Το νέο απολιτίκ

Ζούμε στην εποχή που η μόδα προστάζει ξανά να μένεις ουδέτερος, αντικειμενικός.

Οι νέοι φαίνεται να υιοθετούν τούτο το νέο είδος lifestyle που σου λέει “άραξε στον καναπέ σου, δες τηλεόραση, πήγαινε για καφέ, μη διαμαρτύρεσαι έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα” κλπ. κλπ. Είναι αυτό το απολιτίκ που ακούω όλο και περισσότερο τελευταία. Βασική μου υπόθεση στις γραμμές που ακολουθούν είναι ότι το ουδέτερο και το αντικειμενικό που θέλουν κάποιοι να φαντάζονται όχι απλώς δεν υπάρχει αλλά αποτελεί κατασκεύασμα της άρχουσας τάξης με ξεκάθαρο πρόσημο.

Η σημερινή απολιτίκ κατάσταση είναι διαφορετική από εκείνη που όριζε η προ-κρίσης πραγματικότητα. Τότε εκείνο που ενδιέφερε περισσότερο μπορεί να ήταν το ποιο τραγούδι θα στείλουμε στη eurovision ή ποια θα είναι τα σχήματα στα μπουζούκια της Αθήνας κλπ. Ανούσια κουτσομπολιά και μπόλικη επίδειξη πλούτου συνέδεαν το σκηνικό. Ήταν η εποχή που ο καπιταλισμός σε καλούσε για όλο και μεγαλύτερη απόλαυση.

Σε τούτο το όργιο καπιταλισμού η πολιτική θεωρούνταν ξενέρωτη και όποιος επιχειρούσε να μιλήσει για πολιτική στιγματιζόταν ως κομματοποιημένος ή κάτι τέτοιο. Τα πράγματα φαίνεται να άλλαξαν με την έλευση της κρίσης. Η πολιτική μονοπωλούσε το ενδιαφέρον στις συζητήσεις απλών ανθρώπων. “Ποιος έφταιξε, ποιες οι εναλλακτικές, ποιος μπορεί να μας σώσει” ήταν ερωτήματα που ακούγονταν συχνά σε παρέες και τηλεοπτικά πάνελ. Πολλές από αυτές τις συζητήσεις είχαν έντονο οπαδικό χαρακτήρα.

Ο ένας έριχνε το φταίξιμο στον άλλον και τελικά δεν κατέληγαν πουθενά. Πέρα από αυτού του επιπέδου τις συζητήσεις, μια μερίδα κυρίως νέων ανθρώπων ενδιαφέρθηκε να βρει ουσιαστικές απαντήσεις για ότι συνέβαινε. Παρακολουθούσε συνέδρια, διάβαζε, συζητούσε, συμμετείχε σε κινήσεις και κινήματα, ενδιαφερόταν.

Μια άλλη μερίδα του πληθυσμού “μορφώθηκε” από το google και διάφορες φυλλάδες ανάξιες σχολιασμού. Αυτοί πιθανόν να σου μιλούσαν για το σχέδιο των μασόνων και των ιλλουμινάτι να καταλάβουν τον κόσμο, ίσως σου έδειχναν φωτογραφίες-ντοκουμέντα με πολιτικούς μέσα σε μασονικές στοές, άλλους να χαιρετιούνται με τη γνωστή μασονική χειραψία κλπ κλπ.

“Για όλα φταίνε οι Εβραίοι” και όλα τα συναφή. Υπήρχε πάντως ένα ενδιαφέρον για την πολιτική. Ο κόσμος κατέβαινε στους δρόμους, αμφισβητούσε, ζητούσε αλλαγή, διεκδικούσε.

Σήμερα η νέα απολιτίκ στροφή δεν μας επιστρέφει ακριβώς στην προηγούμενη κατάσταση. Οι απολίτικοι νέοι δεν είναι, δεν ήταν και δεν θα είναι, και τόσο απολίτικοι. Το νέο απολιτίκ lifestyle προστάζει χοντρά γυαλιά ήλιου, γένια, chill out μουσική, “ψαγμένα” στέκια, εναλλακτικά ποτά, μπόλικα check in, απάθεια και δαιμονοποίηση κάθε είδους συμμετοχής στα κοινά.

Πόσο απολιτίκ μπορεί να είναι όλο αυτό που προσπάθησα να περιγράψω; Αυτό δεν είναι που θέλει κάθε συντηρητική Δεξιά πολιτική, έναν λαό αποκινητοποιημένο; Έναν πληθυσμό που θα ενδιαφέρεται περισσότερο για το που θα κάνει check in το βράδυ ή για το πώς θα μαζέψει χρήματα για να πάρει το νέο μοντέλο κινητού, θα πηγαίνει στη δουλειά του (όσοι εργάζονται ακόμη) και δεν θα ασχολείται με την πολιτική παραπέρα.

Μια απάντηση με τα λόγια του Μπέρτολτ Μπρέχτ:

“Ο χειρότερος αγράμματος είναι ο πολιτικά αγράμματος. Δεν ακούει τίποτα, δεν βλέπει τίποτα, δε μετέχει στην πολιτική ζωή. Δεν δείχνει να γνωρίζει ότι το κόστος διαβίωσης, η τιμή των φασολιών, του αλευριού, του ενοικίου, των φαρμάκων, όλα βασίζονται σε πολιτικές αποφάσεις. Νιώθει ακόμη και περήφανος για την πολιτική του αμορφωσιά, φουσκώνει το στήθος και λέει πως μισεί την πολιτική. Δε γνωρίζει, ο ηλίθιος, πως απ’την έλλειψη συμμετοχής του στα κοινά προέρχεται η ύπαρξη της πόρνης, το παρατημένο παιδί, ο κλέφτης και, χειρότερα απ’όλα, οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, οι λακέδες των εκμεταλλευτριών πολυεθνικών εταιρειών”.

“Μα δεν λέω να μην συμμετέχουμε στα κοινά, να συμμετέχουμε αλλά να είμαστε ουδέτεροι και αντικειμενικοί” σε ακούω να μου απαντάς απολίτικε νέε. Το ουδέτερο και το αντικειμενικό δεν υπάρχουν, θα σου απαντούσα και θα μπαίναμε σε μια συζήτηση που δεν θα κατέληγε πουθενά. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Πρόσφατα έγινε μια συζήτηση στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ για το πρόβλημα της ασφάλειας, με πρωτοβουλία μιας ομάδας “ουδέτερων” φοιτητών.

Οι προτάσεις τους κινήθηκαν στο εξής “ουδέτερο” πλαίσιο
Nα βάλουμε κάμερες στα πανεπιστήμια, να υπάρχει ένας υπεύθυνος στην είσοδο, στον οποίο θα είμαστε υποχρεωμένοι να δίνουμε τα στοιχεία μας για ταυτοποίηση, να αποφεύγουμε να κυκλοφορούμε τις βραδινές ώρες στον χώρο του πανεπιστημίου και να φωνάξουμε την αστυνομία, αφού οι φυλακές (που έχουν απολυθεί στην πλειονότητα τους) αδυνατούν να κάνουν τη δουλειά τους.

Όποτε κάποιος επιχειρούσε να εντάξει το πρόβλημα της ασφάλειας στο ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής που ακολουθείται και οδηγεί στην καταστροφή του δημόσιου πανεπιστημίου ή διαφωνούσε με το ζήτημα της “καλής” αστυνομίας τους, αμέσως χαρακτηριζόταν ως “κομματοποιημένο μυαλό”. Ακούστηκε ή μάλλον γράφτηκε στη συζήτηση που είχε προηγηθεί στη σελίδα της σχολής στο facebook και το εξής “ουδέτερο” “να χτίσουμε κέντρα κράτησης και να βάλουμε εκεί όλους αυτούς τους ναρκομανείς που μας απειλούν”.
Αλήθεια πόσο ουδέτερα σας φαίνονται όλα αυτά;

Που οφείλεται αυτή η επιστροφή της δήθεν απολιτίκ κατάστασης;
Νομίζω πως ο λόγος έχει να κάνει με την έλλειψη έμπνευσης από τη μεριά των πολιτικών κομμάτων. Αποδείχθηκε ότι δεν κατάφερε κανείς να εμπνεύσει ή “να πει την αλήθεια” στον λαό. Έτσι επιστρέψαμε στο “όλοι ίδιοι είναι”. Μια παρατήρηση ως προς αυτό.

Η πολιτική δεν ταυτίζεται μονάχα με τις δραστηριότητες των πολιτικών. Ίσως θα πρέπει να κάνουμε στο σημείο αυτό μια σημαντική διάκριση, ανάμεσα στην πολιτική και το πολιτικό. Στηριζόμενοι σε θεωρητικούς, όπως ο Schmitt, ο C.Lefort, και η Chantal Mouffe, το πολιτικό ορίζεται ως η διαδικασία ρύθμισης των κοινωνικών σχέσεων και μπορεί να ανακύψει σε οποιοδήποτε σημείο της κοινωνικής δομής. Από τούτη την άποψη “το προσωπικό είναι και πολιτικό”.

Νομίζω πως αυτό που πρέπει να καταλάβουν αυτοί οι “γαμάτοι” απολιτίκ τύποι είναι ότι δεν είναι ανάγκη να περιμένουμε από κανένα κόμμα και κανέναν ηγέτη μια αλλαγή. Υπεύθυνοι για την αλλαγή είμαστε εμείς οι ίδιοι. Εμείς είμαστε οι ηγέτες που ψάχνουμε να βρούμε. “Εμείς” όχι “εγώ”. Η λύση δεν είναι να το παίζουμε ουδέτεροι και αντικειμενικοί, ενώ στην ουσία κάθε άλλο παρά ουδέτεροι και αντικειμενικοί είμαστε.

Οι πραγματικά “γαμάτοι” δημιουργούν ευκαιρίες και συμμετέχουν.
Αμφισβητούν, δημιουργούν, αλλάζουν.
Η απολιτίκ διάθεση ουσιαστικά δεν είναι απολιτίκ.
Το απολιτίκ δεν υπάρχει.
Θεωρώντας τον εαυτό σου απολίτικο και κρατώντας μια τέτοια στάση, νομιμοποιείς με ξεκάθαρο τρόπο την πολιτική που ασκείται.

Ξύπνα, δεν είσαι το γρανάζι που κάποιοι σου λένε.
Δεν είσαι μηχανή, είσαι άνθρωπος με ικανότητα δράσης.