Συμπεριφορα" ειναι ορος της ψυχολογιας. Μαλιστα τις τελευταιες δεκαετιες καθιερωθηκε ως προσδιορισμος μιας γκαμας επιστημων που βρισκουν σ' αυτην τη λεξη την στεγη τους: Behavioral Sciences, Verhaltenswissenschaften. Περιλαμβανουν ψυχολογια, κοινωνικες επιστημες, συμπεριφορικη βιολογια, γνωσιακες επιστημες, τμηματα των νευροεπιστημων. Αυτη η χρηση της, εστω συγκεχυμενα, ειναι που εχει παραληφθει και απο την καθημερινη γλωσσα."Ειχανε το φερσιμο των δεντρων και των κυματων" (Γιωργος Σεφερης, Αργοναυτες)
Ποια ειναι η διαφορα συμπεριφορας και φερσιματος; Σιγουρα το φερσιμο των δεντρων και των κυματων δεν θα ειχε χωρο στις επιστημες της συμπεριφορας, τουλαχιστον οχι ετσι οπως το ακουμε στον Σεφερη. Ομως ουτε κι αυτο: "τὰ τριαντάφυλλα ... έχουνε κάτι στο φέρσιμό τους απ' τη φωνή / στη ρίζα της κραυγής εκεί που αρχίζει|" (Ο Μαθιός Πασκάλης ανάμεσα στα τριαντάφυλλα) Ουτε κι αυτο: "Είχε το φέρσιμο του Ελπήνορα, λίγο πριν πέσει / να τσακιστεί, κι όμως δέν ηταν μεθυσμένος." (Κιχλη, Β' Ο ηδονικός Ελπήνωρ)
Ποια ειναι η διαφορα συμπεριφορας και φερσιματος; Στον ορο "συμπεριφορα" το φερσιμο παραμετροποιειται (operationalization), καθισταμενο ετσι συμβατο με τις επιστημονικες προδιαγραφες: γινεται εποπτευσιμο, ποσοστικοποιησιμο, μετρησιμο.
Τι χανεται εδω; Τι χανεται απο το "φερσιμο"; Χανεται η αυρα της λεξης, η μουσικη της, η σαγηνη της, και μαλιστα οχι μονο στα ποιητικα παραδειγματα που ανεφερα παραπανω, αλλα και στην καθημερινη της χρηση.
Η λεξη "φερσιμο" εχει αρμονικους. Η λεξη "συμπεριφορα" ειναι γδουπος. Πριν πολλα χρονια, στη διαρκεια των σπουδων μου στο Tübingen. καναμε την εξης ασκηση: Απο τον ψηλο οροφο του κτιριου μαγνητοσκοπηθηκαν διαβατες που περνουσαν τα φαναρια του δρομου. Εμεις επρεπε να καταγραψουμε τις κινησεις τους καρε-καρε, την καθε κινηση ξεχωριστα. Πολυ αργοτερα επεσα στο θεατρικο εργο του Büchner "Danton" οπου ο ηρωας λεει καπου:
"Ποσο βαρετο, παντα πρωτα να φορας το πουκαμισο και κατοπιν το παντελονι, και το βραδυ να σερνεσαι στο κρεβατι και το πρωι παλι εξω απ' αυτο, και παντα να βαζεις το ενα ποδι μπροστα απο τ' αλλο· δεν υπαρχει καμια, μα καμια προοπτικη πως να γινοταν αλλιως."
Δεν κανει ο Danton αυτο που καναμε κι εμεις; Οπου αιφνης η αφανης ροη του ντυσιματος, η του βαδισματος γινεται θεμα, κατακερματιζεται στα εξ ων συνετεθη, πρωτα το ενα, κατοπιν το αλλο; Οπου το φερσιμο γινεται αντικειμενο αυτοπαρατηρησης, αυτοελεγχου και συμπεριφορα;
Ο κοσμος, στον οποιο το φερσιμο μεταποιειται σε συμπεριφορα, ειναι ενας αποστεγνωμενος κοσμος, μια ερημος βαρεμαρας, πληξης και αντιδραστικης υπερκινητικοτητας. Τα πραγματα εχουν γινει βαρος. Πρωτα το ενα, κατοπιν το αλλο… Ετσι η συμπεριφορα συγγενευει με τη μεθοδο και τη διαδικασια, αυτους τους τυφλοσουρτες που αρμοζουν ακριβως σε ανθρωπους τυφλους τα τ' ωτα τον τε νουν τα τ΄ομματα (Σοφοκλης, Οιδιπους τυραννος).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου