Η ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ

Ο θάνατος και η απώλεια, η κακοποίηση, ένα διαζύγιο, μια προδοσία, η εγκατάλειψη, ο διασυρμός, η κοροϊδία, η εκμετάλλευση είναι μερικά μόνο από τα τραύματα που – λίγο ή πολύ- όλοι μας έχουμε υποστεί στη διάρκεια της ζωής μας. Αξίζει να εξετάσουμε ο καθένας μας για τον εαυτό του, τόσο τη φύση και τη μηχανική του τραύματος εν γένει, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε σε αυτό, αναλογιζόμενοι το αν και πώς μπορούμε, συνειδητά πλέον, να επουλώσουμε με κάποιον τρόπο τις πληγές μας, ώστε να βιώνουμε και να προκαλούμε λιγότερο πόνο, να γίνουμε αυτό που λέμε όλοι…«καλύτεροι άνθρωποι».

Όσοι ασχολούμαστε με τη θεραπεία μέσω της αυτογνωσίας και της επανεκπαίδευσης του ατόμου σε πιο λειτουργικούς και αποτελεσματικούς τρόπους διαβίωσης, διαπιστώνουμε το πόσο ριζικά τα τραύματα επηρεάζουν τη διαμόρφωση της συνολικής γεωμετρίας της προσωπικότητας. Με άλλα λόγια, το τραύμα και το εγώ μας ταυτίζονται σχεδόν καθολικά. Τραυματικά γεγονότα συνήθως από την πρώιμη παιδική ηλικία βρίσκονται στη ρίζα της γεωμετρίας της αίσθησης του ποιος είμαι (Εγώ).

Στην ακόλουθη λίστα όλοι θα αναγνωρίσουμε μερικά από τα κυριότερα δικά μας τραύματα, τα οποία πολύ λίγο έχουν να κάνουν με το ίδιο το τραυματικό συμβάν, αλλά πολύ περισσότερο με την ερμηνεία που εμείς επιλέξαμε να δώσουμε.

εγώ που παραμελήθηκα από τους γονείς μου…
εγώ που έρχομαι σε όλα δεύτερος/η…
εγώ που όλοι με προδίδουν…
εγώ που δεν με αγάπησε κανείς…
εγώ που πρέπει πάντα να προσπαθώ για να κερδίσω την αγάπη
και την αποδοχή ενός πατέρα ή και μιας μητέρας που δεν την δείχνει ποτέ…
εγώ που δεν αξίζω να υπάρχω…
εγώ που κινδυνεύω και θα πεθάνω…
εγώ που δεν μπορώ να εμπιστευτώ κανέναν…

Πέρα από το βασικό για τον καθένα μας τραύμα, αναδύονται στην πορεία της ζωής μας και σε διάφορους τομείς της, σαν παραφυάδες και παρακλάδια, πολλαπλά δευτερεύοντα τραύματα που αναπαράγουν την ίδια δόνηση και την ίδια ποιότητα του αρχικού τραύματος με άλλες μορφές και λεπτομέρειες, που ενδεχομένως και επιβεβαιώνουν και ενισχύουν το πρωτογενές τραύμα, κάνοντας ακόμα πιο ευάλωτη τη συναισθηματική αλλά και τη νοητική μας φύση. Όλη μας η ενέργεια καταναλώνεται είτε στο πώς ασυνείδητα θα επιβεβαιώσουμε το τραύμα, κάνοντας ό,τι μπορούμε για να το επαληθεύσουμε ή να το αποφύγουμε, άσχετα με το τι λέμε ή τι θέλουμε να πιστεύουμε για μας.

Έτσι για παράδειγμα το παιδί-εγώ που έχει υποστεί το τραύμα της εγκατάλειψης, θα επιλέγει αργότερα στην ενήλικη ζωή του, ανθρώπους και σχέσεις που είτε θα το εγκαταλείπουν, είτε θα εγκαταλείπει αυτό πρώτο – δήθεν για να μην πληγωθεί, είτε δεν θα μπορεί να αφοσιώνεται πουθενά και σε κανέναν έξω από τον ίδιο του τον εαυτό και τις ανάγκες του – ώστε να μην βιώσει επ' ουδενί την εγκατάλειψη. Ένας άνεμος στειρότητας και εγωισμού, που παρασύρει φυσικά και άλλους ανθρώπους στη ζωή του με παρόμοια ή αντίστοιχα τραύματα, τα οποία μπορεί να επιβεβαιωθούν μέσα από τις αμοιβαίες συμπεριφορές.

Ενδεικτικό παράδειγμα ως προς τη μηχανική του τραύματος είναι οι ερωτικές σχέσεις που επιλέγουμε. Σχεδόν αυτιστικά ερωτευόμαστε στον Άλλο το ίδιο το δικό μας τραύμα (βλέπω στον άλλο τον εαυτό μου και πχ ερωτεύομαι αυτόν/αυτήν που είναι το ίδιο χαμένος και καταθλιπτικός όπως εγώ νιώθω ότι είμαι) ή αυτό που θα επιβεβαιώσει το τραύμα μου καταφατικά με πόνο (ερωτεύομαι αυτόν/αυτήν που θα με κάνει να νιώσω τον ίδιο γνώριμο πόνο του ριζικού μου τραύματος όπως πχ ερωτεύομαι ανθρώπους που με απορρίπτουν γιατί πιστεύω ότι αξίζω αυτού του είδους την συμπεριφορά). Άλλωστε ο έρωτας ο ίδιος ενισχύεται ως συναίσθημα με τον πόνο από την αίσθηση της απόρριψης, της αδιαφορίας, της απόστασης και της αμφιθυμίας. Η σαγήνη του έρωτα προϋποθέτει ίντριγκα και πόνο όταν ο άλλος μας απορρίπτει, ή όταν απουσιάζει από τη ζωή μας.

Προκαλεί ακόμα και εθισμό στην απορριπτική ή κακοποιητική συμπεριφορά του αντικειμένου του πόθου. Ο έρωτας σε ασυνείδητους ανθρώπους από μόνος του είναι ένα ακόμη τραύμα.

Ας επεξεργαστούμε το θέμα πιο λογικά (λέμε ο έρωτας δεν έχει λογική!) Είναι εντελώς παράλογο να συνεχίζουμε να αγαπάμε ή να ερωτευόμαστε ανθρώπους που μας απορρίπτουν ή μας συμπεριφέρονται κακοποιητικά! Είναι παράνοια να επιλέγουμε τον πόνο στο πιο βασικό κομμάτι της ζωής μας! Σε κανένα άλλο τομέα της ζωής μας δεν θα επιλέγαμε κάτι που μας προκαλεί πόνο, χωρίς να υπάρχει έστω κάποια αίσθηση επίτευξης ως αντάλλαγμα. Επιλέγουμε πχ τον πόνο όταν γυμναζόμαστε με αντάλλαγμα την καλή υγεία, τη σωματική διάπλαση και τη μετέπειτα αίσθηση ευεξίας. Στον έρωτα όμως δεν στέκει καμία ορθολογική επιλογή με βάση το κριτήριο της απόλαυσης ή του συμφέροντος. Σε αντίθεση με όσα λέμε, τελικά δεν θέλουμε να περνάμε καλά και να είμαστε ευτυχισμένοι σε μία σχέση. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία και μας έλκει ασυνείδητα (ακόμα και μέσω του μηχανισμού της ερωτικής χημείας) είναι να μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας απέναντι, είτε απευθείας, είτε μέσω των σχεσιακών οικογενειακών προτύπων που φυσικά επιβεβαιώνουν του «τραύματος το αληθές». Αυτή είναι τελικά η παράδοξη επίτευξη, ερωτεύομαι – πονάω γιατί μόνο έτσι επιβεβαιώνω τον πόνο μου-το τραύμα ΜΟΥ και το εγώ ΜΟΥ!

Οι μέχρι σήμερα ψυχαναλυτικές διαδικασίες εστιάζουν εν πολλοίς στο τραύμα και το εγώ και τα ενισχύουν, αδυνατώντας να δώσουν ριζική λύση στο δυτικό άνθρωπο, που στην καλύτερη των περιπτώσεων, ναι μεν αντιλαμβάνεται πλέον συνειδητά (μέσω της λογικής) τα τραύματά του, αλλά εξακολουθεί να κάνει τις ίδιες επιλογές που τα επιβεβαιώνουν. Έχουμε άλλωστε άλλη επιλογή πέραν από την επιβεβαίωση του εγώ και της ύπαρξής μας; Ποιοι θα ήμασταν χωρίς τα τραύματα, τον πόνο και τις ερμηνείες μας; Η ανυπαρξία είναι μακράν ο μεγαλύτερος εχθρός του εγώ. Πονάω άρα Υπάρχω!

Εδώ όμως έρχεται η ριζική μεταστροφή στη σκέψη του συνειδητοποιημένου ανθρώπου που θέτει τα θεμέλια της λύσης ενός προβλήματος, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα ως συμβάν και όχι ως πρόβλημα. Η πιο αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική διαδικασία ξεκινάει με την ενεργοποίηση του ατάραχου ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗ έναντι του ταραγμένου ΕΓΩ-ΤΡΑΥΜΑ. Με άλλα λόγια, «ποιος είναι αυτός μέσα μου που μπορεί να παρατηρήσει το σώμα μου, τα συναισθήματά μου, τις συμπεριφορές μου, τις σκέψεις μου ακόμα και τα τραύματά μου;» «Μετατοπίζω την προσοχή μου στον Παρατηρητή, γίνομαι ο Παρατηρητής και όχι το παρατηρούμενο (εγώ).» Ακολούθως ή και ταυτόχρονα έρχεται πλέον η βιωματική ενίσχυση της ενθύμησης του ιερού και αθάνατου πυρήνα της ύπαρξής μας, η κεντρομόλος αυτοαναφορά, όχι ως προς τις παρυφές της ύπαρξης μας (το εγώ) αλλά ως προς τα απύθμενα βάθη του Ιερού ορίζοντά μας. Αυτή είναι η υπέρτατη ανακούφιση της ύπαρξης από το βάρος της ασυνειδησίας και της λήθης. Αυτή είναι η δόνηση που μας συντονίζει με ποιότητες και αξίες που κάνουν το ανθρώπινο βίωμα να αναβλύζει Αγάπη και καταφατική Αποδοχή του αέναου Γίγνεσθαι, της ροής της Ζωής πέρα και μέσα από την αποκρυστάλλωση των μορφών.

Κι από αυτήν την αναιρετική προοπτική ας δούμε και το θέμα τραύμα με μια άλλη πιο ριζοσπαστική ερμηνεία. Τραύμα είναι ό,τι επιφέρει πόνο στην ύπαρξη και την προσωπικότητα; Ή μήπως … Τραύμα είναι η μη αποδοχή της πραγματικότητας ως έχει; Τελικά όμως η μη αποδοχή της πραγματικότητας ως έχει είναι αυτή που επιφέρει πόνο στην προσωπικότητά μας. Αν αποδεχόμασταν καθολικά ό,τι συνέβη ή συμβαίνει ως απλό συμβάν, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε ότι η φύση των συναισθημάτων και των σκέψεων μας σε κάθε συμβάν–τραύμα είναι απλή ηλεκτροχημική ανταπόκριση του εγκεφάλου μας, ο οποίος εκ κατασκευής είναι προγραμματισμένος να ερμηνεύει μέσω του πόνου και του φόβου ως μέσο αυτοπροστασίας και διατήρησης της ζωής. Το τραύμα δεν υφίσταται από μόνο του ως συμβάν. Η προδοσία δεν είναι τραύμα, αν δεν ειδωθεί και δεν ερμηνευτεί ως τραύμα. Ο θάνατος δεν είναι τραύμα, αν δεν ειδωθεί και δεν ερμηνευτεί ως τραύμα. Η κακοποίηση δεν είναι τραύμα, αν δεν ειδωθεί και δεν ερμηνευτεί ως τραύμα. Τα συναισθήματα που γεννιούνται είναι απλές ανταποκρίσεις του νου ως ερμηνείες. Ο τρόμος και ο φόβος, η απώλεια, η αίσθηση πόνου είναι καθαρά μια ηλεκτροχημική ανταπόκριση του εγκεφάλου λόγω συγκεκριμένων νευρωνικών συνάψεων η οποία προβάλλεται ολογραφικά στην εξωτερική πραγματικότητα. Το συμβάν συνέβη… αλλά δεν έχει πια καμία σημασία και συναισθηματική χροιά αν δεν το θεωρώ τραύμα. Αν το εγώ ταυτιστεί με τον Παρατηρητή και δεν το θεωρεί και δεν το ερμηνεύει ως τραύμα, απλά δεν είναι!

Σε οποιοδήποτε πλέον τραυματικό ή επώδυνο περιστατικό της ζωής μας, το συνειδητοποιημένο άτομο αξίζει να διερωτηθεί κατά πόσο είναι βάσιμη η διαδικασία του συνεπαγόμενου πόνου, θυμού, απόρριψης. Τα συναισθήματα είναι μεν αληθινά γιατί όντως και τα νιώθουμε και μας κατακλύζουν ενίοτε. Κατά πόσο όμως μπορούμε να στηριχτούμε σε αυτά για να (ξανά)δώσουμε μία ερμηνεία σε ένα συμβάν, καθώς ήδη γνωρίζουμε πως ό,τι νιώθουμε είναι προϊόν της νευρωνικής επεξεργασίας του εγκεφάλου μας, ο οποίος μέσω της αμυγδαλής έχει κατακλύσει το σώμα με ορμόνες και νευροδιαβιβαστές συναισθημάτων πόνου, θυμού, οργής, κατάθλιψης, καθώς απλά έτσι έχει σχεδιαστεί να λειτουργεί και ακόμα περισσότερο έτσι έχει εκπαιδευτεί να ανταποκρίνεται;

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιστραφεί η διαδικασία τραυματικής επανερμηνείας είναι καταρχήν η ενεργοποίηση του Παρατηρητή. Με άλλα λόγια συνειδητά αντιλαμβάνομαι την ευθύνη των επιλογών μου, και της συμμετοχής μου στην εξωτερική πραγματικότητα, όχι ως παθητικός δέκτης αλλά ως ενεργός κβαντικός παρατηρητής που την επηρεάζει. Εξ ου έρχεται η διδακτική διαδικασία… εκπέμπω πόνο-λαμβάνω πόνο, πού είναι η ευθύνη μου σε αυτό που έξωθεν δημιουργώ ή έλκω; Ποια είναι η δράση μου; Κι αφού η διαδικασία κατανόησης, εξέλιξης μέσω της κατανόησης του εγώ γίνει πλέον κατάκτηση, προχωράμε σε δύο επίπεδα: στην συνειδητή δράση με επίγνωση στο επίπεδο των σχέσεων και της εξωτερικής πραγματικότητας, και ταυτόχρονα στην αναίρεση και του εγώ μας και του τραύματος. Δεν είμαι το εγώ μου, και το τραύμα είναι απλά ένα συμβάν στη διαδικασία της ζωής. Τα όποια αρνητικά συναισθήματα είναι επαναλήψεις του προγράμματος το οποίο έχουμε επιλέξει να λειτουργούμε, του ρόλου που παίζουμε. Στη συνειδητοποίηση αυτή έρχεται το μέγα συναίσθημα της ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ως αληθινό βάλσαμο να γεμίσει και να ενεργοποιήσει το κέντρο της Καρδιάς, ανοίγοντας όλους τους υποδοχείς της ύπαρξης στην αποδοχή αυτού που όντως συμβαίνει με πλήρη αίσθηση τόσο του Θελήματος, όσο και της εναρμόνισης με τη Ροή.