Αυτό το κείμενο-ο τίτλος του το προδίδει-είναι πάνω από όλα μια αναψυχή, μια κηλίδα ήλιου, ένα παραστράτημα μέσα στην φυγοπονία ενός ψυχολόγου. Μήπως είναι κι ένας καινούριος πόλεμος; Και μήπως υποβάλλονται σε ακρόαση καινούρια είδωλα; Αυτό το μικρό κείμενο είναι μία μεγάλη κήρυξη πολέμου και όσον αφορά στην ακρόαση ειδώλων, αυτά δεν είναι είδωλα της εποχής αλλά αιώνια είδωλα, τα οποία θα χτυπήσουμε με το σφυρί όπως με ένα διαπασών-δεν υπάρχουν πιο παλιά, πιο πεπεισμένα, πιο επηρμένα είδωλα…-Αποφθέγματα & Αιχμές
- Η οκνηρία είναι έναρξη κάθε ψυχολογίας. Πως; Μπορεί να είναι η ψυχολογία ένα ελάττωμα;
- Για να ζεις μόνος, πρέπει να είσαι ζώο ή θεός-λέει ο Αριστοτέλης.
Η Τρίτη περίπτωση: πρέπει να είναι κανείς και τα δύο-φιλόσοφος. - Κάθε αλήθεια είναι απλή. Δεν είναι σύνθετο αυτό το ψέμα;
- Θέλω, μια για πάντα, να μην ξέρω πολλά-η σύνεση βάζει σύνορα ακόμα και στην γνώση.
- Πως; Είναι ο άνθρωπος μία εσφαλμένη επιλογή του θεού; Ή ο θεός μία εσφαλμένη επιλογή του ανθρώπου;
- Ότι δεν με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό.
- Βοήθα τον εαυτό σου και τότε θα σε βοηθήσουν όλοι. Αρχή της αγάπης προς τον πλησίον.
- Όποιος δεν θέλει να βάλει την θέληση του μέσα στα πράγματα, βάζει νόημα σε αυτά: πιστεύει δηλαδή ότι ήδη υπάρχει μία θέληση μέσα σε αυτά-αρχή της πίστης.
- Το σκουλήκι που το πατούν, κυρτώνεται. Είναι έξυπνο. Με αυτόν τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το πατήσουν ξανά. Στην γλώσσα της ηθικής: ταπεινοφροσύνη
- Η άγρια φύση του καθενός είναι εκείνη που τον βοηθάει να αναρρώσει από την αντίφυση του: την πνευματικότητα του.
Ο Νίτσε, αναρωτιέται στην αρχή αν ο Σωκράτης υπήρξε όντως Έλληνας, σύμφωνα με τα Διονυσιακά κριτήρια που ο ίδιος είχε θέσει στο «Η γέννηση της Τραγωδίας» περιγράφοντας τον ως πλήβειο, άσχημο και παρακμιακό. Ως προς τον χαρακτήρα του, τον βλέπει σαν μία παρατραβηγμένη «καρικατούρα» ενώ ταυτόχρονα υστερόβουλο και υποχθόνιο. Εν συνεχεία, διερευνά γιατί από τις διονυσιακές αρχές που διέπουν την προ-σωκρατική περίοδο το ελληνικό γούστο περνάει με τον Σωκράτη στην διαλεκτική. Η διαλεκτική για τον Νίτσε είναι υποδεέστερη από τα ζωώδη ένστικτα της Διονυσιακής εποχής, αφού επιτρέπει στην «πλέμπα» να ανέβει στην κορυφή. Η πλήβεια αγανάκτηση του Σωκράτη χρησιμοποιεί ως όπλο της την διαλεκτική, που είναι αυτοάμυνα στα χέρια αυτών που δεν τους έχει μείνει τίποτε άλλο, με σκοπό να εκδικηθεί τους ευγενείς, τους οποίους εντέλει γοητεύει. Η διαλεκτική, κατά τον Νίτσε, είναι ύπουλη, αφού καθιστά την νοημοσύνη του αντιπάλου του ανίσχυρη μη μπορώντας να αποδείξει ότι δεν είναι ηλίθιος. Οι φιλόσοφοι και οι μοραλιστές αυτό-απατώνται όταν πιστεύουν ότι απαλλάσσονται από την παρακμή πολεμώντας τα ένστικτα-το αντίθετο-η υποχρέωση να πολεμάς τα ένστικτα σου είναι η συνταγή της παρακμής. Ο Νίτσε, στο τέλος αναρωτιέται αν ο Σωκράτης δεν το είχε καταλάβει αυτό για να απαντήσει: Ο Σωκράτης το ήξερε αυτό. Για αυτό και ήθελε να πεθάνει. Αυτός ανάγκασε την Αθήνα να τον καταδικάσει σε θάνατο, αυτός ήθελε να πιει το κώνειο, διότι ο Σωκράτης δεν ήταν γιατρός. Ο μόνος γιατρός εδώ είναι ο θάνατος. Ο Σωκράτης ήταν απλώς άρρωστος πολύ καιρό τώρα!
-Οι τέσσερις μεγάλες πλάνες
Εξηγώντας, πώς ο αληθινός κόσμος έγινε τελικά ένας μύθος, ο Νίτσε περνάει στις τέσσερις μεγάλες πλάνες:
- Πλάνη της σύγχυσης αιτίας και αποτελέσματος.
Η πλάνη αυτή έχει τις ρίζες της στην αυγή της ανθρωπότητας και πηγάζει από τις θρησκείες και την ηθική. Κατά τον Νίτσε, δεν υπάρχουν ηθικά φαινόμενα, αλλά ηθική ερμηνεία των φαινομένων από τον άνθρωπο. Η ηθική είναι μία πλάνη που συγχέει αιτία και αποτέλεσμα. Η ηθική είναι απλώς γλώσσα σημείων, όπως μας τονίζει, απλώς συμπτωματολογία: πρέπει να ξέρει κανείς ήδη περί τίνος πρόκειται, για να αντλήσει όφελος από αυτήν.
- Η πλάνη της ψευδούς αιτιότητας.
Δεν υπάρχουν πνευματικές αιτίες. Η θέληση, η το πνεύμα ή το εγώ είναι εσωτερικές οπτασίες. Τα συναισθήματα και τα κίνητρα δεν κινούν τίποτα και επομένως δεν είναι σε θέση να εξηγήσουν και τίποτα. Συγκαλύπτουν τις πράξεις, τις «ντύνουν», τις ακολουθούν δεν τις προκαλούν.
- Η πλάνη των φανταστικών αιτίων.
Η αίσθηση και τα αισθήματα διεγείρουν την ενόρμηση μας για αιτίες, αφού θέλουμε έναν λόγο για να είμαστε έτσι ή αλλιώς, δεν αρκούμαστε ποτέ στο να διαπιστώνουμε απλώς το γεγονός ότι είμαστε έτσι ή αλλιώς αλλά το συνειδητοποιούμε μόνον όταν του έχουμε δώσει ένα είδος κινήτρου.
Κανένας δεν δίνει στον άνθρωπο τις ιδιότητες του, ούτε ο θεός, ούτε η κοινωνία, ούτε οι γονείς του, ούτε οι πρόγονοι του, ούτε καν ο ίδιος. Κανένας δεν είναι υπεύθυνος για το ότι είναι έτσι φτιαγμένος. Το μοιραίο της ουσίας του ΔΕΝ διαχωρίζεται από το μοιραίο όλων εκείνων των πραγμάτων που υπήρξαν και που θα υπάρξουν.
-Εφορμήσεις ενός παράκαιρου ανθρώπου.
Φιλελευθερισμός: αγελαία αποκτήνωση
Οι πιο πνευματικοί άνθρωποι, με την προϋπόθεση ότι είναι και οι πιο θαρραλέοι, βιώνουν και τις πιο οδυνηρές τραγωδίες: γι’ αυτό όμως τιμούν τη ζωή, γιατί τους αντιτάσσει τη μεγαλύτερή της αντιπαλότητα.
Ωραίο & άσχημο
Στο ωραίο, ο άνθρωπος παίρνει τον εαυτό του ως μέτρο της τελειότητας∙ σε ακραίες περιπτώσεις, μέσα στο ωραίο λατρεύει τον εαυτό του.
Τέχνη για την τέχνη
Όταν έχουμε λέξεις για ένα πράγμα, αναγκαστικά είμαστε ήδη έξω από αυτό. Σε όλες τις κουβέντες υπάρχει ένας κόκκος περιφρόνησης.
Δικαίωμα στη βλακεία
Η καθαρή τρέλλα ανασυγκροτεί…
Η φιλοσοφία του Καντ
Ο δημόσιος υπάλληλος σε θέση κριτή, ο οποίος εκφέρει άποψη για τον δημόσιο υπάλληλο ως φαινόμενο.
Η έννοια μου για την ελευθερία
Ελευθερία είναι το να έχεις την θέληση να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου.
Ειπωμένο στο αυτί των συντηρητικών
Η ηθική ήταν πάντα ένα κρεβάτι του Προκρούστη.
Ο Γκαίτε ήταν ο τελευταίος Γερμανός που σέβομαι
Παρανοούμε τους μεγάλες άνδρες αν τους δούμε από τη φτωχή προοπτική μιας δημόσιας ωφέλειας.
Η πρόοδος κατά τη δική μου έννοια
Εγώ ομιλώ για επιστροφή στη φύση και δεν εννοώ πισωγύρισμα όπως το εννόησε ο Ρουσσώ αλλά ανέβασμα όπως το έπραξε ο Ναπολέοντας.
-Τι οφείλω στους Αρχαίους.
Ο Ηράκλειτος, εμπνέει στον Νίτσε βαθύτατο σεβασμό εν αντιθέσει με τον Πλάτωνα που τον απεχθάνεται και τον βρίσκει ανιαρό. Ο Πλάτωνας, κατά τον Νίτσε, και η γοητεία του που ονομάζεται «ιδεώδες» είναι η γέφυρα η οποία έκανε τις ευγενέστερες φύσεις της αρχαιότητας να παρανοήσουν τον εαυτό τους και να οδηγηθούν στον Χριστιανισμό. Στον Θουκυδίδη ο Νίτσε βρίσκει την τέλεια έκφραση της κουλτούρας των Σοφιστών, ή όπως την κατονομάζει: της κουλτούρας των ρεαλιστών, την μοναδική αυθεντική και ανεκτίμητη κίνηση μέσα στην εξαπλωμένη παντού αγυρτεία της ηθικής και του ιδεώδες των Σωκρατικών Σχολών.
Τέλος, ως θεμελιώδες γεγονός Ελληνικού ενστίκτου-την θέληση για ζωή/για δύναμη, ο Νίτσε ορίζει τα Διονυσιακά μυστήρια όπου αντιπροσωπεύουν την αιώνια ζωή ή την αιώνια επιστροφή της ζωής. Το αληθινό ΝΑΙ για ζωή, όπως εκφράζεται μέσα από τα Διονυσιακά Μυστήρια που υπερβαίνουν τον θάνατο μέσω του χορού, του τραγουδιού, της τεκνοποιίας και της σεξουαλικότητας και αποτελούν το καθ’αυτό αξιοσέβαστο σύμβολο ολόκληρης της αρχαιότητας αφού είναι ο απόλυτος ύμνος στην ζωή σε αντιδιαστολή των Σωκρατικών και Χριστιανικών πεποιθήσεων που ακολούθησαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου