όταν βοηθάει ένα άλλο να ανάψει. Ας φωτίσουμε λοιπόν με τη φλόγα μας τις ζωές των γύρω μας. Τόσο απλά, εύκολα και ακοπίαστα.

O Πλάτων εναντίον της ηθικής αναρχίας

Αυτό όμως είναι μόνο τό πρώτο μέρος τής πλατωνικής ανάλυσης. Μετά άπό αύτό τό στοχασμό γιά τίς άρχές πού διέπουν τό δημοκρατικό πολίτευμα, καί μετά τήν περιγραφή τού είδους ζωής καί τού χαρακτήρα πού άντιστοιχούν σέ αύτόν, στό χώρο τού ατομικού, ό Πλάτων έπανέρχεται στή δημοκρατία γιά νά δείξει πώς αυτή καταστρέφεται. 'Όπως συμβαίνει μέ όλα τά άλλα πολιτεύματα, οί δυσκολίες εμφανίζονται στό κοινωνικό καί στό ήθικό έπίπεδο.

Σέ δυόμισι σελίδες έχουμε μιά περίληψη-καταπέλτη γιά τήν έξέλιξη τής άναρχίας Καί πάλι ή ελευθερία είναι ή προέλευση τών πάντων, γιατί άν γίνεται κατάχρησή της, κάθε πειθώ καθίσταται άδύνατη: « Όταν τό δημοκρατικό κράτος, διψασμένο γιά έλευθερία, συμβεί νά έχει έπικεφαλής κακούς οινοχόους καί μεθύσει άπό άκρατη έλευθερία περισσότερο άπό όσο πρέπει, τούς κυβερνήτες του, άν δέν είναι πολύ ύποχωρητικοί καί δέν τοΰ παρέχουν πλήρη έλευθερία, τούς τιμωρεί τότε κατηγορώντας τους ώς μιασμένους καί ολιγαρχικούς.

-Τό κάνουν, βέβαια, αύτό, είπε.

-Καί μάλιστα, είπα, οί άνθρωποι φέρονται ύβριστικά σέ όσους δείχνουν ύπακοή στούς άρχοντες, γιατί τούς θεωρούν δουλοπρεπείς καί τιποτένιους, καί έπαινοΰν καί σέβονται καί στίς ιδιωτικές καί στίς δημόσιες συγκεντρώσεις τούς άρχοντες πού συμπεριφέρονται ώς άρχόμενοι, καί τούς άρχόμενους πού συμπεριφέρονται ώς άρχοντες. ’Άραγε σέ κράτος τέτοιου είδους ή έλευθερία δέν θά επεκταθεί ύποχρεωτικά παντού;

-Πώς  όχι;». Γι αύτό έδώ τό κακό, ή λέξη είναι «άναρχία». Τήν ξαναβρίσκουμε σέ ένα στοχασμό, πού χρησιμεύει ώς μεταβατικός καί μάς κάνει νά περάσουμε άπό τήν άνυπακοή άπέναντι στούς άρχοντες στήν άνυπακοή γενικά, λέγοντας πώς εϊναι άναπόφευκτο αύτό τό πνεύμα νά περάσει «στό έσωτερικό τών οικογενειών καί τελικά ή άναρχία νά άναπτυχθει άκόμα καί στά ζώα».

Ακολουθεί ό πλήρης, ό περισσότερο άπό πλήρης, κατάλογος όλης τής κλίμακας τής ιεραρχίας, πού καταρρίπτεται μέ τήν ϊδια τή συγκατάθεση έκείνων πού θά όφειλαν νά τής έξασφαλίσουν τή διατήρηση.

«Εννοώ π.χ., είπε, πώς ό πατέρας συνηθίζει νά φέρεται όμοια μέ τό γιό του καί νά φοβάται τούς γιούς του, ό δέ γιος νά φέρεται όμοια μέ τόν πατέρα, καί ούτε νά ντρέπεται ούτε νά φοβάται τούς γονείς, γιά νά είναι τάχα έλεύθερος καί άκόμη ό μέτοικος να εξισώνεται μέ τόν πολίτη, όπως καί ό πολίτης μέ  τόν μέτοικο, καί ό ξένος τό ϊδιο.

- ’Έτσι, βέβαια, συμβαίνει, είπε.

- Καί αύτά, είπα εγώ, συμβαίνουν, καί άλλα μικρότερα τέτοιου είδους. Γιατί σέ τέτοιο κράτος ό δάσκαλος φοβάται τούς μαθητές καί τούς κολακεύει, ένώ οί μαθητές άδιαφορούν γιά τούς δασκάλους καί όμοια γιά τούς παιδαγωγούς* καί γενικά οί μέν νέοι κάνουν τόν έαυτό τους ισο μέ τούς μεγαλύτερους καί τούς συναγωνίζονται σέ λόγια καί έργα, οί δέ γέροντες, άφου κατέβουν στό επίπεδο τών νέων, δείχνουν γεμάτοι εύθυμία καί άστεΐζονται μιμούμενοι τούς νέους γιά νά μή φαίνονται τάχα δυσάρεστοι καί αύταρχικοί.

- Βεβαιότατα, είπε.

- Καί ή μεγαλύτερη ύπερβολή, είπα, πού μπορεϊ νά φτάσει, άγαπητέ μου, ή έλευθερία τού λαού σέ κράτος τέτοιου είδους είναι, όταν πιά οί άγορασμένοι άντρες καί οί άγορασμένες γυναίκες έχουν τήν ϊδια έλευθερία μέ τούς άγοραστές τους. Καί παρά λίγο νά ξεχάσουμε νά πούμε πόση ισονομία καί έλευθερία υπάρχει στίς σχέσεις τών γυναικών πρός τούς άντρες καί τών άντρων πρός τίς γυναίκες... καί πόσο πιό ελεύθερα εΐναι εδώ τά ζώα πού χρησιμοποιούν οί άνθρωποι παρά οπουδήποτε άλλου, δέν θά μπορούσε νά τό πιστέψει κάποιος, άν δέν τό γνωρίζει. Πραγματικά, καί οί σκύλες, όπως λέει καί ή παροιμία, μοιάζουν μέ τίς κυρίες τους, καί μάλιστα καί τά άλογα καί τά γαϊδούρια έχουν συνηθίσει νά περπατούν μέ πολλή έλευθερία καί περηφάνια πέφτοντας πάνω σέ όποιον συναντούν στό δρόμο, άν δέν παραμερίσει, καί όλα τά  άλλα έτσι ξεχειλίζουν άπό έλευθερία.

- Μαντεύεις τίς σκέψεις μου, είπε· όταν, βέβαια, πηγαίνω στήν έξοχή αύτό τό παθαίνω συχνά.

- Καί γενικά, λοιπόν, είπα, όλα αύτά μαζεμένα καταλαβαίνεις πόσο εύαίσθητη κάνουν τήν ψυχή τών πολιτών ώστε, άν επιχειρεί κάποιος νά τής έπιβάλει καί τόν παραμικρό έξαναγκασμό, νά έξεγείρονται καί νά μήν τόν άνέχονται; Καί στό τέλος, όπως ξέρεις, δέν νοιάζονται ούτε γιά τούς γραπτούς ούτε γιά τούς άγραφους νόμους, γιά νά μήν έχουν σέ καμιά περίπτωση κανέναν κύριο.

- Τό ξέρω πολύ καλά, είπε».

Ό δηκτικός οίστρος αύτής τής περιγραφής εξασφάλισε στό κείμενο τής Πολιτείας δίκαιη φήμη σέ όλες τίς έποχές. Διερμηνεύει μιά βίαιη έξαψη, άλλά έκφράζει έπίσης τή σκέψη στήν οποία ό Πλάτων παρέμεινε πιστός. Πολλά χρόνια αργότερα επαναλαμβάνει περιληπτικά στούς Νόμους τήν ϊδια ιδέα τής άναπόφευκτης έξέλιξης τής άναρχίας, πού, γεννημένη άπό τήν έλευθερία, κατακτά σύντομα όλους τούς τομείς τής ζωής. Ή μόνη διαφορά είναι ότι ό Πλάτων δέν άρκεΐται αύτή τή φορά μόνο στήν κοινωνική σάτιρα τής καθημερινής ζωής αλλά δείχνει τήν κακή επήρεια πού άσκει τελικά ή άναρχία στόν ήθικό καί θρησκευτικό τομέα.

Πραγματικά, άναφέροντας τίς ύπερβολές τής ελευθερίας στό τρίτο βιβλίο, άρχίζει μέ τήν έλευθερία στή μουσική καί στή συνέχεια γενικεύει συνοπτικά: «Μετά άπό αύτή τήν έλευθερία θά μπορει νά ύπάρχει ή έλευθερία τής άνυπακοής στίς άρχές τής έξουσίας καί άμέσως μετά τής άποφυγής τών ύποχρεώσεων πρός τόν πατέρα, τή μητέρα καί τούς ήλικιωμένους καί τής άρνησης τών συμβουλών τους, καί όταν βρίσκονται κοντά στά όρια (εννοεί τής πλήρους ελευθερίας) νά προσπαθούν νά μήν ύπακούουν στούς νόμους καί στό τέλος πιά νά μή λογαριάζουν τούς όρκους, τίς δεσμεύσεις καί γενικά τούς θεούς».

Επομένως, οι δύο άναλύσεις πού προσφέρει ό Πλάτων στην Πολιτεία άνταποκρίνονται χωρίς καμιά αμφιβολία στή βαθιά απέχθειά του πρός τή  δημοκρατική άναρχία. Έτσι εξηγείται ή σκληρή πειθαρχία πού έννοει νά επιβάλει στήν ιδανική πολιτεία του. Χωρίς νά αφήνει στά άτομα καμιά πρωτοβουλία, ύποτάσσει τήν τύχη τους στή συλλογική φροντίδα καί τελικά, στούς Νόμους, έπιδοκιμάζει καί ενθαρρύνει, όπως πολλά ολοκληρωτικά καθεστώτα, τίς χαμερπεις καταγγελίες, στήν περίπτωση πού ή έκπαίδευση, οί νόμοι καί ή κρατική έπίβλέψη δέν θά ήταν άρκετά γιά νά άποφευχθοϋν τά λάθη.

Ο ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ και οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Ή αστρονομία του Κοπέρνικου δέν είναι, άλλο τι παρά ή αστρονομία τών Ελλήνων. Δέν είναι δυνατόν νά θεωρηθεί ό Κοπέρνικος ώς εύρετής του πραγματικού συστήματος του κόσμου ή ως ιδρυτής τής νεωτέρας αστρονομίας.

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ - ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Τό εργον του Κοπέρνικου συνετέλεσε μεγάλως εις τήν πρόοδον τής αστρονομίας, διότι τό ήλιοκεντρικόν σύστημα, τό όποιον παρεδέχετο, ασπάσθηκε ακολούθως ό πολύς Κέπλερ, όπερ ήγαγεν είς τήν υπό του Γερμανού σοφού ανακάλυψη τών πραγματικών νόμων τής κινήσεως τών πλανητών, καί μετέπειτα, εμμέσως, εις τήν ύπό του Νεύτωνος ανακάλυψη του μεγάλου νόμου τής έλξεως, του διέποντος τό σύμπαν.

Άλλ’ ο Κοπέρνικος επλανήθη πολλάκις έν ταις έρευνες αυτού, καί μάλιστα όταν απομακρύνεται τών άρχαίων Ελλήνων, για να φανή πρωτότυπος. Έτσι παρημέλησε τήν ατμοσφαιρική διάθλαση, την οποίαν τόσον λεπτομερώς είχε περιγράψει καί πινακογραφήσει ο Πτολεμαίος. Δέν ήδυνήθη νά καταλύση τούς επικύκλους, ών άφήκε 34. Έθεώρει τήν μετάπτωσιν τών ισημεριών ώς άλλάσσουσαν εντός 1717 έτών. Ένόμιζεν ότι είχε άποδείξει, ότι ή αλλαγή λοξότητος τής εκλειπτικής έπι του Ισημερινού ουδέποτε ήδύνατο τάχα νά είναι έλάσσων τών 23° 28' καί μείζων τών 23° 52', καί ότι ή αλλαγή αύτη έξετελείτο σε περιόδο 3.434 ετών. Έφρόνει, ότι οί αστέρες έλαμπον έξ άντανακλάσεως του ηλιακού φωτός. Καί έκαυχάτο, ότι είχε αποδείξει τήν ύπαρξη τρίτης δήθεν κινήσεως τής Γης, μή δυνάμενος νά έννοήση εκείνο, τό όποιον ήτο τόσον εύδηλον στούς πυθαγορείους καί στον Άριστάρχο, τήν άπλήν ανεξαρτησίαν τής άνακυκλήσεως του πλανήτου μας εις την περί τον ήλιο περιφοράς.
Τό όρθόν του ηλιοκεντρικού συστήματος του κόσμου διαβεβαίωσαν απολύτως δύο φιλόσοφοι τής αρχαιότητος, Σέλευκος ό Ερυθραίας καί ό αύτοκράτωρ ’Ιουλιανός, ο Εστεμμένος Φιλόσοφος. Ό πρώτος τούτων ελλήνιζεν έν Χαλδαία, αντιγράφων τάς θεωρίας του Κράτητος, καί απεφάνθη κατηγορικώς ύπέρ τής περί τόν Ήλιον περιφοράς τής Γής. Ό δέ δεύτερος έθεώρει εΰδηλον ότι οί πλανήται στρέφονται περί τόν Ήλιον. Άλλ’ ό Κοπέρνικος, καίπερ λέγων ότι είχεν αποδείξει τήν κίνησιν τής Γής, διετύπωσεν, ουχ ήττον, αμφιβολίαν ώς πρός τό σύνολον του ηλιοκεντρικού συστήματος, γράψας, ότι «πιθανότερα είναι ή κίνησις τής γης ή ή στάσις αύτής» (Α', 8).
Τό αντίθετον τοιούτων δοξασιών είναι πασίδηλον, διότι ή άπόδειξις φαινομένου τινός ούδεμίαν επιδέχεται άμφιβολίαν, αφού ή εισαγωγή αμφιβολίας αναιρεί αμέσως πάντα αποδεικτικόν χαρακτήρα ταυ επιστημονικού επιχειρήματος.
Ή αστρονομία του Κοπερνίκου δέν είναι, συνεπώς, άλλο τι είμή ή αστρονομία τών Ελλήνων, καί ουδέποτε άπέδειξέ τι μετά θετικότητος. Αφού δ' έσφετερισθη άνευ μνείας τάς λαμπροτάτας ανακαλύψεις τών άρχαίων Ελλήνων, έχλεύασε συνάμα τήν άρχαίαν έλληνικήν αστρονομίαν ώς έλεεινόν πτώμα. Λαμβανομένων υπ’ όψει τών άνωτέρω, καί ιδίως τών παρατεθέντων άναμφιλόγων χωρίων τών Ελλήνων φιλοσόφων, δέν είναι δυνατόν νά θεωρηθεί ό Κοπέρνικος ώς εύρετής του πραγματικού συστήματος του κόσμου ή ώς ιδρυτής τής νεωτέρας αστρονομίας.
--------------------------------------------------
 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ - ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Τό άπειρον έπ’ ούδενί λόγω δύναται νά κινήται».
(De revolutionibus», A', 8).
Αριστοτέλης : «Ούδ’ όλως γε τό άπειρον ενδέχεται κινείσθαι». («Περί ούρανοΰ», Α', 7

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Τούτο τό [σφαιρικόν] σχήμα είναι τό τελειότερον πάντων». (A', 1).
Πλάτων: «Σφαιροειδες [σχήμα]... πάντων τελεώτατον».(«Τίμαιος», Ζ', 33)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «[Ή σφαίρα] αποτελεί τό πολυχωρητότερον σχήμα». (A', 1).
Πρόκλος: «Ή σφαίρα πολυχωρητότερον».(«Είς Τίμαιον», Γ', 160 f)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ό κόσμος είναι σφαιροειδής». (A', 1).
Διογένης Λαέρτιος: « Πυθαγόρας λέγει τόν κόσμον, σφαιροειδή». («Πυθαγόρας». 19)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Λέγω, ότι ό ήλιος, ή σελήνη καί oι αστέρες έχουν τό [σφαιροειδές] σχήμα». (Α', 3).
Στοβαίος: «Οί Πυθαγόρειοι σφαιροειδή είναι τον ήλιον». («Φυσικά», Α', 25)
Αριστοτέλης: «Σφαιροειδή τήν σελήνήν]. («Προβλήματα, 15) καί «Σφαιροειδή τά άστρα» («περί ουρανού Β , 8, 290 a).

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Είναι άνάγκη νά έχη ή γη τοιουτον [σφαιροειδές] σχήμα». (Α', 2).
Αριστοτέλης: Σχήμα δε έχειν σφαιροειδές ανάγκαι ( αύτήν [την γήν]»).
(«Περί ουρανού», Β΄, 272 a )

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Οί κάτοικοι τών άνατολών δέν βλέπουσι τάς έσπερινάς εκλείψεις ήλίου και σελήνης, οί τών δυσμών τάς πρωϊνάς, άλλ’ έκ τών Αναμεταξύ οίκούντων οί μέν βλέπουσιν αύτάς αργότερον, οί δέ ένωρίτερον». (Α', 2).
- Πτολεμαίος : «Τάς γάρ υπό τόν αυτόν χρόνον άποτελουμένας έκλειπτικάς φαντασίας .. ευρίσκομεν... πάντοτε τάς παρά τοίς άνατολικωτέροις τών τηρησάντων άναγεγραμμένας ώρας ύστεριζούσας τών παρά τοίς δυτικωτέροις».
(«Μαθ. σύντ.», A', 4)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Οτι ή γή έχει τό τοιούτον [σφαιρικόν] σχημα...άποδεικνύει ή σκιά αύτής, διότι αύτη παράγει έπι τής έν έκλειψει σελήνης περιφέρειαν τελείου κύκλου». (Α', 3).
Αριστοτέλης : «Περί δέ τας [σεληνιακάς] έκλείψεις αεί κυρτήν έχει τήν όρίζουσα γραμμήν, ώστ’... η της γής άν είη περιφέρεια τού σχήματος αίτία, σφαιροειδής ούσα («Περί ούρανού Β', 14, 297)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Δι’ έκείνους, οίτινες, άφ’ οίουδήποτε μέρους, βαίνουσι πρός βορράν, ό βόρειος πόλος τής ήμερησίας κυκλοτερούς κινήσεως ύψούται συνεχώς, ένώ ό άλλος (πόλος] βυθίζεται κατά τήν αύτήν ποσότητα». (Α', 2).
Κλεομήδης : «Άπιόντων ώς πρός άρκτον από μεσημβρίας αποκρύπτεταί τινά των ορωμένων πρός μεσημβρία άστρων, και πρός άρκτω ανά όράται τέως άφανή όντα» («Κυκλ. Θεωρ. μετ.», Α', 8)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Απ’ εναντίας δέ, δι’ έκείνους, οίτινες ταξιδεύουσι πρός νότον, ύψούνται οί πρός νότον [άστέρες] ». (Α', 2).
Κλεομήδης: «Καί εί τις άπ’ άρκτων ώς πρός μεσημβρίαν ίοι, τό έμπαλιν γίνεται» («Κυκλ. Θεωρ. μετ.», Α', 8)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Όπερ δέν άληθεύει περί οίουδήποτε άλλου ή τού σφαιρικού σχήματος». (Α', 2).
Κλεομήδης : «Ών ούδέν συνέβαινε πλατεί τω σχήματι τής γης κεχρημενης («Κυκλ. Θεωρ. μετ.», Α', 8)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Δι’ έκείνους, οίτινες, άφ’ οίουδήποτε σημείου, πρός άρκτον μεταβαίνουσιν, ή κορυφή αύτή της ήμερησίας περιστροφής ύψούται,... καί πολύ άστέρες όρώνται μή δύοντες περί άρκτον, ένώ άλλοι δέν άνατέλλουσι πρός μέσημβρίαν.
Ούτως ό Κάνωπος δέν καθοράται έξ ’Ιταλίας, άλλά φαίνεται έξ Αιγύπτου». (Α',2).
Αριστοτέλης : «Γενομένης μεταστάσεως ήμΐν προς... άρκτον..., τά ύπέρ κεφαλής άστρα μεγάλην έχειν τήν μεταβολήν, καί μή ταύτά φαίνεσθαι πρός άρκτον τε μεσημβρίαν μεταβαίνουσιν ένιοι γάρ έν Αιγύπτω μεν άστέρες όρώνται... έν τοις πρός άρκτον δέ χωρίοις ουχ όρώνται.
(«Περί ούραν.», Β', 14, 298 α)
Θέων ό Σμυρναίος : Ο Κάνωβος...τοις βορειοτέροις τής Κνίδου μέρεσιν άφανής ών, τοις νοτιωτέροις...ήδη φανερός».
(Εκδ. Teubner, σ. 121)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ότι καί τα ύδατα έχουσι τό αύτό (σφαιρικόν σχήμα), παρατηρείται έκ τών πλοίων, διότι ή γή, ήτις δέν φαίνεται έκ του πλοίου, καθοράται έκ τής κορυφής τού ιστού. Και άντιστρόφως, όταν φως τι τοποθετηθή έπι τής κορυφής του Ιστού, τότε τούτο φαίνεται, τού πλοίου άπομακρυνομένου τής γής κατερχόμενον τοις έν τω αίγιαλώ μείνασι, άχρις έξαφανίσεως». (Α',2).
Κλεομήδης: «Καί νεώς δε από γής ιούσης πρώτον σκάφη άποκρύπτεταί, έτι των περί τών Ιστών όρωμένων καί όπότε έκ θαλάσσης πελάζει, όμοίως πρώτον οράται τά Ιστία, τά δέ σκάφη έτι έπιπροσθεΐται ύπό περί τό ύδωρ κυρτότητος.» («Κυκλ. Θεωρ. μετ., Α',8)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Διότι οι ορίζοντες κύκλοι διχοτομούσιν όλην τήν σφαίραν του ούρανού, όπερ δέν ήδύνατο νά γίνη έάν τό μέγεθος τής γής, παραβαλλόμενον τω τού ούρανού, ήτο σημαντικόν». (Α', 6),
Πτολεμαίος: «Όρίζοντας διχοτομείν πάντοτε τήν όλην σφαίραν του ούρανού, όπερ ούκ άν συνέβαινεν, εί μέγεθος της γής αίσθητόν ήν πρός τήν τών ούρανίων άπόστασιν». («Μαθ. σύντ.», Α' 6)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ό τόσον μέγας όγκος τής γης είναι ασήμαντος ως πρός τό μέγεθος του ουρανού».
(Α', 6).
Θέων ό Άλεξανδρεύς : «Σημείου λόγον έχει πρός τά ούράνια ή γή».
(«Υπόμν. είς Πτολ.» Α', 5).

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ή αξιοθαύμαστος αρμονία του κόσμου. (Α’, 10).
’Αλέξανδρος Αιτωλός: «Καθ’ Αρμονίαν είρεσθαι τόν κόσμον [έλεγαν oι Πυθαγόρειοι]».
(«Θέων Σμ., σ. 139)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ή κίνησις αύτη είναι φυσική καί ουδαμώς βίαια».
(Α, 8).
Αριστοτέλης: «Κίνησις υπάρχει ή βία ή φύσει». («Περί ουρανού», Β', 13).

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ή ακινησία του ηλίου». (Α', 9).
Στοβαίος: «’Αρίσταρχος τον ήλιον ίστησι». («Φυσικά», Α', 25)

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Ή ετησία κίνησις του κέντρου (της γής), ήτις περιγράφει κύκλον περί τόν ήλιον». (Α'. 11).
’Αρχιμήδης : «Άρίσταρχος ό Σάμιος... υποτίθεται τάν. . γάν περιφέρεσθαι περί τόν ήλιον, κατά κύκλου περιφέρειαν . («Ψαμμίτης»).

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Αύται αι τροχιαί [των πλανωμένων άστέρων] έχουσι τα κέντρα αυτών περί τόν ήλιον». (Ε', 1).
’Ιουλιανός, ο Εστεμμένος Φιλόσοφος: «Οι τε γάρ πλάνητες εύδηλον ότι περί αυτόν τόν ήλιον χορεύοντες». (Εις βασιλέα Ήλιον», 146 D)

 ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: « Ή έλξις δεν είναι άλλο τι είμή.... φυσική τις τάσις των μερών.... ίνα συσσωρεύωνται έν σφαίρα». (A', 1).
Αριστοτέλης: «Κατά παντός τού ροπήν έχοντος έπί τό μέσον...φανερόν ότι σφαιροειδής ή γένεσις αυτής [τής γής έστι]».
(«Περί ούρανου», Β', 14).

ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ: «Δυνάμεθα νά υπολάβωμεν, ότι ή τάσις αύτη [της έλξεως έγκειται επίσης καί έν τω ήλίω καί έν τη σελήνη καί έν τοις άλλοις πλανήταις». (Α', 9).
Πλούταρχος: «Ό ήλιος ώς καί - η σελήνη] είς εαυτόν επιστρέφει τά μέρη εξ ών συνέστηκε («Πρόσωπον σελήνης», η).
Καί πλειόνων δέ κόσμων όντων, καθ’ έκαστον έστιν ίδιον μέσον ου τά βάρη ώθείσθαι]». («Περί των έκλελοιπότων χρηστηρίων» 27).