Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα. Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί..

«Θεοὶ μὲν γὰρ μελλόντων, ἄνθρωποι δὲ γιγνομένων, σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται», μας διασώζει ο Φιλόστρατος εις το έργο του, Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον, VIII, 7.

Ας διαβάσουμε τώρα και αυτά που μας λέει με στίχους ο Καβάφης.

«Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα. Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων. Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται. Η ακοή αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών ταράττεται. Η μυστική βοή τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων. Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί».

Για μένα οι στίχοι αυτοί του Καβάφη είναι τόσο τραγικοί, όσο και αληθείς.

Ο ποιητής διακρίνει τρεις κατηγορίες. Αρχίζει με τους ανθρώπους. Αυτοί από όσα συμβαίνουν γύρω τους μπορούν να αντιληφθούν, να κατανοήσουν και ίσως να ερμηνεύσουν αυτά που αφορούν στο παρόν τους, και τα οποία μπορούν να συλλάβουν άμεσα με τις πέντε αισθήσεις τους.

Στους αντίποδες των ανθρώπων, στο ζενίθ του σύμπαντος, βρίσκονται οι θεοί. Αυτοί είναι «πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων». Ως μόνοι κάτοχοι των φώτων κατέχουν κάθε γνώση. Με τόσα προσόντα μπορούν και αντιλαμβάνονται αυτά που πρόκειται να συμβούν. Τα μελλούμενα. Γι αυτούς το γίγνεσθαι και το τι μέλλει γενέσθαι είναι ανοιχτό βιβλίο.

Οι άνθρωποι κάτω στη γη, στο ναδίρ του σύμπαντος, επειδή είναι φτιαγμένοι από γη και νερό με μια μικρή πνοή εκ θεών, δεν μπορούν να προβλέψουν ή να διακρίνουν τίποτε. Οι άνθρωποι είναι, παραλλάζοντας τη ρήση του Οιδίποδα (Σοφοκλέους, Οιδίπους Τύραννος, στ. 371), » Τυφλοὶ τὰ τ’ ὦτα τὸν τὲ νοῦν τὰ τ’ ὂμματα».

Υπάρχει βέβαια και το τρίτο μάτι, πρόκειται για την υπόφυση ανάμεσα στα δύο, αλλά αυτό ελάχιστοι θνητοί μπορούν να το ενεργοποιήσουν.

Στην ουσία οι πλείστοι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή του. Ζουν όμως κάποιοι θνητοί ανάμεσά μας, λίγοι, ελάχιστοι, οι οποίοι το γνωρίζουν και είτε επειδή το έχουν ασκήσει με το διαλογισμό είτε επειδή έχουν το χάρισμα από τη φύση, μπορούν να βλέπουν, να αισθάνοναι πέρα από αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Μπορούν να προβλέπουν το τί θα συμβεί στο άμεσο μέλλον σε κάποιο βαθμό. Δεν φτάνουν βέβαια τους θεούς. Βρίσκονται όμως πολύ πιο πάνω από τους πολλούς, οι οποίοι «ουδέν ακούουν».

Οι θεοί στον Ουρανό. Οι άνθρωποι στη γη. Και ανάμεσά τους οι σοφοί, για να γεφυρώνουν το χάσμα. Η τριλογία έρχεται σαν απάντηση στην ερώτηση του ποιητή Σεφέρη «Τι είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;».

Το μεγαλύτερο κακό όμως δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν. Το χειρότερο είναι ότι δεν ακούν τους σοφούς, όταν τους μιλάνε. Κλείνουν τα αυτιά τους, τα μάτια τους, βουλιάζουν στην τυφλότητά τους. Αρνούνται να παραδεχτούν τη δική τους αδυναμία. Η μη παραδοχή όμως της άγνοιας, η άρνηση να ακούσουν και να σκεφτούν έστω τα λόγια του άλλου είναι ύβρις. Τότε ενεργοποιείται η Νέμεσις. Και έρχεται η τίσις, η τιμωρία. Ιδού τα αποτελέσματα. Τα βιώνουμε στο παρόν μας κάθε μέρα.

Κανακέψαμε, ψηφίσαμε, προσκυνήσαμε πολιτικούς, συνδικαλιστές, μεγαλοκαναλάρχες, μεγαλοδημοσιογράφους. Και αυτοί τι έκαναν; Μας πρόδωσαν, μας εξευτέλισαν, έδωσαν στον κάθε έναν το δικαίωμα να μας κατηγορεί ως παράδειγμα προς αποφυγή. Και επιπλέον συνεργάζονται μαζί τους, για να μας υποχρεώσουν να σκύψουμε το κεφάλι, να γονατίσουμε, να ταπεινωθούμε, να εξαθλιωθούμε. Και παρόλα αυτά ακόμη υπάρχουν συνάνθρωποι, οι οποίοι συζητούν ποιος ανάμεσα στους υπάρχοντες απάτριδες πολιτικούς είναι αποδεκτός και με πόσο τοις εκατό. Έλεος! Ούτε τον εαυτό μας δεν λυπόμαστε;

Αλλά μέχρι πότε; Ποιος από μας, που δεν γνωρίζουμε τα μελλούμενα, μπορεί να το προβλέψει; Μόνον ένας θεός γνωρίζει...