Τα βασικά στοιχεία της ενεργητικής ακρόασης

Υπάρχουν ορισμένες συμπεριφορές που χρειάζεται να ακολουθείτε όταν ακούτε ενεργά τα παιδιά σας κάτι που είναι πολλές φορές αρκετά δύσκολο. Μπορεί να έχετε ήδη τη δική σας ατζέντα για το πώς θέλετε να επιλύονται οι διάφορες καταστάσεις, μπορεί να αισθάνεστε άβολα όταν τα παιδιά σας αντιμετωπίζουν κάτι δυσάρεστο ή μπορεί να μην σας αρέσει όταν τα παιδιά σας βιώνουν συγκεκριμένα αρνητικά ή οδυνηρά συναισθήματα.

 

Ακόμα μπορεί να σας είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο  όταν χρειάζεται να ξεχωρίσετε τα δικά σας συναισθήματα από αυτά των παιδιών σας. Σε μια πολυάσχολη ζωή ο χρόνος σας είναι πολύτιμος και οι εύκολες και γρήγορες λύσεις σίγουρα είναι πολύ πιο επιθυμητές από το να αφιερώνετε χρόνο για να ακούσετε ενεργά τα παιδιά σας. Παρόλα αυτά οι παρακάτω συμπεριφορές της ενεργητικής ακρόασης είναι σημαντικές για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα:

• Να είστε προετοιμασμένοι να αποδεχθείτε τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις του παιδιού σας ως αληθινά για το ίδιο, ακόμα και αν δεν συμφωνείτε μαζί του.
• Να είστε αντικειμενικοί και να διαχωρίζετε τα συναισθήματά από το παιδί σας, καθώς θα χρησιμοποιείτε τις γνώσεις για το παιδί σας ώστε να διαισθανθεί ποια είναι τα συναισθήματα του.
• Επιτρέψτε στο παιδί σας να είναι υπεύθυνο για τα δικά του συναισθήματα – διατηρήστε την εμπειρία σας ξεχωριστή από την εμπειρία τους παιδιού σας.
• Να έχετε τον απαραίτητο χρόνο – όταν μπορείτε, να σταματήσετε αυτό που κάνετε για να δώσετε στο παιδί σας την πλήρη προσοχή σας, όταν εκείνο χρειάζεται να σας μιλήσει.
• Αναγνωρίστε ότι τα συναισθήματα είναι συχνά παροδικά – συχνά, όταν ένα παιδί είναι σε θέση να εκφράσει τα συναισθήματά του, χάνουν την έντασή τους και το παιδί είναι σε θέση να προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα. Τα θετικά συναισθήματα δεν μπορούν να έρθουν έως ότου τα αρνητικά συναισθήματα απελευθερωθούν. Μετά από αυτό, το παιδί σας θα είναι περισσότερο σε θέση να επικεντρωθεί σε λύσεις.
• Επιτρέψτε η ανταλλαγή να γίνει σε τέτοιο βαθμό όσο το παιδί σας επιθυμεί– μην το πιέσετε να συνεχίσει να μιλάει εφόσον φαίνεται ικανοποιημένο ή εφόσον θέλει να σταματήσει να συζητάει.
• Να είστε υπομονετικοί και επιτρέψτε στο παιδί σας να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
• Καλό είναι να μην έχετε κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα στο μυαλό σας. Συχνά οι γονείς σε μια ενεργητική ανταλλαγή ακρόασης με το παιδί τους θα πουν «δεν λειτούργησε», εννοώντας ότι δεν επιτεύχθηκε καμία λύση ή η λύση που ο γονέας είχε στο μυαλό του. Ωστόσο, ο πραγματικός στόχος της ενεργητικής ακρόασης είναι για τον ομιλητή να αισθανθεί ότι εισακούστηκαν αυτά που ήθελε να πει, ότι έχει ένα ασφαλές μέρος για να εκφραστεί και να μιλήσει, καθώς επίσης και η εμβάθυνση στη σχέση μεταξύ του ομιλητή και ακροατή. Μερικές φορές, πραγματικά δεν υπάρχει κάποιος τρόπος για να διορθωθεί η κατάσταση, όμως, και μόνο που δίνετε τη προσοχή για να ακούσετε το παιδί σας, εκείνο γνωρίζει ότι τουλάχιστον ένα άτομο στον κόσμο νοιάζεται γι ‘αυτό και είναι στο πλευρό του.

Υπάρχουν ορισμένες φορές όπου η Ενεργητική Ακρόαση είναι το καλύτερο εργαλείο που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε  στην ανατροφή των παιδιών σας:

• όταν αισθάνεστε έντονα συναισθήματα από τη πλευρά του παιδιού σας.
• όταν διαισθάνεστε ότι το παιδί σας χρειάζεται να απελευθερώσει συναισθήματα, να νιώσει ότι κάποιος το καταλαβαίνει ή χρειάζεται να έχει την ευκαιρία να αποσαφηνίσει τις σκέψεις του μιλώντας με ένα άτομο που το αποδέχεται.
• όταν δεν εμπλέκεστε προσωπικά στην κατάσταση – η κατάσταση δεν είναι δικό σας πρόβλημά και μπορείτε να διαχωρίσετε τη θέση σας και να παραμείνετε αντικειμενική.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν φορές όπου η  Ενεργητική Ακρόαση δεν είναι η πιο κατάλληλη όπως για παράδειγμα:

• όταν το παιδί σας χρειάζεται πληροφορίες και όχι κάποιον να το ακούσει. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας ρωτάει τι ώρα πρέπει να είναι στο σπίτι για το βράδυ, δεν θα απαντήσετε: “Θα αναρωτιέσαι τι ώρα θα πρέπει να είσαι στο σπίτι για το βράδυ”. Απλά θα απαντήσετε στην ερώτηση του.
• όταν το παιδί σας έχει περισσότερο την ανάγκη για επιβεβαίωση, έπαινο ή πειθαρχία. Προφανώς, αν το παιδί σας είναι έτοιμο να χτυπήσει το μικρότερο αδελφάκι του με ένα παιχνίδι, δεν θα πείτε: «Είσαι πραγματικά θυμωμένος με την Άννα τώρα” αλλά αντίθετα θα αναλάβετε δράση για να εξασφαλίσετε την ασφάλεια της Άννας. Μετά, μπορείτε να ακούσετε πόσο θυμωμένος είναι ο γιός σας.
• όταν αισθάνεστε αντίσταση και ότι το παιδί σας δεν θέλει να μιλήσει. Σε τέτοιες στιγμές μπορείτε να πείτε, “θα είμαι εδώ όποια στιγμή θέλεις να μιλήσεις”.
• όταν έχετε επενδύσει σε κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα για την κατάσταση ή για την απόφαση που έχει πάρει το παιδί σας. Στο 1^ο σενάριο η μητέρα ήθελε η κόρη της να πάει στο σχολείο, έτσι δεν ήταν σε θέση να ακούσει τίποτα πέρα από τη δήλωση της κόρης της ότι δεν ήθελε να πάει.
• όταν έχετε έντονα συναισθήματα για την κατάσταση με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να διαχωρίσετε τη θέση σας και να παραμείνετε αντικειμενικοί. Στο 2^ο σενάριο, η μητέρα δεν ήταν σε θέση να ακούσει τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού της που βαριόταν και δεν της άρεσε το σχολείο. Το εξέλαβε ως προσωπική προσβολή το ότι η δασκάλα δεν παρέχει αρκετή διέγερση για την πολύ έξυπνη κόρη της.
• όταν αισθάνεστε πολύ φορτισμένοι και κουρασμένοι για να αφιερώσετε χρόνο και ενέργεια που χρειάζεται για να επικεντρωθείτε στο παιδί σας. Μην πιέζετε τον εαυτό σας. Είναι προτιμότερο να είστε ειλικρινείς και να εκφράσετε ότι είστε κουρασμένοι για να δώσετε την πλήρη προσοχή σας στο παιδί σας από το να είστε ‘αλλού’ όταν σας μιλάει το παιδί σας και να το λάβει ως έλλειψη ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα: “ Ακούω πόσο θυμωμένος είσαι με τον αδερφό σου. Πραγματικά είχα μια πολύ απαιτητική (ή δύσκολη) μέρα και δεν μπορώ να προσέξω αυτή τη στιγμή αυτά που θέλεις να μου πεις. Χρειάζομαι να ξεκουραστώ και μετά μπορώ να σε ακούσω και να μου πεις τι ακριβώς συνέβη”.

Να θυμάστε ότι η Ενεργητική Ακρόαση για τα παιδιά σας είναι ένα από τα πιο σημαντικά δώρα που μπορείτε να τους δώσετε. Μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα πολύ ιδιαίτερο και υποστηρικτικό δεσμό με τα παιδιά σας, όπου μπορείτε να νιώθετε και οι δυο πλευρές υψηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης και εγγύτητας. Με το να γίνετε ένα ασφαλές καταφύγιο για τα παιδιά σας, θα σας βλέπουν σαν κάποιον στον όποιον θα μπορούν να απευθυνθούν σε δύσκολες καταστάσεις, ακόμα και κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όταν πιθανότατα θα αντιμετωπίζουν δύσκολες και περίπλοκες επιλογές ζωής. Με το να είστε μη επικριτικοί και με το να αποδέχεστε αυτά που σκέπτονται, θα αισθάνονται πιο άνετα να ανοιχτούν σε σας και θα νιώθουν ότι έχουν ένα αξιόπιστο μέρος όπου μπορούν να εξερευνήσουν ελεύθερα τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά τους.