ΝΕΙΛΟΣ
(αστερισμός)
Ο θεός ποταμός Νείλος είναι και αυτός γιος του Ωκεανού, όπως όλοι οι ποταμοί. Δίπλα στον Νείλο η Ιώ γέννησε τον Έπαφο. Αυτός ο γιος του Δία, παντρεύτηκε την κόρη του ποταμού, τη Μέμφιδα, και από την ένωσή τους γεννήθηκε η Λιβύη, από την οποία προέκυψε το γένος του Αγήνορα και του Βήλου.
Η αιγυπτιακή παράδοση συνέδεσε τον Όσιρη με τον Νείλο, το νερό του οποίου χανόταν και επέστρεφε το καλοκαίρι. Αγγείο με νερό του Νείλου επιδεικνυόταν στις τελετές και μεταφερόταν στις πομπές (Πλούτ., Ίσις 365b). Κατά πάσα πιθανότητα μέσα στα ιερά πραγματοποιούνταν δρώμενο κατά το οποίο προκαλούνταν ένα είδος τεχνητής πλημμύρας του Νείλου, ενώ τα δοχεία νερού στα ιερά της Ίσιδας, τα οποία φαίνεται να υπαινίσσονται βάπτιση, χρησιμοποιούνταν για να συμβολίσουν την πλημμύρα του Νείλου.
Σε πιάτο της αλεξανδρινής σχολής (2ος αι. μ.Χ.), προσωποποιημένος ο ποταμός Νείλος κρατά το κέρας της Αμαλθείας. Κάτω η σφίγγα του Οσίριδος και πάνω σε αυτήν η Ίσις, με τα χαρακτηριστικά του Πτολεμαίου Ε' και της συζύγου του Κλεοπάτρας αντίστοιχα. Στο κέντρο ο Ώρος-Τριπτόλεμος, με τα χαρακτηριστικά του διαδόχου Πτολεμαίου ΣΤ', δεξιά δύο προσωποποιήσεις εποχών -των πλημμυρών και του θερισμού, επάνω οι ετήσιοι άνεμοι. Η απεικόνιση αυτή μπορεί να μεταδίδει ή και να αποτυπώνει το πολιτικό μήνυμα της ευμάρειας, μέσα από την ορθολογική διευθέτηση των υδάτων με δεδομένες τις συγκεκριμένες κλιματολογικές συνθήκες, κάτω από την ηγεσία της βασιλικής οικογένειας. Εξάλλου, σύμφωνα με μια ευημεριστική* / ορθολογική / ιστορική παραλλαγή ο Νείλος ονομάστηκε έτσι από τον βασιλιά Νειλέα της Αιγύπτου που είχε κάνει εύφορη την Αίγυπτο κατασκευάζοντας τεχνικά έργα (κανάλια, φράγματα κτλ.). Προς τιμή του, και αναγνωρίζοντας την προσφορά του, ο λαός μετονόμασε τον ποταμό σε Νείλο από Αίγυπτο ή Αετό ή Ωκεάνη που λεγόταν παλιά (Διόδ. Σ. 1.19). Αυτός ο ποταμός σύμφωνα με τον Ερατοσθένη είναι ο αστερισμός του Ποταμού**, ενώ κατά τον Άρατο ο αστερισμός αυτός είναι του Ηριδανού.
------------------------------
*Ωκεάνη, Αετός, Αίγυπτος, Νείλος
Ενώ, λοιπόν, ο Όσιρις και ο στρατός του ασχολούνταν με αυτούς [τους Αιθίοπες], λένε ότι ο Νείλος ποταμός, την εποχή που ανέτειλε ο Σείριος, τότε δηλαδή που συνήθιζε να φουσκώνει, ξεχύθηκε έξω από τις όχθες του και πλημμύρισε μεγάλο μέρος της Αιγύπτου, και μάλιστα χτύπησε εκείνη την περιοχή που διοικούσε ο Προμηθέας. Και καθώς χάθηκαν τα πάντα στην περιοχή αυτή, ο Προμηθέας από τη λύπη του παραλίγο να αυτοκτονήσει. Και το ρεύμα κατέβαινε με τόση ταχύτητα και ορμή που ο ποταμός ονομάστηκε Αετός, ενώ ο Ηρακλής που επιχειρούσε μεγάλα έργα και ζήλευε τη δόξα της παληκαριάς, έφραξε αμέσως το ρήγμα και επανέφερε το ποτάμι στην παλιά του κοίτη. Γι' αυτό και μερικοί Έλληνες ποιητές μυθοποίησαν το γεγονός και είπαν ότι τάχα ο Ηρακλής σκότωσε τον αετό που έτρωγε το συκώτι του Προμηθέα. Το αρχαιότερο όνομα που είχε ο ποταμός ήταν Ωκεάνη που στα ελληνικά είναι Ωκεανός. Έπειτα, εξαιτίας της πλημμύρας λένε ότι ονομάστηκε Αετός, έπειτα τον είπαν Αίγυπτο από το όνομα του βασιλιά της χώρας. Το επιβεβαιώνει και ο ποιητής εκεί που λέει «Κι έστησα στον Αίγυπτο ποταμό τα πλοία τα κυρτά» [Όμ., Οδ. ξ 258]. Γιατί κοντά στη λεγόμενη Θώνη το ποτάμι χύνεται στη θάλασσα και το μέρος αυτό στα παλιά χρόνια ήταν εμπορικό λιμάνι της Αιγύπτου. Το τελευταίο όνομα του ποταμού, αυτό που έχει μέχρι σήμερα, το πήρε από τον βασιλιά Νειλέα.
(Διόδ. Σ. 1.19)
**Αστερισμός του Ποταμού
Οὗτος ἐκ τοῦ ποδὸς τοῦ Ὠρίωνος τοῦ ἀριστεροῦ τὴν ἀρχὴν ἔχει· καλεῖται δὲ κατὰ μὲν τὸν Ἂρατον Ἠριδανός· οὐδεμίαν δὲ ἀπόδειξιν περὶ αὐτοῦ φέρει· ἕτεροι δέ φασι δικαιότατον αὐτὸν εἶναι Νεῖλον· μόνος γὰρ οὗτος ἀπὸ μεσημβρίας τὰς ἀρχὰς ἔχει. πολλοῖς δὲ ἄστροις διακεκόσμηται. ὑπόκειται δὲ αὐτῷ καὶ ὁ καλούμενος ἀστὴρ Κάνωβος, ὃς ἐγγίζει τῶν πηδαλίων τῆς Ἀργοῦς· τούτου δὲ οὐδὲν ἄστρον κατώτερον φαίνεται, διὸ καὶ Περίγειος καλεῖται.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,37
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου