Οι αναφερόμενοι, από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, “Επτά σοφοί”, ήταν ιστορικά πρόσωπα που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.κ.ε. και νεότερα, που διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοί. Οι επικρατέστεροι θεωρούμενοι επτά σοφοί της αρχαιότητας (κατά γενικότερη ομολογία συγγραφέων) ήταν οι:
- Θαλής ο Μιλήσιος
- Βίας ο Πριηνεύς
- Πιττακός ο Μυτιληναίος
- Σόλων ο Αθηναίος
- Χίλων ο Λακεδαιμόνιος
- Κλεόβουλος ο Ρόδιος
- Περίανδρος ο Κορίνθιος.
Ἦν τοίνυν ὁ Θαλῆς, ὡς μὲν Ἡρόδοτος καὶ Δοῦρις καὶ Δημόκριτός φασι, πατρὸς μὲν Ἐξαμύου, μητρὸς δὲ Κλεοβουλίνης, ἐκ τῶν Θηλιδῶν, οἵ εἰσι Φοίνικες, εὐγενέστατοι τῶν ἀπὸ Κάδμου καὶ Ἀγήνορος. <Ἦν δὲ τῶν ἑπτὰ σοφῶν,> καθὰ καὶ Πλάτων φησί· καὶ πρῶτος σοφὸς ὠνομάσθη ἄρχοντος Ἀθήνησι Δαμασίου, καθ’ ὃν καὶ οἱ ἑπτὰ σοφοὶ ἐκλήθησαν, ὥς φησι Δημήτριος ὁ Φαληρεὺς ἐν τῇ τῶν Ἀρχόντων ἀναγραφῇ. — Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Α’, 22
Ξέρουμε, ότι ο Δαμάσιος ή Δαμασίας Β’ (ο οποίος ήταν σύγχρονος του Θαλή, του Πιττακού, του Σόλωνα και του Χίλωνα, ενώ η διαφοροποίηση στην γραφή του ονόματός του αποδίδει την μορφή που αυτό έχει στο Πάριο Χρονικό και στον Αριστοτέλη αντίστοιχα) ήταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα το 582/1 π. κ.ε. κατά το Πάριο Χρονικό, το οποίο αναφέρει, ότι ο Δαμασίας Β’ ήταν επώνυμος άρχων 318 χρόνια πριν τη σύνταξη του Πάριου Χρονικού, δηλ. το έτος 582/1 π. κ.ε. και ότι κατά το έτος αυτό για πρώτη φορά καθιερώθηκαν τα Πύθια στους Δελφούς.
Κατά τον Αριστοτέλη, ο Δαμασίας διατήρησε το αξίωμα του επωνύμου άρχοντα κατά 2 έτη και 2 μήνες (δηλαδή διατέλεσε 2 πλήρεις θητείες του επωνύμου άρχοντα και ήταν στο ξεκίνημα της τρίτης). Επομένως, ίσως ο Δαμασίας Β’ θα μπορούσε να ήταν επώνυμος άρχων είτε το 583/2 και το 582/1 π. κ.ε., είτε το 582/1 και το 581/0 π. κ.ε.
Ο M. Miller λέει ότι τα Σχόλια στον Πίνδαρο χρονολογούν την επανίδρυση των Πυθίων έξι χρόνια μετά την πτώση της Κίρρας (κατά τη διάρκεια του Α’ Ιερού πολέμου), η οποία κατ’ αυτά έπεσε όταν επώνυμος άρχων στην Αθήνα ήταν ο Σίμων, δηλαδή, κατά το Πάριο Χρονικό, το έτος 591/0 π. κ.ε. Επομένως, το Πάριο Χρονικό λανθασμένα χρονολογεί τον άρχοντα Δαμασία το έτος 582/1 π. κ.ε.
Ο Κλήμης Αλεξανδρείας λέγει για τον χρόνο που έδρασαν οι Έλληνες Σοφοί:
“ἀποδείκνυνται τοίνυν οἱ ἐπὶ ∆αρείου τοῦ Ὑστάσπου προφητεύσαντες κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τῆς βασιλείας αὐτοῦ Ἀγγαῖος καὶ Ζαχαρίας καὶ ὁ ἐκ τῶν δώδεκα Ἄγγελος κατὰ τὸ πρῶτον ἔτος τῆς ὀγδόης καὶ τεσσαρακοστῆς ὀλυμπιάδος προφητεύσαντες πρεσβύτεροι εἶναι Πυθαγόρου τοῦ κατὰ τὴν δευτέραν καὶ ἑξηκοστὴν ὀλυμπιάδα φερομένου καὶ τοῦ πρεσβυτάτου τῶν παρ’ Ἕλλησι σοφῶν Θαλοῦ περὶ τὴν πεντηκοστὴν ὀλυμπιάδα γενομένου. 1.21.129.4 συνεχρόνισαν δὲ οἱ συγκαταλεγέντες σοφοὶ τῷ Θαλεῖ, ὥς φησιν Ἄνδρων ἐν τῷ Τρίποδι.”
Εν συντομία μπορούμε να συμπεράνουμε από τα παραπάνω, ότι οι Επτά ανακηρύχθηκαν ως Σοφοί στο διάστημα μεταξύ 586/5 και 581/0 π. κ.ε., με πιο πιθανό το έτος 582/1 π. κ.ε.
Ο Πλούταρχος στο “Περὶ τοῦ Εἶ τοῦ ἐν Δελφοῖς” λέγει ότι κατά τον αδελφό του, τον Λαμπρία, αρχικά οι Σοφοί ήταν πέντε (εξ’ ου και το Ε εν Δελφοίς κατ’ αυτόν), ενώ όταν αργότερα και οι τύραννοι Κλεόβουλος και Περίανδρος έλαβαν την φήμη των σοφών, οι πρώτοι πέντε τους περιέλαβαν μαζί με τους εαυτούς τους όχι τόσο επειδή τους αναγνώριζαν μια κάποια σοφία, αλλά επειδή δεν ήθελαν να προκληθεί έχθρα μεταξύ σε αυτούς και εκείνους τους ισχυρούς άνδρες (αν και ο Αμμώνιος, ο οποίος επίσης συμμετείχε σε εκείνη τη συζήτηση, μάλλον θεώρησε αυτή την ιστορία του Λαμπρία ως δική του εφεύρεση, και όχι κάτι το γνωστό από κάποια άλλη πηγή):
“Εἰπόντος δὲ ταῦτα τοῦ Ἀμμωνίου Λαμπρίας ὁ ἀδελφὸς εἶπε «καὶ μὴν ὃν ἡμεῖς ἀκηκόαμεν λόγον ἁπλοῦς τίς ἐστι καὶ κομιδῇ βραχύς. λέγουσι γὰρ ἐκείνους τοὺς σοφοὺς ὑπ’ ἐνίων δὲ σοφιστὰς προσαγορευθέντας αὐτοὺς μὲν εἶναι πέντε, Χίλωνα καὶ Θαλῆν καὶ Σόλωνα καὶ Βίαντα καὶ Πιττακόν. ἐπεὶ δὲ Κλεόβουλος ὁ Λινδίων τύραννος, εἶτα Περίανδρος ὁ Κορίνθιος, οὐδὲν αὐτοῖς ἀρετῆς μετὸν οὐδὲ σοφίας, ἀλλὰ δυνάμει καὶ φίλοις καὶ χάρισι καταβιαζόμενοι τὴν δόξαν ἐνέβαλλον εἰς τοὔνομα τῶν σοφῶν καί τινας γνώμας καὶ λόγους ἐξέπεμπον καὶ διέσπειρον εἰς τὴν Ἑλλάδα τοῖς ὑπ’ ἐκείνων λεγομένοις ὁμοίους. δυσχεράναντας ἄρα τοὺς ἄνδρας ἐξελέγχειν μὲν οὐκ ἐθέλειν τὴν ἀλαζονείαν οὐδὲ φανερῶς ὑπὲρ δόξης ἀπεχθάνεσθαι καὶ διαμάχεσθαι πρὸς ἀνθρώπους μέγα δυναμένους, ἐνταῦθα δὲ συνελθόντας αὐτοὺς καθ’ αὑτοὺς καὶ διαλεχθέντας ἀλλήλοις ἀναθεῖναι τῶν γραμμάτων ὃ τῇ τε τάξει πέμπτον ἐστὶ καὶ τοῦ ἀριθμοῦ τὰ πέντε δηλοῖ, μαρτυρομένους μὲν ὑπὲρ αὑτῶν πρὸς τὸν θεὸν ὅτι πέντ’ εἰσί, τὸν δ’ ἕβδομον καὶ τὸν ἕκτον ἀποποιουμένους καὶ ἀποβάλλοντας ὡς οὐ προσήκοντας αὑτοῖς. ὅτι δ’ οὐκ ἀπὸ σκοποῦ ταῦτα λέγεται, γνοίη τις ἂν ἀκούσας τῶν κατὰ τὸ ἱερὸν τὸ μὲν χρυσοῦν εἶ Λιβίας τῆς Καίσαρος γυναικὸς ὀνομαζόντων, τὸ δὲ χαλκοῦν Ἀθηναίων. τὸ δὲ πρῶτον καὶ παλαιότατον τῇ δ’ οὐσίᾳ ξύλινον ἔτι νῦν τῶν σοφῶν καλοῦσιν, ὡς οὐχ ἑνὸς ἀλλὰ κοινὸν ἀνάθημα πάντων γενόμενον. Ὁ μὲν οὖν Ἀμμώνιος ἡσυχῆ διεμειδίασεν, ὑπονοήσας ἰδίᾳ τὸν Λαμπρίαν δόξῃ κεχρῆσθαι, πλάττεσθαι δ’ ἱστορίαν καὶ ἀκοὴν ἑτέρων πρὸς τὸ ἀνυπεύθυνον.”
Ο Πλούταρχος στο “Τῶν ἐπτὰ σοφῶν συμπόσιον” λέγει:
“Μικρὸν οὖν ἐπισχὼν ὁ Σόλων «ἐμοὶ μέν,» ἔφη, «δοκεῖ μάλιστ´ ἂν ἔνδοξος γενέσθαι καὶ βασιλεὺς καὶ τύραννος, εἰ δημοκρατίαν ἐκ μοναρχίας κατασκευάσειε τοῖς πολίταις.» Δεύτερος δ´ ὁ Βίας εἶπεν, « εἰ πρῶτος χρῷτο τοῖς νόμοις τῆς πατρίδος. » Ἐπὶ τούτῳ δ´ ὁ Θαλῆς ἔφησεν, εὐδαιμονίαν ἄρχοντος νομίζειν, εἰ τελευτήσειε γηράσας κατὰ φύσιν. Τέταρτος Ἀνάχαρσις, « εἰ μόνον εἴη φρόνιμος. » Πέμπτος δ´ ὁ Κλεόβουλος, «εἰ μηδενὶ πιστεύοι τῶν συνόντων.» Ἕκτος δ´ ὁ Πιττακός, «εἰ τοὺς ὑπηκόους ὁ ἄρχων παρασκευάσειε φοβεῖσθαι μὴ αὐτὸν ἀλλ´ ὑπὲρ αὐτοῦ.» Μετὰ τοῦτον ὁ Χίλων ἔφη τὸν ἄρχοντα χρῆναι μηδὲν φρονεῖν θνητόν, ἀλλὰ πάντ´ ἀθάνατα.”
Επίσης, στο ίδιο έργο, αναφέρει:
“καὶ πρῶτος ὁ Σόλων «ἀλλ´ ἀκήκοας μέν,» εἶπεν, «ὦ Μνησίφιλε, μετὰ πάντων Ἀθηναίων ἣν ἔχω γνώμην περὶ πολιτείας· εἰ δὲ βούλει καὶ νῦν ἀκούειν, δοκεῖ μοι πόλις ἄριστα πράττειν καὶ μάλιστα σῴζειν δημοκρατίαν, ἐν ᾗ τὸν ἀδικήσαντα τοῦ ἀδικηθέντος οὐδὲν ἧττον οἱ μὴ ἀδικηθέντες προβάλλονται καὶ κολάζουσι.» Δεύτερος δ´ ὁ Βίας ἔφησε κρατίστην εἶναι δημοκρατίαν ἐν ᾗ πάντες ὡς τύραννον φοβοῦνται τὸν νόμον. Ἐπὶ τούτῳ Θαλῆς τὴν μήτε πλουσίους ἄγαν μήτε πένητας ἔχουσαν πολίτας. Μετὰ δὲ τοῦτον ὁ Ἀνάχαρσις ἐν ᾗ τῶν ἄλλων ἴσων νομιζομένων ἀρετῇ τὸ βέλτιον ὁρίζεται, καὶ κακίᾳ τὸ χεῖρον. Πέμπτος δ´ ὁ Κλεόβουλος ἔφη μάλιστα σωφρονεῖν δῆμον ὅπου τὸν ψόγον μᾶλλον οἱ πολιτευόμενοι δεδοίκασιν ἢ τὸν νόμον. Ἕκτος δ´ ὁ Πιττακός, ὅπου τοῖς πονηροῖς οὐκ ἔξεστιν ἄρχειν καὶ τοῖς ἀγαθοῖς οὐκ ἔξεστι μὴ ἄρχειν. Μεταστραφεὶς δ´ ὁ Χίλων ἀπεφήνατο τὴν μάλιστα νόμων ἥκιστα δὲ ῥητόρων ἀκούουσαν πολιτείαν ἀρίστην εἶναι.”
Καθώς και:
Καὶ ὁ Ἀνάχαρσις, «διὰ τοῦτό τοι,» εἶπεν, «ἢ μόνος ἢ μάλιστα τῶν θεῶν ἐλεύθερός ἐστι καὶ αὐτόνομος, καὶ κρατεῖ πάντων, κρατεῖται δ´ ὑπ´ οὐδενός, ἀλλὰ βασιλεύει καὶ ἡνιοχεῖ. πλὴν σέ γε τὸ ἅρμα λέληθεν αὐτοῦ, ὡς ὑπερφυὲς κάλλει καὶ μεγέθει θαυμάσιόν ἐστιν· οὐ γὰρ ἂν παίζων ἐπὶ γέλωτι παρέβαλες ἐκεῖνο τοῖς ἡμετέροις. οἶκον δέ μοι δοκεῖς, ὦ Αἴσωπε, ταυτὶ τὰ πήλινα καὶ ξύλινα καὶ κεραμεᾶ στεγάσματα νομίζειν, ὥσπερ εἰ κοχλίαν ἡγοῖο τὸ κέλυφος, ἀλλὰ μὴ τὸ ζῷον. εἰκότως οὖν σοι γέλωτα παρέσχεν ὁ Σόλων, ὅτι τοῦ Κροίσου τὴν οἰκίαν κεκοσμημένην πολυτελῶς θεασάμενος οὐκ εὐθὺς ἀπεφήνατο τὸν κεκτημένον εὐδαιμόνως οἰκεῖν καὶ μακαρίως, ἅτε δὴ τῶν ἐν αὐτῷ μᾶλλον ἀγαθῶν ἢ τῶν παρ´ αὐτῷ βουλόμενος γενέσθαι θεατής· σὺ δ´ ἔοικας οὐδὲ τῆς σεαυτοῦ μνημονεύειν ἀλώπεκος. ἐκείνη μὲν γὰρ εἰς ἀγῶνα ποικιλίας καταστᾶσα πρὸς τὴν πάρδαλιν ἠξίου τὰ ἐντὸς αὐτῆς καταμαθεῖν τὸν δικαστήν, ποικιλωτέρα γὰρ ἐκεῖθεν φανεῖσθαι· σὺ δὲ τὰ τεκτόνων καὶ λιθοξόων ἔργα περινοστεῖς, οἶκον ἡγούμενος, οὐ τὰ ἐντὸς ἑκάστου καὶ οἰκεῖα, παῖδας καὶ γάμον καὶ φίλους καὶ θεράποντας, οἷς κἂν ἐν μυρμηκιᾷ τις ἢ νεοττιᾷ νοῦν ἔχουσι καὶ σωφρονοῦσι κοινωνῇ τῶν ὑπαρχόντων, χρηστὸν οἶκον οἰκεῖ καὶ μακάριον. ἐγὼ μὲν οὖν,» ἔφη, «ταῦτα καὶ πρὸς Αἴσωπον ἀποκρίνομαι καὶ Διοκλεῖ συμβάλλομαι· τῶν δ´ ἄλλων ἕκαστος ἀποφαίνεσθαι δίκαιός ἐστι τὴν ἑαυτοῦ γνώμην.» Τοῦτον οὖν ἄριστον ὁ Σόλων εἶπεν αὑτῷ δοκεῖν οἶκον, ὅπου τὰ χρήματα μήτε κτωμένοις ἀδικία μήτε φυλάττουσιν ἀπιστία μήτε δαπανῶσι μετάνοια πρόσεστιν. Ὁ δὲ Βίας ἐν ᾧ τοιοῦτός ἐστιν ὁ δεσπότης δι´ αὑτὸν οἷος ἔξω διὰ τὸν νόμον. Ὁ δὲ Θαλῆς ἐν ᾧ πλείστην ἄγειν τῷ δεσπότῃ σχολὴν ἔξεστιν. Ὁ δὲ Κλεόβουλος εἰ πλείονας ἔχοι τῶν φοβουμένων αὐτὸν τοὺς φιλοῦντας ὁ δεσπότης. Ὁ δὲ Πιττακὸς εἶπεν ὡς ἄριστος οἶκός ἐστιν ὁ τῶν περιττῶν μηδενὸς δεόμενος καὶ τῶν ἀναγκαίων μηδενὸς ἐνδεόμενος. Ὁ δὲ Χίλων ἔφη δεῖν μάλιστα βασιλευομένῃ πόλει προσεοικέναι τὸν οἶκον. εἶτα προσεπεῖπεν ὅτι καὶ Λυκοῦργος πρὸς τὸν κελεύοντα δημοκρατίαν ἐν τῇ πόλει καταστῆσαι, « πρῶτος,» ἔφη, «ποίησον ἐν τῇ οἰκίᾳ σου δημοκρατίαν.»
Στον “Βίο του Σόλωνα”, αναφέρει:
“οὕτω δὴ μετάπεμπτος αὐτοῖς ἧκεν ἐκ Κρήτης Ἐπιμενίδης ὁ Φαίστιος, ὃν ἕβδομον ἐν τοῖς σοφοῖς καταριθμοῦσιν ἔνιοι τῶν οὐ προσιεμένων τὸν Περίανδρον.”
Ο Παυσανίας δίνει την δική του λίστα ως εξής:
“ταῦτα μὲν δὴ οὕτω γενόμενα ἴστω τις: ἐν δὲ τῷ προνάῳ τῷ ἐν Δελφοῖς γεγραμμένα ἐστὶν ὠφελήματα ἀνθρώποις ἐς βίον, ἐγράφη δὲ ὑπὸ ἀνδρῶν οὓς γενέσθαι σοφοὺς λέγουσιν Ἕλληνες. οὗτοι δὲ ἦσαν ἐκ μὲν Ἰωνίας Θαλῆς τε Μιλήσιος καὶ Πριηνεὺς Βίας, Αἰολέων δὲ τῶν ἐν Λέσβῳ Πιττακὸς Μιτυληναῖος, ἐκ δὲ Δωριέων τῶν ἐν τῇ Ἀσίᾳ Κλεόβουλος Λίνδιος, καὶ Ἀθηναῖός τε Σόλων καὶ Σπαρτιάτης Χίλων: τὸν δὲ ἕβδομον Πλάτων ὁ Ἀρίστωνος ἀντὶ Περιάνδρου τοῦ Κυψέλου Μύσωνα κατείλοχε τὸν Χηνέα: κώμη δὲ ἐν τῇ Οἴτῃ τῷ ὄρει ᾠκοῦντο αἱ Χῆναι. οὗτοι οὖν οἱ ἄνδρες ἀφικόμενοι ἐς Δελφοὺς ἀνέθεσαν τῷ Ἀπόλλωνι τὰ ᾀδόμενα Γνῶθι σαυτὸν καὶ Μηδὲν ἄγαν.”
Kατά τον Διογένη Λαέρτιο, οι Επτά Σοφοί της Αρχαιότητας ήταν:
“Σοφοὶ δὲ ἐνομίζοντο οἵδε· Θαλῆς, Σόλων, Περίανδρος, Κλεόβουλος, Χείλων, Βίας, Πιττακός. Τούτοις προσαριθμοῦσιν Ἀνάχαρσιν τὸν Σκύθην, Μύσωνα τὸν Χηνέα, Φερεκύδην τὸν Σύριον, Ἐπιμενίδην τὸν Κρῆτα· ἔνιοι δὲ καὶ Πεισίστρατον τὸν τύραννον… Καὶ οὗτοι μὲν οἱ κληθέντες σοφοί, οἷς τινες καὶ Πεισίστρατον τὸν τύραννον προσκαταλέγουσι.”
Στο Εθνικό Μουσείο Βηρυττού φυλάσσεται ένα αρχαίο ψηφιδωτό (στο οποίο απεικόνίζονται οι Επτά Σοφοί με την βασική ρήση του καθενός δίπλα τους) από την βίλα Suweydie κοντά στην Ηλιούπολη της Συρίας, το οποίο χρονολογείται συνήθως στον 3ο ή στο 4ο αιώνα μ. κ.ε. Οι μορφές απεικονίζονται ως τοποθετημένα κυκλικά πορτραίτα των Επτά Σοφών μαζί με τον Σωκράτη στην κορυφή, ενώ ανάμεσα στους αποδόθηκε στο κέντρο η Μούσα Καλλιόπη.
Ο Αυσόνιος έχει γράψει μια θεατρική πραγματεία περί των Επτά Σοφών, το “LUDUS SEPTEM SAPIENTUM”
Τα αποφθέγματα των Επτά Σοφών της Αρχαιότητας.
Η λεπτομερέστερη καταγραφή των αποφθεγμάτων των Επτά Σοφών υπάρχει στο Α’ βιβλίο του έργου του Διογένη Λαέρτιου “Βίοι Φιλοσόφων”, στο οποίο αναφέρονται οι βίοι και οι ρήσεις των εξής Σοφών της λίστας παραπάνω: Θαλής, Σόλων, Χίλων, Πιττακός, Βίας, Κλεόβουλος, Περίανδρος, Ανάχαρσης, Μύσων, Επιμενίδης, Φερεκύδης. Άλλη πηγή πληροφοριών (συγκεκριμένα για τον βίο και τις ρήσεις του Σόλωνα) είναι ο Πλούταρχος (“Βίος του Σόλωνα”) και η ποίηση του Σόλωνα.
Υποθήκες των επτά αρχαίων Σοφών κατά τον Σωσιάδη:
Ἕπου θεῷ. Νόμῳ πείθου. Θεοὺς σέβου. Γονεῖς αἰδοῦ. Ἡττῶ ὑπὸ δικαίου. Γνῶθι μαθών. Ἀκούσας νόει. Σαυτὸν ἴσθι. Γαμεῖν μέλλε. Καιρὸν γνῶθι. Φρόνει θνητά. Ξένος ὢν ἴσθι. Ἑστίαν τίμα. Ἄρχε σεαυτοῦ. Φίλοις βοήθει. Θυμοῦ κράτει. Φρόνησιν ἄσκει. Πρόνοιαν τίμα. Ὅρκῳ μὴ χρῶ. Φιλίαν ἀγάπα. Παιδείας ἀντέχου. Δόξαν δίωκε. Σοφίαν ζήλου. Καλὸν εὖ λέγε. Ψέγε μηδένα. Ἐπαίνει ἀρετήν. Πρᾶττε δίκαια. Φίλοις εὐνόει. Ἐχθροὺς ἀμύνου. Εὐγένειαν ἄσκει. Κακίας ἀπέχου. Κοινὸς γίνου. Ἴδια φύλαττε. Ἀλλοτρίων ἀπέχου. Ἄκουε πάντα. Εὔφημος ἴσθι. Φίλῳ χαρίζου. Μηδὲν ἄγαν. Χρόνου φείδου. Ὅρα τὸ μέλλον. Ὕβριν μίσει. Ἱκέτας αἰδοῦ. Πᾶσιν ἁρμόζου. Υἱοὺς παίδευε. Ἔχων χαρίζου. Δόλον φοβοῦ. Εὐλόγει πάντας. Φιλόσοφος γίνου. Ὅσια κρῖνε. Γνοὺς πρᾶττε. Φόνου ἀπέχου. Εὔχου δυνατά. Σοφοῖς χρῶ. Ἦθος δοκίμαζε. Λαβὼν ἀπόδος. Ὑφορῶ μηδένα. Τέχνῃ χρῶ. Ὃ μέλλεις, δός. Εὐεργεσίας τίμα. Φθόνει μηδενί. Φυλακῇ πρόσεχε.
Ἐλπίδα αἴνει. Διαβολὴν μίσει. Δικαίως κτῶ. Ἀγαθοὺς τίμα. Κριτὴν γνῶθι. Γάμους κράτει. Τύχην νόμιζε. Ἐγγύην φεῦγε. Πᾶσι διαλέγου. Ὁμοίοις χρῶ. Δαπανῶν ἄρχου. Κτώμενος ἥδου. Αἰσχύνην σέβου. Χάριν ἐκτέλει. Εὐτυχίαν εὔχου. Τύχην στέργε. Ἀκούων ὅρα. Ἐργάζου κτητά. Ἔριν μίσει. Ὄνειδος ἔχθαιρε. Γλῶτταν ἴσχε. Ὕβριν ἀμύνου. Κρῖνε δίκαια. Χρῶ χρήμασιν. Ἀδωροδόκητος δίκαζε. Αἰτιῶ παρόντα. Λέγε εἰδώς. Βίας μὴ ἔχου. Ἀλύπως βίου. Ὁμίλει πρᾴως. Πέρας ἐπιτέλει μὴ ἀποδειλιῶν. Φιλοφρόνει πᾶσιν. Υἱοῖς μὴ καταρῶ.
Γυναικὸς ἄρχε. Σεαυτὸν εὖ ποίει. Εὐπροσήγορος γίνου. Ἀποκρίνου ἐν καιρῷ. Πόνει μετ᾽ εὐκλείας. Πρᾶττε ἀμετανοήτως. Ἁμαρτάνων μετανόει. Ὀφθαλμοῦ κράτει. Βουλεύου χρόνῳ. Πρᾶττε συντόμως. Φιλίαν φύλαττε. Εὐγνώμων γίνου. Ὁμόνοιαν δίωκε. Ἄρρητον κρύπτε. Τὸ κρατοῦν φοβοῦ. Τὸ συμφέρον θηρῶ. Καιρὸν προσδέχου. Ἔχθρας διάλυε. Γῆρας προσδέχου. Ἐπὶ ῥώμῃ μὴ καυχῶ. Εὐφημίαν ἄσκει. Ἀπέχθειαν φεῦγε. Πλούτει δικαίως. Δόξαν μὴ λεῖπε. Κακίαν μίσει. Κινδύνευε φρονίμως. Μανθάνων μὴ κάμνε. Φειδόμενος μὴ λεῖπε.
Χρησμοὺς θαύμαζε. Οὓς τρέφεις, ἀγάπα. Ἀπόντι μὴ μάχου. Πρεσβύτερον αἰδοῦ. Νεώτερον δίδασκε. Πλούτῳ ἀπίστει. Σεαυτὸν αἰδοῦ. Μὴ ἄρχε ὑβρίζειν. Προγόνους στεφάνου. Θνῆσκε ὑπὲρ πατρίδος. Τῷ βίῳ μὴ ἄχθου. Ἐπὶ νεκρῷ μὴ γέλα. Ἀτυχοῦντι συνάχθου. Χαρίζου ἀβλαβῶς. Μὴ ἐπὶ παντὶ λυποῦ. Ἐξ εὐγενῶν γέννα. Ἐπαγγέλλου μηδενί. Φθιμένους μὴ ἀδίκει. Εὖ πάσχε ὡς θνητός. Τύχῃ μὴ πίστευε. Παῖς ὢν κόσμιος ἴσθι, ἡβῶν ἐγκρατής, μέσος δίκαιος, πρεσβύτης εὔλογος, τελευτῶν ἄλυπος.
ΒΙΑΣ Ο ΠΡΙΗΝΕΥΣ
(Μεγάλος Πολιτικός της Πριήνης)
Άκουγε πολλά, μίλα την ώρα που πρέπει.
Άνθρωπο που δεν αξίζει μην τον εγκωμιάζεις, επειδή είναι πλούσιος.
Να επιχειρείς κάτι έπειτα από ώριμη σκέψη, ώστε, όταν το ξεκινάς να το συνεχίζεις με σιγουριά.
Να μάθεις και ύστερα να ενεργήσεις.
Άριστη δημοκρατία υπάρχει εκεί όπου οι πάντες φοβούνται το νόμο σαν νά ‘ταν τύραννος.
Στα νιάτα σου να αποχτήσεις καλή οικονομική κατάσταση και στα γηρατειά σου σοφία.
Μήτε υπερβολικά απονήρευτος να είσαι, μήτε δόλιος.
Να μη σου αρέσει να παίρνεις βιαστικά το λόγο, μήπως πέσεις σε λάθη και τότε δυσάρεστο επακόλουθο θα είναι η μεταμέλεια.
Αυτό που κάνεις, να το έχεις σοβαρά στο νου σου.
Πάρε με την πειθώ, όχι χρησιμοποιώντας βία.
ΘΑΛΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
(Ο Αρχαιότερος των Φιλοσόφων 640 – 548 π.κ.ε.)
Άνθρωπο που δεν αξίζει μην τον εγκωμιάζεις, επειδή είναι πλούσιος.
Να επιχειρείς κάτι έπειτα από ώριμη σκέψη, ώστε, όταν το ξεκινάς να το συνεχίζεις με σιγουριά.
Να μάθεις και ύστερα να ενεργήσεις.
Άριστη δημοκρατία υπάρχει εκεί όπου οι πάντες φοβούνται το νόμο σαν νά ‘ταν τύραννος.
Στα νιάτα σου να αποχτήσεις καλή οικονομική κατάσταση και στα γηρατειά σου σοφία.
Μήτε υπερβολικά απονήρευτος να είσαι, μήτε δόλιος.
Να μη σου αρέσει να παίρνεις βιαστικά το λόγο, μήπως πέσεις σε λάθη και τότε δυσάρεστο επακόλουθο θα είναι η μεταμέλεια.
Αυτό που κάνεις, να το έχεις σοβαρά στο νου σου.
Πάρε με την πειθώ, όχι χρησιμοποιώντας βία.
ΘΑΛΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ
(Ο Αρχαιότερος των Φιλοσόφων 640 – 548 π.κ.ε.)
- Η έλλειψη απασχόλησης φέρνει την πλήξη.
- Να μην είσαι αργόσχολος, ακόμα κι αν έχεις πλούτη.
- Βαρύ φορτίο η αμορφωσιά.
- Εγγυήθηκες; Η συμφορά σε παραμονεύει.
- Είναι πολύ μεγάλη χαρά να αποχτήσεις ό,τι λαχταράει η ψυχή σου.
- Ό,τι κακό συμβαίνει στο σπίτι σου μην το κοινολογείς.
- Μη βαριέσαι να λες έναν καλό λόγο στους γονείς σου.
- Άριστη δημοκρατία είναι εκείνη που δεν έχει ούτε πολύ πλούσιους πολίτες ούτε πολύ φτωχούς.
- Να ρυθμίζεις τις πράξεις σου σύμφωνα με το μέτρο.
- Μην έχεις εμπιστοσύνη σε όλους.
- Μη μιμείσαι τα ελαττώματα του πατέρα σου.
- Μην αποχτάς τα πλούτη σου με ανέντιμον τρόπον.
- Μη στολίζεις την εξωτερική σου εμφάνιση, αλλά να έχεις ωραίες ενασχολήσεις.
- Όποιες περιποιήσεις θα προσφέρεις στους γονείς σου, να περιμένεις ότι παρόμοιες θα δεχτείς κι εσύ από τα παιδιά σου στα γηρατειά σου.
- Καλύτερα να σε φθονούν παρά να σε λυπούνται.
- Τους φίλους σου να τους θυμάσαι όχι μόνον όταν είναι κοντά σου, αλλά κι όταν είναι μακριά.
- Δύσκολο να αποχτήσει ο άνθρωπος αυτογνωσία.
(Μεγάλος Πολιτικός και Τύραννος της Λίνδου)
- Τίποτε να μην κάνεις με καταναγκασμό.
- Παντρέψου γυναίκα της σειράς σου, γιατί, αν πάρεις από αρχοντικό σόι, θα αποχτήσεις αφεντικά, όχι συγγενείς.
- Να έχεις γλώσσα που να εκφράζει αισιοδοξία ή που να ευχαριστεί όποιον σ’ ακούει.
- Να συγκρατείς τη γλώσσα σου.
- Αν είσαι πλούσιος, να μη μεγαλοπιάνεσαι, κι αν είσαι φτωχός, να μην εξευτελίζεσαι.
- Να διαλύεις τις εχθρότητες.
- Άριστη δημοκρατία υπάρχει εκεί όπου οι πολιτικοί φοβούνται περισσότερο την επίκριση παρά το νόμο.
- Το μέτρο είναι άριστο.
- Μη διασκεδάζεις με κάποιον που κοροϊδεύει άλλους, επειδή θα σε αντιπαθήσουν εκείνοι εις βάρος των οποίων λέγονται τα σκώμματα.
- Τον πατέρα σου πρέπει να τον σέβεσαι.
- Δίνε στους συμπολίτες σου τις καλύτερες συμβουλές.
- Να αποχτήσουμε πολλές γνώσεις παρά να μείνουμε στην αμάθεια.
- Μάθε να υπομένεις με γενναιότητα τις αντιξοότητες.
- Να μορφώνεις τα παιδιά σου.
- Πρέπει να ακούμε τους άλλους με προσοχή και όχι να είμαστε πολυλογάδες.
(Μεγάλος πολιτικός και Τύραννος της Κορίνθου (668-587 π.κ.ε.)
- Οι ηδονές είναι θνητές, οι αρετές αθάνατες.
- Η δημοκρατία είναι καλύτερο πολίτευμα από την τυραννίδα.
- Τον καιρό της ευτυχίας σου να είσαι σεμνός και στις ατυχίες σου να διατηρείς την αξιοπρέπειά σου.
- Τη δυστυχία σου κρύβε την, για να μη δώσεις χαρά στους εχθρούς σου.
- Όσο ζεις, να σε επαινούν, κι όταν πεθάνεις, να σε μακαρίζουν.
- Ωραίο πράγμα η ησυχία.
- Μην κοινολογείς απόρρητες συνομιλίες.
- Να μελετάς τα πάντα.
- Όχι μόνο να τιμωρείς τους ενόχους, αλλά και να εμποδίζεις εκείνους που πρόκειται να κάνουν κακό.
- Να προετοιμάζεις τον εαυτό σου, ώστε να γίνεις αντάξιος των γονέων σου.
- Για τους φίλους να είσαι πάντα ο ίδιος, είτε ευτυχούν είτε δυστυχούν.
(Μεγάλος Πολιτικός και αιρετός τύραννος της Λέσβου 650-570 π.κ.ε.)
- Με την ανάγκη δεν τα βάζουν ούτε οι Θεοί.
- Η δίψα τού κέρδους δε σβήνει.
- Τον κακότυχο μην τον μέμφεσαι, γιατί τέτοιες πράξεις η θεία δίκη τις τιμωρεί.
- Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας φανερώνει το χαρακτήρα τού ανθρώπου.
- Να ξεχωρίζεις την ευκαιρία.
- Δύσκολο να προβλέψουμε το μέλλον, μόνον ό,τι έγινε είναι βέβαιο.
- Μάθε να διακρίνεις τις ευκαιρίες.
- Το χειρότερο από τα άγρια θηρία είναι ο τύραννος κι από τα ήμερα ο εγκωμιαστής.
- Άριστη είναι η δημοκρατία εκεί όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα να καταλαμβάνουν την εξουσία ανέντιμα άτομα.
- Ό,τι σκέπτεσαι να κάνεις, μην το λες, γιατί, αν δεν τα καταφέρεις, θα σε περιγελάνε.
- Όσα προκαλούν την οργή σου όταν τα κάνει ο διπλανός σου, εσύ να μην τα κάνεις.
- Ό,τι σου εμπιστεύτηκαν, δώσ’ το πίσω.
- Στη στεριά μπορείς να εμπιστεύεσαι, η θάλασα είναι άπιστη.
- Μήν κακολογείς το φίλο σου ούτε να εγκωμιάζεις τον εχθρό σου, γιατί κάτι τέτοια φανερώνουν επιπολαιότητα.
- Δύσκολο να ‘ναι ο άνθρωπος καλός.
(Μεγάλος πολιτικός και νομοθέτης, 640-560 π.κ.ε.)
- Τα κράτη τότε κυβερνώνται πολύ καλά, όταν οι πολίτες πειθαρχούν στους άρχοντες και οι άρχοντες στους νόμους.
- Όταν μάθεις να κυβερνιέσαι, θα ξέρεις να κυβερνάς.
- Να σωπαίνεις κι όταν ξέρεις.
- Όταν αξιώνεις από τους άλλους να αναγνωρίζουν τις ευθύνες τους, να αναλαμβάνεις κι εσύ ο ίδιος τις δικές σου.
- Να αποφεύγεις κάτι ευχάριστο, που αργότερα προξενεί λύπη.
- Μακριά από κάθε υπερβολή.
- Μη συναναστρέφεσαι ανήθικα άτομα.
- Να μην ψευδολογείς, αλλά να λες την αλήθεια.
- Έχε τη λογική οδηγό στη ζωή σου.
- Μή μιλάς για κάτι που δεν το είδες.
- Να δίνεις στους συμπολίτες σου όχι τις πιο ευχάριστες συμβουλές, αλλά τις πιο ορθές.
- Να βγάζεις συμπεράσματα για τα άγνωστα έχοντας υπόψη σου τα γνωστά.
- Να μελετάς όσα αξίζουν.
- Να είσαι μειλίχιος με τους δικούς σου.
- Να τιμάς τους φίλους σου.
- Να μη δημιουργείς γρήγορα φιλίες, αλλά όσους φίλους αποχτήσεις, να μην τους απορρίπτεις σε λίγο.
(Μεγάλος Πολιτικός και νομοθέτης της Σπάρτης)
- Η τελετή τού γάμου σου να είναι απλή.
- Να αποχτήσεις αυτογνωσία.
- Στα συμπόσια των φίλων σου μη βιάζεσαι να παρευρεθείς, στις ατυχίες τους όμως να τρέχεις αμέσως.
- Να προτιμήσεις μάλλον να υποστείς μια ζημιά παρά να έχεις ανέντιμο κέρδος γιατί το πρώτο θα σε στενοχωρήσει μία φορά, το άλλο θα είναι πηγή διαρκούς στενοχώριας.
- Η γλώσσα σου να μην τρέχει πριν από τη σκέψη σου.
- Να συγκρατείς το θυμό σου.
- Να μην επιθυμείς αδύνατα πράγματα.
- Μην κακολογείς τους διπλανούς σου ειδεμή θ’ ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.
- Να πειθαρχεrς στους νόμους.
- Σαν πίνεις, πρόσεχε να μη λες πολλά, επειδή θα σου ξεφύγουν και πράγματα που δεν πρέπει να λέγονται.
- Να σέβεσαι τον μεγαλύτερό σου.
- Άριστο είναι εκείνο το πολίτευμα όπου οι πολίτες πειθαρχούν υπερβολικά στους νόμους και ελάχιστη σημασία δίνουν σ’ αυτά που τους λένε οι ρήτορες.
- Να αποστρέφεσαι εκείνον που παρακολουθεί με περιέργεια τις ξένες υποθέσεις.
- Τον πεθαμένον να τον καλοτυχίζεις.
- Τον κακότυχο μην τον περιγελάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου