Πώς οι επιθυμίες μπορούν να συμβαδίσουν με την εκπλήρωση των στόχων μας, σύμφωνα με τον στωικισμό

Και πώς ξεφορτωνόμαστε τις ανθυγιεινές επιθυμίες και μαθαίνουμε να βιώνουμε περισσότερη εκπλήρωση στη ζωή, όπως περιγράφουν οι Στωικοί; Οι περισσότεροι από εμάς διαπιστώνουμε ότι αναζητούμε ηδονιστικές απολαύσεις και ενδίδουμε σε κακές συνήθειες που μπορεί να φαίνεται δύσκολο να τις σταματήσουμε.

Φυσικά, σε περιπτώσεις γνήσιας εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες και αλκοόλ, πρέπει να αναζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια. Ωστόσο, οι ψυχολόγοι της δεκαετίας του 1970 ανέπτυξαν αξιόπιστους τρόπους για να αλλάξουμε τακτικές συνήθειες και επιθυμίες. Αυτές οι μέθοδοι εξακολουθούν να εφαρμόζονται από ψυχοθεραπευτές σήμερα σε ζητήματα όπως η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών ή η ονυχοφαγία. Μερικές από τις πιο επίμονες συνήθειες μπορεί να είναι τρόποι αποφυγής ανεπιθύμητων συναισθημάτων, που αφήνουν άλυτα ακόμα πιο βαθιά προβλήματα.

Ωστόσο, το να αναλώνουμε υπερβολικό χρόνο αναζητώντας κενές απολαύσεις μπορεί να μας εμποδίσει να επιδιώξουμε δραστηριότητες που μπορεί να είναι γνήσια ευεργετικές για εμάς, όπως το να ζούμε σε μεγαλύτερη ευθυγράμμιση με τις βασικές αξίες μας. Αναμφισβήτητα, αυτό είναι το πιο σοβαρό από όλα τα προβλήματα. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι σήμερα παραπονούνται ότι νιώθουν «εξαρτημένοι» από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αφιερώνουν πολλές ώρες σε σύνδεση, κοιτάζουν για τυχόν μηνύματα από συνήθεια ή ψυχαναγκασμό, νιώθουν ταραχή ή ανία ή αμηχανία αν προσπαθήσουν να απέχουν για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα. Έχουν εμμονή με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα παιχνίδια στον υπολογιστή, τα τηλεοπτικά προγράμματα κτλ., όπως ακριβώς ένιωθε ο Λεύκιος με τις αρματοδρομίες και τις μονομαχίες.

Αν το καλοσκεφτούμε, ωστόσο, λίγοι θα συμπεραίναμε ότι αυτός είναι ο πιο ικανοποιητικός τρόπος για να ζήσουμε τη ζωή μας. Κανένας δεν χάραξε ποτέ στην ταφόπλακά του τις φράσεις: «Μακάρι να είχα δει περισσότερη τηλεόραση» ή «Μακάρι να είχα αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο Facebook». Αν αυτές οι κενές και παθητικές απολαύσεις προσφέρουν μια αίσθηση εκπλήρωσης και ικανοποίησης χωρίς διάρκεια, οι Στωικοί θα προειδοποιούσαν να μην αφιερώνουμε τόσο πολύ χρόνο σε αυτές.

Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που υποφέρουν από κλινική κατάθλιψη ίσως διαπιστώσουν ότι οι μη ικανοποιητικές απολαύσεις έχουν αντικαταστήσει τις δραστηριότητες που τους γεμίζουν περισσότερο και που κάποτε έδιναν νόημα στη ζωή τους. Μπορούν εύκολα να σταματήσουν να γίνονται μορφές απόσπασης από την πραγματικότητα ή πηγές συναισθηματικής αποχαύνωσης. Άρα, λοιπόν, πρέπει να αξιολογούμε τις συνήθειες και τις επιθυμίες μας με βάση την ευρύτερη εικόνα: κατά πόσο αυτές οι επιδιώξεις ουσιαστικά συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη ευτυχία μας ή στην αίσθηση εκπλήρωσης στη ζωή μας;

Θα σας προτείνω ένα απλό πλαίσιο για να αξιολογήσετε και να αλλάξετε τη συμπεριφορά σας με βάση έναν συνδυασμό γνωσιακής-­συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και αρχαίων στωικών πρακτικών.

Συνίσταται στα εξής βήματα: Αξιολογήστε τις συνέπειες των συνηθειών ή των επιθυμιών σας προκειμένου να επιλέξετε ποιες θα αλλάξετε.

1. Εντοπίστε πρώιμες προειδοποιητικές ενδείξεις ώστε να καταστείλετε τις προβληματικές επιθυμίες εν τη γενέσει τους.
2. Αποκτήστε γνωσιακή αποστασιοποίηση διαχωρίζοντας τις εντυπώσεις σας από την εξωτερική πραγματικότητα.
3. Κάντε κάτι άλλο στη θέση της συγκεκριμένης συνήθειας.
4. Επιπλέον, σκεφτείτε πώς θα μπορούσατε να εισαγάγετε άλλες πηγές υγιεινών θετικών συναισθημάτων με τους εξής τρόπους:
– Προγραμματίζοντας νέες δραστηριότητες που συνάδουν με τις βασικές αξίες σας.
– Παρατηρώντας τις ιδιότητες που θαυμάζετε σε άλλους ανθρώπους.
– Νιώθοντας ευγνωμοσύνη για τα πράγματα που ήδη έχετε στη ζωή σας.