ΞΕΝ Απομν 2.9.1–2.9.8
Συμβουλές για την αντιμετώπιση των συκοφαντών
Ο Ξενοφώντας παρέθεσε πληθώρα περιστατικών, ενδεικτικών των απόψεων του Σωκράτη για τη φιλία και του τρόπου με τον οποίον συμβούλευε τους φίλους του. Και συνεχίζει:
[2.9.1] Οἶδα δέ ποτε αὐτὸν καὶ Κρίτωνος ἀκούσαντα, ὡς χαλεπὸν
ὁ βίος Ἀθήνησιν εἴη ἀνδρὶ βουλομένῳ τὰ ἑαυτοῦ πράττειν.
Νῦν γάρ, ἔφη, ἐμέ τινες εἰς δίκας ἄγουσιν, οὐχ ὅτι ἀδι-
κοῦνται ὑπ’ ἐμοῦ, ἀλλ’ ὅτι νομίζουσιν ἥδιον ἄν με ἀργύριον
τελέσαι ἢ πράγματα ἔχειν. [2.9.2] καὶ ὁ Σωκράτης, Εἰπέ μοι,
ἔφη, ὦ Κρίτων, κύνας δὲ τρέφεις, ἵνα σοι τοὺς λύκους ἀπὸ
τῶν προβάτων ἀπερύκωσι; Καὶ μάλα, ἔφη· μᾶλλον γάρ
μοι λυσιτελεῖ τρέφειν ἢ μή. Οὐκ ἂν οὖν θρέψαις καὶ
ἄνδρα, ὅστις ἐθέλοι τε καὶ δύναιτο σοῦ ἀπερύκειν τοὺς
ἐπιχειροῦντας ἀδικεῖν σε; [2.9.3] Ἡδέως γ’ ἄν, ἔφη, εἰ μὴ φοβοί-
μην ὅπως μὴ ἐπ’ αὐτόν με τράποιτο. Τί δ’; ἔφη, οὐχ
ὁρᾷς ὅτι πολλῷ ἥδιόν ἐστι χαριζόμενον οἵῳ σοὶ ἀνδρὶ ἢ
ἀπεχθόμενον ὠφελεῖσθαι; εὖ ἴσθι ὅτι εἰσὶν ἐνθάδε τῶν
τοιούτων ἀνδρῶν, οἳ πάνυ ἂν φιλοτιμηθεῖεν φίλῳ σοι
χρῆσθαι.
[2.9.4] Καὶ ἐκ τούτων ἀνευρίσκουσιν Ἀρχέδημον, πάνυ μὲν
ἱκανὸν εἰπεῖν τε καὶ πρᾶξαι, πένητα δέ· οὐ γὰρ ἦν οἷος
ἀπὸ παντὸς κερδαίνειν, ἀλλὰ φιλόχρηστός τε καὶ ἔφη
ῥᾷστον εἶναι ἀπὸ τῶν συκοφαντῶν λαμβάνειν. τούτῳ οὖν
ὁ Κρίτων, ὁπότε συγκομίζοι ἢ σῖτον ἢ ἔλαιον ἢ οἶνον ἢ
ἔρια ἤ τι ἄλλο τῶν ἐν ἀγρῷ γιγνομένων χρησίμων πρὸς
τὸν βίον, ἀφελὼν <ἂν> ἔδωκε· καὶ ὁπότε θύοι, ἐκάλει, καὶ
τὰ τοιαῦτα πάντα ἐπεμελεῖτο. [2.9.5] νομίσας δὲ ὁ Ἀρχέδημος
ἀποστροφήν οἱ τὸν Κρίτωνος οἶκον μάλα περιεῖπεν αὐτόν.
καὶ εὐθὺς †τῶν συκοφαντούντων τὸν Κρίτωνα ἀνευρίσκει
πολλὰ μὲν ἀδικήματα, πολλοὺς δ’ ἐχθρούς· καὶ προσεκαλέ-
σατο εἰς δίκην δημοσίαν, ἐν ᾗ αὐτὸν ἔδει κριθῆναι ὅ τι
δεῖ παθεῖν ἢ ἀποτεῖσαι. [2.9.6] ὁ δὲ συνειδὼς αὑτῷ πολλὰ καὶ
πονηρὰ πάντ’ ἐποίει ὥστε ἀπαλλαγῆναι τοῦ Ἀρχεδήμου.
ὁ δὲ Ἀρχέδημος οὐκ ἀπηλλάττετο, ἕως τόν τε Κρίτωνα
ἀφῆκε καὶ αὐτῷ χρήματα ἔδωκεν. [2.9.7] ἐπεὶ δὲ τοῦτό τε καὶ
ἄλλα τοιαῦτα ὁ Ἀρχέδημος διεπράξατο, ἤδη τότε, ὥσπερ
ὅταν νομεὺς ἀγαθὸν κύνα ἔχῃ καὶ οἱ ἄλλοι νομεῖς βούλονται
πλησίον αὐτοῦ τὰς ἀγέλας ἱστάναι, ἵνα τοῦ κυνὸς ἀπολαύω-
σιν, οὕτω δὴ καὶ Κρίτωνος πολλοὶ τῶν φίλων ἐδέοντο καὶ
σφίσι παρέχειν φύλακα τὸν Ἀρχέδημον. [2.9.8] ὁ δὲ Ἀρχέδημος
τῷ Κρίτωνι ἡδέως ἐχαρίζετο, καὶ οὐχ ὅτι μόνος ὁ Κρίτων
ἐν ἡσυχίᾳ ἦν, ἀλλὰ καὶ οἱ φίλοι αὐτοῦ. εἰ δέ τις αὐτῷ
τούτων οἷς ἀπήχθετο ὀνειδίζοι ὡς ὑπὸ Κρίτωνος ὠφελού-
μενος κολακεύοι αὐτόν, Πότερον οὖν, ἔφη ὁ Ἀρχέδημος,
αἰσχρόν ἐστιν εὐεργετούμενον ὑπὸ χρηστῶν ἀνθρώπων καὶ
ἀντευεργετοῦντα τοὺς μὲν τοιούτους φίλους ποιεῖσθαι, τοῖς
δὲ πονηροῖς διαφέρεσθαι, ἢ τοὺς μὲν καλοὺς κἀγαθοὺς
ἀδικεῖν πειρώμενον ἐχθροὺς ποιεῖσθαι, τοῖς δὲ πονηροῖς
συνεργοῦντα πειρᾶσθαι φίλους ποιεῖσθαι καὶ χρῆσθαι τού-
τοις ἀντ’ ἐκείνων; ἐκ δὲ τούτου εἷς τε τῶν Κρίτωνος
φίλων Ἀρχέδημος ἦν καὶ ὑπὸ τῶν ἄλλων Κρίτωνος φίλων
ἐτιμᾶτο.
***
Γνωρίζω δε, ότι κάποτε ο ίδιος, επειδή ήκουσε παρά του Κρίτωνος, πόσον ο βίος εις τας Αθήνας είναι δύσκολος δι' άνθρωπον, που θέλει να ασχολήται με τας ιδιωτικάς του υποθέσεις. Τώρα, δηλαδή, είπε, μερικοί με ενάγουν εις δίκας, όχι διότι αδικούνται από εμέ, αλλά διότι νομίζουν, ότι θα προτιμούσα εγώ να τους δίδω χρήματα παρά να μου παρέχουν ενοχλήσεις. Και ο Σωκράτης· ειπέ μου, είπεν, ω Κρίτων, διατρέφεις σκύλλους διά να απομακρύνουν προς χάριν σου τους λύκους από τα πρόβατα; ― Βέβαια, είπε· διότι περισσότερον με συμφέρει να διατρέφω σκύλλους παρά να μη διατρέφω. ― Λοιπόν, δεν θα διέτρεφες και άνθρωπον, ο οποίος και θα ήθελε και θα ημπορούσε ν' απομακρύνη από σε εκείνους, που επιχειρούν να σε αδικούν; ―Ευχαρίστως, βέβαια, είπεν, εάν δεν εφοβούμην, μήπως εναντίον εμού του ιδίου τραπή. ― Τι δε; Είπε, δεν βλέπεις ότι πολύ ευχαριστότερον πράγμα είναι να ωφελήσαι ευεργετών άνθρωπον, ωσάν εσέ, παρά να είσαι μισητός εις αυτόν; μάθε καλά, ότι υπάρχουν εδώ τοιούτοι άνθρωποι, οι οποίοι θα εφιλοτιμούντο να σε έχουν φίλον.
Και ύστερ' απ' αυτά ανευρίσκουν τον Αρχέδημον, ο οποίος ήτο μεν πολύ ικανός και εις τους λόγους και εις τας πράξεις, αλλά πτωχός· διότι δεν ήτο επιτήδειος να κερδίζη από κάθε είδους εργασίαν, αλλά και φίλος των χρηστών ανθρώπων ήτο και έλεγεν, ότι είναι ευκολώτατον να αφαιρή τα κέρδη από τους συκοφάντας. Εις αυτόν λοιπόν ο Κρίτων, οσάκις έκαμνε συγκομιδήν ή σίτου ή ελαίου ή οίνου ή ερίων ή τίποτε άλλου πράγματος απ' εκείνα, τα οποία παράγονται εις τους αγρούς χρήσιμα διά την ζωήν, απ' αυτά αφού εχώριζε μερικά του έδιδε συνήθως· και, οσάκις εθυσίαζε, τον προσεκάλει και ως προς όλα τα τοιαύτα τον περιεποιείτο. Επειδή δε ο Αρχέδημος ενόμισεν, ότι ο οίκος του Κρίτωνος του ήτο καταφύγιον, πολύ τον περιεποιείτο. Και αμέσως ανευρίσκει κάποιον απ' εκείνους, που εσυκοφάντουν τον Κρίτωνα, αφ' ενός μεν πολλά αδικήματα έχοντα, αφ' ετέρου δε πολλούς εχθρούς· και τον ενήγαγεν εις δίκην δημοσίαν, εις την οποίαν έπρεπεν αυτός να κριθή τι πρέπει ή να πάθη ή να πληρώση. Ο δε συκοφάντης, επειδή είχε την συνείδησιν, ότι πολλά και πονηρά έπραξε, κάθε μέσον μετεχειρίζετο, ώστε να γλυτώση από τον Αρχέδημον. Ο δε Αρχέδημος δεν τον παρήτει, έως ότου ο συκοφάντης και τον Κρίτωνα έπαυσε να συκοφαντή και χρήματα έδωκεν εις αυτόν. Αφού δε και αυτό και άλλα πολλά έκαμεν ο Αρχέδημος, τότε πλέον, καθώς όταν βοσκός έχη καλόν σκύλλον και οι άλλοι βοσκοί θέλουν πλησίον αυτού να σταθμεύουν τα κοπάδια των, διά να έχουν την ασφάλειαν του σκύλλου, τοιουτοτρόπως λοιπόν και τον Κρίτωνα πολλοί από τους φίλους του τον παρεκάλουν και εις αυτούς να παρέχη ως φύλακα τον Αρχέδημον. Ο δε Αρχέδημος ευχαρίστως έκαμνεν εις τον Κρίτωνα αυτήν την χάριν και όχι μόνον ο Κρίτων διήγεν ήσυχος, αλλά και οι φίλοι του. Εάν δε κανείς απ' εκείνους, εις τους οποίους ήτο μισητός ο Αρχέδημος, ήθελε τον ονειδίσει, ότι, επειδή ωφελείται από τον Κρίτωνα, τον κολακεύει· Ποίον, λοιπόν, από τα δύο, είπεν ο Αρχέδημος, είναι αισχρόν ευεργετούμενος υπό τιμίων ανθρώπων και αντευεργετών αυτούς τούτους μεν να κάμνω φίλους, με τους πονηρούς δε να είμαι εχθρός, ή τους μεν καλούς και αγαθούς προσπαθών να τους αδικώ να τους κάμνω εχθρούς, συνεργαζόμενος δε με τους πονηρούς να προσπαθώ να τους κάμνω φίλους και να τους έχω αντί των αγαθών φίλων; Ένεκα δε τούτου και ένας από τους φίλους του Κρίτωνος ήτο ο Αρχέδημος και από τους άλλους φίλους του Κρίτωνος ετιμάτο.
Γνωρίζω δε, ότι κάποτε ο ίδιος, επειδή ήκουσε παρά του Κρίτωνος, πόσον ο βίος εις τας Αθήνας είναι δύσκολος δι' άνθρωπον, που θέλει να ασχολήται με τας ιδιωτικάς του υποθέσεις. Τώρα, δηλαδή, είπε, μερικοί με ενάγουν εις δίκας, όχι διότι αδικούνται από εμέ, αλλά διότι νομίζουν, ότι θα προτιμούσα εγώ να τους δίδω χρήματα παρά να μου παρέχουν ενοχλήσεις. Και ο Σωκράτης· ειπέ μου, είπεν, ω Κρίτων, διατρέφεις σκύλλους διά να απομακρύνουν προς χάριν σου τους λύκους από τα πρόβατα; ― Βέβαια, είπε· διότι περισσότερον με συμφέρει να διατρέφω σκύλλους παρά να μη διατρέφω. ― Λοιπόν, δεν θα διέτρεφες και άνθρωπον, ο οποίος και θα ήθελε και θα ημπορούσε ν' απομακρύνη από σε εκείνους, που επιχειρούν να σε αδικούν; ―Ευχαρίστως, βέβαια, είπεν, εάν δεν εφοβούμην, μήπως εναντίον εμού του ιδίου τραπή. ― Τι δε; Είπε, δεν βλέπεις ότι πολύ ευχαριστότερον πράγμα είναι να ωφελήσαι ευεργετών άνθρωπον, ωσάν εσέ, παρά να είσαι μισητός εις αυτόν; μάθε καλά, ότι υπάρχουν εδώ τοιούτοι άνθρωποι, οι οποίοι θα εφιλοτιμούντο να σε έχουν φίλον.
Και ύστερ' απ' αυτά ανευρίσκουν τον Αρχέδημον, ο οποίος ήτο μεν πολύ ικανός και εις τους λόγους και εις τας πράξεις, αλλά πτωχός· διότι δεν ήτο επιτήδειος να κερδίζη από κάθε είδους εργασίαν, αλλά και φίλος των χρηστών ανθρώπων ήτο και έλεγεν, ότι είναι ευκολώτατον να αφαιρή τα κέρδη από τους συκοφάντας. Εις αυτόν λοιπόν ο Κρίτων, οσάκις έκαμνε συγκομιδήν ή σίτου ή ελαίου ή οίνου ή ερίων ή τίποτε άλλου πράγματος απ' εκείνα, τα οποία παράγονται εις τους αγρούς χρήσιμα διά την ζωήν, απ' αυτά αφού εχώριζε μερικά του έδιδε συνήθως· και, οσάκις εθυσίαζε, τον προσεκάλει και ως προς όλα τα τοιαύτα τον περιεποιείτο. Επειδή δε ο Αρχέδημος ενόμισεν, ότι ο οίκος του Κρίτωνος του ήτο καταφύγιον, πολύ τον περιεποιείτο. Και αμέσως ανευρίσκει κάποιον απ' εκείνους, που εσυκοφάντουν τον Κρίτωνα, αφ' ενός μεν πολλά αδικήματα έχοντα, αφ' ετέρου δε πολλούς εχθρούς· και τον ενήγαγεν εις δίκην δημοσίαν, εις την οποίαν έπρεπεν αυτός να κριθή τι πρέπει ή να πάθη ή να πληρώση. Ο δε συκοφάντης, επειδή είχε την συνείδησιν, ότι πολλά και πονηρά έπραξε, κάθε μέσον μετεχειρίζετο, ώστε να γλυτώση από τον Αρχέδημον. Ο δε Αρχέδημος δεν τον παρήτει, έως ότου ο συκοφάντης και τον Κρίτωνα έπαυσε να συκοφαντή και χρήματα έδωκεν εις αυτόν. Αφού δε και αυτό και άλλα πολλά έκαμεν ο Αρχέδημος, τότε πλέον, καθώς όταν βοσκός έχη καλόν σκύλλον και οι άλλοι βοσκοί θέλουν πλησίον αυτού να σταθμεύουν τα κοπάδια των, διά να έχουν την ασφάλειαν του σκύλλου, τοιουτοτρόπως λοιπόν και τον Κρίτωνα πολλοί από τους φίλους του τον παρεκάλουν και εις αυτούς να παρέχη ως φύλακα τον Αρχέδημον. Ο δε Αρχέδημος ευχαρίστως έκαμνεν εις τον Κρίτωνα αυτήν την χάριν και όχι μόνον ο Κρίτων διήγεν ήσυχος, αλλά και οι φίλοι του. Εάν δε κανείς απ' εκείνους, εις τους οποίους ήτο μισητός ο Αρχέδημος, ήθελε τον ονειδίσει, ότι, επειδή ωφελείται από τον Κρίτωνα, τον κολακεύει· Ποίον, λοιπόν, από τα δύο, είπεν ο Αρχέδημος, είναι αισχρόν ευεργετούμενος υπό τιμίων ανθρώπων και αντευεργετών αυτούς τούτους μεν να κάμνω φίλους, με τους πονηρούς δε να είμαι εχθρός, ή τους μεν καλούς και αγαθούς προσπαθών να τους αδικώ να τους κάμνω εχθρούς, συνεργαζόμενος δε με τους πονηρούς να προσπαθώ να τους κάμνω φίλους και να τους έχω αντί των αγαθών φίλων; Ένεκα δε τούτου και ένας από τους φίλους του Κρίτωνος ήτο ο Αρχέδημος και από τους άλλους φίλους του Κρίτωνος ετιμάτο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου