Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΓΚΑΙΤΕ

Με μακάριζαν πάντα ως άνθρωπο ευνοημένο από την τύχη· σύμφωνοι, κι εγώ δεν έχω παράπονο απ’ τη ζωή μου. Μόνο που στη βάση δεν υπάρχει παρά μόχθος και σκληρή δουλειά, και μπορώ με κάθε ειλικρίνεια να πω ότι στα εβδομήντα πέντε χρόνια μου δεν έχω περάσει ούτε τέσσερις εβδομάδες πραγματικά ευτυχισμένες. Το αιώνιο σπρώξιμο στον ανήφορο του βράχου, που πρέπει ξανά και ξανά να ανεβαίνει. Στα χρονικά μου θα φανεί καθαρά τι εννοώ. Γιατί απαιτήσεις από τη δραστηριότητα μου υπήρχαν ουκ ολίγες, τόσο εξωτερικές όσο και εσωτερικές.
Τρίτη 27 Ιανουαρίου 1824

Η πραγματική μου ευτυχία είχε τις ρίζες της στην ποιητική σκέψη και δημιουργία μου. Πόσο διαταράσσονταν, περιορίζονταν και παρεμποδίζονταν όμως αυτές από τις εξωτερικές συνθήκες! Αν είχα καταφέρει να κρατήσω μεγαλύτερη απόσταση από τις δημόσιες και επιχειρηματικές ενασχολήσεις και να ζήσω περισσότερο μοναχικά, θα είχα γευτεί περισσότερη ευτυχία και θα είχα πετύχει πολύ περισσότερα ως δημιουργός. Στο πρόσωπό μου όμως φάνηκαν να επαληθεύονται, αμέσως μετά τα έργα μου Γκετς και Βέρθερος, τα λόγια ενός σοφού, που είχε πει: κάθε φορά που έχει κάνει κάποιος κάτι για την ανθρωπότητα, αυτή φροντίζει ευσυνείδητα να τον αποτρέψει από το να το επαναλάβει.
Τρίτη 27 Ιανουαρίου 1824

Αν μπορούσε κανείς να κάνει την ανθρωπότητα τέλεια, τότε θα μπορούσαμε να διανοηθούμε και μια ιδανική κατάσταση· έτσι όπως έχουν όμως τα πράγματα, θα υπάρχει αιώνια αυτή η ταλάντευση, το ένα μέρος θα υποφέρει, τη στιγμή που το άλλο θα ευημερεί, ο εγωισμός και ο φθόνος θα κάνουν ως μοχθηροί δαίμονες πάντα κουμάντο και η διαμάχη των παρατάξεων δεν θα έχει ποτέ τέλος.
Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 1824

Ως παιδιά είμαστε ηδονιστές· ιδεαλιστές, όταν αργότερα ερωτευτούμε και διακρίνουμε στο αντικείμενο του έρωτά μας ιδιότητες που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν· ο έρωτας κλονίζεται, αμφιβάλλουμε για την πίστη και την αφοσίωση, οπότε γινόμαστε σκεπτικιστές εκεί που δεν το περιμέναμε. Το υπόλοιπο της ζωής μας είναι αδιάφορο, το αφήνουμε να τρέχει όπως του καπνίσει, και τελειώνουμε μέσα στον ησυχασμό, όπως οι Ινδοί φιλόσοφοι.
Τρίτη 17 Φεβρουαρίου 1829

Τα πολυτελή κτίρια και δωμάτια είναι για άρχοντες και πλούσιους. Όταν ζει κανείς μέσα τους, νιώθει καθησυχασμένος, είναι ικανοποιημένος και δεν επιθυμεί τίποτε άλλο.
Αυτό αντίκειται τελείως στη φύση μου. Σε ένα μεγαλοπρεπές περιβάλλον, σαν αυτό που είχα στο Κάρλσμπαντ, μετατρέπομαι αμέσως σε τεμπέλη και άπραγο. Αντίθετα, ένα ταπεινό περιβάλλον, όπως αυτό εδώ το λιτό δωμάτιο, κατά κάποιον τρόπο τακτικό στην ακαταστασία του, λίγο σαν τσιγγάνικο κατάλυμα, είναι ακριβώς το σωστό για μένα· μου αφήνει απόλυτη ελευθερία να δουλεύω και να δημιουργώ.
Δευτέρα 23 Μαρτίου 1829

Η κάθε είδους άνεση αντίκειται εντελώς στη φύση μου. Βλέπετε, στο δωμάτιό μου δεν υπάρχει καναπές· κάθομαι πάντα στην παλιά ξύλινη καρέκλα μου και μόλις πριν από μερικές εβδομάδες έβαλα να μου προσθέσουν ένα είδος στηρίγματος για το κεφάλι. Ένα περιβάλλον άνετων, καλόγουστων επίπλων εξουδετερώνει το πνεύμα μου, με ρίχνει σε μια κατάσταση παθητικής μακαριότητας. Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση να είναι κανείς από μικρό παιδί μαθημένος στην πολυτέλεια, οι πλούσιοι χώροι και ο πολυτελής οικιακός εξοπλισμός είναι για τους ανθρώπους που ούτε μυαλό έχουν ούτε καμία διάθεση ν’ αποκτήσουν.
Παρασκευή 25 Μαρτιου 1831