ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὀλυνθιακὸς γ΄ (3) (4-9)

[4] Ἀναγκαῖον δ᾽ ὑπολαμβάνω μικρὰ τῶν γεγενημένων πρῶτον ὑμᾶς ὑπομνῆσαι. μέμνησθ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτ᾽ ἀπηγγέλθη Φίλιππος ὑμῖν ἐν Θρᾴκῃ τρίτον ἢ τέταρτον ἔτος τουτὶ Ἡραῖον τεῖχος πολιορκῶν. τότε τοίνυν μὴν μὲν ἦν μαιμακτηριών· πολλῶν δὲ λόγων καὶ θορύβου γιγνομένου παρ᾽ ὑμῖν ἐψηφίσασθε τετταράκοντα τριήρεις καθέλκειν καὶ τοὺς μέχρι πέντε καὶ τετταράκοντ᾽ ἐτῶν αὐτοὺς ἐμβαίνειν καὶ τάλανθ᾽ ἑξήκοντ᾽ εἰσφέρειν.

[5] καὶ μετὰ ταῦτα διελθόντος τοῦ ἐνιαυτοῦ τούτου ἑκατομβαιών, μεταγειτνιών, βοηδρομιών· τούτου τοῦ μηνὸς μόγις μετὰ τὰ μυστήρια δέκα ναῦς ἀπεστείλατ᾽ ἔχοντα κενὰς Χαρίδημον καὶ πέντε τάλαντ᾽ ἀργυρίου. ὡς γὰρ ἠγγέλθη Φίλιππος ἀσθενῶν ἢ τεθνεώς (ἦλθε γὰρ ἀμφότερα), οὐκέτι καιρὸν οὐδένα τοῦ βοηθεῖν νομίσαντες ἀφεῖτ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν ἀπόστολον. ἦν δ᾽ οὗτος ὁ καιρὸς αὐτός· εἰ γὰρ τότ᾽ ἐκεῖσ᾽ ἐβοηθήσαμεν, ὥσπερ ἐψηφισάμεθα, προθύμως, οὐκ ἂν ἠνώχλει νῦν ἡμῖν ὁ Φίλιππος σωθείς.

[6] Τὰ μὲν δὴ τότε πραχθέντ᾽ οὐκ ἂν ἄλλως ἔχοι· νῦν δ᾽ ἑτέρου πολέμου καιρὸς ἥκει τις, δι᾽ ὃν καὶ περὶ τούτων ἐμνήσθην, ἵνα μὴ ταὐτὰ πάθητε. τί δὴ χρησόμεθ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τούτῳ; εἰ γὰρ μὴ βοηθήσετε παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν, θεάσασθ᾽ ὃν τρόπον ὑμεῖς ἐστρατηγηκότες πάντ᾽ ἔσεσθ᾽ ὑπὲρ Φιλίππου.

[7] ὑπῆρχον Ὀλύνθιοι δύναμίν τινα κεκτημένοι, καὶ διέκειθ᾽ οὕτω τὰ πράγματα· οὔτε Φίλιππος ἐθάρρει τούτους οὔθ᾽ οὗτοι Φίλιππον. ἐπράξαμεν ἡμεῖς κἀκεῖνοι πρὸς ἡμᾶς εἰρήνην· ἦν τοῦθ᾽ ὥσπερ ἐμπόδισμά τι τῷ Φιλίππῳ καὶ δυσχερές, πόλιν μεγάλην ἐφορμεῖν τοῖς ἑαυτοῦ καιροῖς διηλλαγμένην πρὸς ἡμᾶς. ἐκπολεμῶσαι δεῖν ᾠόμεθα τοὺς ἀνθρώπους ἐκ παντὸς τρόπου, καὶ ὃ πάντες ἐθρύλουν, πέπρακται νυνὶ τοῦθ᾽ ὁπωσδήποτε.

[8] τί οὖν ὑπόλοιπον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πλὴν βοηθεῖν ἐρρωμένως καὶ προθύμως; ἐγὼ μὲν οὐχ ὁρῶ· χωρὶς γὰρ τῆς περιστάσης ἂν ἡμᾶς αἰσχύνης, εἰ καθυφείμεθά τι τῶν πραγμάτων, οὐδὲ τὸν φόβον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μικρὸν ὁρῶ τὸν τῶν μετὰ ταῦτα, ἐχόντων μὲν ὡς ἔχουσι Θηβαίων ἡμῖν, ἀπειρηκότων δὲ χρήμασι Φωκέων, μηδενὸς δ᾽ ἐμποδὼν ὄντος Φιλίππῳ τὰ παρόντα καταστρεψαμένῳ πρὸς ταῦτ᾽ ἐπικλῖναι τὰ πράγματα.

[9] ἀλλὰ μὴν εἴ τις ὑμῶν εἰς τοῦτ᾽ ἀναβάλλεται ποιήσειν τὰ δέοντα, ἰδεῖν ἐγγύθεν βούλεται τὰ δεινά, ἐξὸν ἀκούειν ἄλλοθι γιγνόμενα, καὶ βοηθοὺς ἑαυτῷ ζητεῖν, ἐξὸν νῦν ἑτέροις αὐτὸν βοηθεῖν· ὅτι γὰρ εἰς τοῦτο περιστήσεται τὰ πράγματα, ἐὰν τὰ παρόντα προώμεθα, σχεδὸν ἴσμεν ἅπαντες δήπου.

***
ΔΙΗΓΗΣΗ (§§ 4-9)
[4] Πρώτα πρώτα θεωρώ αναγκαίο να σας υπενθυμίσω λίγα από τα προηγούμενα γεγονότα. Θυμόσαστε, Αθηναίοι, όταν αναγγέλθηκε σε σας, εδώ και τρία ή τέσσερα χρόνια, ότι ο Φίλιππος πολιορκούσε στη Θράκη το Ηραίο τείχος. Τότε λοιπόν ήταν ο μήνας Μαιμακτηριών. Αφού ειπώθηκαν πολλά και γινόταν εδώ σε σας μεγάλος σάλος, αποφασίσατε να καθελκύσετε σαράντα τριήρεις, να μπείτε σ᾽ αυτές όσοι είστε μέχρι σαρανταπέντε χρονών και να εισφέρετε εξήντα τάλαντα! [

5] Ύστερα από αυτά πέρασε εκείνη η χρονιά και ήρθε ο Εκατομβαιών, ο Μεταγειτνιών, ο Βοηδρομιών. Και μόλις τον τελευταίο τούτον μήνα μετά τα Μυστήρια στείλατε τον Χαρίδημο με δέκα πολεμικά πλοία χωρίς πληρώματα και με πέντε αργυρά τάλαντα. Αλλά όταν ήρθε η είδηση ότι ο Φίλιππος είναι άρρωστος ή ότι έχει πεθάνει —διαδόθηκαν πράγματι και τα δυο αυτά— εγκαταλείψατε την αποστολή, Αθηναίοι, επειδή πιστέψατε ότι δεν ήταν πια καιρός για βοήθεια. Κι όμως αυτή ήταν η πιο κατάλληλη ευκαιρία. Γιατί, εάν πρόθυμα τότε σπεύδαμε εκεί σε βοήθεια, όπως είχαμε αποφασίσει, δε θα μας ενοχλούσε τώρα ο Φίλιππος, που μόνο έτσι σώθηκε.

[6] Αυτά που έγιναν τότε δεν μπορούν βέβαια να αλλάξουν. Τώρα όμως έφτασε η κατάλληλη στιγμή για έναν άλλο πόλεμο, γι᾽ αυτό και αναφέρθηκα σ᾽ αυτά, για να μη πάθετε τα ίδια. Πώς θα εκμεταλλευθούμε λοιπόν, Αθηναίοι, αυτή την ευκαιρία; Γιατί αν δεν βοηθήσετε με όλα τα δυνατά μέσα που διαθέτετε, προσέξτε με ποιον τρόπο η όλη στρατηγική σας θα έχει αποβεί προς όφελος του Φιλίππου.

[7] Οι Ολύνθιοι από την αρχή είχαν αποκτήσει κάποιαν σημαντική δύναμη και τα πράγματα είχαν κάπως έτσι: ούτε ο Φίλιππος τους εμπιστευόταν ούτε εκείνοι τον Φίλιππο. Κάναμε ειρήνη μ᾽ εκείνους και εκείνοι με μας. Αυτό ήταν για τον Φίλιππο ένα εμπόδιο κατά κάποιο τρόπο και τον δυσκόλευε· μια μεγάλη πόλη δηλαδή με καλές σχέσεις με μας να παραμονεύει και να του χαλάει τις ευκαιρίες. Σκεφτόμασταν ότι έπρεπε με κάθε τρόπο να οδηγήσουμε σε πόλεμο αυτούς τους ανθρώπους μεταξύ τους. Και αυτό που όλοι συζητούσαν, έχει σήμερα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο πραγματοποιηθεί.

[8] Τί άλλο λοιπόν μας μένει, Αθηναίοι, εκτός από το να βοηθήσουμε δραστήρια και πρόθυμα; Εγώ τουλάχιστον δεν βλέπω τίποτε άλλο. Γιατί χώρια από τη ντροπή που θα μας περιβάλλει, αν παραμελήσουμε κάπως την κατάσταση, βλέπω ότι και ο κίνδυνος για τα κατοπινά, Αθηναίοι, θα είναι μεγάλος, εφόσον οι Θηβαίοι διατίθενται απέναντί μας όπως διατίθενται, εφόσον οι Φωκείς έχουν εξαντληθεί οικονομικά και δεν υπάρχει κανένας που θα εμποδίσει τον Φίλιππο, αφού υποτάξει τους σημερινούς αντιπάλους του, να στρέψει τις δυνάμεις του προς τα εδώ.

[9] Αλλ᾽ όμως, αν κάποιος από σας μεταθέτει για εκείνη τη στιγμή τη λήψη των αναγκαίων μέτρων, προφανώς θέλει να δει τα δεινά από κοντά, ενώ μπορεί να ακούει ότι συμβαίνουν αλλού, και να εκλιπαρεί να βοηθήσουν τον ίδιο, όταν τώρα μπορεί αυτός να βοηθάει άλλους. Ότι τα πράγματα θα καταλήξουν σ᾽ αυτό το σημείο, αν αφήσουμε τη σημερινή ευκαιρία, όλοι σχεδόν το γνωρίζουμε, αν δεν απατώμαι.