Ένας φυσικός φιλόσοφος, ο Νίτσε έδωσε την δική του απάντηση: “Οι Έλληνες άφηναν τα πάθη τους, τα ένστικτα τους να εκδηλωθούν και μετά τα συμμάζευαν με την λογική”.
Αυτό είναι πράγματι ένας κανόνας, μια Αρχή που διέπει την φυσική διαδικασία, την βιολογία μας. Αυτό θα το καταλάβουμε καλύτερα αν παρατηρήσουμε τις κοινωνίες που απαγορεύουν την εκδήλωση του πάθους, όπως τις κοινωνίες της Ανατολής και την Ελληνική κατοπινή Χριστιανική.
Το να εκδηλώνεις το πάθος σου, τα ένστικτα σου και να τα συμμαζεύεις με την λογική είναι για τον Νίτσε η υγιής φυσική διαδικασία. Το ίδιο ισχύει και για τον Επίκουρο όταν λέει να μη καταπιέζεις την ερωτική σου διάθεση αλλά πρόσεξε μη σου κάνει κακό και ο Φιλόδημος όταν λέει να προσπαθείς να βγάλεις χρήματα για να ζείς καλά, αλλά πρόσεξε την απληστία. Οι φυσικοί φιλόσοφοι λοιπόν ψάχνουν την δύναμη των πραγμάτων στους νόμους της φύσης. Στις αρχές που διέπουν την λειτουργία της φύσης. Και η δύναμη των φυσικών φιλοσόφων βρίσκεται στο ότι ακολουθούν την φύση. Εκεί βρίσκεται και η δύναμη της Επικούρειας φιλοσοφίας. Οι φυσικοί φιλόσοφοι στην Ελλάδα προσπαθούσαν να εντάξουν τους φυσικούς νόμους στα φιλοσοφικά τους συστήματα. Αυτό υπήρξε αποτέλεσμα μιας διαδικασίας. Οι φυσικοί φιλόσοφοι λοιπόν, σε κάποια φάση ανάπτυξης της πόλης και καθώς οι συναλλαγές γίνονται πολλές και πολύπλοκες, αναγκάστηκαν να δουν κατάματα την πραγματικότητα και να βρουν τους γενικούς νόμους πάνω στους οποίους στηρίζεται η δυναμική εξέλιξη των πραγμάτων σε κάθε ειδική περίπτωση. Αντιμετωπίζουν τον κόσμο ως μια δυναμική κατάσταση που αλλάζει και εξελίσσεται συνεχώς μέσα στον χρόνο.
Για να πετύχουν αυτό αποκλείουν τόσο τον μύθο όσο και την μυστική γνώση του ιερατείου. Γίνεται η απομυθοποίηση, δηλαδή φεύγει το φανταστικό και αντικαθιστάται απ’ την ωμή πραγματικότητα. Οι φυσικοί φιλόσοφοι θεωρούν τον άνθρωπο ως το “μέτρον πάντων χρημάτων” όπως το όρισε ο Πρωταγόρας. Ο κάθε άνθρωπος παρατηρεί, κρίνει, αποφασίζει, δημιουργεί. Σ’ αυτήν την φράση που μόλις είπα, ο άνθρωπος είναι το υποκείμενο της πρότασης.
Έτσι τον παρουσιάζει τον Επίκουρο ο Λούκρητιος, ως «το μέτρον πάντων των χρημάτων» και παρουσιάζει την διαδικασία της απομυθοποίησης και το έργο των φυσικών φιλοσόφων στο πρόσωπο του Επίκουρου με τον δικό του ποιητικό τρόπο: ο Επίκουρος, ο Έλληνας, μεταβαίνει στον ουρανό τον τόπο των θεών, των μύθων και της μυστικής μυητικής γνώσης του Ιερατείου και επιστρέφει στην γη (ο Χριστός αργότερα έκανε ακριβώς την αντίθετη διαδρομή). Ας πάμε όμως στο ίδιο το κείμενο: ” Αυτόν, τον Επίκουρο, δεν τον σταμάτησαν οι κεραυνοί μήτε το απειλητικό μουρμουρητό τ’ ουρανού, μήτε τα παραμύθια των θεών.
Ίσα-ίσα που δυνάμωσαν τον θάρρος της ψυχής του και την θέληση να αποτινάξει, πρώτος αυτός, τις κλειδωνιές που σφράγιζαν τα μυστικά της φύσης. Και η ζωντανή ορμή του νου θριάμβευσε και διάβηκε τους φλογισμένους φράχτες τ’ ουρανού, και περπάτησε στο απέραντο Σύμπαν με λογισμό και πνεύμα. Και μας ξανάρθε νικητής για να μας πει τι μπορεί να γίνει και τι όχι, και πως ορίζεται, με τους νόμους ακλόνητους η δύναμη στο κάθε τι.
Αυτή είναι και η δουλειά όσων ασχολούνται με την Επικούρεια φιλοσοφία. Πρέπει να προσπαθούν να μας πουν τι μπορεί να γίνει και τι όχι. Και τις προτάσεις τους να προσπαθήσουν να τις στηρίζουν πάνω σε ακλόνητους νόμους της φύσης.
Αν ξαναδιαβάσετε τον Επίκουρο υπό αυτό το πρίσμα, θα ανακαλύψετε μία κρυμμένη μαγευτική ομορφιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου