Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2023

Ελληνικός πολιτισμός: η έννοια του Βαρβάρου

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ

1. Είναι πασίδηλο ότι οι Έλληνες εισήγαγαν τον όρο «βάρβαροι» για να διακρίνονται από τους μη Έλληνες, εκείνους δηλαδή που δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα με αυτούς. Είναι πιθανό η προέλευση του όρου, που ανάγεται στον Όμηρο, προέρχεται από μια ονοματοποιία. Στην κλασική εποχή, ο κόσμος των βαρβάρων εκτεινόταν από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τις ακτές της Ισπανίας. Ωστόσο, ανάμεσα σε αυτούς τους «βαρβάρους», υπήρχαν και εκείνοι που ενσάρκωναν κατ' εξοχήν αυτούς τους «άλλους» από τους οποίους ήθελαν να διακριθούν οι Έλληνες: δηλαδή από τους κατοίκους της απέραντης περσικής αυτοκρατορίας. Οι Έλληνες χρειάστηκε να τους αντιμετωπίσουν νικηφόρα κατά τη διάρκεια των περσικών πολέμων.

2. Ο Ηρόδοτος έγραψε σχετικά για αυτούς τους πολέμους και είναι αυτός που συνέβαλε περισσότερο από κάθε άλλον στη σφυρηλάτηση της εικόνας του βαρβάρου, ακόμη κι αν ένιωθε για αυτούς που τους περιέγραψε ως τέτοιους όχι μόνο περιέργεια, αλλά ακόμη και μια συμπάθεια, για την οποία οι επικριτές του θα τον κατηγορούσαν. Ο Ηρόδοτος περιγράφει τον βάρβαρο ως τον κατ’ εξοχήν άλλο, που διαφέρει θεμελιωδώς από τον Έλληνα ως προς το ότι πρωτίστως είναι υποταγμένος σε μια δεσποτική εξουσία, αυτή του βασιλιά, ενώ ο Έλληνας είναι ελεύθερος άνθρωπος. Στη συνάφεια τούτη τον χαρακτηρίζει περαιτέρω η αμετρία, η υπερβολή και η ύβρις, σε αντίθεση με την αίσθηση της τάξης, που είναι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Έλληνα.

3. Η ιστορία της μάχης της Σαλαμίνας είναι πολύ διδακτική από αυτή την άποψη: αντιμέτωπα με τα ελληνικά πλοία που προχωρούσαν με παραδειγματική τάξη, τα περσικά πλοία παρουσιάστηκαν με σύγχυση και αταξία, και οι απώλειές τους ήταν όλο και πιο βαριές καθώς οπισθοχωρούσαν χωρίς να διατηρούν καμία συνοχή. Αλλά αυτή η ετερότητα του βαρβάρου δεν είναι απαραίτητα αρνητική: είναι μόνο το αντίθετο του πολιτισμού που ενσαρκώνει ο Έλληνας. Αυτή η σύλληψη του βαρβάρου ως του απόλυτου άλλου θα διατηρηθεί, ακόμη και όταν η ασύλληπτη για τον κοινό νου εκστρατεία του Μέγα Αλέξανδρου, που είχε συνείδηση ότι είναι Έλληνας, στα βάθη της Ανατολής έφερε πολλούς από αυτούς τους ανατολίτες βαρβάρους στον Ελληνικό πολιτισμό.

1 σχόλιο :

  1. “Πας μη Έλλην Βάρβαρος” Η λέξη βάρβαρος είναι πανάρχαια ελληνική. Στον Όμηρο δεν συναντάμε τον τύπο «βάρβαρος», αλλά «βαρβαρόφωνος». Λέξη που σημαίνει όχι αυτόν που δεν ομιλεί ελληνικά αλλά αυτόν που έχει τραχεία και αντιπαθητική φωνή (προφορά). Η πιο επικρατούσα άποψη δέχεται πως η λέξη «βάρβαρος» προέρχεται από την επανάληψη της συλλαβής «βαρ». Με αυτήν την επανάληψη, δηλαδή «βαρ» – «βαρ», οι Έλληνες προσπαθούσαν να μιμηθούν την βαρειά, τραχεία φωνή και τον άξεστο λόγο συνήθως των μη Ελλήνων. Αυτών δηλαδή που δεν μπορούσαν να προφέρουν γλυκά και σωστά σύμφωνα με τους ελληνικούς κανόνες πολλούς φθόγγους.
    ΒAΡΒΑΡΟΣ εκ του βαρ – βαρ = μίμηση της βαρειάς φωνής και του άξεστου λόγου των μη Ελλήνων. Δείτε ότι ακόμη και η λέξη βάρβαρος, βαρ – βαρ έγινε bar – bar, barbarus στις υπόλοιπες γλώσσες. Επομένως, η λέξη αυτή ξεκίνησε να σημαίνει καθέναν που δεν μπορούσε να προφέρει καλά τα ελληνικά.
    Βάρβαρος>Λατ. Barbarus>Barbaricum
    Εσήμαινε δηλαδή αυτόν που η γλώσσα του δεν ήταν μελωδική και ρέουσα, αλλά τραχεία και κακόηχη. Επειδή τέτοιου είδους προφορά είχαν κυρίως οι ξένοι λαοί, επικράτησε πολύ αργότερα να σημαίνει αυτόν ο οποίος δεν ομιλεί σωστά τα ελληνικά και δεν φέρει στον λόγο του την μελωδία της ελληνικής γλώσσης. Επομένως, σήμαινε και αυτόν που δεν είναι Έλληνας, δηλαδή είναι ξένος και αλλόγλωσσος. Άρα η λέξη «βάρβαρος» δεν ξεκίνησε να έχει φυλετική σημασία και να διακρίνει τους Έλληνες από τους μη Έλληνες. Αρχικώς είχε την έννοια της πολιτιστικής σημασίας. Η λέξη μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί για τους μη πεπαιδευμένους και τους μη μορφωμένους. Πολύ αργότερα την εποχή του Θουκυδίδου, δηλαδή από τα μέσα του τετάρτου αιώνα π.Χ., η λέξη “βάρβαρος αποκτά και εθνολογική σημασία δηλαδή σημαίνει τον ξένο τον “αλλοδαπό”, τον “αλλόφυλο”.
    Αυτή η σημασία δημιουργείται μετά τους Περσικούς πολέμους όταν οι Πέρσες χαρακτηρίζονται «ως βάρβαροι». Έτσι, η λέξη αποκτά και την περιφρονητική σημασία και του ανελεύθερου, του δούλου, του αγροίκου, του απολίτιστου, αυτού που δεν έχει καμμία πολιτική παιδεία, που υποτάσσεται στον ηγεμόνα- κάτι το οποίο ήταν εντελώς αντίθετο προς την ελευθερία των Ελλήνων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή