ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Οἰδίπους Τύραννος (132-150)

ΟΙ. ἀλλ᾽ ἐξ ὑπαρχῆς αὖθις αὔτ᾽ ἐγὼ φανῶ.

ἐπαξίως γὰρ Φοῖβος, ἀξίως δὲ σὺ
πρὸ τοῦ θανότος τήνδ᾽ ἔθεσθ᾽ ἐπιστροφήν·
135 ὥστ᾽ ἐνδίκως ὄψεσθε κἀμὲ σύμμαχον,
γῇ τῇδε τιμωροῦντα τῷ θεῷ θ᾽ ἅμα.
ὑπὲρ γὰρ οὐχὶ τῶν ἀπωτέρω φίλων
ἀλλ᾽ αὐτὸς αὑτοῦ τοῦτ᾽ ἀποσκεδῶ μύσος.
ὅστις γὰρ ἦν ἐκεῖνον ὁ κτανὼν τάχ᾽ ἂν
140 κἄμ᾽ ἂν τοιαύτῃ χειρὶ τιμωρεῖν θέλοι.
κείνῳ προσαρκῶν οὖν ἐμαυτὸν ὠφελῶ.
ἀλλ᾽ ὡς τάχιστα, παῖδες, ὑμεῖς μὲν βάθρων
ἵστασθε, τούσδ᾽ ἄραντες ἱκτῆρας κλάδους,
ἄλλος δὲ Κάδμου λαὸν ὧδ᾽ ἀθροιζέτω,
145 ὡς πᾶν ἐμοῦ δράσοντος. ἢ γὰρ εὐτυχεῖς
σὺν τῷ θεῷ φανούμεθ᾽, ἢ πεπτωκότες.
ΙΕ. ὦ παῖδες, ἱστώμεσθα· τῶνδε γὰρ χάριν
καὶ δεῦρ᾽ ἔβημεν ὧν ὅδ᾽ ἐξαγγέλλεται.
Φοῖβος δ᾽ ὁ πέμψας τάσδε μαντείας ἅμα
150 σωτήρ θ᾽ ἵκοιτο καὶ νόσου παυστήριος.

***

ΟΙΔ. Εγώ θα φτάσω στην αρχή
και την αλήθεια μες στο φως
θα φανερώσω.
Δικαίως ο Φοίβος, δικαίως κι εσύ
γυρίσατε το νου στη μνήμη του νεκρού·
δικαίως και μένα θα δείτε
να γίνομαι αυτής της χώρας σύμμαχος
και παραστάτης του θεού στην τιμωρία.
Το μίασμα θα το ξορκίσω στους ανέμους
κι όχι για χάρη φίλων μακρινών
μα για δική μου χάρη.
Το χέρι που τον σκότωσε
μπορεί και μένα να θελήσει
140 να σκοτώσει.
Τον εαυτό μου ωφελώ λοιπόν
προσφέροντας στο Λάιο βοήθεια.
Αφήστε τους βωμούς, παιδιά μου·
σηκώστε τα κλαδιά της ικεσίας
και κάποιος ας συνάξει
της Θήβας το λαό,
σ᾽ αυτόν εδώ τον τόπο.
Με του θεού τη χάρη θα στεριωθούμε·
αλλιώς θα σωριαστούμε.
ΙΕΡ. Σηκωθείτε, παιδιά μου, να φύγουμε.
Υπόσχεται να πράξει
όσα μας έφεραν εδώ
κι όσα παρακαλέσαμε.
Ο Φοίβος που μας έστειλε τέτοιες μαντείες
150 ας δώσει τέλος στο λοιμό κι ας μας λυτρώσει.

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια, 11. Έννοιες και αρχές

11.4. Ανταγωνισμός και φιλότης

Τελικά οι χαρακτηρισμοί ἀγαθός και ἄριστος στα ομηρικά έπη δεν συνοδεύουν γενικά και αόριστα τους σώφρονες ή τους δίκαιους, που επιθυμούν μια ήρεμη και ειρηνική ζωή, αλλά προσδιορίζουν μια συγκεκριμένη κατηγορία ηρώων, που διακρίνονται για το γενναίο τους φρόνημα και την ανώτερη θέση την οποία κατέχουν στους κόλπους της κοινότητάς τους. Όσοι δεν ανήκουν στην τάξη των ἀγαθῶν και των ἀρίστων χαρακτηρίζονται κακοί. Αυτό συμβαίνει, επειδή το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται τόσο ο επαινετικός χαρακτηρισμός ενός ήρωα ως ἀγαθοῦ όσο και ο ψόγος που προκαλεί με τις πράξεις του ως κακοῦ, είναι συχνά ανταγωνιστικό: αναφέρεται δηλαδή σε συνθήκες σύγκρουσης (πολέμου ή εμφυλιακής έριδας), γενικότερα κρίσης και αγώνα. Μέσα λοιπόν σ' αυτό το ανταγωνιστικό πλαίσιο, όποιος προκαλεί κάτι χρήσιμο και ωφέλιμο στους δικούς του χαρακτηρίζεται ἀγαθός, ενώ οι άχρηστοι, που τους βλάπτουν με τις πράξεις τους, χαρακτηρίζονται κακοί.

Οι αντιθετικοί βέβαια αυτοί τίτλοι δεν έχουν σταθερή και μόνιμη αξία για όλους, σε όλα τα περιβάλλοντα, αλλά αποδεικνύονται σχετικοί, επειδή ακριβώς στην κοινωνία που προβάλλει ο Όμηρος δεν υπάρχει κάποιος αντικειμενικός κριτής ο οποίος να αποφασίζει με τελεσίδικο τρόπο ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός. Ένας ήρωας, που σε μια συγκεκριμένη περίπτωση νομίζεται από κάποιον ἀγαθός ή ἄριστος, μπορεί σε κάποια άλλη να χαρακτηρίζεται κακός (ή οὐκ ἀγαθός), και το αντίστροφο. Παράδειγμα οι χαρακτηρισμοί των μνηστήρων: οι αρχηγοί τους Αντίνοος και Ευρύμαχος, λίγο πριν στήσουν την ενέδρα τους εναντίον του Τηλεμάχου (δ 629), συστήνονται από τον ποιητή ἄριστοι (ανδρείοι, αριστοκράτες νέοι)· επίσης, όλοι μαζί, λίγο πριν πολεμήσουν εναντίον ενός, του Οδυσσέα (χ 204), παρουσιάζονται ἐσθλοί (αντρειωμένοι). Όμως ο πρωταγωνιστής ήρωας της Οδύσσειας, αντιδρώντας στις προσβολές που δέχεται ως ζητιάνος από τον μνηστήρα Ευρύμαχο στο παλάτι της Ιθάκης, χαρακτηρίζει τους καταχραστές του βασιλικού οίκου τιποτένιους και οὐκ ἀγαθούς (άνανδρους). Λέει με τόλμη ο μεταμορφωμένος επαίτης στον αρχηγό των μνηστήρων (σ 382-386):

Μα τώρα επαίρεσαι, σκληρή και αλύγιστη καρδιά, γιατί φαντάζεσαι
πως είσαι μέγας και τρανός, καθώς σε τριγυρίζουν τιποτένιοι κι άνανδροι [οὐκ ἀγαθοῖσιν].
Αν όμως ο Οδυσσέας γύριζε, αν πάλι το χώμα της πατρίδας του πατούσε,
αυτές οι πόρτες, δίφυλλες και διάπλατες, πολύ στενές
θα σου φαίνονταν ξαφνικά, καθώς θα το ᾽βαζες στα πόδια πατώντας
το κατώφλι, για να βρεθείς στον δρόμο.

Εδώ ο παρακατιανός ήρωας αμφισβητεί ότι ο Ευρύμαχος και οι μνηστήρες αξίζουν να ανήκουν στους επιφανείς νέους που διακρίνονται για την ανδρεία τους. Κι όμως, μετά τη μνηστηροφονία, ο Οδυσσέας, θέλοντας να δώσει κουράγιο στον γιο του Τηλέμαχο, υποχρεώνεται να τονίσει το μέγεθος της νίκης εναντίον των καταχραστών του βασιλικού οίκου. Έτσι, οι μνηστήρες, που πριν ήταν τιποτένιοι και οὐκ ἀγαθοί (άνανδροι), πρέπει τώρα να αναγνωριστούν γενναίοι και ἄριστοι (ψ 121-122):

Εμείς όμως σκοτώσαμε της πόλης το αντιστύλι, επιφανέστατα
παλληκαράκια [ἄριστοι κούρων] της Ιθάκης.

Στο τέλος πάλι της Οδύσσειας ο πατέρας του εξοντωμένου Αντινόου Ευπείθης καλεί τους συγγενείς των νεκρών μνηστήρων να πάρουν εκδίκηση, θεωρώντας τον Οδυσσέα υπαίτιο τόσο για τον θάνατο των δικών του συντρόφων όσο, και πολύ περισσότερο, για την εξολόθρευση των ἀρίστων (των πιο γενναίων) νέων της Ιθάκης και της Κεφαλλονιάς. Έτσι, για τους δικούς του τώρα λόγους ο πατέρας ενός αρχηγού νεκρού επαινεί τους γενναίους μνηστήρες μειώνοντας το ήθος του εκδικητή τους (ω 426-429):

Φίλοι, δείτε τι έργο φοβερό μελέτησε αυτός ο άνθρωπος
σε βάρος των Αργείων: όσους με τα καράβια σήκωσε μαζί του,
άξιους και πολλούς, και τα καράβια αφάνισε κι εκείνους
εξολόθρευσε· τώρα, πίσω γυρίζοντας, τους πιο γενναίους [ἀρίστους] θανάτωσε,
και της Ιθάκης και της Κεφαλλονιάς.

Από τα προηγούμενα προκύπτει ότι οι χαρακτηρισμοί ἀγαθός και κακός σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικά πρόσωπα, τα οποία χαρακτηρίζουν τους άλλους μέσα από τη δική τους οπτική γωνία, και ανάλογα πάντοτε με τις εκάστοτε περιστάσεις. Οι ήρωες δεν κρίνονται επομένως με κριτήριο έναν μόνιμο και αυστηρό ηθικό κώδικα. Αυτό ισχύει ακόμη και για τους χαρακτηρισμούς που διατυπώνει ο ίδιος ο ποιητής, αποφεύγοντας να διακρίνει τα δρώντα πρόσωπα με τη λογική του άσπρου-μαύρου. Μένει έτσι πάντοτε ανοιχτό το ενδεχόμενο ο αναγνώστης, παρακολουθώντας την εξέλιξη της πλοκής, να αποφασίζει ανάλογα με τα συμφραζόμενα ποιους θα θεωρήσει καλούς και ποιους κακούς.

Το γεγονός ότι ήρωες των ομηρικών επών αξιολογούνται κυρίως με βάση αυτό που κατορθώνουν στη σφαίρα του ανταγωνισμού δεν σημαίνει ότι η συνεργασία και η φιλία, που εξονομάζεται φιλότης, είναι άγνωστη στις μεταξύ τους σχέσεις. Εξάλλου, η διακινδύνευση σε στιγμές κρίσης προϋποθέτει την υποστήριξη και την υπεράσπιση αυτών με τους οποίους ο ήρωας συνδέεται με αμοιβαίες υποχρεώσεις συγγένειας, φιλίας, στρατιωτικής συμμαχίας, φιλοξενίας, όρκου, ακόμη και με σχέσεις υποτέλειας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο Γλαύκος, που πολεμάει με τους Λυκίους δίπλα στους Τρώες, τα βάζει με τον Έκτορα, καθώς τον βλέπει να οπισθοχωρεί υπό την απειλή του Αίαντα μέσα στο κάστρο της Τροίας, εγκαταλείποντας τον νεκρό συμπολεμιστή του Σαρπηδόνα στο πεδίο της μάχης (Ρ 142-152):

Έκτορα πανέμορφε στην όψη, στη μάχη καθώς φαίνεται υστερούσες πολύ. Αλήθεια, άδικα έχεις βγάλει καλό όνομα, αφού είσαι φοβητσιάρης. Τώρα σκέψου πώς θα σώσεις την πόλη και το κάστρο σου μονάχος με τους άντρες σου, όσοι γεννήθηκαν μέσα στο Ίλιο· γιατί κανένας από τους Λυκίους δε θα έρθει να πολεμήσει με τους Δαναούς για την πόλη σας, γιατί δεν είδα να μας χρωστάτε καμιά χάρη, που πολεμούσαμε πάντα αδιάκοπα με τους εχθρούς. Πώς θα μπορούσες εσύ, σκληρόκαρδε, να σώσεις μέσα στο πλήθος κάποιο κατώτερο πολεμιστή, αφού το Σαρπηδόνα, που ήταν μαζί και φίλος [ξεῖνος] και σύντροφος [ἑταῖρος], τον άφησες να γίνει λεία και έρμαιο στους Αργείους; αυτόν που είχε σταθεί μεγάλο όφελος στην πόλη και σε σένα τον ίδιο, όσο ζούσε, και τώρα δε βάσταξες να τον προστατέψεις από τα σκυλιά.

Ο Έκτορας εδώ κατηγορείται για δειλία όχι μόνο επειδή δεν προσπάθησε να σώσει το σώμα του νεκρού Σαρπηδόνα από τη μάχη αλλά και επειδή, με την οπισθοχώρησή του στο κάστρο της Τροίας, στάθηκε ανίκανος να ανταποδώσει την οφειλή του απέναντι στον νεκρό, που ήταν φίλος από φιλοξενία (ξεῖνος) και σύντροφος στον πόλεμο (ἑταῖρος). Στις αρετές επομένως του ἀγαθοῦ δεν συγκαταλέγεται μόνον η πολεμική υπεροχή, αλλά και η ετοιμότητά του να αναγνωρίζει τις αξίες της ειρηνικής συνύπαρξης, να συνεργάζεται με όσους τον περιβάλλουν και χρειάζονται τη βοήθειά του.

Εξάλλου, και τα δύο ομηρικά έπη, αν και αρχίζουν με στιγμές έντονης κρίσης (που εξελίσσεται σε σύγκρουση), καταλήγουν, με την καθοριστική παρέμβαση και των θεών, σε καταστάσεις -προσωρινής έστω- συμφιλίωσης ανάμεσα στους αντιπάλους. Η Ιλιάδα αρχίζει με την εμφυλιακή έριδα ανάμεσα στον Αχιλλέα και στον Αγαμέμνονα και τελειώνει με τη συμπαθητική φιλότητα του Αχιλλέα με τον Πρίαμο. Η πλοκή της Οδύσσειας εγκαινιάζεται με την πολιτική αναρχία που επικρατεί στο παλάτι της Ιθάκης, εξαιτίας της πολύχρονης απουσίας του κυρίου του οίκου Οδυσσέα, και λήγει πρώτα με την ιδιωτική ερωτική φιλότητα Οδυσσέα και Πηνελόπης και ύστερα με τη δημόσια ανακωχή ανάμεσα στον πρωταγωνιστή του έπους και στους συγγενείς των εξοντωμένων μνηστήρων.

Μ᾽ αυτή την έννοια, στα ομηρικά έπη οι «ανταγωνιστικές», όπως λέμε, αξίες αντιμάχονται διαρκώς τις «συνεργατικές», ενώ η υπεροχή της μιας ή της άλλης αξίας εξαρτάται από τις εκάστοτε αφηγηματικές περιστάσεις και γενικότερα από τη θεματολογία των δύο επών. Η Ιλιάδα ως έπος καθαρά πολεμικό υποτάσσει τη φιλία στην ανδρεία του μαχητή. Αντίθετα η Οδύσσεια, ποίημα που κατεξοχήν υμνεί την επιστροφή ενός ήρωα μετά τον πόλεμο στο σπίτι και στην πατρίδα του, υποτάσσει τις αξίες του πολεμικού ανταγωνισμού στη φιλότητα.

Η Ρώμη και ο κόσμος της: 2. Πάμε θέατρο;

2.5. Η ιστορία ενός «σταρ»

Ο Μάριος είναι ενθουσιασμένος με την πρώτη του θεατρική εμπειρία και στον δρόμο για το σπίτι βομβαρδίζει με ερωτήσεις και παρατηρήσεις τον Νικήρατο, ο οποίος με αλλεπάλληλα «σσστ!» του είχε απαγορεύσει να μιλάει στη διάρκεια της παράστασης.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Λοιπόν, Μάριε, τώρα μπορείς να μου πεις τι ήταν εκείνο που σου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση.

ΜΑΡΙΟΣ: Τι μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση… [διστάζοντας για λίγο] Νομίζω, εκείνος ο δούλος, ο Στρόβιλος… φοβερός τύπος, έτρεχε πάνω κάτω όλη την ώρα και δούλευε τους πάντες. Και στο τέλος είδες πώς τον χειροκροτούσαν, Νικήρατε;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ο «φοβερός τύπος» ονομάζεται Ύλας και είναι από τους πιο γνωστούς κωμικούς της Ρώμης - για μην πω ο πιο γνωστός. Ξέρεις τι θα πει «στρόβιλος» στα ελληνικά;

ΜΑΡΙΟΣ: Τι θα πει;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Είναι αυτός που στριφογυρνάει σα σβούρα. Θα πρόσεξες, όμως, ότι οι κινήσεις του είναι μελετημένες και υπολογισμένες, σα να χορεύει. Φυσικά για όλα αυτά χρειάζεται μεγάλη εξάσκηση. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους έχουν σπουδάσει την τέχνη τους σε ειδικές σχολές.

ΜΑΡΙΟΣ: Τότε, Νικήρατε, αναρωτιέμαι γιατί ο πατέρας μου λέει ότι οι ηθοποιοί είναι άνθρωποι του σκοινιού και του παλουκιού… Αλήθεια, έτσι λέει.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Για να το λέει κάτι ξέρει. Γενικά ο κόσμος πιστεύει ότι οι άνθρωποι του θεάματος δεν είναι και πολύ «εντάξει» στην ιδιωτική τους ζωή.

ΜΑΡΙΟΣ: Δηλαδή, τι κάνουν;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Για να καταλάβεις… οι Ρωμαίοι θεωρούν ότι όποιος ανεβαίνει πάνω στο σανίδι του θεάτρου και εκθέτει τον εαυτό του για να διασκεδάσει τους άλλους είναι… πώς να το πούμε… δεν είναι τέλος πάντων αυτό που λέμε «αξιοπρεπής πολίτης». Παρ᾽ όλα αυτά-

ΜΑΡΙΟΣ: [διακόπτοντας]: Ναι, αλλά-

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: [διακόπτοντας και αυτός]: Παρ᾽ όλα αυτά, όπως είδες και μόνος σου, ο κόσμος τους λατρεύει και ασχολείται πολύ περισσότερο μαζί τους από ό,τι ασχολείται με τους πολιτικούς και τους στρατιωτικούς.

ΜΑΡΙΟΣ: Το ξέρει αυτό ο πατέρας μου;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Το ξέρει και το παραξέρει. Άλλωστε, αν τον ρωτήσεις, θα σου πει ότι πολλοί από τους πιο γνωστούς και δημοφιλείς ηθοποιούς της Ρώμης, και τώρα και παλιότερα, διατηρούσαν πολύ στενές σχέσεις με τους ανθρώπους της πολιτικής.

ΜΑΡΙΟΣ: Και ο πατέρας μου;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ο πατέρας σου δεν νομίζω, αλλά ο θείος σου, που ενδιαφέρεται περισσότερο για τα πολιτιστικά, γνώριζε παλιότερα αρκετό κόσμο από το θέατρο-

ΜΑΡΙΟΣ [πάλι διακόπτοντας]: Γνωρίζει και τον Ύλα;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Θα πρέπει να ρωτήσεις τον ίδιο.

ΜΑΡΙΟΣ: Πάντως τώρα έχω μπερδευτεί λιγάκι.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Και έχεις δίκιο. Πρόκειται γι᾽ αυτό που λέμε «αντίφαση». Από τη μια μεριά θεωρούμε τους καλλιτέχνες «ύποπτους» κι από την άλλη τους καλούμε σε τραπέζι. Λοιπόν, το πράγμα έχει μεγάλη ιστορία. Έχεις ποτέ ακούσει για έναν ηθοποιό που έζησε σχετικά πρόσφατα και που λεγόταν Ρόσκιος;

ΜΑΡΙΟΣ [με έναν μορφασμό απορίας]: Ρόσκιος;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ρόσκιος με τ᾽ όνομα. Θες να σου πω μια μικρή ιστορία… παρόλο που μ᾽ αυτή την ανηφοριά άρχισα κιόλας να λαχανιάζω. Λοιπόν, ο Ρόσκιος αυτός γεννήθηκε πριν από εκατό περίπου χρόνια από γονείς που ήταν δούλοι. Όταν ήταν ακόμη πολύ νεαρός, ήρθε στη Ρώμη και κατά κάποιο τρόπο υιοθετήθηκε από έναν σπουδαίο Ρωμαίο της εποχής που λεγόταν Λουτάτιος Κάτουλος.

ΜΑΡΙΟΣ: Α, ξέρω, αυτόν που ήταν και ποιητής.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Πρόσεξε, εσύ μιλάς για τον Κάτουλλο με δύο λάμδα, που θεωρείται πράγματι ένας από τους σημαντικότερους ρωμαίους ποιητές. Εγώ μιλάω για τον Κάτουλο με ένα λάμδα, που ήταν και αυτός ποιητής βέβαια, αλλά όχι τόσο σημαντικός και τόσο γνωστός. Εν πάση περιπτώσει, επιστρέφω στον Κάτουλο που υιοθέτησε τον Ρόσκιο. Ο νεαρός ήταν πολύ όμορφος· κυρίως, όμως, είχε εξαιρετική χάρη στις χειρονομίες και γενικά στην κίνηση του κορμιού του· είχε μακριά μαλλιά και… έναν ελαφρό στραβισμό…

ΜΑΡΙΟΣ [με ενδιαφέρον και απορία]: Έναν τι;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Στραβισμό· δηλαδή ήταν λίγο αλλήθωρος.

ΜΑΡΙΟΣ: Α, κατάλαβα.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ναι, αλλά αυτός ο στραβισμός, λένε, τον έκανε ακόμη πιο ελκυστικό. Ο Κάτουλος, λοιπόν, κατάλαβε ότι ο νεαρός Ρόσκιος είχε λαμπρό μέλλον στο θέατρο, κυρίως στο κωμικό θέατρο που απαιτεί και ταλέντο χορευτικό. Έτσι, τον έστειλε σε μια ειδική σχολή όπου ο Ρόσκιος τελειοποίησε τα ταλέντα του. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο Ρόσκιος έγινε ο πιο περιζήτητος και δημοφιλής ηθοποιός της Ρώμης. Οι παραστάσεις στις οποίες πρωταγωνιστούσε είχαν πάντα επιτυχία, τα θέατρα ήταν γεμάτα, και για να βρεις θέση έπρεπε να πας ώρες πριν αρχίσει η παράσταση. Όταν έβγαινε στη σκηνή και άρχιζε να χορεύει και να τραγουδάει τους ρόλους του, ο κόσμος από κάτω παραληρούσε. Απέκτησε τεράστια περιουσία - πολύ μεγαλύτερη από την περιουσία ορισμένων συγκλητικών. Στον δρόμο ο κόσμος τον αναγνώριζε αμέσως και προσπαθούσε να τον πλησιάσει. Φυσικά κυκλοφορούσε με ένα φορείο πολυτελείας που το μετέφεραν οι βαστάζοι του, ενώ είχε και φρουρά ασφαλείας (σωματοφύλακες, δηλαδή) που δεν επέτρεπαν στους θαυμαστές του να τον πλησιάσουν πολύ. Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, ο Ρόσκιος ήταν εκλεκτός καλεσμένος των ανθρώπων της εξουσίας και αποτελούσε το κέντρο της προσοχής στα διάφορα συμπόσια και τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που διοργάνωναν πλούσιοι Ρωμαίοι στα σπίτια τους. Να σκεφτείς, Μάριε, ότι θαυμαστής του ήταν ακόμα και ο μέγας και τρανός Κικέρων.

ΜΑΡΙΟΣ [ανοίγοντας διάπλατα τα μάτια και το στόμα]: Ο Κικέρων! Ουάου!

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Και μάλιστα, όταν κάποτε ο Ρόσκιος ήταν κατηγορούμενος σε μια περίφημη δίκη, συνήγορος υπεράσπισης, δηλαδή δικηγόρος του, ήταν ο ίδιος ο Κικέρων. Με τον καιρό ο Ρόσκιος έγινε η μεγαλύτερη καλλιτεχνική διασημότητα της Ιταλίας. Αλλά, όπως θα έχεις ακούσει φαντάζομαι, η μεγάλη φήμη έχει και την αρνητική πλευρά της. Ο Ρόσκιος έγινε αυτό που λέμε «ντίβα» και «βεντέτα», και άρχισε να δείχνει τις ιδιορρυθμίες του χαρακτήρα του. Υπάρχουν διάφορες ιστορίες… Ας πούμε, μια μέρα είχε φάει και είχε πιει τόσο πολύ πριν από την παράσταση που δεν μπορούσε να βγει στη σκηνή, ενώ ο κόσμος τον περίμενε για ώρες. Μιαν άλλη φορά, εξαιτίας μιας διαφωνίας με τον μάνατζερ της παράστασης, αρνιόταν να παίξει. Φυσικά, οι θαυμαστές του του συγχωρούσαν τα πάντα και τα έβαζαν με όλους τους άλλους εκτός απ᾽ αυτόν - αρκεί να έπαιζε τελικά ο Ρόσκιος. «Θα παίξει ή δε θα παίξει ο Ρόσκιος; », «Θα μας καταδεχτεί σήμερα ή όχι ο Ρόσκιος;» και πάει λέγοντας.

ΜΑΡΙΟΣ: Τελικά, όμως, τους έκανε το χατίρι, έτσι;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ναι, εκτός από τις περιπτώσεις που δεν τους το έκανε. Αλλά -μην το ξεχνάμε αυτό- τα χρόνια πέρασαν και ο Ρόσκιος δεν μπορούσε πια να βγάλει τις παραστάσεις με την ίδια χάρη που είχε όταν ήταν πιο νέος. Δεν το έβαλε κάτω εύκολα· οι διάσημοι καλλιτέχνες σπανίως αποφασίζουν ότι ο χρόνος έχει τελικά το πάνω χέρι. Ο Ρόσκιος έκανε ό,τι μπορούσε, αλλά δεν ήταν πλέον αυτός που ξεσήκωνε κάποτε τα ρωμαϊκά πλήθη στα θέατρα. Πάντως, έγινε δάσκαλος της θεατρικής τέχνης και είχε δικιά του σχολή θεάτρου, αλλά ποτέ δεν παραδέχτηκε τους νέους ηθοποιούς. Οι νέοι ηθοποιοί, έλεγε, ακόμη και αυτοί που είναι καλοί, έχουν όλοι τους αυτό ή εκείνο το μειονέκτημα.

ΜΑΡΙΟΣ: Σαν τον πατέρα μου, δηλαδή, που λέει όλη την ώρα ότι οι καινούργιοι συγκλητικοί δεν ξέρουν τι τους γίνεται.

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Θα θυμάσαι, βέβαια, από την ιστορία τον δικτάτορα Σύλλα…

ΜΑΡΙΟΣ: Τον Σύλλα, ναι…

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Ε, ο Σύλλας τίμησε επίσημα με την ανώτατη διάκριση τον Ρόσκιο για την προσφορά του στο θέατρο. Αν λάβεις υπόψη σου ότι ο Ρόσκιος γεννήθηκε δούλος, καταλαβαίνεις τι σημαίνει αυτό… Για να επιστρέψω στην ιστορία μας, ο Ρόσκιος πέθανε μεγάλος, σε ηλικία 75 ετών· και παρόλο που είχε για αρκετά χρόνια αποσυρθεί πια από τη σκηνή, ο κόσμος δεν είχε ξεχάσει ποτέ τον λατρεμένο του ηθοποιό, τον είχε κάνει μύθο. Όλη η Ρώμη, λένε, τον έκλαψε, και στην κηδεία του ξεχύθηκαν όλοι στους δρόμους, σαν να ήταν εθνικός ήρωας.

ΜΑΡΙΟΣ: Στην Ελλάδα δεν έχετε τόσο μεγάλους ηθοποιούς, Νικήρατε;

ΝΙΚΗΡΑΤΟΣ: Καλή ερώτηση… Δεν ξέρω, αλλά στην Ελλάδα, όσο θυμάμαι, ο κόσμος θυμάται περισσότερο τους συγγραφείς των έργων παρά τους ηθοποιούς. Τουλάχιστον αυτό ισχύει σήμερα, δεν ξέρω τι θα γίνει στο μέλλον… Αλλά, νεαρέ μου, η σημερινή σου έξοδος έφτασε στο τέλος της και εμείς φτάσαμε στο σπίτι. Βλέπω τη μητέρα σου να μας περιμένει. Ελπίζω να της πεις ότι πέρασες καλά.

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

 

Κανένα αρνητικό μυαλό δεν θα σου προσφέρει ποτέ μια θετική ζωή

Η κοινωνία μας απαρτίζεται από διάφορων ειδών ανθρώπους…. Διαφορετικές προσωπικότητες οι οποίες μεγάλωσαν με διαφορετικές αξίες, περπάτησαν σε διαφορετικά μονοπάτια, αντιλαμβάνονται διαφορετικά καταστάσεις και τις χειρίζονται με γνώμονα την δική τους λογική. Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον κάθε άνθρωπο για το πώς συμπεριφέρεται. Διότι το περιβάλλον στο οποίο ο κάθε ένας από εμάς έχει μεγαλώσει μας έχει διδάξει τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Από εκεί και πέρα, έχοντας ως εφόδιο τις αξίες που διδαχτήκαμε, βαδίζουμε στο δύσκολο μονοπάτι που λέγεται ζωή.

Συνήθως έλκουμε άτομα στην ζωή μας ανάλογα με το τι εκπέμπουμε. Βέβαια η τελική επιλογή είναι καθαρά δική μας. Ποια άτομα θα βαδίζουν μαζί μας, εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Δεν αρκεί όμως μόνο να επιλέξουμε τους ανθρώπους που ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία μας αλλά με την συμπεριφορά μας να προσπαθήσουμε να τα κρατήσουμε κοντά μας παντοτινά. Για να γίνει το ταξίδι μας πιο διασκεδαστικό, η επιλογή των ανθρώπων που σκέφτονται αισιόδοξα είναι η καταλληλότερη. Κανένα αρνητικό μυαλό δεν θα σου προσφέρει ποτέ μια θετική ζωή. Είτε πρόκειται για τον σύντροφό σου, είτε για φίλο σου, είτε για συνεργάτη σου…

Το θετικό άτομο θα σε βοηθήσει να δεις την πλευρά της ζωής από μια διαφορετική οπτική γωνία… Θα διαπιστώσεις όταν συναναστραφείς μαζί του πως η ζωή δεν είναι μόνο γκρίζα ή μαύρη αλλά εναλλάσσεται ανάλογα με τον τρόπο τον οποίο σκεφτόμαστε. Θα σε παρακινήσει να κυνηγήσεις το όνειρό σου… Θα σε επιπλήξει για ένα λάθος σου αλλά με έναν τρόπο που θα ωθήσει να γίνεις καλύτερος άνθρωπος… Θα σε διδάξει το ατόπημά σου να αποτελέσει αφετηρία μιας νέα αρχής ,απαλλαγμένης από επαναλαμβανόμενα λάθη. Θα είναι δίπλα σου να σε ακούει, να σε συμβουλεύει , να σου χαμογελά… Με αυτό το αισιόδοξο λαμπερό, καλοσυνάτο χαμόγελο συνώνυμο της ελπίδας πως ο κόσμος μας μπορεί να γίνει καλύτερος…

Γιατί μπορεί να γίνει… Αρκεί να ακολουθήσουμε το δικό του παράδειγμα και να κρατήσουμε μια στάση ζωής πιο φωτεινή, πιο λαμπερή, πιο αισιόδοξη.

Τα μυστήρια και τα παράδοξα της λέξης “αλλαγή”

Όταν ζούµε καταστάσεις που είναι δυσάρεστες ή δύσκολες, συνήθως ανυποµονούµε να αλλάξουν. Μετρούµε τις στιγµές, πιέζουµε τα πράγµατα να πάνε όσο πιο γρήγορα γίνεται εκεί που θέλουµε.

Όµως συχνά, όσο κι αν επιµένουµε, τα πράγµατα µοιάζουν να αντιστέκονται στην επιθυµία µας. Άλλοτε στέκονται πεισµατικά ακίνητα, άλλοτε προχωρούν απρόβλεπτα. Κι όσο τα βλέπουµε να ξεφεύγουν από τον έλεγχό µας, τόσο πιο πολύ εµείς παλεύουµε να τα πάµε προς τα εκεί που θέλουµε και φανταζόµαστε, και τόσο αυτά ακολουθούν τη δική τους πορεία. Ωστόσο, κάποιες φορές, όταν παραιτούµαστε και δεν προσπαθούµε πια να κατευθύνουµε τις καταστάσεις, ξαφνικά, τα πράγµατα αρχίζουν να κινούνται, ή και να πηγαίνουν προς τα εκεί που θέλαµε, λες και συµβαίνει κάτι µαγικό.

Στην πραγµατικότητα, αυτό που συµβαίνει δεν είναι µαγικό, ούτε ακριβώς τυχαίο. Πρώτα-πρώτα, η συνθετότητα κάθε κατάστασης είναι απείρως µεγαλύτερη από ό,τι µπορεί να συλλάβει ο εγκέφαλός µας, και είναι ούτως ή άλλως ουτοπία να νοµίζουµε πως µπορούµε να ελέγξουµε τα πράγµατα. Και ύστερα, το πώς εµείς οι ίδιοι υπάρχουµε µέσα σε κάποια κατάσταση, συχνά διαφέρει πολύ από αυτό που θέλουµε να σκεφτόµαστε µε το νου µας για εµάς και την κατάσταση.

Ας πούµε, ο Α σκέφτεται ότι η σχέση του είναι καταπιεστική και του στερεί την ελευθερία. Φαντασιώνει διαρκώς πόσο ωραία θα είναι όταν επιτέλους θα µείνει µόνος και ελεύθερος. Θέλει να τη διακόψει, αλλά οι µήνες, ή και τα χρόνια περνούν, και δεν µπορεί να καταλάβει γιατί δεν το κάνει. Μία από τις αιτίες είναι πως, καθώς εστιάζεται µόνο στις περί ελευθερίας φαντασίες του, παραβλέπει πως, ταυτόχρονα, µπορεί να τρέµει τη µοναξιά γι’ αυτόν ή εκείνον τον λόγο που επιµένει να µη βλέπει. Ή, ο Β, που είναι υπέρβαρος και δεν µπορεί να χάσει κιλά, εστιάζεται µόνο στην επιθυµία του να αδυνατίσει. Παραβλέπει ότι η υπερβολική κατανάλωση τροφής αποσκοπεί στην κάλυψη κάποιας άλλης ανάγκης του, πέρα από τη φυσική επιβίωση. Η ψυχολογική αυτή ανάγκη, παρά τις δίαιτες και τα γυµναστήρια, παραµένει, όσο και δεν θέλει να τη δει, γεννώντας του την ακαταµάχητη επιθυµία για κατανάλωση τροφής.

Στις καταστάσεις αυτές, προσπαθούµε να αλλάξουµε “µισοί”. Προσπαθούµε να κατευθύνουµε την αλλαγή µε τον ρυθµό και τις επιθυµίες µας. Δεν πάµε ολόκληροι µπροστά, µε αποτέλεσµα, ό,τι από εµάς παραβλέπουµε, να µας “τραβά” πίσω ή να µας “πηγαίνει” σε απρόβλεπτες κατευθύνσεις. Αντίθετα, όταν παραιτούµαστε από τον έλεγχο, ενώ παράλληλα “γινόµαστε” ολόκληροι βλέποντας όλα όσα είµαστε στο τώρα µας, αφήνουµε όλες τις όψεις του εαυτού µας να συντονιστούν και µεταξύ τους και µε τη συνθετότητα των καταστάσεων της ζωής. Και η αλλαγή έρχεται ως φυσική συνέπεια που αγκαλιάζει όλες µας τις όψεις. Ίσως δεν έρχεται τόσο γρήγορα και δεν πηγαίνει απόλυτα προς τα εκεί που φανταζόµασταν. Όµως σίγουρα είναι αυθεντική και µας ικανοποιεί. Άλλωστε, στο παράδειγµά µας, ο Α που είναι και “ελεύθερος” αλλά και “καλά” στη µοναξιά του, στη ουσία είναι ένα “ον” που δεν υπάρχει. Είναι µόνο µία φανταστική ιδανική εικόνα, που φτιάχνει ο πραγµατικός Α στο νου του. Ο Α που υπάρχει στην πραγµατικότητα είναι µόνον ο Α που θέλει να είνα ελεύθερος και ταυτόχρονα φοβάται τη µοναξιά του. Και ο Β που αδυνατίζει χωρίς να αλλάξει στη ζωή του αυτό το οποίο αποφεύγει παίρνοντας κιλά, επίσης δεν είναι ο πραγµατικός Β, αλλά µία ιδανική φαντασίωση του Β. Στην πραγµατικότητα, υπάρχει µόνον ο Β που θέλει να χάσει εύκολα, “µαγικά” βάρος, χωρίς να αγγίξει τίποτα από όσα του δίνουν τα παραπανίσια κιλά.

Κάθε αλλαγή αφορά όλες µας τις όψεις και όχι µόνον αυτές που εµείς θέλουµε (ή µας βολεύει) να αλλάξουµε. Ο Arnold R. Beisser (1926-199) περιέγραψε αυτές τις διαδικασίες ως η “παράδοξη θεωρία της αλλαγής”. Με άλλα λόγια, όσο προσπαθώ να γίνω κάτι που δεν είµαι τώρα, ολόκληρος, τόσο παραµένω ο ίδιος. Όταν πιέζω τα πράγµατα να χωρέσουν σε ό,τι µου αρέσει (ή αντέχω) να φαντάζοµαι, αυτά αντιστέκονται. Η αλλαγή έρχεται µε την αποδοχή αυτού που είµαι τώρα: τελικά, µάλλον “επιτρέπουµε” την πραγµατική αλλαγή παρά την επιβάλλουµε. Και, κάτι τέτοιο, δεν είναι διόλου µία παθητική στάση στα πράγµατα. Αντίθετα, η αποδοχή αυτού που τώρα είµαι ολόκληρος, ώστε να “µε αφήσω” να περάσω επίσης ολόκληρος στην επόµενη φάση µου, θέλει πολύ περισσότερη δύναµη από την παιδική παντοδυναµία ενός βασιλιά που επιµένει να νοµίζει ότι ελέγχει τον κόσµο.

Το φαινόμενο της προβολής: Είναι δικά τους τα συναισθήματα ή δικά μας;

O Φρόιντ ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε την ύπαρξη αυτής της συνηθισμένης ψυχικής λειτουργίας.

Στην ψυχοθεραπευτική πρακτική, οι θεραπευόμενοι συχνά παραπονιούνται ότι ο/η σύζυγος, ο στενός τους φίλος ή ο συγγενής τους «προβάλλει» συνεχώς. Συνήθως εκφράζεται κάπως έτσι: «Έκανε προβολή πάνω μου!», «Της είπα να σταματήσει να προβάλει».

Προβολή συμβαίνει όταν ένα άτομο αποδίδει ένα χαρακτηριστικό σε ένα άλλο άτομο που στην πραγματικότητα προέρχεται από εκείνο. Η έννοια της προβολής προέρχεται από τον ίδιο τον Sigmund Freud. Ο Freud, που είχε σπουδάσει νευρολόγος, δανείστηκε τον όρο από τη νευρολογία. Εκεί σήμαινε την ικανότητα των νευρώνων να μεταφέρουν ερεθίσματα από το ένα επίπεδο του νευρικού συστήματος σε ένα άλλο.

Οι άνθρωποι προβάλλουμε συνεχώς και από μόνο του αυτό δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Εξαρτάται από το ποια συναισθήματα/ χαρακτηριστικά προβάλλονται και αν ο εαυτός τα αρνείται ή όχι. Η προβολή μπορεί να βρίσκεται στη βάση εκπληκτικών χαρακτηριστικών όπως η ενσυναίσθηση, η γενναιοδωρία και τα ερωτικά συναισθήματα – ή αρνητικών χαρακτηριστικών και συναισθημάτων όπως η οργή, η αλαζονεία και η περιφρόνηση.

Η ψυχική αυτή λειτουργία βοηθά τους ανθρώπους να ερωτευθούν αλλά και να μισήσουν ο ένας τον άλλο. Όμως, στην καθημερινή γλώσσα, η προβολή αναφέρεται συνήθως σε αρνητικά χαρακτηριστικά, που ο εαυτός αρνείται και έτσι τα αντιλαμβάνεται ως προερχόμενα από ένα άλλο άτομο.

Είναι εύκολο να διακρίνει κανείς πότε ένας άλλος άνθρωπος χρησιμοποιεί την προβολή. Είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιληφθούμε όμως πότε εμείς προβάλλουμε. Γιατί. Επειδή η προβολή είναι ασυνείδητη.

Γιατί οι άνθρωποι προβάλλουμε;

Συχνά αναγνωρίζουμε δυσάρεστα, αρνητικά χαρακτηριστικά σε άλλους, τα οποία μισούμε σε εμάς τους ίδιους. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει ασυνείδητα.

Ας πάρουμε το κλασικό παράδειγμα του Freud: ένας άνδρας που είναι άπιστος στη σύζυγό του, αλλά ο οποίος κατηγορεί τη σύζυγό του για απιστία. Αυτός ο άνδρας, ας τον ονομάσουμε Herr M, έχει αυστηρούς κώδικες ηθικής για τον εαυτό του. Θεωρεί ότι είναι τίμιος, καλός σύζυγος και πολίτης. Επικρίνει έντονα τον εαυτό του για την απιστία του, αλλά δεν φαίνεται να το σταματά.

Ο Herr M αποκηρρύσσει και αρνείται το γεγονός της ίδιας του της απιστίας, την οποία θα θεωρούσε απαράδεκτη σε ένα άλλο άτομο και στη συνέχεια την προβάλει στη σύζυγό του, καθιστώντας εκείνη την «κακιά» της υπόθεσης.

Στο νου του Herr M, το γεγονός της απιστίας του δεν έχει καθόλου να κάνει με τις υποψίες της συζύγου του. Αυτό ονομάζεται «τμηματοποίηση», καθώς διατηρεί την απιστία του σε ένα ξεχωριστό κομμάτι της ζωής του, τόσο καλά σφραγισμένο από την υπόλοιπη ζωή του. Αυτή η διαδικασία του επιτρέπει να νιώθει ότι είναι καλός άνθρωπος, όταν απιστεί ξανά και ξανά.
Μήπως χρησιμοποιούμε κι εμείς την προβολή;

Όπως προαναφέρθηκε είναι εύκολο να αντιληφθούμε ότι ο συνομιλητής μας προβάλλει πάνω μας ή σε κάποιον άλλο. Ωστόσο, το εγχείρημα αποδεικνύεται δυσκολότερο όταν μιλάμε για εμάς τους ίδιους. Κάποια σημάδια που μαρτυρούν ότι μπορεί να προβάλλουμε είναι τα εξής:

– Νιώθουμε συχνά εξαιρετικά πληγωμένοι, αμυντικοί ή ευαίσθητοι για κάτι που κάποιος είπε ή έκανε.

– Είμαστε εξαιρετικά αντιδραστικοί και βιαζόμαστε να κατηγορήσουμε κάποιον άλλο.

– Δυσκολευόμαστε να είμαστε αντικειμενικοί, να δούμε άλλες οπτικές γωνίες εκτός από τη δική μας και να μπούμε ουσιαστικά στη θέση του άλλου.

– Παρατηρούμε ότι αυτή η κατάσταση της αντιδραστικότητας επαναλαμβάνεται πια σαν μοτίβο.

Αν παρατηρήσετε κάποια από αυτά, ρωτήστε τον εαυτό σας τα εξής:

– Είναι αυτή η συμπεριφορά που απεχθάνομαι σε αυτό το άτομο κάτι που βρίσκω αφόρητο στον εαυτό μου;

Με ποιους τρόπους κάνω κι εγώ το ίδιο;

– Τι είδους αφηγήματα λέω στον εαυτό μου γι’ αυτό το άτομο ή την κατάσταση;

– Ποιον ή τι μου θυμίζει αυτός ο άνθρωπος/ η κατάσταση;

Αν μπορέσετε να αποδεχτείτε όλες σας τις σκέψεις και τα συναισθήματα και δεν προσπαθείτε απλώς να τα ξεφορτωθείτε με κάθε τρόπο, δεν θα χρειάζεστε τη λειτουργία της προβολής. Επιπροσθέτως, θα γίνετε ένας πιο ανεκτικός και ευέλικτος άνθρωπος.

Δέσμιο Εγώ

Δεν ταξίδεψε ποτέ... Έτρεμε την μοναχικότητα. Φοβόταν την αβεβαιότητα των κυμάτων και του αέρος. Την τρόμαζαν τα άγνωστα και άναρχα μονοπάτια. Δεν αγωνίστηκε ποτέ... Πάγωνε στην ιδέα της αποτυχίας. Πονούσε στην σκέψη της ήττας. Δεν τον άγγιξε ποτέ... Την σκότωνε η ιδέα της απόρριψης.

Καταδικασμένη να πεθάνει, χωρίς να ζήσει. Μα, δεν κατάλαβε πως χωρίς να πεθαίνεις κάθε μέρα, δεν ζεις... κι αυτός είναι ο χειρότερος θάνατος. Υποταγμένη στα δεσμά της φοβίας και του μίσους, δεν κατόρθωσε να βρει στη ζωή την θέση που της ανήκει. Θύμα των καταστροφικών της απαιτήσεων. Οι απωθημένες ορμές της και ο σφοδρός αποτροπιασμός της προς την προβολική πραγματικότητα που την περιβάλλει την όπλισαν με έναν παγερό εγωισμό και μοναχικότητα. Και, ξαφνικά, την κατέλαβε η άγρια επιθυμία να τον κατακυριεύσει ολοκληρωτικά, να εξολοθρεύσει την πρωτόγονη και νοερά εξουσιαστική φύση του. Το μίσος είναι, ίσως, το ισχυρότερο από τα θνητά μας δεσμά. Ο θάνατος, όμως, υπέρκειται αυτού... δίνει μορφή και υπόσταση στις σκιές, ενσαρκώνει τα απωθημένα και τα πάθη της ψυχής, λυτρώνει από τα δεσμά και οδηγεί στην αιματηρή κάθαρση... παρασύρει στην μυστική και ζοφερή ομορφιά της νύχτας και του ερέβους.

Ο Rousseau είχε πει: «Γεννιέσαι δύο φορές: η μία οδηγεί στην απλή ύπαρξη, η άλλη στην ίδια τη ζωή». Γι’ αυτήν, όμως, η γέννησή της είχε έναν και μόνο σκοπό... την επιστροφή. Επιζητούσε έναν δικαιωμένο, από την ομορφιά και τα καταστροφικά της πάθη, θάνατο που δεν είχε να περιμένει παρά από τον ίδιο της τον εαυτό. Γι’ αυτήν, η ύπαρξη και η ζωή της ήταν ο θάνατός της. Για τους άλλους, ήταν μία εκθαμβωτική μυστήρια παρουσία. Το σκοτεινό της χαμόγελο μεταφραζόταν ως δυναμισμός και αυταρέσκεια. Θα τολμούσε να πει κανείς πως της έλειπε η μαγευτική γοητεία της γυναικείας αδυναμίας. Η ομορφιά της ήταν το προσωπείο της και η νιότη η πλάνη της. Η ζωή και η πραγματικότητα αναπαριστούσαν την τραγωδία και την αποσύνθεση της δικής της ψυχής. Παραδομένη στην ορμητικότητα των καταστροφικών της ενστίκτων, δεν κατάφερε να συμφιλιωθεί με τις αντιτιθέμενες δυνάμεις της φύσης της. Δεν κατόρθωσε να φτάσει στην ανώτατη πραγμάτωσή της: την σύζευξη του πνεύματος με τον κόσμο των αισθήσεων. Ακολούθησε, μονάχα, την διαδρομή των ζωώδων και πρωτόγονων ορμών της. Δεν κατάλαβε, ποτέ, πως η ψυχή θεραπεύεται μέσα από τις αισθήσεις και οι αισθήσεις μέσα από την ψυχή. Μόνο ένας τρόπος υπήρχε για να απελευθερωθεί από το στερημένο, τραυματικό παρελθόν της και το παρασιτικό παρόν της... το φαντασιακό προσδοκώμενο του θανάτου, αυτού του μαύρου πέπλου...

Οι νύχτες που αποφάσισε να ζήσει απο ’δω και έπειτα ήταν νύχτες από εκείνες που σε έκαναν να ερωτευθείς σχεδόν τον θάνατο. Ασκούσε μια θαυμαστή επιρροή στους άλλους. Ποτέ, όμως, δεν την αξιοποίησε για το καλό τους. Επιθυμούσε να τους παρασύρει στην άβυσσο των παθών τους, στην απογείωση των θανατερών ορμών τους και στην απονέκρωση κάθε ίχνους αγνότητος και αθωότητος. Την γοήτευε η συνειδητοποίηση πως οι άλλοι, όπως και η ίδια, έχουν τα δικά τους τέρατα, την δική τους κτηνώδη μορφή και την κρυμμένη αποκρουστική τους φωνή. Η κόλαση των φλογερών πέπλων της είχε ανοίξει τις πύλες της. Μέσα από τα συντρίμμια της καταστροφής των άλλων, η ίδια αναγεννιόταν κατά έναν μυστηριώδη τρόπο. Έκανε την αμαρτία να φαντάζει τόσο ηδονική και το κακό τόσο υπέροχο. Ο πεπτωκός αρχάγγελος αποτελούσε τον προστάτη της. Ήταν ο εραστής της... ο εραστής του θανάτου.

Η σάρκα της ήταν εξ αρχής μολυσμένη από την οσμή του θανάτου. Είχε κηλιδώσει την ψυχή της με διαφθορά και την φαντασία της με φρίκη. Η αλαζονεία της είχε χάσει κάθε έλεγχο. Βρισκόταν στην υπηρεσία του εραστή της. Το πρόσωπό της δεν είχε, πια, καρδιά. Όταν τον γνώρισε, κατάλαβε πως αυτός αποτελούσε το ιδανικό εξιλαστήριο θύμα για το όμορφο τέλος της. Αυτός ήταν ανυποψίαστος, δεν ήξερε, σχεδόν, τίποτα για την ζωή, αλλά είχε όσα αυτή είχε χάσει... μία λευκή και αγνή ψυχή... Όσο ζούσε, η προσωπικότητά της θα τον εξουσίαζε. Η αμόλυντη και φλογερή του αγνότητα όφειλε να διαταραχθεί. Η κρυμμένη χορδή του είχε χρέος να αρχίσει να πάλλεται στον ρυθμό που αυτή θα όριζε. Ήταν τόσο μαγευτικό να προβάλλεται η ψυχή της μέσα από το σώμα του και το σώμα της μέσα από την ψυχή του, να ακούει μια ηχώ παθιασμένη να αρθρώνει το πνεύμα της, τα πάθη της, την δική της ιδιοσυγκρασία και την δική της ανηθικότητα. Μπορούσε να τον πλάσει όπως αυτή επιθυμούσε. Την είχε κατακυριεύσει ολοκληρωτικά το πάθος για ιδιοκτησία. Πόσο υπέροχα της φανερωνόταν ο κόσμος: η αμείλικτη λογική του θανάτου να προβάλλεται στα αντικείμενα, τα οποία ενσαρκώνουν οι άνθρωποι. Κατά έναν μεγάλο βαθμό, ο άνδρας αυτός ήταν δικό της δημιούργημα. Άλλωστε, ο έρωτας είναι μία μορφή μίμησης. Κάποιες φορές, όμως, η μίμηση αυτή φορά την μάσκα του θανάτου...

Έμοιαζε γυναίκα αλλόκοτη, γυναίκα διψασμένη για θάνατο, γυναίκα που αναστήθηκε και βγήκε από το μνήμα, με έναν μονάχα σκοπό... να επιστρέψει σε αυτό, έχοντας την συντροφιά αυτών που θα μάγευε με την οσμή του ναρκίσσινου μύρου του κορμιού της. Η ψυχρή οσμή του νεκρικού μύρου της είχε κάτι το παρθένο, το πρωτόγνωρο, το μεθυστικό που δεν μπορούσες να μην υποταχθείς, να μην σε παρασύρει σε ψυχογραφικά ταξίδια και στα μαγευτικά ιερογλυφικά ενός μακρινού κόσμου. Το λευκό κρίνο της ψυχής του μολυνόταν, ολοένα και περισσότερο, από το κηλιδωμένο ερωτικό κορμί της. Η παθιασμένη κραυγή των ανομιών της μετέτρεπε την βεβήλωση σε ιερά λατρευτική τελετή. Οι πένθιμες αισθησιακές μελωδίες της κατακυρίευαν όχι μόνο τον κόσμο των αισθήσεών του, αλλά και τον κόσμο του πνεύματός του που επιζητούσε με λαχτάρα την γνωριμία του με το άγνωστο. Η έλξη αυτή προοιώνιζε το θανατερό καθρέφτισμα των προσώπων τους. Ίσως, έχουν δίκιο που λένε πως μόνο τους άψυχους καθρέφτες πρέπει να κοιτάμε και όχι τα πραγματικά πρόσωπα που καθρεφτίζουν την καταστροφική έκφανση της ψυχής και το προσωπείο του θανάτου. Ο έρωτας είναι ένα μυστήριο, όπως και η ένωση της ψυχής με τις αισθήσεις. Όμως, και η πλάνη είναι ένα μυστήριο, σαν αυτό που αποκόβει την ψυχή από τον αισθητηριακό κόσμο και την μεταφέρει στον φαντασιακό πορφυρό παράδεισο...

Το λευκό κορμί του αποτέλεσε τον ιδανικό καμβά για τα μαύρα χρώματα της ψυχής της. Στα μαύρα του μαλλιά, αυτή μύριζε οσμές θανάτου και απολάμβανε το νεκρικό θυμίαμα. Τα κόκκινα χείλη του ενσάρκωναν τόσο τη Ζωή, όσο και τον Θάνατο. Αυτή επέλεξε τον Θάνατο... έναν όμορφο Θάνατο και για τους δύο. Πρώτα, προχώρησε στην αποσύνθεση της ψυχής τους κι έπειτα στην απονέκρωση του κορμιών τους.

Λυτρώθηκε.

Δεν χρειάζονται χρήματα για να αγοράσει κανείς τα απαραίτητα της ψυχής

Όσο δύσκολη κι αν είναι η ζωή σας, αντιμετωπίστε την και ζήστε τη. Μην την αποφεύγετε, μην τη βρίζετε. Είναι λιγότερο άθλια απ’ όσο είστε εσείς οι ίδιοι. Όσο πιο πλούσιοι γίνεστε, τόσο πιο φτωχή μοιάζει. Εκείνος που ψάχνει διαρκώς για ελαττώματα, τα βρίσκει, ακόμα και στον παράδεισο. Αγαπάτε τη ζωή σας, κι ας είναι φτωχική. Μπορείτε να περάσετε κάποιες ευχάριστες, συνταρακτικές, ένδοξες ώρες ακόμη και στον οίκο των απόρων. Το ηλιοβασίλεμα καθρεφτίζεται στα τζάμια του οίκου των απόρων με το ίδιο θάμπος με το οποίο καθρεφτίζεται και στα παράθυρα της έπαυλης.

Το χιόνι λιώνει μπροστά σε κάθε πόρτα την ίδια μέρα της άνοιξης. Ένας ήρεμος νους μπορεί να ζήσει το ίδιο ικανοποιημένος και με το ίδιο ευχάριστες σκέψεις στο φτωχοκομείο και στο παλάτι. Οι άποροι της μικρής μας πόλης συχνά μου φαίνεται σαν να ζουν τις πιο ανεξάρτητες ζωές απ’ όλους. Ίσως απλά να είναι αρκετά μεγαλόψυχοι ώστε να μπορούν να δέχονται την ελεημοσύνη των άλλων χωρίς να ενοχλούνται. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταδέχονται να ζουν με έξοδα του δήμου. Πολύ συχνά όμως καταδέχονται μια χαρά να ζουν με ανέντιμα μέσα, πράγμα που κανονικά θα έπρεπε να θεωρείται πιο επαίσχυντο. Καλλιεργείτε τη φτώχεια σαν βότανο σε περιβόλι, σαν φασκόμηλο. Μην μπαίνετε και πολύ στον κόπο να αποκτάτε καινούργια πράγματα, είτε για ρούχα πρόκειται είτε για φίλους.

Επισκευάστε τα παλιά· επιστρέψτε σ’ αυτά. Δεν αλλάζουν τα πράγματα, εμείς αλλάζουμε. Πουλήστε τα ρούχα σας και κρατήστε τις σκέψεις σας. Μην αναζητάτε με τόσο άγχος να αναπτυχθείτε, να δεχτείτε όσο το δυνατόν περισσότερες επιδράσεις, να γίνετε ένα όργανο που πάνω του θα παίζουν οι άλλοι. Όλα αυτά δεν είναι παρά κατασπατάληση της ενέργειάς σας και περισπασμοί. Η ταπεινοφροσύνη, όπως η σκοτεινιά, αποκαλύπτει τα ουράνια φώτα. Ο περιττός πλούτος μονάχα περιττά πράγματα μπορεί να αγοράσει. Δε χρειάζονται χρήματα για να αγοράσει κανείς τα απαραίτητα της ψυχής.

Οι γείτονες μου διηγούνται τις περιπέτειες τους με διάσημους κυρίους και κυρίες, με προσωπικότητες που συναντούν στα δείπνα. Εμένα όμως όλα αυτά με αφήνουν το ίδιο αδιάφορο όσο και το περιεχόμενο των εφημερίδων. Το ενδιαφέρον και οι συζητήσεις αυτού του είδους επικεντρώνονται κυρίως στην εμφάνιση και στους τρόπους. Όμως η κότα πάντα μένει κότα, όπως κι αν την ντύσεις. Μου μιλούν για την Καλιφόρνια και το Τέξας, για την Αγγλία και τις Ινδίες, για τον Εντιμότατο Κύριο Τάδε από την Τζώρτζια ή τη Μασαχουσέτη, για όλα αυτά τα παροδικά και φευγαλέα φαινόμενα, ώσπου μου ’ρχεται να πηδήξω από το παράθυρο στην αυλή και να το βάλω στα πόδια, όπως εκείνος ο Μαμελούκος μπέης που γλίτωσε τη σφαγή πηδώντας από το παράθυρο στο άλογό του. Νιώθω χαρά όταν έρχομαι σε ισορροπία – όχι όταν περπατώ με επισημότητα και με συγχρονισμένο βήμα στις παρελάσεις, αλλά όταν καταφέρνω και βαδίζω μαζί με το Χτίστη του σύμπαντος – όχι όταν ζω στον αεικίνητο, νευρικό, φουριόζικο και κοινότοπο Δέκατο Ένατο Αιώνα, αλλά όταν στέκομαι ή κάθομαι σκεπτικός και τον βλέπω να περνά. Μα τι γιορτάζουν τέλος πάντων οι άνθρωποι;

Από την αγάπη, από το χρήμα και τη δόξα προτιμώ την αλήθεια. Κάθισα κάποτε σ’ ένα τραπέζι στο οποίο τα φαγητά και τα κρασιά έρεαν σε αφθονία και όπου όλοι οι συνδαιτυμόνες συμπεριφέρονταν με δουλοπρέπεια, ενώ απουσίαζαν παντελώς η ειλικρίνεια και η αλήθεια. Έφυγα πεινασμένος από το αφιλόξενο εκείνο δείπνο. Η συντροφιά ήταν τόσο ψυχρή όσο τα παγωτά που πρόσφεραν για επιδόρπιο. Δε χρειαζόταν πάγος για να τα παγώσουν. Μου μιλούσαν για την ηλικία των κρασιών και για τη φήμη της κάθε σοδειάς, όμως εγώ είχα στο μυαλό μου ένα πιο παλιό, ή πιο νέο, και πιο καθαρό κρασί, μιας σοδειάς πολύ πιο ένδοξης, που οι οικοδεσπότες μου δεν το είχαν κι ούτε μπορούσαν να το αγοράσουν. Το ύφος, η οικία, η έκταση του οικοπέδου και η «διασκέδαση» δε μου λένε τίποτα. Πέρασα να επισκεφτώ το βασιλιά, αλλά με έβαλε και περίμενα στον προθάλαμό του και συμπεριφέρθηκε σαν να μην ήταν ικανός να προσφέρει φιλοξενία. Υπήρχε ένας άνθρωπος στη γειτονιά μου που ζούσε μέσα στην κουφάλα ενός δέντρου. Οι τρόποι του ήταν στ’ αλήθεια αντάξιοι ενός βασιλιά. Καλύτερα να είχα πάει να επισκεφτώ εκείνον.

Με τα δυο μου πόδια να «πατάνε σταθερά στο έδαφος» κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να φορέσω το παντελόνι μου. Με τα πόδια μου στον αέρα, είναι πιο εύκολο

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τίποτε άλλο εκτός από την ίδια τη ζωή δεν είναι, απαραίτητο για τους ανθρώπους προκειμένου να γνωρίσουν τη χαρά και την ευτυχία. Αυτό το επιβεβαίωνα αδιάκοπα όταν δούλευα με άτομα με ειδικές ανάγκες. Είδα τεταρτοπληγικούς να χαμογελούν και ν’ αντιμετωπίζουν τη ζωή τους με χιούμορ και γέλιο, ενώ αυτοί που δούλευαν μαζί τους, προικισμένοι με όλα τα φυσικά πλεονεκτήματα, ήταν συχνά μίζεροι, ανικανοποίητοι και αγχώδεις. Είναι περίεργο ότι ορισμένοι από τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους που γνώρισα στη ζωή μου δεν φαίνονταν να είχαν κάποιο συγκεκριμένο λόγο που ήταν χαρούμενοι. Ήταν ευτυχισμένοι, αυτό μόνο. Παρατήρησα ότι το κοινό σημείο τους ήταν το θάρρος, η προθυμία να τολμήσουν, ν’ αποτύχουν και να το ξεχάσουν˙ μια έντονη πίστη στον εαυτό τους, μια θαυμάσια εφευρετικότητα, μια εμπιστοσύνη στη δημιουργική μοναδικότητά τους και μια ικανότητα να επιμένουν στο δικό τους όνειρο.

Μεγάλο μέρος της ευτυχίας χάνεται, ίσως, στο κυνηγητό της. Ο Χόουθορν, στα Αμερικανικά Σημειωματάριά του, έγραφε ότι η ευτυχία έρχεται, πάντα συμπτωματικά. «Όταν την κάνουμε σκοπό της ζωής μας» λέει, «μας οδηγεί στο κυνήγι της αγριόχηνας που ξεφεύγει πάντα από το στόχο μας». Καλύτερα να χάσουμε το δρόμο μας και, να ακολουθήσουμε κάτι εντελώς διαφορετικό από το κυνηγητό της ευτυχίας, προτείνει ο Χόουθορν. Είναι πιο εύκολο να συναντήσουμε έτσι την ευτυχία, χωρίς καν να την έχουμε ονειρευτεί.

Μόνο η αλήθεια μπορεί να μας βοηθήσει να νιώθουμε ασφαλείς. Μόνο η αλήθεια μπορεί να μας φέρει την απαραίτητη εμπιστοσύνη που χρειάζεται για τις διαρκείς και ανθεκτικές σχέσεις. Μόνο η αλήθεια, όσο οδυνηρή κι αν είναι καμιά φορά, μπορεί να δημιουργήσει ένα σίγουρο περιβάλλον ενότητας και ανάπτυξης.

Βέβαια η αλήθεια με κεφαλαίο «Α» είναι μια δύσκολη κατάκτηση. Δεν παύει, ωστόσο, να βρίσκεται στην καρδιά του προβλήματος μιας σχέσης αγάπης. Η εμπιστοσύνη χωρίς την αγάπη είναι αδιανόητη. Όπου δεν υπάρχει εμπιστοσύνη δεν υπάρχει αγάπη.

Λοιπόν να λέμε ψέματα ή να μην λέμε; Ο δρ. Ρότζερ Γκούλντ λέει στις Μεταμορφώσεις:
Η αλήθεια, απ’ όσο ξέρουμε, πρέπει να είναι ο σκοπός μας, ανεξάρτητα από το που μας οδηγεί. Κάθε εξαπάτηση τον εαυτού μας προκαλεί λανθασμένες κρίσεις που ακολουθούνται από κακές αποφάσεις με απρόβλεπτες συνέπειες στη ζωή μας. Αλλά περισσότερο και από αυτό, κάθε προστατευτική αυτοεξαπάτηση είναι μια ρωγμή στην ψυχή μας, ένας μικρός δαίμονας που καιροφυλακτεί, έτοιμος να εξελιχθεί σ’ ένα σύμπτωμα ανεξήγητου άγχους όταν δεχτούμε μια απειλή. Οι αυτοεξαπατήσεις που σχεδιάστηκαν για να μας προστατεύσουν από τον πόνο, καταλήγουν στην πραγματικότητα να μας φέρουν περισσότερο πόνο. Οχυρώνουμε τις εξαπατήσεις μας για να τις προστατεύσουμε από τις φυσικές διορθώσεις της καθημερινής ζωής. Όσο μεγαλύτερη είναι η περιοχή του νου μας που θεωρούμε απαραίτητο να την υπερασπίσουμε, τόσο περισσότερο θα μαστίζεται η διαδικασία της σκέψης μας. Δεν θα επιτρέπουμε στο νου μας να περιπλανάται ελεύθερα, γιατί μια νέα πληροφόρηση μπορεί να αντικρούσει τις αυτοεξαπατήσεις μας. Όσο μεγαλύτερες είναι οι αυτοεξαπατήσεις, τόσο μεγαλύτερο είναι και το τμήμα του κόσμου που αποκλείουμε από τον εαυτό μας.

Από την άλλη μεριά, οι συγγραφείς Ρόμπερτ Γουλκ και η Άρθουρ Χένλεϊ, στο βιβλίο τους, Το δικαίωμα στο ψέμα, ένα από τα πιο καθοριστικά έργα πάνω στο θέμα αυτό, παρατηρούν:

Ένας πετυχημένος γάμος είναι το αποτέλεσμα τόσο των ψεμάτων όσο και της αγάπης που λειτουργούν στη ζωή τον ζευγαριού. Μολονότι με τις ευαισθησίες τους και τις συγκινήσεις τους μπορεί να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον, δεν παύουν να είναι δυο χωριστά άτομα και τα συναισθήματά τους δεν είναι δυνατό να συμπίπτουν πάντοτε. Μια πολιτική απόλυτης ειλικρίνειας και εντιμότητας θα τους οδηγούσε, ίσως, σε φλύαρες αποκαλύψεις αλήθειας, που θα τους πλήγωνε άσκοπα και άκαιρα. Αυτό, με σειρά του, θα καταπόντιζε τη λεπτή ισορροπία του «δούναι και λαβείν» που είναι εξαιρετικά απαραίτητη ανάμεσα στο αντρόγυνο. Εποικοδομητικά, κατάλληλα και λογικά ψέματα μπορεί να έχουν ένα αμοιβαίο προστατευτικό αποτέλεσμα, και εμποδίζουν τους δύο εταίρους στο γάμο να μπλέκουν ο ένας στα πόδια του άλλον. Να γιατί το καλό ψέμα κάνει τον καλό γάμο.

Σ’ ένα άλλο σημείο, οι ίδιοι συγγραφείς δηλώνουν: «Η οικογένεια όπου όλοι λένε ψέματα παραμένει ενωμένη» . Βέβαια οι συγγραφείς δεν μιλούν για αναλήθειες που καταστρέφουν τη ζωή, αλλά για μια έλλειψη απόλυτης εντιμότητας στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, που παρέχει μια δυνατότητα προστασίας της σχέσης από συνεχή τραύματα. Και προσθέτουν:

Το μόνο ψέμα που αξίζει να ειπωθεί είναι μια αναλήθεια που μπορεί ν’ αλλάξει την κατάσταση προς το καλύτερο. Το ψέμα αυτό πρέπει να είναι δικαιωμένο, τεχνικά άρτια και κατάλληλο στην περίσταση. Για να πάρει μια πιστευτή απόφαση για ένα ψέμα, ένας υποψήφιος ψεύτης πρέπει να ζυγίζει τα πιθανά, οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους, μια διαδικασία παραπλήσια προς το παιχνίδι «αλήθεια ή συνέπειες».

Είμαστε πολύ εκλογικευμένοι στις σχέσεις μας, υπερβολικά ταξινομημένοι, οργανωμένοι και προβλεπτικοί. Χρειαζόμαστε ένα μέρος από τούτη τη μεριά της τρέλας και του παραλογισμού, όπου να μπορούμε από καιρό σε καιρό ν’ αφήνουμε την κοσμικότητα και να μετακινούμαστε στο αυθόρμητο και στο ανέλπιστο, σ’ ένα επίπεδο που περικλείει μια μεγαλύτερη αίσθηση ελευθερίας και κινδύνου – ένα ενεργητικό περιβάλλον γεμάτο εκπλήξεις, που ενθαρρύνουν την αίσθηση της περιπέτειας˙ εδώ, ιδέες και αισθήματα, που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν δύσκολο να εκδηλωθούν, μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα. Σ’ ένα χαρούμενο περιβάλλον είναι εύκολο να βρεθεί ο δεσμός της αγάπης. Όταν γελούμε και ενθουσιαζόμαστε όλοι μαζί, ξεπερνούμε την αιτία και τη λογική, όπως ακριβώς κάνει ο κλόουν. Μιλάμε μια παγκόσμια γλώσσα. Νιώθουμε πιο δεμένοι ο ένας με τον άλλον.

Η χαρά, το χιούμορ, το γέλιο, όλα αυτά είναι θαυμάσια και προσιτά εργαλεία για να φέρουν την άνεση και τη φρεσκάδα σε μια σχέση. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ξεπεραστούν οι αναστολές και η ένταση. Ο Δρ. Γονίλιαμ Φράι του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ έγραψε ότι το γέλιο βοηθάει στη δυσπεψία (εγκαταλείψτε τα αντιοξικά σας) διεγείρει την καρδιά, δυναμώνει τους μυώνες (εγκαταλείψτε το τζόγκινγκ), ενεργοποιεί τις δημιουργικές λειτουργίες του νου και κρατά τον άνθρωπο ζωηρό και σβέλτο (εγκαταλείψτε τα τεχνητά διεγερτικά). Κι όλα αυτά μ’ ένα δυνατό γέλιο.

Η χαρά και η ευτυχία είναι απλώς καταστάσεις του νου. Και ακριβώς γι’ αυτό μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε δημιουργικές λύσεις. ‘Όταν νιώθουμε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι, όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ευφορίας, είμαστε πιο ανοιχτοί στη ζωή, πιο ικανοί να δούμε τα πράγματα καθαρά και να ελέγξουμε τις καθημερινές εντάσεις. ‘Όταν γελάμε το σώμα εκκρίνει μια ειδική ορμόνη που είναι ένας φυσικός δολοφόνος του πόνου. Ο Νόρμαν Κάζινς υποστηρίζει ότι αυτοθεραπεύτηκε από μια ανίατη αρρώστια χρησιμοποιώντας, ανάμεσα στ’ άλλα, τη δύναμη του γέλιου. Το αυθόρμητο βροντερό γέλιο, που σε κάνει να τινάζεσαι στη θέση σου, προκαλεί τη δόνηση σε όλα τα βασικά όργανα τον σώματος, όπως ακριβώς συμβαίνει με το καλό τροχάδην. Αν, λοιπόν, είμαστε πολύ τεμπέληδες και αποφεύγουμε το τροχάδην, μπορούμε να γελάμε. Υπηρετούμε εξίσου καλά την υγεία μας! Πέταξε την ασπιρίνη και σάρκασε οτιδήποτε σε απελπίζει.

Χρόνια ολόκληρα μου έλεγαν ότι δεν έπαιρνα τη ζωή στα σοβαρά, ότι η στάση μου αυτή θα με οδηγούσε στον όλεθρο και στην καταστροφή. Ένας άνθρωπος με το δικό μου επαγγελματικό υπόβαθρο θα έπρεπε να είναι ένα υπόδειγμα – ακέραιος, επίμονος, σοβαρός, με τα πόδια του να «πατάνε σταθερά στο έδαφος». Με τα δυο μου πόδια να «πατάνε σταθερά στο έδαφος» κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να φορέσω το παντελόνι μου. Με τα πόδια μου στον αέρα, είναι πιο εύκολο!

«Η χαρά έρχεται στη ζωή μας», λέει ο Τζόζεφ Άντισον, «όταν έχουμε κάτι να κάνουμε, κάτι ν’ αγαπάμε και κάτι για να ελπίζουμε».

Ζήσε με πληρότητα και αφθονία. Αγάπα ολοκληρωτικά και χωρίς φόβο. Άφησε την ελπίδα να λάμψει και ποτέ μην παραιτείσαι από το όνειρο. Όλα αυτά θα μας βοηθήσουν, αλλά η χαρά θα είναι δική μας, όταν εμείς το επιλέξουμε. Ο Αβραάμ Λίνκολν μας υπενθυμίζει: «Οι πιο πολλοί άνθρωποι είναι τόσο ευτυχισμένοι όσο αποφασίζουν να είναι».

Πολλές σχέσεις έχουν διασωθεί από ένα σπαρταριστό, ακράτητο γέλιο.

Οι “κύκλοι” ανάπτυξης και ύφεσης στις οικονομίες των δυτικών χωρών

Ιστορικά οι οικονομίες των δυτικών χωρών από τις αρχές του 19ου αιώνα διαγράφουν αλλεπάλληλους “κύκλους” ανάπτυξης και ύφεσης. Οι τετραετίες ή πενταετίες άνθησης ακολουθούνται από ένα ή δύο χρόνια κάμψης, ενώ κατά καιρούς παρατηρείται και μια γενικευμένη κρίση που διαρκεί πέντε ή έξι χρόνια. Το γράφημα του εθνικού προϊόντος στις χώρες αυτές μοιάζει με το σκαρίφημα μιας τραχιάς οροσειράς. Κάθε «βουτιά» στο γράφημα ,ισοδυναμεί με τη χρεοκοπία εταιρειών που είχαν μακρά ιστορία, με την απόλυση εργαζομένων, με το κλείσιμο εργοστασίων, με την άντληση του αποθεματικού. Μερικοί υποκύπτουν ενδεχομένως στον πειρασμό και αποδίδουν τα γεγονότα αυτά σε αφύσικες «εκδηλώσεις» της οικονομικής ζωής, ορισμένοι δε υποστηρίζουν ότι κάποια μέρα θα καταστεί μάλλον εφικτό να αποφεύγονται. Αλλά παρ’ όλες τις προσπάθειες των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών, δε φαίνεται να υπάρχουν και πολλοί τρόποι για να αποσοβούνται αυτές οι αναταράξεις.

Κάθε κύκλος χαρακτηρίζεται από τις ίδιες λίγο πολύ εξελίξεις. Αρχίζει όταν εντείνεται η ανάπτυξη καθώς οι επιχειρήσεις επενδύουν εκ νέου στον τομέα της παραγωγής, για να καλύψουν τις ανάγκες που θεωρούν ότι θα προκόψουν στο μέλλον. Τότε τα κόστη παραγωγής τείνουν να αυξάνονται, όπως και η αξία του ενεργητικού, ιδίως οι μετοχές και τα ακίνητα, πράγμα που σε κάποιο βαθμό οφείλεται και στη δραστηριότητα των κερδοσκόπων. Στο σημείο αυτό το κόστος του δανεισμού είναι χαμηλό, πράγμα που ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν επενδύσεις «εντάσεως κεφαλαίου» σε εγκαταστάσεις, όπως εργοστάσια και γραφεία. Ενώ όμως η ζήτηση και η τρέχουσα παραγωγή αρχίζουν να επιβραδύνονται, ο ρυθμός της καταvάλωσης εξακολουθεί να αυξάνεται. Με τις αποταμιεύσεις σε χαμηλό επίπεδο, ο δανεισμός για τους ιδιώτες όσο και για τις εταιρείες επεκτείνεται.

Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας, αυξάνονται οι εισαγωγές και μειώνονται οι εξαγωγές, οπότε δημιουργείται έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών. Η οικονομία τώρα πάσχει: υπερεπενδύσεις, υπερκατανάλωση, υπερδανειοδότηση, υπερδανειοληψία. Στο σημείο αυτό αρχίζει η ολίσθηση προς την ύφεση. Οι τιμές αυξάνονται λόγω ενός συνδυασμού χρήσης λιγότερο αποδοτικής
παραγωγικής ικανότητας αφενός και αύξησης της προσφοράς χρήματος και της κερδοσκοπίας αφετέρου. Το κόστος των ανείσπρακτων χρεών επιβαρύνεται από το δανεισμό, που έχει πλέον υψηλότερο επιτόκιο και στενότερο περιθώριο αποπληρωμής. Η αξία τον ενεργητικού, που έχει υπερτιμηθεί κατά την ανοδική πορεία, υποτιμάται. Οι δανειολήπτες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη, οι δε εγγυήσεις για λήψη νέων δανείων είναι δεσμευμένες. Τα εισοδήματα, οι επενδύσεις και η κατανάλωση μειώνονται. Αρκετές εταιρείες και επιχειρηματίες παραπαίουν ή χρεοκοπούν· η ανεργία αυξάνεται. Καθώς εξανεμίζεται το αίσθημα ασφάλειας, παρατηρείται νέα μείωση στη χορήγηση δανείων και στις δαπάνες. Οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις που είχαν γίνει κατά την περίοδο ανάπτυξης αρχίζουν να υλοποιούνται, πράγμα που αυξάνει την προσφορά ενώ ταυτόχρονα συμπιέζει τις τιμές, αφού η ζήτηση ελαττώνεται. Οι εταιρείες και τα νοικοκυριά υποχρεώνονται να πωλήσουν περιουσιακά στοιχεία κάτω του κόστους, πράγμα που επιτείνει την κρίση. Οι δυνητικοί αγοραστές περιμένουν να «πιάσει πάτο» η αγορά πριν προβούν σε αγορές, πράγμα που καθυστερεί ακόμη περισσότερο την ανάκαμψη.

Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, το διαρκές άγχος που βιώνουμε δε φαίνεται να αποτελεί ένδειξη υστερίας αλλά μια λογική ενδεχομένως απόκριση στις πραγματικές απειλές του οικονομικού περιβάλλοντός μας.

Το πρόβλημα της μεταβολής στον Ηράκλειτο, Παρμενίδη και Εμπεδοκλή

Οι τρεις Μιλήσιοι φιλόσοφοι (Θαλής, Αναξίμανδρος, και Αναξιμένης) όπως είδαμε πίστευαν σε ένα – και μόνο – πρωταρχικό στοιχείο, από το οποίο είχαν προκύψει τα πάντα. Αλλά πώς μπορούσε ένα στοιχείο ν’ αλλάξει ξαφνικά μορφή και να γίνει κάτι εντελώς διαφορετικό; Το πρόβλημα αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε πρόβλημα της μεταβολής.

M’ αυτά τα ερωτήματα ασχολήθηκαν μεταξύ των άλλων οι λεγόμενοι Ελεάτες φιλόσοφοι, που πήραν τ’ όνομα τους από την ελληνική αποικία Ελέα στη Νότια Ιταλία. Οι Ελεάτες έζησαν περίπου το 500 π.Χ., και ο πιο γνωστός ανάμεσα τους ήταν ο Παρμενίδης (540-480 π.Χ.).

O Παρμενίδης: ο φιλόσοφος του «είναι» και της λογικής

O Παρμενίδης πίστευε πως όλα όσα υπάρχουν υπήρχαν από πάντα. H ιδέα αυτή ήταν πολύ διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα. Τη θεωρούσαν σχεδόν αυτονόητη. Τίποτα δεν μπορεί να γεννηθεί από το τίποτα, έλεγε ο Παρμενίδης. Κι όλα όσα υπάρχουν δεν μπορεί να εξαφανιστούν και να χαθούν μια για πάντα.

O Παρμενίδης, όμως, προχώρησε ακόμη περισσότερο. Δε θεωρούσε δυνατή καμιά απολύτως μεταβολή. Κατά τη γνώμη του, τίποτα δεν μπορούσε ν’ αλλάξει και να γίνει κάτι άλλο από αυτό που ήταν.

Έβλεπε, βέβαια, πως στη φύση διαρκώς όλα άλλαζαν. Με τις αισθήσεις του αντιλαμβανόταν αυτές τις μεταβολές των πραγμάτων. Αλλά δεν μπορούσε να τις φέρει σε αρμονία με αυτά που του υπαγόρευε η λογική του. Καθώς, λοιπόν, βρέθηκε σε δίλημμα, αν έπρεπε να εμπιστευτεί τις αισθήσεις του ή τη λογική του, αποφάσισε υπέρ της λογικής.

Όλοι μας έχουμε ακούσει τη φράση: «Αυτό δεν το πιστεύω, αν δεν το δω με τα μάτια μου». O Παρμενίδης αρνιόταν να δώσει πίστη, ακόμα και σ’ αυτά που έβλεπε: Θεωρούσε πως οι αισθήσεις μάς δίνουν μια λαθεμένη εικόνα του κόσμου, μια εικόνα που δεν ταιριάζει με όσα μάς λέει η λογική μας. Κι ως φιλόσοφος θεωρούσε καθήκον του ν’ αποκαλύψει όλες τις «ψευδαισθήσεις», που μας έδιναν μια λαθεμένη εικόνα του κόσμου και της πραγματικότητας.

Αυτή η δυνατή πίστη στην ανθρώπινη λογική πήρε το όνομα ορθολογισμός. O ορθολογιστής είναι ένας άνθρωπος που εμπιστεύεται απόλυτα τον ανθρώπινο νου ως πηγή της γνώσης μας σχετικά με τον κόσμο.

Ο Παρμενίδης υποστήριξε ότι η ενότητα των πραγμάτων του κόσμου δεν βασίζεται σε μια κοινή υποκείμενη φυσική ουσία, αλλά στην ίδια τους την οντότητα. Με τον Παρμενίδη εγκαταλείπεται ο λεγόμενος υλοζωισμός των Ιώνων φυσιολόγων και εγκαινιάζεται η μεταφυσική και η οντολογία.

Ο Παρμενίδης πέρασε ως ο φιλόσοφος που υποστήριξε την ακινησία του όντος και αρνήθηκε την πολλαπλότητα και ποικιλομορφία του αισθητού κόσμου. Οι κατηγορίες που συχνότατα εκτοξεύονται κατά της φιλοσοφίας του αφορούν κατά κύριο λόγο την υπέρμετρη αδιαφορία προς την αισθητηριακή πρόσληψη της πραγματικότητας που ο στοχασμός του προϋποθέτει. Το γεγονός ότι οι αισθήσεις ενδέχεται να αποβούν κακός οδηγός για όποιον αποφασίσει να δει την ουσία των πραγμάτων είναι κοινός τόπος στην αρχαία σκέψη.

Η βασική θέση του παρμενίδειου στοχασμού είναι ότι «το ον είναι αγέννητο και ανώλεθρο, πλήρες και ενιαίο και ατάραχο και τέλειο»

O Πλάτωνας σε ένα από τα πιο σημαντικά του έργα, το διάλογο Παρμενίδη, αναφέρεται ακριβώς στην προσωπικότητα του και στη θεωρία του για το ον. Αντιτάσσει μάλιστα τον Παρμενίδη, το φιλόσοφο του είναι στον Ηράκλειτο, το φιλόσοφο του γίγνεσθαι.

Ο Ηράκλειτος: ο φιλόσοφος του «γίγνεσθαι» και της μεταβολής

Την ίδια εποχή με τον Παρμενίδη ζούσε και ο Ηράκλειτος (540-480 π.Χ. περίπου). O Ηράκλειτος ήταν από την Έφεσο και θεωρούσε τις μεταβολές ως το βασικότερο και σημαντικότερο χαρακτηριστικό της φύσης. Μπορούμε να πούμε ότι, σε αντίθεση με τον Παρμενίδη, ο Ηράκλειτος έδειχνε εμπιστοσύνη στις αισθήσεις του και σε όσα αυτές του έλεγαν.

«Τα πάντα ρει», έλεγε ο Ηράκλειτος. Τα πάντα βρίσκονται σε κίνηση, και τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να μπούμε «δυο φορές στο ίδιο ποτάμι». Μέχρι να βγούμε και να ξαναμπούμε, τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο και τα νερά του ποταμού, θα έχουν αλλάξει.

O Ηράκλειτος πρόσεξε, επίσης, πως ο κόσμος είναι σφραγισμένος από διαρκείς αντιθέσεις. Αν δεν αρρωσταίναμε, τότε δε θα ξέραμε τι σημαίνει υγεία. Αν δεν πεινούσαμε, τότε δε θα χαιρόμασταν χορταίνοντας. Αν ποτέ δε γινόταν πόλεμος, τότε δε θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε την αξία της ειρήνης. Κι αν ποτέ δεν ερχόταν ο χειμώνας, τότε δε θα προσέχαμε καν τον ερχομό της άνοιξης.

Τόσο το Καλό όσο και το Κακό έχουν τη θέση τους μέσα στο σύνολο και είναι το ίδιο απαραίτητα, έλεγε ο Ηράκλειτος. Χωρίς αυτό το ασταμάτητο παιχνίδι μεταξύ των αντιθέσεων, ο κόσμος θα σταματούσε να υπάρχει.

Χρησιμοποιούσε τη λέξη «θεός», αλλά ασφαλώς δεν εννοούσε τους θεούς των μύθων. Για τον Ηράκλειτο, ο θεός – το θεϊκό στοιχείο – είναι κάτι που κλείνει μέσα του ολόκληρο τον κόσμο. O θεός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο μέσα από τη διαρκή εναλλαγή και μεταβολή της φύσης.

Αντί για τη λέξη «θεός», ο Ηράκλειτος χρησιμοποιεί την αρχαία ελληνική λέξη «λόγος», που σημαίνει λογική. Ακόμα κι αν εμείς οι άνθρωποι δε σκεφτόμαστε πάντοτε με τον ίδιο τρόπο, ακόμα κι αν η λογική μας δεν είναι πάντα η ίδια, ο Ηράκλειτος πίστευε ότι υπάρχει ένα είδος «παγκόσμιας λογικής», που κατευθύνει τα πάντα μέσα στη φύση. Αυτή η «παγκόσμια λογική», ο «νους του Σύμπαντος», εξουσιάζει τα πάντα, και όλοι οι άνθρωποι πρέπει να σέβονται την κυριαρχία της.

Οι περισσότεροι, όμως, επιμένουν να ζουν σύμφωνα με τη δική τους ατομική λογική. Γι’ αυτό και ο Ηράκλειτος δεν είχε και σε μεγάλη εκτίμηση τους συνανθρώπους του. Οι απόψεις τους έμοιαζαν στα μάτια του «παιχνίδια των παιδιών».

Σ’ όλες τις μεταβολές και τις αλλαγές και τις αντιθέσεις μέσα στη φύση, ο Ηράκλειτος έβλεπε την ενότητα, την ολοκλήρωση. Αυτό το «κάτι», που βρίσκεται μέσα σ’ όλα και αποτελεί το θεμέλιο των πάντων, το ονόμαζε «θεό» ή «λόγο».

Οι φράσεις του είχαν μια πυκνότητα που τις έκαναν δυσπρόσιτες στο ευρύ κοινό, εξ ου και το όνομα του «Ηράκλειτος ο Σκοτεινός». Επίσης, το προσωνύμιο αυτό οφείλεται στην τάση του να απομονώνεται και να μην επιδιώκει να έχει επαφές με τους συνανθρώπους του – πολύ συχνά μάλιστα έφτανε μέχρι την περιφρόνηση και την απόρριψη τους. Πολλές φορές μάλιστα είχε μιλήσει δημοσίως με ιδιαίτερα απαξιωτικό τρόπο για μεγάλους στοχαστές και ποιητές της εποχής του.

O Ηράκλειτος πίστευε ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων κρίνεται με βάση την αλήθεια του λόγου, άρα πρέπει οι άνθρωποι να τον κατανοήσουν, να μυηθούν τέλεια σε αυτόν και να ζουν σύμφωνα με τον κοσμικό νόμο.

Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι δεν κατανοούν την αλήθεια που έμαθαν, επειδή νομίζουν ότι αλήθεια είναι η προσωπική τους γνώμη. Έτσι, έρχονται σε σύγκρουση με την αλήθεια. Πρόθεση του φιλόσοφου είναι να οδηγήσει τους ανθρώπους σε ομολογία, δηλαδή στη συμφωνία του ατομικού και του καθολικού λόγου, της προσωπικής γνώμης με την αλήθεια, που αποτελεί την ενότητα όλων των πραγμάτων.

H κίνηση και η μεταβολή

O Ηράκλειτος πίστευε ότι ο κόσμος είναι ένα ρεύμα το οποίο κινείται συνεχώς. Την άποψη του αυτή την παρουσίαζε παραστατικά με την εικόνα του ποταμού. Αν ο κόσμος μοιάζει με το ποτάμι που τα νερά του κυλούν αδιάκοπα, τότε η ασταμάτητη κίνηση του αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να υπάρχει αυτός, δηλαδή ο κόσμος.

O κόσμος δεν συντίθεται από πράγματα που παραμένουν συνεχώς ίδια, αλλά από συμβάντα, τα οποία μπορεί να είναι συνεχώς διαφορετικά, χωρίς όμως ο κόσμος να χάνει την ταυτότητα του. Στην κοσμική κίνηση συμμετέχουν όλοι, όπως και στην αλλαγή πορείας που συνεπάγεται αυτή αλλά και στη σταθερότητα του ρυθμού κίνησης και μεταβολής.

H διδασκαλία του Εφέσιου φιλοσόφου μπορεί να συμπυκνωθεί στις παρακάτω προτάσεις:

O κόσμος βρίσκεται σε μια ακατάπαυστη κίνηση και η συνεχής αλλαγή του είναι το σταθερό χαρακτηριστικό της πορείας του.

O κόσμος δεν είναι ένα στατικό οικοδόμημα, που κάποιος το δημιούργησε, είτε θεός είτε άνθρωπος, αλλά μια αιώνια ζωντανή φωτιά, που αναβοσβήνει συνέχεια με μέτρο και κανονικές αναλογίες.

O κόσμος βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση σύρραξης. O πόλεμος είναι ο πατέρας και ο βασιλιάς όλων.

Όλες οι συγκρουόμενες δυνάμεις του κόσμου καταλήγουν σε αρμονία. Αυτός ο πόλεμος που διεξάγεται δεν γίνεται χωρίς τάξη. Υπάρχει μια σταθερή κανονικότητα και νομοτέλεια που διέπει όλες τις κινήσεις, μεταβολές και αντίθετες ροπές των πραγμάτων.

H επίδραση των ιδεών του Ηράκλειτου

Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η επίδραση των ιδεών του Ηράκλειτου στους μεταγενέστερους φιλοσόφους. O Δημόκριτος, ο Πλάτωνας, οι στωικοί, ο Σπινόζα, και κυρίως ο Χέγκελ αντλούν στοιχεία από το έργο του. Από τους πιο σύγχρονους ο Νίτσε ομολογεί το Βαυμασμό που τρέφει προς τον Εφέσιο φιλόσοφο, δεν κρύβει την άποψη που έχει για τον Ηράκλειτο και διακηρύσσει με απόλυτη ειλικρίνεια: «Ο κόσμος έχει αιώνια την ανάγκη της αλήθειας, έχει επομένως αιώνια την ανάγκη του Ηράκλειτου».

Ο Εμπεδοκλής συνθέτει τις δύο διαφορετικές απόψεις του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου

O Παρμενίδης και ο Ηράκλειτος βρίσκονταν κατά κάποιο τρόπο στα δύο αντίθετα άκρα. H λογική του Παρμενίδη διαπίστωνε πως τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει, ενώ οι εμπειρίες τον Ηράκλειτου διαπίστωναν, με την ίδια σιγουριά, πως τα πάντα μέσα στη φύση υποβάλλονταν σε διαρκείς μεταβολές.

Ποιος από τους δύο είχε δίκιο;

Πρέπει να εμπιστευτούμε τη φωνή της λογικής μας (Παρμενίδης) ή μήπως είναι προτιμότερο να πιστέψουμε τις αισθήσεις μας (Ηράκλειτος);

Και ο Παρμενίδης και ο Ηράκλειτος διατυπώνουν δύο αξιώματα

O Παρμενίδης λέει:

ότι τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει και

ότι, επομένως, οι εντυπώσεις που φτάνουν ως εμάς μέσω των αισθήσεων μας θα πρέπει να είναι λανθασμένες.

O Ηράκλειτος, απεναντίας, λέει:

ότι όλα αλλάζουν («τα πάντα ρε ι») και

ότι οι εντυπώσεις που φτάνουν ως εμάς μέσω των αισθήσεων μας είναι αληθινές και ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε δύο φιλόσοφους που να διαφωνούν περισσότερο μεταξύ τους! Αλλά ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Τελικά, αυτός που κατάφερε να βγει από το δίχτυ, όπου είχε μπερδευτεί η φιλοσοφία, ήταν ο Εμπεδοκλής (499-434 π.Χ. περίπου) από τον Ακράγαντα της Σικελίας.

O Εμπεδοκλής σκέφτηκε πως είχαν και οι δύο δίκιο ως προς το ένα σημείο της σκέψης τους, άδικο όμως ως προς το δεύτερο.

Για τον Εμπεδοκλή, όλη η διαφορά ξεκινούσε από το ότι οι φιλόσοφοι θεωρούσαν αυτονόητη αφετηρία της σκέψης τους την ύπαρξη ενός μόνο πρωταρχικού στοιχείου. Αν αυτό ήταν πράγματι έτσι, τότε η άβυσσος μεταξύ αισθήσεων και λογικής θα ήταν αγεφύρωτη στους αιώνες των αιώνων.

Το νερό δεν μπορεί, βέβαια, να πάρει τη μορφή ψαριού ή πεταλούδας. Το νερό δεν μπορεί ν’ αλλάξει. Το καθαρό νερό είναι και μένει για πάντα καθαρό νερό.

Άρα ο Παρμενίδης είχε δίκιο που έλεγε ότι τίποτα δεν αλλάζει.

Ταυτόχρονα, όμως, ο Εμπεδοκλής συμφωνούσε με τον Ηράκλειτο, που έλεγε ότι πρέπει να εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας. Πρέπει να πιστεύουμε σ’ αυτό που βλέπουμε. Κι αυτό που βλέπουμε είναι μια ατέλειωτη σειρά αλλαγών στη φύση.

O Εμπεδοκλής, λοιπόν, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υπόθεση του ενός πρωταρχικού στοιχείου πρέπει να εγκαταλειφθεί. Ούτε ο αέρας ούτε το νερό μπορούν από μόνα τους να μεταμορφωθούν σε τριανταφυλλιά ή σε πεταλούδα. Άρα η φύση δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μ’ ένα μονάχα πρωταρχικό στοιχείο.

O Εμπεδοκλής, από τη μεριά του, πίστευε πως η φύση διέθετε τέσσερα πρωταρχικά στοιχεία ή «ρίζες», όπως ο ίδιος τα ονόμαζε. Οι τέσσερις αυτές ρίζες ήταν, κατά τη γνώμη του, η γη, το νερό, ο αέρας και η φωτιά.

Συγκεκριμένα ο Εμπεδοκλής διακήρυξε ότι το σύμπαν συντίθεται και αποσυντίθεται από τέσσερα αμετάβλητα «ριζώματα»: το ύδωρ (Νήστις), τη γη (Αίδωνεύς), τον αέρα (Ήρα) και το πυρ (Ζευς). Κάθε γένεση και φθορά είναι αποτέλεσμα της μείξης και του αποχωρισμού των τεσσάρων ριζωμάτων σε διαφορετική αναλογία κάθε φορά, ανάλογα με τη μορφή που έχει αυτό που γεννιέται ή φθείρεται. Έτσι, το ον (ριζώματα) δεν μεταβάλλεται (άποψη των Ελεατών), αλλά και η γένεση και η φθορά είναι πραγματικές διεργασίες (άποψη των ατομικών).

O Εμπεδοκλής δε διάλεξε, βέβαια, στην τύχη τον αέρα, το νερό, τη γη και τη φωτιά. Πριν απ’ αυτόν, πολλοί φιλόσοφοι είχαν προσπαθήσει ν’ αποδείξουν ότι το πρωταρχικό στοιχείο ήταν ο αέρας ή το νερό ή η φωτιά. O Θαλής κι ο Αναξιμένης είχαν τονίσει ότι το νερό κι ο αέρας είναι στοιχεία πολύ σημαντικά μέσα στη φύση. Οι Έλληνες θεωρούσαν πολύ σπουδαία και τη φωτιά. Έβλεπαν τον πρωταρχικό ρόλο που έπαιζε ο ήλιος για τη ζωή γενικά και ήξεραν πως άνθρωποι και ζώα έκλειναν στα κορμιά τους θερμότητα.

Επομένως, όλες οι μεταβολές στη φύση συμβαίνουν, επειδή τα τέσσερα αυτά πρωταρχικά στοιχεία ενώνονται και χωρίζουν πάλι για να ενωθούν με διαφορετικό τρόπο. Γιατί τα πάντα σ’ αυτό τον κόσμο αποτελούνται από γη, νερό, φωτιά και αέρα. Μόνο που το μείγμα είναι κάθε φορά αλλιώτικο. Όταν πεθαίνει ένα ζώο ή ένα λουλούδι, τα τέσσερα στοιχεία χωρίζουν, κι αυτή τη μεταβολή μπορούμε να την παρακολουθήσουμε με γυμνό μάτι. O αέρας, όμως, και η φωτιά, το νερό και η γη παραμένουν αναλλοίωτα, όσες μεταβολές κι αν υποστούν τα μείγματα στα οποία συμμετέχουν.

Άρα, δεν είναι αλήθεια ότι «όλα» αλλάζουν. Στην ουσία, τίποτα δεν αλλάζει. Απλούστατα, τέσσερα στοιχεία ενώνονται και χωρίζονται πάλι, για να ανακατευτούν ξανά με διαφορετικό τρόπο.

Ας φανταστούμε ένα ζωγράφο. Όταν έχει ένα μόνο χρώμα -κόκκινο, ας πούμε- στην παλέτα του, δεν μπορεί να ζωγραφίσει πράσινα δέντρα. Αν, όμως, έχει κίτρινο, κόκκινο, μπλε και μαύρο, μπορεί να τ’ αναμείξει και να πετύχει εκατοντάδες διαφορετικά χρώματα.

Ένα ερώτημα, όμως, παραμένει ανοιχτό: τι είναι αυτό που σπρώχνει τα στοιχεία να ενωθούν μεταξύ τους δημιουργώντας έτσι νέα ζωή; Και τι είναι αυτό που φροντίζει ώστε το «μείγμα», το λουλούδι για παράδειγμα, να διαλυθεί και πάλι;

O Εμπεδοκλής πίστευε ότι στη φύση δρουν δύο διαφορετικές δυνάμεις. Τις δυνάμεις αυτές τις ονόμαζε Φιλότητα και Νείκος. H Φιλότητα, η αγάπη, είναι η δύναμη που ενώνει τα στοιχεία και συνθέτει νέα «μείγματα». Το Νείκος, η διαμάχη, είναι η δύναμη που τα χωρίζει και πάλι.

O Εμπεδοκλής διέκρινε, λοιπόν, μεταξύ στοιχείων και δυνάμεων. Αυτό αξίζει τον κόπο να το σημειώσουμε στο μυαλό μας. Γιατί και σήμερα ακόμα, η επιστήμη διακρίνει τα βασικά στοιχεία από τις φυσικές δυνάμεις. H σύγχρονη επιστήμη ισχυρίζεται ότι μπορεί να εξηγήσει όλα τα φυσικά φαινόμενα με τη βοήθεια των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των βασικών στοιχείων και ορισμένων φυσικών δυνάμεων.

Οι γιοι του Κάιν

Η μεταφυσική εξέγερση, στην κυριολεξία της, φανερώνεται συγκεκριμένα στην ιστορία των ιδεών μόνο στο τέλος του 18ου αιώνα. Οι σύγχρονοι καιροί ξεπρόβαλαν τότε μέσα σ’ ένα μεγάλο θόρυβο από τείχη που γκρεμίζονταν. Αλλά από εκείνη τη στιγμή οι συνέπειές της ξετυλίγονται ασταμάτητα και δεν είναι υπερβολικό να σκεφτούμε ότι μορφοποίησαν την Ιστορία της εποχής μας.

Αυτό σημαίνει ότι η μεταφυσική εξέγερση δεν είχε νόημα πριν από εκείνη τη χρονολογία; Κι όμως τα πρότυπά της είναι αρκετά παλιά αφού μας αρέσει να αποκαλούμε την εποχή μας προμηθεϊκή.

Είναι όμως έτσι πραγματικά;

Οι πρώτες θεογονίες μας δείχνουν τον Προμηθέα αλυσοδεμένο σ’ ένα βράχο στα άκρα του κόσμου, αιώνιο μάρτυρα, εξορισμένο για πάντα από έναν αφέντη που αρνιέται να υπηρετήσει. Ο Αισχύλος μεγαλώνει πιο πολύ το ανάστημα του ήρωα, παρουσιάζει το ξάστερο πνεύμα του («καμιά δυστυχία δε θα με χτυπήσει που να μην την έχω από τα πριν μαντέψει»), τον βάζει να φωνάζει το μίσος του ενάντια σ’ όλους τους θεούς και βυθίζοντάς τον σε «μιά φουρτουνιασμένη θάλασσα μοιραίας απελπισίας» τον προσφέρει στις αστραπές και τους κεραυνούς να τον αποτελειώσουν: «Αχ! βλέπετε τί αδικία υπομένω!»

Δεν μπορούμε λοιπόν να ισχυριστούμε πώς οι αρχαίοι αγνοούσαν τη μεταφυσική επανάσταση. Ζωγράφισαν πολύ πριν απ’ το Σατανά μιά πονεμένη κι ευγενική εικόνα του Στασιαστή και μας έδωσαν το μεγαλύτερο μύθο της επαναστατημένης διανόησης. Η ανεξάντλητη Ελληνική μεγαλοφυΐα που αφιέρωσε τόσο πολλούς μύθους στήν υπακοή και την ταπεινοφροσύνη μπόρεσε όμως να φτιάξει κι ένα πρότυπο εξέγερσης. Αναντίρρητα μερικά από τα χαρακτηριστικά του Προμηθέα ξαναζούν πάλι την ιστορία επανάστασης που ζούμε: η πάλη ενάντια στο θάνατο («Ελευθέρωσα τους ανθρώπους από την ψύχωση του θανάτου»),ο μεσσιανισμός («Στήριξα μέσα τους τυφλές ελπίδες»), η φιλανθρωπία («Εχθρός τού Δία... γιατί πολύ αγάπησα τους ανθρώπους»).

Δεν μπορούμε όμως να ξεχάσουμε ότι στον «Προμηθέα πυρφόρο», τελευταίο μέρος της τριλογίας του Αισχύλου, αγγέλλεται η βασιλεία του συγχωρημένου επαναστάτη. Οι Έλληνες δε νοθεύουν τίποτα. Στα πιο ακραία τολμήματά τους έμεναν πιστοί στο μέτρο που είχαν θεοποιήσει. Η εξέγερσή τους δε στρέφεται ενάντια σ’ όλη τη δημιουργία αλλά ενάντια στο Δία που δεν είναι τίποτα περισσότερο από τους άλλους θεούς και που οι μέρες του είναι μετρημένες. Κι ο Προμηθέας ο ίδιος είναι ένας ημίθεος. Πρόκειται γιά μια ιδιωτική υπόθεση, μια αμφισβήτηση για το καλό κι όχι για μια πάλη του καλού και του κακού στον κόσμο.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αρχαίοι πιστεύοντας στο πεπρωμένο, πίστευαν πρώτα απ’ όλα στη φύση όπου ένοιωθαν να μετέχουν. Η εξέγερση ενάντια στη φύση γίνεται στο τέλος εξέγερση ενάντια στον ίδιο τον εαυτό σου. Είναι σα να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο οπότε η μόνη συνεπής εξέγερση είναι η αυτοκτονία. Η ίδια η ελληνική μοίρα είναι μιά τυφλή δύναμη που την ανέχονται όπως και τις δυνάμεις της φύσης. Το κορύφωμα του παράδοξου για έναν Έλληνα είναι να χτυπά κάποιος με βέργες τη θάλασσα. Το θεωρεί βαρβαρική τρέλα. Ο Έλληνας περιγράφει βέβαια την παράβαση του μέτρου, αφού υπάρχει, αλλά της δίνει τη θέση και τα όρια της. Η πρόκληση του Αχιλλέα μετά το θάνατο του Πατρόκλου, οι κατάρες των τραγικών ηρώων ενάντια στο πεπρωμένο τους δεν προκαλούν την ολοκληρωτική καταδίκη.

Ο Οιδίπους ξέρει πώς δεν είναι αθώος. Είναι ένοχος χωρίς να το θέλει, ανήκει κι αυτός στη μοίρα. Παραπονιέται αλλά δεν προφέρει Ανεπανόρθωτες φράσεις. Κι η Αντιγόνη η ίδια επαναστατεί αλλά στ’ όνομα της παράδοσης, για να βρουν τ’ αδέρφια της την ανάπαυση στον τάφο και να τηρηθούν οι τελετουργικοί κανόνες. Από μια άποψη πρόκειται για μιά αντιδραστική εξέγερση. Η ελληνική σκέψη που έχει πάντα δύο πρόσωπα αφήνει πάντα ν’ ακούγεται σαν αντίστροφη υπόκρουση κάτω απ’ τις πιο απελπισμένες της μελωδίες ο αιώνιος λόγος του Οιδίποδα, που, τυφλός κι εξαθλιωμένος, αναγνωρίζει πως όλα πάνε καλά. Το ναι ισορροπεί με το όχι. Ακόμα κι όταν ο Πλάτωνας προσχεδιάζει στον Καλλικλή τον κοινό τύπο του νιτσεϊκού, ακόμα κι όταν εκείνος φωνάζει: «Ας φανερωθεί λοιπόν ένας άνθρωπος με το φυσικό που πρέπει, ξεφεύγει απ’ τον εαυτό του, καταπατάει τους κανόνες μας, τις μαγείες μας, τα ξόρκια μας κι αυτούς τους νόμους που όλοι, χωρίς εξαίρεση, είναι αντίθετοι στη φύση. Ο δούλος μας ξεσηκώθηκε κι ανακάλυψε πώς είναι αφέντης», Ακόμα και τότε προφέρει τη λέξη φύση όταν αρνιέται το νόμο.

Είναι γιατί η μεταφυσική επανάσταση προϋποθέτει μιά απλοποιημένη δράση της δημιουργίας που οι Έλληνες δεν θα μπορούσαν να έχουν. Δεν υπήρχαν γι’ αυτούς οι θεοί από τη μιά και οι άνθρωποι από την άλλη, αλλά βαθμίδες που οδηγούσαν απ’ τους τελευταίους στους πρώτους. Η ιδέα της αθωότητας σε αντίθεση με την ενοχή, τ’ όραμα μιας ολόκληρης ιστορίας πού συνοψίζεται στην πάλη του καλού και του κακού τους ήταν άγνωστα. Μέσα στο σύμπαν τους υπάρχουν περισσότερο σφάλματα παρά εγκλήματα, με μοναδικό οριστικό έγκλημα το ξεπέρασμα του μέτρου. Στον ολοκληρωτικά ιστορικό κόσμο, πού πλησιάζει να γίνει ο δικός μας, δεν υπάρχουν πια σφάλματα αντίθετα υπάρχουν μόνο εγκλήματα και το φοβερότερο απ’ αυτά είναι το μέτρο. Έτσι καταλαβαίνουμε το περίεργο μίγμα αγριότητας κι επιείκειας πού αποπνέει ο ελληνικός μύθος.

Οι Έλληνες δε θεώρησαν ποτέ τη σκέψη — κι αυτό μας υποβιβάζει σε σχέση μ’ αυτούς - έναν αποκομμένο απ’ τον κόσμο χώρο. Άλλωστε η εξέγερση είναι ακατανόητη αν δε στρέφετε ενάντια σε κάποιον. Μόνο η έννοια ενός θεού με πρόσωπο, δημιουργού κι υπεύθυνου των πραγμάτων, δίνει σημασία και περιεχόμενο στην ανθρώπινη διαμαρτυρία. Γι' αυτό μπορούμε να πούμε — χωρίς να είναι παραδοξολογία — ότι η ιστορία της εξέγερσης στο δυτικό κόσμο είναι αξεχώριστη Απ’ τήν ιστορία του χριστιανισμού. Πρέπει πραγματικά να περιμένουμε τις τελευταίες στιγμές της αρχαίας σκέψης για να δούμε πώς η εξέγερση αρχίζει να εκφράζεται τούς στοχαστές της μεταβατικής περιόδου και περισσότερο στον Επίκουρο και το Λουκρήτιο.

Η φοβερή θλίψη του Επίκουρου βγάζει κιόλας ένα νέο ήχο. Γεννιέται αναμφίβολα από το άγχος του θανάτου, που δεν είναι ξένο στο ελληνικό πνεύμα. Αλλά ο παθητικός τόνος πού παίρνει τούτο το άγχος είναι αποκαλυπτικός.

«Μπορούμε να εξασφαλιστούμε ενάντια σ’ όλων των λογιών τα πράγματα αλλά όσο για το θάνατο μένουμε όλοι σαν τους κατοίκους μιας κυριευμένης ακρόπολης.»

Ο Λουκρήτιος διευκρινίζει: «Η ουσία τούτου του ευρύχωρου κόσμου είναι μόνο ο θάνατος, η καταστροφή.» Γιατί λοιπόν ν’ αναβάλει κανείς την απόλαυση γι’ αργότερα; «Από προσμονή σε προσμονή, λέει ο Επίκουρος, ξοδεύουμε τη ζωή μας και πεθαίνουμε όλοι μέ πόνο.» Πρέπει λοιπόν ν’ απολαμβάνουμε. Αλλά τι παράξενη απόλαυση! Έρχεται με το να εθελοτυφλούμε μπροστά στα τείχη της ακρόπολης, με το να εξασφαλίζουμε νερό και ψωμί μέσα στη σιωπηλή σκιά. Αφού ο θάνατος μας απειλεί πρέπει ν’ αποδείξουμε πώς ο θάνατος δεν είναι τίποτα. ‘Όπως ο Επίκτητος κι ο Μάρκος Αυρήλιος, ο Επίκουρος εξορίζει το θάνατο από την ύπαρξη. Ο θάνατος δεν είναι τίποτα σε σχέση με μας γιατί αυτό που είναι διαλυμένο είναι ανίκανο να αισθανθεί κι ό,τι δέν αισθάνεται καθόλου δεν είναι τίποτα για μας.»

Είναι μήπως το μηδέν; Όχι, γιατί όλα είναι ύλη σ’ αυτό τόν κόσμο και ο θάνατος σημαίνει επιστροφή στο στοιχείο. Η ύπαρξη είναι η πέτρα.

Η παράξενη ηδονή που γι αυτή μιλάει ο Επίκουρος υπάρχει κυρίως στην απουσία του πόνου: είναι η ευτυχία της πέτρας. Για να ξεφύγει από το πεπρωμένο, μ’ ένα θαυμαστό ελιγμό που ξαναβρίσκουμε στους μεγάλους κλασικούς μας, ο Επίκουρος σκοτώνει την ευαισθησία. Και πρώτα απ’ όλα την πρώτη φωνή της ευαισθησίας που είναι η ελπίδα. Αυτό που λέει ο 'Έλληνας φιλόσοφος για τους θεούς δεν εξηγείται διαφορετικά. Όλη η δυστυχία των ανθρώπων έρχεται από την ελπίδα που τους βγάζει από τη σιωπή της ακρόπολης και τους στήνει στις επάλξεις να προσμένουν τη σωτηρία. Αυτές οι παράλογες χειρονομίες δεν έχουν άλλο αποτέλεσμα από το να ξανανοίγουν πληγές με φροντίδα σκεπασμένες. Γι αυτό ο Επίκουρος δεν αρνιέται τους θεούς, τους απομακρύνει μόνο, αλλά τόσο έντονα κι δραστικά που η ψυχή δεν έχει άλλη διέξοδο παρά να κλειστεί πάλι στα τείχη. «Η ευτυχισμένη και αθάνατη ύπαρξη δεν έχει καθόλου έννοιες ούτε και προκαλεί τέτοιες σε κανένα.» Κι ο Λουκρήτιος προσθέτει: «Είναι αναμφισβήτητο πώς οι θεοί, από την ίδια τους τη φύση, απολαμβάνουν την αθανασία μέσα στην πιο βαθιά γαλήνη ξένοι κι απόμακροι από τις έννοιές μας και τις υποθέσεις μας.» Ας ξεχάσουμε λοιπόν τους θεούς, ας μην τους σκεφτούμε ποτέ πια και «ούτε οι σκέψεις μας της μέρας ούτε τα όνειρά μας της νύχτας θα φέρουν πια στενοχώρια.»

θα συναντήσουμε πάλι αργότερα, αλλά με πιο σημαντικές αποχρώσεις, το αιώνιο θέμα της εξέγερσης. Ένας θεός χωρίς ανταμοιβές καί τιμωρίες, ένας κουφός θεός είναι το μόνο θρησκευτικό όραμα των επαναστατημένων. Αλλά ενώ ο Βινύ θα καταταραστεί τη σιωπή της θεότητας, ο Επίκουρος κρίνει ότι, αφού πρέπει να πεθάνουμε, η σιωπή του ανθρώπου προετοιμάζει καλύτερα γι’ αυτή τη μοίρα από τα θεϊκά λόγια. Ή επίμονη προσπάθεια τούτου του περίεργου πνεύματος εξαντλείται γιά νά υψώσει τείχη γύρω από τον άνθρωπο, να ξανακλείσει την πύλη της ακρόπολης και να πνίξει ανελέητα την ακαταμάχητη κραυγή της ανθρώπινης ελπίδας. "Όταν αυτή η στρατηγική αναδίπλωση συμπληρωθεί, τότε μόνο ο Επίκουρος σαν ένας θεός ανάμεσα στους ανθρώπους, θα τραγουδήσει τη νίκη σε έναν ύμνο που δείχνει φανερά τον αμυντικό χαραχτήρα της επανάστασής του. «Ξεγέλασα τις παγίδες σου, ω μοίρα, έκλεισα όλους τους δρόμους από όπου μπορούσες να με φτάσεις. Δε θα αφεθούμε να νικηθούμε, ούτε από σένα ούτε από καμιά κακιά δύναμη. Κι όταν η ώρα της αναπόφευκτης αναχώρησης θα σημάνει, η περιφρόνησή μας για κείνους που αγκιστρώνονται μάταια στην ύπαρξη θα ξεσπάσει στ ωραίο τραγούδι: "Ώ! πόσο άξια ζήσαμε!»

Μόνο ο Λουκρήτιος στην εποχή του οδηγεί πολύ μακρύτερα αυτή τη λογική και την πλησιάζει στη σύγχρονη διεκδίκηση. Στην ουσία δεν προσθέτει τίποτα στον Επίκουρο. Αρνιέται κι αυτός κάθε αρχή εξήγησης που δεν υπόκειται στις αισθήσεις. Το άτομο δεν είναι παρά το τελευταίο καταφύγιο όπου η ύπαρξη, αφού έχει αποδοθεί στα πρωτογενή της στοιχεία, θα συνεχίσει ένα είδος κουφής και τυφλής αθανασίας, ενός αθάνατου θανάτου, που για το Λουκρήτιο, όπως και για τον Επίκουρο, μοιάζει σαν η μοναδική δυνατή ευτυχία. Είναι αναγκασμένος όμως να παραδεχτεί ότι τα άτομα δεν ενώνονται μόνα τους σε ομάδες και, αντί να παραδεχτεί την ύπαρξη ενός ανώτερου νόμου στο πεπρωμένο που θέλει να αρνιέται, δέχεται μια τυχαία κίνηση, που σύμφωνα με αυτή τα άτομα συναντώνται καί χωρίζουν. Καιρός είναι νά παρατηρήσουμε ότι έχουμε εδώ το τόσο σύγχρονο πρόβλημα όπου η διανόηση ανακαλύπτει ότι αν αποσπάσει τον άνθρωπο από το πεπρωμένο την αφήνει στην τύχη. Γι αυτό προσπαθεί να του ξαναδώσει ένα ιστορικό τούτη τη φορά πεπρωμένο. Ό Ολονύκτιος δε φτάνει ως εκεί. Το μίσος του για το πεπρωμένο και για το θάνατο ικανοποιείται με μια μεθυσμένη γη, όπου τα μόρια ενώνονται, γιά νά δώσουν τήν ύπαρξη από σύμπτωση και όπου η ύπαρξη από σύμπτωση διαλύεται σε άτομα. Το λεξιλόγιό του όμως μαρτυρά μια καινούργια ευαισθησία. Ή τυφλή ακρόπολη γίνεται ένα περιχαρακωμένο στρατόπεδο. Moenia mundi, τα τείχη του κόσμου, είναι μια από τις εκφράσεις - κλειδιά της ρητορικής του Λουκρήτιου. Ή μεγάλη υπόθεση βέβαια σε αυτή το στρατόπεδο είναι η αποσιώπηση της ελπίδας.

Αλλά η μεθοδική άρνηση του Επίκουρου μεταμορφώνεται σε έναν ασκητισμό που δονείται και κορυφώνεται συχνά με κατάρες. Το έλεος για το Λουκρήτιο σημαίνει «νά μπορεί κανείς να κοιτάζει τα πάντα με ένα πνεύμα που δεν ταράζεται από τίποτα». Αλλά αυτό το πνεύμα τρέμει από την αδικία που γίνεται στον άνθρωπο. Κάτω από την πίεση της αγανάχτησης νέες αντιλήψεις του εγκλήματος, της αθωότητας, της ενοχής και της τιμωρίας περνάνε μέσα στο μεγάλο ποίημα «για τή φύση των πραγμάτων». ’Αναφέρεται «τό πρώτο έγκλημα της θρησκείας», η ’Ιφιγένεια και η δολοφονία της αθωότητάς της. Αυτό τό θειο στοιχείο που «συχνά περνά δίπλα από τους ενόχους και πάει, με μιά ανάξια τιμωρία, να στερήσει τη ζωή των αθώων». Αν ο Λουκρήτιος δεν ειρωνεύεται το φόβο της τιμωρίας στον άλλο κόσμο, δεν το κάνει, όπως ο Επίκουρος, με τη μορφή μιας αμυντικής επανάστασης, αλλά με ένα μαχητικό συλλογισμό: γιατί το κακό θα πρέπει να τιμωρείται, αφού από τώρα βλέπουμε ότι το καλό δεν αμείβεται;

Στο έπος του Λουκρήτιου ο Επίκουρος γίνεται εκπληκτικός επαναστάτης πού δεν ήταν στην πραγματικότητα. «Ενώ στα μάτια όλων, η ανθρωπότητα έκανε μιά τιποτένια ζωή πάνω στη γη, συνθλιμμένη από το βάρος μιας θρησκείας πού το πρόσωπό της παρουσιαζόταν ψηλά από τις ουράνιες περιοχές, απειλώντας τούς θνητούς με τη φοβερή της όψη, πρώτος ένας Έλληνας, ένας άνθρωπος, τόλμησε να σηκώσει τα θνητά μάτια του ενάντια της και να την πολεμήσει ... Κι από τότε η θρησκεία ανατράπηκε και καταπατήθηκε, ενώ εμάς η νίκη μας ύψωσε στους ουρανούς.» Νοιώθουμε εδώ τη διαφορά που μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε τούτη τη νέα βλασφημία και την αρχαία κατάρα. Οι Έλληνες ήρωες μπορούσαν να επιθυμούν να γίνουν ήρωες αλλά δίπλα στους θεούς που υπήρχαν κιόλας. Τότε ήταν σα μιά προαγωγή. Ό άνθρωπος του Λουκρήτιου, αντίθετα, κάνει μιά επανάσταση. Αρνιέται τους ανάξιους κι εγκληματίες θεούς γιά να πάρει ο ίδιος τη θέση τους. Βγαίνει από το οχυρωμένο στρατόπεδο και αρχίζει τις πρώτες επιθέσεις ενάντια στη θεότητα στο όνομα τού ανθρώπινου πόνου. Μέσα στον αρχαίο κόσμο ο φόνος είναι το ανεξήγητο και το χωρίς εξιλασμό. Στο Λουκρήτιο το έγκλημα του ανθρώπου είναι απάντηση στο θείο έγκλημα. Καί δεν είναι τυχαίο που το ποίημα του Λουκρήτιου τελειώνει με μιά θαυμαστή εικόνα βωμών των θεών γεμάτων από πτώματα που κατηγορούν τους θεούς για το λοιμό.

Αυτή η νέα γλώσσα δεν μπορεί να γίνει κατανοητή χωρίς την έννοια ενός όχι απρόσωπου θεού που αρχίζει αργά να σχηματοποιείται στην ευαισθησία των συγχρόνων του Επίκουρου και του Λουκρήτιου. Από το θεό - πρόσωπο ή επανάσταση μπορεί να ζητήσει λογαριασμό. "Από τη στιγμή που εκείνος βασιλεύει, αυτή υψώνεται, αγριεμένη κι αποφασισμένη, και προφέρει τ’ οριστικό όχι. Με τον Κάιν ή πρώτη επανάσταση συμπίπτει με το πρώτο έγκλημα. Η ιστορία της εξέγερσης, όπως τη ζούμε σήμερα, ταιριάζει πιο πολύ στα παιδιά του Κάιν παρά στους μαθητές του Προμηθέα. Μ' αυτή την έννοια ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης είναι εκείνος που θα κινητοποιήσει την επαναστατική ενέργεια. Αντίθετα πρέπει κανείς να υποταχτεί στο Θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ καί του Ιακώβ αφού διατρέξει, όπως ο Πασκάλ, όλη τη σταδιοδρομία της επαναστατημένης διανόηση ψυχή που αμφιβάλλει πιο πολύ τείνει εντονότερα στο γιανσενισμό.

Απ’ αυτή την άποψη η Καινή Διαθήκη μπορεί να θεωρηθεί σα μιά προσπάθεια απάντησης εκ των προτέρων σ’ όλους τους Κάιν του κόσμου γλυκαίνοντας τη μορφή του Θεού και βάζοντας ένα μεσολαβητή ανάμεσα σ’ αυτόν κι τους ανθρώπους. Ο Χριστός ήρθε για να λύσει δύο σπουδαία προβλήματα, το κακό και το θάνατο, που είναι ακριβώς και τα προβλήματα των επαναστατημένων. Η λύση που έδωσε ήταν αρχικά να τ’ αναλάβει ο ίδιος και να τα δοκιμάσει. Ο θεάνθρωπος υποφέρει κι αυτός με καρτερία. Το κακό καί ο θάνατος δεν είναι πια απόλυτα μεμπτά γι’ αυτόν αφού αποφέρει και πεθαίνει. Η νύχτα του Γολγοθά έχει τόσο μεγάλη σημασία στην ιστορία των ανθρώπων γιατί μέσα στα σκοτάδια της η θεότητα, εγκαταλείποντας επιδειχτικά τα πατροπαράδοτα προνόμιά της, έζησε ως το τέλος, μαζί με την απελπισία της και την αγωνία του θανάτου. Έτσι καταλαβαίνουμε το Λαμά σαβαχθανί και τή φοβερή αμφιβολία του Χριστού στην αγωνία του. Ή αγωνία θα ήταν μικρή αν στηριζόταν στην αιώνια ελπίδα. Για να γίνει ανθρώπινος ο θεός πρέπει ν’ απελπιστεί.

Ο γνωστικισμός, που είναι καρπός μιας ελληνοχριστιανικής συνεργασίας, προσπάθησε επί δυο αιώνες, από αντίδραση στον ιουδαϊσμό, να τονώσει το ρεύμα. Ξέρουμε τους πολλαπλούς μεσολαβητές που φαντάστηκε ο Βαλεντίνος λόγου χάρη. Αλλά τα πνεύματα αυτού του μεταφυσικού πανηγυριού παίζουν τον ίδιο ρόλο με τις ενδιάμεσες άξιες στον ελληνισμό. Σκοπεύουν να μειώσουν τον παραλογισμό ενός τετ - ά -τετ ανάμεσα στον αξιοθρήνητο άνθρωπο και τον ασυγκίνητο θεό, που είναι Ιδιαίτερα ο ρόλος του δεύτερου σκληρού και μαχητικού θεού του Μαρκίωνα. Αυτός ο δημιουργός έφτιαξε τον τελειωμένο κόσμο και το θάνατο. Πρέπει να τον μισούμε και ταυτόχρονα ν’ αρνιόμαστε τη δημιουργία του με τον ασκητισμό μέχρι που να την καταστρέφουμε με τη σεξουαλική αποχή. Πρόκειται λοιπόν γιά έναν ασκητισμό αλαζονικό κι επαναστατημένο.

Με λίγα λόγια ο Μαρκίωνας κατευθύνει την εξέγερση ενάντια σ’ έναν κατώτερο θεό για να υμνήσει καλύτερα τον ανώτερο. Η θεωρία του γνωστικισμού με τις ελληνικές καταβολές της παίρνει θέση συμφιλιωτική και τείνει να καταστρέφει την ιουδαϊκή κληρονομιά μέσα στο χριστιανισμό. Θέλησε ακόμα ν’ αποφύγει από τα πριν τον αύγουστινισμό, όσο δηλαδή εκείνος θα πρόσφερε επιχειρήματα σε οποιαδήποτε εξέγερση. Για το Βασιλίδη λόγου χάρη οι μάρτυρες αμάρτησαν καθώς καί ο ίδιος ο Χριστός αφού υποφέρουν. Παράξενη ιδέα που σκοπεύει ν’ αφαιρέσει την αδικία από τη δυστυχία. Στη θέση της αυθαίρετης και παντοδύναμης θείας χάρης οι γνωστικιστές θέλησαν μόνο να βάλουν την ελληνική ιδέα της μύησης πού δίνει στον άνθρωπο όλες τις δυνατότητες. Τό πλήθος των αιρέσεων στους γνωστικιστές της δεύτερης γενιάς εκφράζει την πολλαπλή και λυσσαλέα προσπάθεια της ελληνικής σκέψης να κάνει πιο προσιτό το χριστιανικό κόσμο και ν’ αφαιρέσει τις αιτίες που μπορούσε να δώσει αυτός σε μια εξέγερση, θεωρούμενη από τον ελληνισμό σαν το χειρότερο κακό. ’Αλλά η Εκκλησία καταδίκασε αυτή την προσπάθεια κι έτσι πολλαπλασίασε τους στασιαστές.

Μια και η φυλή του Κάιν γνώρισε όλο καί περισσότερους θριάμβους στο πέρασμα των αιώνων, μπορούμε να πούμε πως ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης είχε μιά ανέλπιστη τύχη. Οι βλάσφημοι, κατά παράδοξο τρόπο, ζωντανεύουν το ζηλιάρη θεό πού ο χριστιανισμός ήθελε να διώξει από τη σκηνή της ιστορίας. Μιά από τις σπουδαιότερες τολμηρές πράξεις τους ήταν ή προσάρτηση τού Χριστού στο στρατόπεδό τους μέ τό νά τερματίσουν τήν ιστορία του στήν κορυφή τού σταυρού καί στήν τρομερή κραυγή του πριν απ’ τήν αγωνία. Έτσι διατηρήθηκε ή ανελέητη μορφή ενός θεού τού μίσους, πού ταίριαζε καλύτερα στήν αντίληψη πού είχαν οι επαναστατημένοι γιά τη δημιουργία. Μέχρι το Ντοστογιέφσκι και το Νίτσε η ανταρσία γίνεται ενάντια σε μιά σκληρή και γεμάτη ελαττώματα θεότητα που προτιμά, χωρίς πειστική δικαιολογία, τη θυσία του Αβελ αντί του Κάιν προκαλώντας έτσι το πρώτο έγκλημα. Ο Ντοστογιέφσκι στη φαντασία κι ο Νίτσε στην πράξη θ’ απλώσουν υπέρμετρα το πεδίο της επαναστατημένης σκέψης και θα ζητήσουν λογαριασμό από τον ίδιο το θεό της αγάπης. Ο Νίτσε θα θεωρήσει το Θεό νεκρό στις καρδιές των συγχρόνων του. Θα επιτεθεί τότε, πως ο πρόδρομός του Στιρνερ, στη χίμαιρα του Θεού που παραμένει κάτω από τη μορφή της ηθικής μέσα στο πνεύμα του αιώνα του. ’Αλλά μέχρι την εποχή τους η φιλελεύθερη σκέψη π.χ. αρκέστηκε ν’ αρνηθεί την Ιστορία του Χριστού («αυτό το ανιαρό μυθιστόρημα» σύμφωνα με το Σαντ) και να διατηρήσει, με την άρνησή της, την παράδοση του τρομερού θεού.

*Όσο καιρό όμως η Δύση ήταν χριστιανική, τα ευαγγέλια υπήρξαν ο διερμηνέας ανάμεσα στη γη και τον ουρανό. Σε κάθε μοναχική κραυγή εξέγερσης παρουσιαζόταν η εικόνα του μεγαλύτερου πόνου. Αφού ο Χριστός είχε υποφέρει αυτόν τον πόνο και μάλιστα θεληματικά, κανένας πόνος δεν είναι πια άδικος, κάθε πόνος είναι αναγκαίος. Η πικρή ενόραση του χριστιανισμού και η δίκαιη απαισιοδοξία του για την ανθρώπινη καρδιά δημιουργήθηκαν ίσως γιατί η γενικευμένη αδικία είναι το ίδιο ικανοποιητική γιά τον άνθρωπο όσο κι η ολοκληρωτική δικαιοσύνη. Μόνο η θυσία ενός αθώου θεού μπορούσε νά δικαιολογήσει το μακρόχρονο και παγκόσμιο βασανισμό της αθωότητας. Μόνο ο πόνος του θεού, ο αθλιότερος, θα μπορούσε να ελαφρύνει την αγωνία των ανθρώπων. Αν όλα, χωρίς εξαίρεση από τον ουρανό ως τη γη, ριχτούν στη δυστυχία, τότε μιά παράξενη ευτυχία είναι δυνατή.

Αλλά από τη στιγμή πού ο χριστιανισμός, μετά από την εποχή του θριάμβου του, αντιμετώπισε την κριτική της λογικής και απορρίφτηκε η ύπαρξη του Χριστού, ο πόνος ξανάγινε στη μοίρα των ανθρώπων. Ο ανώφελος Ιησούς δεν είναι παρά ένας ακόμα αθώος που οι αντιπρόσωποι του θεού του Αβραάμ βασάνισαν θεαματικά. Η άβυσσος που χωρίζει τον αφέντη από τους δούλους ανοίγεται πάλι και η εξέγερση λυσσομανάει μπροστά στην πετρωμένη όψη ενός ζηλόφθονου θεού. Οι φιλελεύθεροι καλλιτέχνες και στοχαστές ετοίμασαν το νέο διχασμό με την επίθεση τους ενάντια στις συνήθεις προφυλάξεις, στην ηθική και στη θεότητα του Χριστού. Το σύμπαν του καλού καθρεφτίζει αρκετά πιστά αυτή τη πλήθος τών έξαλλων φαύλων που οι κοροϊδίες τους — στήν αρχή επιφυλακτικές -—θά υψωθούν μέχρι τον ουρανό με το Δον Ζουάν του Μολιέρου. Στους δύο αιώνες που ετοιμάζουν τις επαναστατικές κι ιερόσυλες αναταραχές του τέλους τού 18ου αιώνα, όλη η προσπάθεια της φιλελεύθερης σκέψης θα τείνει να παρουσιάσει το Χριστό σαν αθώο η ηλίθιο για να τον εντάξει στην κόσμο των ανθρώπων, μέσα σ’ ότι έχουν ευγενικό ή γελοίο. Έτσι το έδαφος θα προετοιμαστεί γιά τή μεγάλη επίθεση ενάντια σ’ έναν ουρανό εχθρικό.

ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΑΙΜΟΝΟ-ΔΙΩΚΤΙΚΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΚΗΣ; Γιατί εκβάλλει ασταμάτητα δαίμονες ο Ιησούς;

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι, η συμμετοχή του καθαρά δαιμονολογικού βιβλίου Τωβίτ, στον κανόνα της Π. Διαθήκης δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Η ύπαρξη του βιβλίου Τωβίτ στον κανόνα της Βίβλου, μας αποκαλύπτει κάτι σημαντικό.

Υπήρχε μια χονδροειδής δαιμονολογική και μαγο-θεραπευτική πτυχή του Ιουδαϊσμού, που για κάποιους λόγους αφαιρέθηκε ή επικαλύφθηκε προσεκτικά στα υπόλοιπα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης.

Γιατί εκβάλλει δαίμονες ο Ιησούς;

Γνωρίζοντας ότι ο Ιησούς στην Καινή Διαθήκη εκβάλλει ασταμάτητα δαίμονες, ο συσχετισμός της συμπεριφοράς του με το βιβλίο του Τωβίτ είναι αναπόφευκτος! Το απολύτως δαιμονολογικό, κείμενο του «Τωβίτ», θέτει λοιπόν μια σειρά από σημαντικές ερωτήσεις σε όποιον θέλει να εξετάσει την δαιμονοδιωκτική συμπεριφορά του Ιησού.

Η κεντρική μας ερώτηση είναι: Γιατί εκβάλλει δαίμονες ο Ιησούς;

Είναι με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο ο συνεχιστής του δαιμονοδιωκτικού πνεύματος του Τωβίτ; Ενώ ο Ιησούς εκβάλλει συνεχώς δαίμονες, γιατί στην υπόλοιπη Παλαιά Διαθήκη, εκτός από την περίπτωση του Τωβίτ και ελάχιστων ακόμα εξαιρέσεων, μια τέτοια δαιμονοδιωκτική πρακτική σχεδόν απουσιάζει από τους παλαιοδιαθηκικούς θεραπευτές; Υπήρξε άραγε, στους προχριστιανικούς χρόνους, μια ξαφνική στροφή της ιουδαϊκής θεολογίας προς την δαιμονοδιωκτική θεραπευτική... ή μήπως όλες αυτές οι δαιμονολογικές περιγραφές αν και ελάχιστες σε ολόκληρη την Π. Διαθήκη, μαρτυρούν μια επιμελώς κρυμμένη πλευρά της βιβλικής δαιμονολογίας;

Μια προσεκτικότερη ματιά στα αρχεία αυτής της βιβλικής θρησκείας, θα μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε άποψη, για το ενδεχόμενο μιας άλλης εντελώς διαφορετικής προέλευσης του δαιμονο-θεραπευτικού Χριστιανισμού και να ανακαλύψουμε μια νέα βάση αξιολόγησης των λόγων και των έργων του ανθρώπου, που ενσάρκωσε με τόση επιτυχία τον κεντρικό ήρωα της Καινής Διαθήκης.

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ, Η ΓΗ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΩΝ

Ένα απ' τα πλέον ανεξήγητα πράγματα της ζωής του Ιησού είναι οι πολλοί δαιμονισμένοι που τον περιβάλουν. Όπου κι αν στραφεί, υπάρχει κάποιος δαιμονισμένος. Παρατηρώντας προσεκτικότερα, βλέπουμε πως στους δαιμονισμένους, που των περιστοιχίζουν, ύπαρχε κάποια διαβάθμιση δυσκολιών και συμπτωμάτων. Σε μια απλή σχετικά περίπτωση, υπάρχει π.χ. ο απλός «κουφός δαιμονισμένος», με ένα και με ένα μοναδικό δαιμόνιο! (Ματθ.9.13) Μόλις το ξόρκισε ο Ιησούς «ελάλησεν ο κωφός»! Ενώ σε μια άλλη, ο δαιμονισμένος είναι: «και κωφός και τυφλός». Μετά τον ξορκισμό κι αυτός ο παθόν, λαλούσε και έβλεπε! Ματθ. 12.2.

Ένα άλλο δαιμόνιο, είχε αδυναμία στην ραχοκοκαλιά ηλικιωμένων γυναικών! Λουκ.13.11. Όχι δεν πρόκειται για οστεοπόρωση… αλλά για ξεκάθαρο περιστατικό δαιμονο-σπονδυλίτιδας!

ΤΟ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ ΧΑΝΑΝΑΙΑΣ

Υπάρχει επίσης δαιμόνιο που προτιμάει παιδιά: Ματθ.15.22. Δύσκολη περίπτωση γιατί χρειάζονται και γνώσεις παιδιατρικής. Αν μάλιστα το παιδάκι έχει και Χαναναία (εθνική) μάνα… τότε τα πράγματα περιπλέκονται.

 
Ο Δάσκαλος Ιησούς, θα πρέπει να την δυσκολέψει κάπως, γιατί έχει άδεια εξάσκησης επαγγέλματος μόνο «για τα απολωλότα πρόβατα του Ισραήλ»! Είναι αναγκασμένος να περάσει τη μάνα από ιδιαίτερο τεστ πίστης και αντοχής στην ταπείνωση, με υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς…και αν αντέξει αφού πρώτα την αποκαλέσει «σκυλί που δέχεται να γλύψει τα ψυχούλα κάτω από το τραπέζι των υιών» του θεού Ισραηλιτών… τότε κάτι μπορεί να γίνει!

ΟΙ ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΙ

Στους ξορκισμούς, (τουλάχιστον της Καινής Διαθήκης) υπάρχει και μια πρόσθετη δυσκολία. Αυτά τα δαιμόνια, είναι πολύ κακομαθημένα… όταν δεν τα πειράζεις λένε μόνο ψέματα και βρομόλογα, αν όμως πας να τα ξεβολέψεις (ξορκίσεις) τότε τους βγαίνει κάτι σαν μανία, και τους ξεφεύγουν μόνο αλήθειας που σε αφορούν. Για όσους δεν το γνωρίζουν σημειώνω πως πρόκειται για άλλη ράτσα δαιμόνων απ΄ τα σημερινά... που βρίζουν ακατάσχετα τα θεία, και φτύνουν τους ξορκιστές τους! Έτσι και ο ξορκιστής Χριστός, που δεν ήθελε να μάθει ο κόσμος απότομα, ότι είναι υιός θεού, τα ξόρκιζε στα γρήγορα και τους έκλεινε και το στόμα: «δεν άφηνε τα δαιμόνια να λαλώσιν, επειδή (ήταν παλιοί γνωστοί και) τον γνώριζαν». Προφανώς από κάποια παλιά σεμινάρια δαιμονολογίας!

Τα δαιμόνια δεν έχουν συγκεκριμένο στέκι, μπορούν να λειτουργήσουν το ίδιο καλά και μέσα και έξω από ιερούς τόπους. Ένας μάλιστα είχε το θράσος να μπει και στη συναγωγή, όπου δίδασκε ο Δάσκαλος! Αυτό πρέπει δε να μύριζε και άσχημα, γιατί αναφέρεται και ως «πνεύμα ακάθαρτο». Μάρκ.1.26. Αυτός λοιπόν ο ευσεβής παθών, Σάββατο μέρα και μέσα στη συναγωγή, βάζει ξαφνικά μια φωνάρα και παρ' τον κάτω να χτυπιέται και να ουρλιάζει ασταμάτητα… λέγοντας πράγματα που δεν τολμούσε να πει κανένας! Ναι, φώναζε κατάμουτρα στο Δάσκαλο: «Σε γνωρίζω ότι είσαι, ο Άγιος του Θεού»! Άκου ντροπής πράγματα! Η απόλυτη διαστροφή δηλαδή! Μεγάλο μπέρδεμα… δαίμονας που ουρλιάζει... αλήθειες! Τελικά έχουν δίκαιο, τις μεγαλύτερες αλήθειες από άσχετο στόμα τις ακούς! Δεν λένε από παιδί κι από τρελό… κάπως έτσι!

Ο Δάσκαλος όμως που (κι αυτός σαν τον Σούπερμαν) δεν ήθελε να αποκαλυφθεί η ταυτότητα του, επεμβαίνει για να μην του επιτρέψει να πει κι άλλες αλήθειες! Ο δαίμονας αυτός βέβαια, αποδεδείχθηκε πιο γρήγορο πιστόλι, γιατί πρόλαβε και αποκάλυψε ήδη την θεϊκή του ταυτότητα, (και μάλιστα ουρλιάζοντας), δεν πρόλαβε βέβαια να πει περισσότερα, κάτι είναι κι αυτό! Τι άλλο θα μπορούσε να πει ο δαίμονας δεν μπορώ να υποθέσω! Ίσως να ήθελε να μας αποκαλύψει που ήταν 18 ολόκληρα χρόνια πριν γίνει Δάσκαλος… τι ακριβώς έκανε το Άγιο πνεύμα την ημέρα της σύλληψής του… Τι απέγινε το χρυσάφι των Μάγων, ή κάποιες ασήμαντες κακοτεχνίες και οφειλές του μαραγκού πατέρα του στους Ρωμαίους… πραγματικά δεν ξέρω! Το μόνο που γνωρίζω, είναι ότι ο Δάσκαλος εκνευρισμένος του είπε βούλωστο και δίνε του… ή κάπως έτσι: «Και επετίμησεν αυτό ο Ιησούς, λέγων· Σιώπα και έξελθε εξ αυτού»!

Ο δαίμονα που ήταν απ' τους σχετικά δύσκολους, τσατίστηκε, ξαναβρόντηξε κάτω το θύμα του, αλλά τελικά πείρε των ομματιών του κι έφυγε: «Και το δαιμόνιον έρριψεν αυτόν εις το μέσον και εξήλθεν απ' αυτού, χωρίς να βλάψη αυτόν παντελώς». Άλλος ένας ευχαριστημένος πελάτης!

ΠΑΝΤΟΥ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΣΤΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

Όπως σας είπα, το επάγγελμα του δαιμονο-διώκτη μπορεί να σε κάνει φίρμα, αλλά τελικά δεν είναι εύκολο! Ειδικά εκείνη την εποχή, που τα δαιμόνια πρέπει να είχαν κάτι σαν γενική συνέλευση στην ευρύτερη περιοχή, γιατί δεν εξηγείται αλλιώς αυτή η απίστευτη συχνότητα των εμφανίσεών τους, που ανάλογη της δεν κατέγραψε ποτέ ξανά η ιστορία. Κυριολεκτικά παντού δαίμονες! Στην Καπερναούμ (Λουκ.4.31), στην Γαλιλαία (Μαρκ.1.39) στους Γεωργιανούς (Λουκ. 8.27). Μέχρι και στα όρια της Τύρου (Μαρκ.7.24)!

Οι δαίμονες ήταν τόσοι πολλοί… που ακόμα και ένας τύπος, παντελώς άγνωστος στον Ιησού και τους μαθητές του, περιφερόταν στην ιδία περιοχή με τον Χριστό, και έκανε λέει (Μαρ. 9.38) κι αυτός εξορκισμούς με επιτυχία! Οι μαθητές παραξενεύτηκαν και το ανέφεραν στο Δάσκαλο, αλλά αυτός τους καθησύχασε λέγοντας: «Μη εμποδίζετε αυτόν». Δεν μάθαμε ποτέ τι απέγινε, ουτε ποιος ήταν. Φαίνεται πως οι ξορκισμοί είναι κληρονομικό χάρισμα. Άμα το 'χεις δεν χρειάζεσαι και πολλές επαφές με τον Δάσκαλο. Κάπου τον είδε να το κάνει… και το ξεσήκωσε στα γρήγορα μ' επιτυχία!

Τελικά τέτοια ήταν η έξαρση της δαιμονο-κατάληψης, που έγινε φανερό, πως ο Δάσκαλος δε προλάβαινε μόνος του όλα τα περιστατικά! Γιατί μπορεί να μην του φαίνεται, αλλά το κάθε περιστατικό θέλει ξεχωριστό χειρισμό και χρόνο, χώρια την κούραση.

13 ΚΑΙ 85 ΔΑΙΜΟΝΟΕΞΟΡΚΙΣΤΕΣ

Φώναξε λοιπόν ο Δάσκαλος τους δώδεκα, και τους έμαθε να ξορκίζουν κι αυτοί δαίμονες (Λουκ.9.1). Έτσι δεκατρείς συνολικά δαιμονο-ξορκιστές, έπεσαν στη μάχη! Το μέτρο αρχικά είχε επιτυχία, αλλά μπροστά στην ραγδαία επιδημική εξάπλωση του φαινόμενου, ήταν ακόμα ανεπαρκές. Ο Δάσκαλος με εξαιρετική στρατηγική διαίσθηση, σκέφτηκε να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες! Διάλεξε λοιπόν, όχι ένα και δυο, ουτε δώδεκα αλλά άλλους εβδομήντα δυο (72) ικανούς στα πνευματικά μαθητές του, και αφού τους έκανε μια ταχύρυθμη εξάσκηση, τους έστειλε στα γύρω χωριά, που είχε παρατηρηθεί η φοβερή έξαρση του δαιμονο-λοιμού! Μάλιστα τους έστειλε στα μέρη που επρόκειτο και ο ίδιος να πάει... για να θεραπευόσουν τα ελαφρά περιστατικά, (π.χ. μονο-δαιμονισμού) και όταν με το καλό θα κατεύθυνε και ο ίδιος, θα περιποιόταν τις δύσκολες περιπτώσεις, ανθεκτικότερων δαιμόνων. Ογδόντα πέντε (85) δαιμονο γιατροί, δρούσαν συνολικά στην περιοχή της Γαλιλαίας, για να περιορίσουν την ξαφνική αυτή δαιμονο-εισβολή!

 
Γι' εκείνους τώρα που διατυπώνουν κάποιες αμφιβολίες για τον τελικό ρολό των 72 αυτών συνεργατών του Ιησού, στον αγώνα του κατά του πρωτοφανούς αυτού δαιμονο-λοιμού, και υπαινίσσονται ανίερη συμπαιγνία και στημένα περιστατικά δαιμονισμού… απαντάμε πως δεν γνωρίζουν, ότι οι δαιμονισμένοι μετά τον πρώτο αποδαιμονισμό τους, συχνά παρουσιάζουν επιπλοκές και υποτροπιάζουν. Αυτό το τονίζει ο ίδιος ο Δάσκαλος, λέγοντας πως αν δεν φυλαχτούν και ξανα-κρυώσουν… συγγνώμη ενδώσουν ήθελα να πω… τότε εκεί που ήταν ένα δαιμόνιο, έρχονται και θρονιάζονται επτά (Ματθ.12.45.) και όχι μόνο στρογγυλοκάθονται αλλά μουλαρώνουν κιόλας.

Είναι φυσικό λοιπόν, αυτές οι δύσκολες επιδεινώσεις, να θέλουν μια δεύτερη ευκαιρία περίθαλψης, που δεν θα μπορούσαν να την προσφέρουν οι πρωτοετείς φοιτητές της νεοσύστατης δαιμονο-διωκτικής επιστήμης! Διαφορετικά, θα μπορούσε πράγματι να τους στείλει σε τόπους όπου δεν επρόκειτο να πάει!
Μάλιστα προς επιβεβαίωση όλων των παραπάνω δυσκολιών, και επιπλοκών που αναφέραμε, υπάρχει ένα περιστατικό, που οι 12 μαθητές του, μάταια προσπαθούν να θεραπευόσουν ένα νεαρό, αλλά ο δαίμονα του 'χει κάτσει στραβά, και δεν λέει με τίποτα να ξεκουμπιστεί. Η "τσιμπίδα της πίστης" των μαθητών, είναι ακόμα μικρή, και δεν τον φτάνει. Ο πελάτης δικαιολογημένα διαμαρτύρεται. «Το παιδί μου εδώ και ώρα σφαδάζει και οι μαθητές σου δεν μπορούν να κάνουν τίποτε»! Ο Δάσκαλος αυτή τη φορά, κατ εξαίρεση χάνει την ψυχραιμία του, και τους κατσαδιάζει ψιλο-βρίζοντας: Ω γενεά άπιστος και διεστραμμένη, έως πότε θα είμαι μαζί σας και θα σας υπομένω; φέρε το παιδί σου εδώ» Λουκ.9.41.

Βεβαία η συνολική ιατρική ομάδα, είχε και τις καλές της στιγμές. Χαρακτηριστική είναι οι χαρά των 72 "πρωτοετών", που σαν χαρούμενα μαθητούδια, ανακοίνωσαν τις επιτυχίες τους λέγοντας: «Δάσκαλε και τα δαιμόνια υποτάσσονται σε μας και στ' όνομά σου»! Λουκ.10.17. Η ξαφνική εκείνη μαζική επίθεση δαιμόνων στα χωριά της Γαλιλαίας, που τόσο είχε βοηθήσει τον θεραπευτή Δάσκαλο, να αποκτήσει όνομα, είχε σχετικά αναχαιτιστεί! Η νίκη της δαιμονο-διωκτικής πίστης, είχε προοπτικές, και μαζί της και ο νέος επίδοξος δαιμονο-διώκτης θεος, που το όνομα του "Ιησούς", έμελε να γίνει παγκοσμίως γνωστό. Και αναγάλλιασε ο Δάσκαλος και είπε… επιτέλους, δεν πήγαν χαμένα τόσα μαθήματα ξορκισμών… η κάτι τέτοιο τέλος πάντων!

Το περίεργο βέβαια με την δαιμονο-διωκτική "επιστήμη", την οποία με τόσες πολλές και ενδιαφέρουσες λεπτομερές καθιέρωσε ο μεγαλύτερος διώκτης δαιμόνων άλλων των εποχών Ιησούς, είναι ότι ακόμα μέχρι και σήμερα κανείς δεν ξέρεις πως, πότε ακριβώς, και γιατί λειτουργεί! Για όλα τα αλλά θαύματα πιστής, γνωρίζουμε ότι για να γίνεις άξιος μιας θαυματουργικής θεραπείας, κάποιος θα πρέπει να έχει ο ίδιος προσωπικά την απαραίτητη πίστη! Έτσι ο θεός ανταμείβει την πιστή με θεραπεία. Ο κανόνας όμως αυτός, όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν είσαι δαιμονισμένος… γιατί ένας εκτός εαυτού δαιμονισμένος, μόνο τέτοια πίστη δεν μπορεί να εκδηλώσει! Έτσι εμφανίζεται κάτι περίεργο που μας μπερδεύει… κάποιος άλλος, συγγενής ή όχι, μπορεί αν θέλει να καταθέσει την δική του πίστη, για να θεραπευτεί ο αγαπημένος του δαιμονισμένος, ο οποίος λόγω πάθησης, είναι στον κόσμο του, και φυσικά δεν μπορεί να επιδείξει κανένα ίχνος πίστης!

Τώρα γιατί η κατάθεση πίστης από τρίτους λειτουργεί… δεν το ξέρω! Είναι κάτι σαν ψυχικό δάνειο… Αυτό που ξέρω, είναι ότι σε κάθε οικογένεια, ακόμα και σε ολόκληρη περιοχή, αν υπάρχει κάποιος που είναι πρόθυμος να καταθέτει ευχαρίστως την πιστή του για τρίτους, τότε όλα αυτά τα δύσκολα περιστατικά μπορούν να θεραπευτούν. Είναι σαν να δίνεις το βιβλιάριο υγείας σου σε κάποιο άσχετο, αλλά το ασφαλιστικό σύστημα το αποδέχεται… κάπως έτσι!

ΠΟΛΥΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ

Βεβαία μη βιάζεστε, γιατί ακόμα δεν τελειώσαμε την ενδιαφέρουσα ξενάγηση μας, στο δύσκολο αυτό ιατρικό ζήτημα της δαιμονο-θεραπείας! Αυτές ήταν οι μονο-δαιμονικές περιπτώσεις (συγκρατήστε τον ιατρικό όρο). Υπάρχουν όμως και οι πολύ-δαιμονισμένοι, που ήταν πραγματικά δύσκολες περιπτώσεις, και χρειαζόταν ιδιαίτερη αυτοσυγκέντρωση και απομόνωση.

Τέτοια ήταν η περίπτωση της όμορφης αλλά και σεξουαλικά άστατης αναμαλλιασμένης Μαρίας απ' τα Μάγδαλα, που δυστυχώς οι άκρως ενδιαφέρουσες λεπτομερές της πάθησης, αλλά και της θεραπείας της, χάθηκαν κάπου... στη "μετάφραση"! Δεν ξέρουμε π.χ. την ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, αν περιφερόταν γυμνή στους αγρούς, όπως ο συνάδελφος της απ' τα Γάδαρα, προφέροντας προωθημένες ευκαιρίες τέρψης οφθαλμών, αλλά ξέρουμε τον ακριβή αριθμό των δαιμόνων που φιλοξενούσε στο ποθητό κορμί της. Αυτή είχε επτά δαιμόνια επειδή όπως προαναφέραμε, είχε υποτροπιάσει!

Πως τα μέτρησαν; μόνο να το υποθέσουμε μπορούμε. Μια υπόθεση είναι ότι σε κάθε στεναγμό της, έβγαινε κι από ένα! Πόσα μπορεί να ήταν λοιπόν, αφού συνολικά στέναξε εφτά φορές; Άλλος τρόπος είναι… ο Δάσκαλος, ο μόνος που μπορούσε να την περιθάλψει… τα άκουγε και προφανώς τα έβλεπε κιόλας, και φυσικά τα μετράτε ένα ένα, πάνω στην δύσκολη επέμβασή του!

Αυτό που δεν μάθαμε ποτέ, είναι ποιας ιδιαίτερης κατηγορίας ήταν τα δαιμόνιά της. Αν τα δαιμόνια της είχαν ειδικότητα στην κατάληψη αισθήσεων, τότε η συγκεκριμένη Μαρία, που είχε πέντε αισθήσεις, όπως όλοι μας, πρέπει να ήταν… εντελώς αναίσθητη! Της περίσσευαν μάλιστα και δυο εφεδρικά δαιμόνια, για να καλύψουν αλλού τύπου ευαισθησίες! Ο Δάσκαλος όμως, τις τα πέταξε όλα έξω ένα μετά το άλλο. Που ακριβώς τα πέταξε; Αυτό δεν θα το μάθαμε ποτέ! Οι λεπτομέρειες λογοκριθήκαν από τους εχθρούς την επιστήμης... των ξορκισμών!

ΤΙ ΑΠΟΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΞΟΡΚΙΣΜΟ;

Αλήθεια τι απογίνονται τα δαιμόνια μετά τον εξορκισμό; Μετακινούνται ομαδικά όπως έζησαν; Μπορούν να μετακομίσουν σε άλλο σώμα; Κι αν ναι, τότε τι νόημα έχει ο εξορκισμός; Υπάρχει κάτι που τα δαιμόνια φοβούνται; Έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν την έξοδο τους απ' το ζεστό κορμί των θυμάτων τους; Σ' αυτές τις πολύ σπουδαίες και παράξενες ερωτήσεις, θα επιχειρήσουμε να βρούμε απαντήσεις στο επόμενο διδακτικό περιστατικό της δαιμονο-διωκτικής δράσης του Ιησού, του πλέον ένδοξου ξορκιστή δαιμόνων της ανθρωπότητας!

Ναι υπάρχει ένα περιστατικό της ζωής του, πάνω στο όποιο στηρίζεται ολόκληρη η διδακτέα ύλη της δαιμονολογικής επιστήμης, αφού αφήνει τεράστια περιθώρια εξαγωγής πολυτίμων συμπερασμάτων. Ας το δούμε:

 
Ήταν λοιπόν «Κατά το δειλινό, (ο Δάσκαλος στην Καπερναούμ και) έφεραν (τι άλλο) πολλούς δαιμονισμένους και (ο ακατάβλητος Ιησούς), εξέβαλε τα (μοχθηρά και ακάθαρτα) πνεύματα μόνο με τον λόγο του... Όταν (όμως το κακό παράγινε) είδε ο Ιησούς πολύ κόσμο να τον περιτριγυρίζει (κάτι που δεν πολυ-άντεχε ο Ιησούς… το γιατί θα το δούμε σε άλλη μελέτη μας), έδωσε εντολή να περάσουν στην απέναντι όχθη της λίμνης» Ματθ.8.16-18.

Πράγματι, άφησαν σύξυλους τους κανονικούς ανθρώπους με τους δαιμονισμένους τους στη μια μεριά της λίμνης και: «ήρθαν (ο Ιησούς και οι μαθητές του) στο απέναντι μέρος της λίμνης (Γενισαρέτ) στην περιοχή των Γαδαρηνών, εκεί (πριν ακόμα προλάβει ο Ιησούς να σηκώσει κεφάλι) αμέσως τον συνάντησε ένας άνθρωπος δαιμονισμένος... και ιδών τον Ιησούν μακρόθεν έδραμεν (έτρεξε!) και τον προσκύνησε» Μάρκ.5.6.

Όπως είπαμε, η κατάσταση ήταν αφόρητη! Παντού δαιμονισμένοι! Είχαν κάνει κατάληψη γύρο-γύρο ολόκληρη τη λίμνη! Ενώ λοιπόν αφήνει την μια μεριά της λίμνης με τους «πολλούς δαιμονισμένους»… και πάει στην άλλη μεριά της, μήπως και ξαποστάσει, ξαναπέφτει πάνω σε δαιμονισμένο!

«Όταν (ο δαιμονισμένος) είδε από μακριά τον Ιησού, (τι φαντάζεστε πως έκανε;) έτρεξε και τον προσκύνησε, και (σαν να μην έφτανε αυτή η ανεξήγητη τιμητική συμπεριφορά) μετά φώναξε δυνατά (μήπως και δεν το ακούσουν όλοι οι παρευρισκόμενοι). Τι είναι μεταξύ μας υιέ του θεού του υψίστου; Ορκίζω (σε θερμο-παρακαλώ) σε τον θεόν (εκτός από υιόν υψίστου, τον αποκαλεί... και θεό, μήπως και δεν κατάλαβαν τον υπαινιγμό!) μη με βασανίσεις». Μάρκος 5.7 Ή «ήρθες εδώ να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας;» Ματθ.8.28.

Βέβαια, η σκηνοθετική συμπεριφορά του δαιμονισμένου, σε μας φαίνεται λίγο αλλοπρόσαλλη! Αλλά δεν είναι έτσι. Όπως μας διαβεβαιώνει η επιστήμη της δαιμονολογίας, η οποία αναλύει λεπτομερώς την παράξενη ψυχολογία των δαιμόνων… οι δαίμονες γουστάρουν κάπου-κάπου να βασανίζονται, και μόλις βρουν την ευκαιρία, τρέχουν να την αρπάξουν! Αντί να το βάλουν στα πόδια λοιπόν, ναι, τρέχουν προς τον βασανιστή του παρακαλώντας! Τώρα… το γιατί κανείς δεν φέρθηκε τιμητικότερα στον Ιησού, από τους ίδιους τους προαιώνιους ορκισμένους εχθρούς του, τους δαίμονες, είναι πράγματι μια απορία, που θα απασχολήσει την σχετική επιστήμη στο μέλλον! Βέβαια, αν δεχθούμε ότι οι "δαίμονες" παρ' όλα αυτά παρέμειναν πιστοί στον ρόλο τους, δηλαδή εξακολουθούσαν μονίμως να ψεύδονται... τότε μόνο με την αντιστροφή των λόγων τους, ανακαλύπτουμε ότι και οι συγκεκριμένοι δαίμονες, έκαναν πολύ σωστά την δουλειά τους... μια και ο Χριστός ούτε υιός ύψιστου ήταν, και φυσικά ούτε θεός!

ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΩΝ

Στην συνέχειά του, αυτό το δαιμονο-διωκτικό περιστατικό, (που κακώς νομίζουν κάποιοι ότι θυμίζει έντονα παραμυθάκι για μεγάλα παιδιά), ο Ιησούς παίρνει το ιατρικό ιστορικό του πελάτη. Ας ακούσουμε τις λεπτομερές: «Ρώτησε ο Ιησούς: Ποιό είναι το όνομά σου; (και ο δαίμονας απάντησε) Λεγεών, γιατί είμαστε πολλοί. (Λουκ: και τον παρακαλούσαν να μην τα επιτάξει (διατάξει) να πάνε στην άβυσσο!;). Εκεί κοντά έβοσκε ένα κοπάδι χοίρων. Παρακαλούσαν λοιπόν οι δαίμονες τον Ιησού λέγοντας: Αν είναι να μας διώξεις (είχε και τις αμφιβολίες του) στείλε μας στην αγέλη των πολλών εκείνων χοίρων που βοσκούν. (εδώ είναι που σας έλεγα, πως το περιστατικό έχει ασυνήθιστο ενδιαφέρον) Και εκείνος (ο ξορκιστής Ιησούς με την συνηθισμένη του ψυχραιμία) είπε: Πηγαίνετε. Αυτοί δε βγήκαν από τον άνθρωπο, και εισήλθαν στο κοπάδι των χοίρων. Και τότε όρμησε η αγέλη των χοίρων κατά του γκρεμού και γκρεμίστηκαν στην λίμνη και πνίγηκαν. (Μαρκ: ήταν δε οι χοίροι περί τις δύο χιλιάδες)! Οι δε βοσκοί τους έφυγαν και πήγαν στην πόλη και ανήγγειλαν τα συμβάντα. Βγήκε τότε όλη η πόλη (των Γαδαρηνών) σε συνάντηση του Ιησού και όταν τον είδαν, τον παρακάλεσαν να φύγει από την περιοχή τους. Αυτός λοιπόν μπήκε στο πλοίο και επέστρεψε»! Ματθ.8.28-34. Μάρκ. 5.1-20. Λουκ.8.26-39. ΔΕΣ: 2000 Γουρούνια... και ο δαιμονο-ξορκιστής Ιησους! (Σατιρικό)

 
Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς μη χειρότερα... θα πουν κάποιοι άπιστοι! Και συνεχίζω παραθέτοντας τις αιχμηρές αμφισβητήσεις τους: «Είναι ολοφάνερο ότι στην αφήγηση υπάρχουν άφθονες ετερόκλητες σκοπιμότητες, αλλά και απίστευτα ασύνδετες... γελοιότητες! Την δραματοποιημένη αυτή αγαστή συνεργασία δαιμόνων και δαιμονο-διωκτών μάγων, όπου το φανταστικό και το κωμικό σφιχταγκαλισμένα οργιάζουν, δυστυχώς ή ευτυχώς, μόνο με χιούμορ μπορούμε να την σχολιά­σουμε»! Μη δίνετε σημασία, αυτά τα λένε όσοι δεν γνωρίζουν καλά δαιμονολογία.

Βέβαια μας βάζουν κι εμάς στο λούκι του προβληματισμού: Κατ’ αρχάς, ο μεγάλος αριθμός δαιμόνων σε ένα μόνο άτομο, είναι τουλάχιστον δυσεξήγητος. Πράγματι, τι θα ανάγκαζε δύο χιλιάδες δαίμονες, ή έστω μια ολόκληρη λεγεώνα δαιμόνων, να συνωστίζονται στον εσωτερικό "χώρο" ενός μοναδικού ανθρώπινου σώματος; Κατ' αρχάς, γιατί στριμώχθηκαν όλοι εκεί; Μήπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι γύρω τους είχαν δαιμονο-διωκτικά φυλαχτά; Ή μήπως ήταν ασυνήθιστα "καθαροί" και "άσπιλοι" όλοι τους στην περιοχή; Και αν η περιοχή τους ήταν γεμάτη "καθαρούς"... τι εμπόδιζε τους δαίμονες να αλλάξουν περιοχή... τα ναύλα δεν είχαν, ή μήπως θα πήγαιναν με τα πόδια; Δεν ήταν ολόκληρη η γη μπροστά τους; Γιατί στριμώχθηκαν 2000 δαίμονες μέσα σε έναν μοναδικό άνθρωπο;

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΠΑΝΕ ΜΟΝΟ ΣΕ ΙΣΡΑΗΛΙΤΕΣ;

Γιατί δεν πήγαιναν ας πούμε στη Ρώμη... να φωλιάσουν σε κανέναν ορεξάτο παχουλό συγκλητικό, που μπορoύσε να τους ξεφαντώσει και σε κανένα τρικούβερτο όργιο. Αλήθεια… γιατί σ' ολόκληρη την αφήγηση της δαιμονολογικής Καινής Διαθήκης, δεν βρίσκουμε ουτε έναν Ρωμαίο δαιμονισμένο; Γιατί οι δαίμονες τρελαίνονται μόνο για Ισραηλίτες; Μια εξήγηση είναι ότι οι Ρωμαίοι με τόσα αρματολίκια που φοράνε δεν είναι... τόσο τραγανοί! Καλά αυτό είναι μια πρόχειρη ιδέα... Μα επιτέλους, αφού οι δαίμονες αποκαλούν τον Ιησού θεό, και τον παρακαλούν για χάρες, γιατί δεν πάνε στον Πιλάτο, να τον αποτρελάνουν προσφέροντας του τις καλύτερες υπηρεσίες;

Τι τους έπιασε λοιπόν και στριμώχθηκαν 2000 δαίμονες, μέσα σε έναν φτωχό αγροίκο, που το μόνο κακό που μπορούσε να τους προσφέρει… ήταν να κλέψει καμία κότα, ή να ασελγήσει σε καμιά... "κατσίκα"! Συγγνώμη, αλλά εξακολουθώ να μη μπορώ να φανταστώ καθόλου, τι το αξιοπόθητο έχει ένας απλός χωρικός, ώστε να τραβήξει επάνω του σαν μαγνήτης 2000 δαίμονες!

Αυτές βέβαια είναι δίκες μας πρόχειρες δαιμονο-κουβέντες... γιατί, πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, εμείς δεν έχουμε και πολύ γνώση του πράγματος. Μπορεί αυτή η δαιμονο-καταιγίδα, να ήταν πράγματι τοπική, και να ξέσπασε ειδικά στην περιοχή της δράση του Ιησού… ακριβώς για να εμποδίσει τις δοξαστικές ευκαιρίες του τρισενδόξου και υποψήφιου υιού του θεού και δαιμονο-διώκτη Χριστού! Μόνο που αν είναι έτσι, αυτό που δεν μπορώ πάλι να καταλάβω είναι, ποιος επιτέλους είναι εναντίον ποιου, αφού οποτεδήποτε ανταμώνουν οι δυο αυτοί υποτιθέμενοι θανάσιμοι εχθροί, ο Ιησούς εισπράττει τις καλύτερες δυνατές κραυγές αναγνώρισης και διαβεβαίωσης της θεότητάς του! Βρε μήπως ήταν στημένο; Μήπως οι δαίμονες που για μας του φτωχούς αμφισβητίες έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχουν, ήταν μια εντυπωσιακή σκηνοθετική σύλληψη του συνεργείου θεοποίησης, για να αποκτήσει το κατασκλαβωμένο Ισραήλ, προοπτικές εξόδου στη νέα γη της επαγγελίας; Αναρωτιέμαι τώρα κι εγώ… μήπως;

Ας επιστρέψουμε όμως στο τελευταίο αυτό ενδιαφέρον περιστατικό, που θα μας δώσει κι αλλά στοιχειά δαιμονο-γνωσίας, για να ξανασκεφτούμε συνολικά τα δεδομένα της δαιμονο-κουβέντας μας! Πραγματικά αυτό που δεν μας εξηγείται πουθενά στο κατ εξοχήν δαιμονο-κεντρικό βιβλίο που λέγεται Καινή Διαθήκη, είναι ο λόγος για τον οποίο κάποια άτομα πάσχουν από δαιμονο-κατάληψη και άλλα όχι!

Αν οι δαίμονες προτιμούν τους αμαρτωλούς, τότε ο συγκεκριμένος άνθρωπος, που τράβηξε επάνω δυο χιλιάδες (2000) δαίμονες… πρέπει να ήταν πράγματι ένας απίστευτο κάθαρμα, που δικαιολογημένα τελικά υπέφερε όσα του έπρεπαν! Αν πάλι οι δαίμονες εισέρχονται αδιακρίτως στην ανθρώπινη ψυχή αθώων, τότε παραμένει ανεξήγητο, γιατί τόσοι πολλοί δαίμονες συνωθούνται στο σώμα ενός μόνο αθώου! Δεν υπήρχαν αρκετοί αθώοι ή μικρο-κατεργάρηδες Γαδαρινοί για να τους φιλοξενήσουν με περισσότερη ευρυχωρία; Βέβαια, το γεγονός ότι οι δαιμονισμένοι συστηματικά θεραπεύονται, χωρίς καν να ζητηθεί πίστη απ’ αυτούς, ευνοεί την δεύτερη εκδοχή, που θυμίζει περισσότερο ακούσια πάθηση και όχι ηθική υπαιτιότητα.

Τι είναι λοιπόν ένας πολυ-δαιμονισμένος άνθρωπος;

Ένας πολύ κακός ή ένας εξαιρετικά κακότυχος άνθρωπος;

Οι σκεπτικιστές έχουν πάντα έναν κακό λόγο να πουν:

Προφανώς η δυσνόητη αυτή εικόνα του πολυ-δαιμονισμένου, είναι ένα ακόμα εφεύρημα της ευφάν­ταστης δεισιδαιμονίας των "θεραπευτών" της Ιουδαίας. Στην προσπάθειά τους να βρουν κάποιες πειστικές εξηγήσεις για τις βαρύτερες (πολυαλγείς) ασθένειες, αυτοί οι ευφάνταστοι απατεώνες, ανακάλυψαν την από κάθε άποψη αστεία θεωρία του πολυ-δαιμονισμένου, και φυσικά, αντιστοίχως πρότειναν την θεραπεία του πολυ-εξορκισμού! Ιδιαιτέρως αναγκαία φαινόταν η εξήγηση αυτή, στις περιπτώσεις εξαιρετικά βίαιης (σχιζοφρενούς) συμπεριφοράς. Το σκεπτικό τους ήταν προφανώς απλοϊκό: ένας δαίμονας ασθενοποιεί μεν, αλλά ο ασθενής δεν είναι ιδιαίτερα βίαιος και εύκολα καταβάλλεται. Όμως οι εξαιρετικά βίαιοι (μανιοκαταθλιπτικοί ή σχιζοφρενείς) που βρίσκονται συχνότερα ή μονίμως σ’ αυτήν την κατάσταση, θα πρέπει να έχουν περισσότερο από έναν δαίμονες, που καταντούν τα άτομα αυτά ακατάβλητα, (εξαιρετικά βίαια) και άβουλα ισόβια υποχείρια δαιμόνων!

Όμως και πάλι εδώ ανεξήγητη παραμένει η συμπεριφορά του συγκεκριμένου πολυ-δαιμονισμένου ατόμου! Ενώ μέσα του χοροπηδούσαν αναρίθμητοι δαίμονες, που γνώριζαν πολύ καλά και μάλιστα το δήλωσαν, ότι ο "θεόσταλτος" Χριστός, θα τους "βασάνιζε πριν την ώρα τους" με εξορκισμό... αντί να τρέψουν το ανθρώπινο υποχείριό τους, (τον δαιμονισμένο κορμί), σε άτακτη φυγή, μακριά απ’ τον εξορκιστή τους, αυτοί σπεύδουν και τον ρίχνουν εθελουσίως, ικέτη στα πόδια του δαιμονο-κυνηγού Χριστού, αποκαλώντας τον ταυτόχρονα "υιέ του θεού", και "Θεό"! Ανεξήγητα πράγματα!!!

Η εικόνα είναι μάλλον από μόνη της πολύ παράξενη αν όχι κωμική!

Δύο χιλιάδες δαίμονες, όχι μόνο δεν ήταν σε θέση να ματαιώσουν την συνάντηση του σώματος που εξουσίαζαν με τον βασανιστικό εξορκιστή τους, αλλά ούτε καν δυσανασχετούν! Απεναντίας χωρίς κανέναν εξαναγκασμό, τρέχουν και τον «προσκυνούν» (Μάρκ.5.6) λούζοντάς τον κυριολεκτικά... όχι με ύβρεις και σαρκασμούς όπως θα ταίριαζε σε αξιοπρεπείς δαίμονες... αλλά ομοθυμαδόν τον ραίνουν με τους υψηλότερους τίτλους τιμής, που ακούστηκαν ποτέ για τον Ιησού! Βρε μήπως έχουμε την ψευδαντιπαλότητα στην πληρέστερη αποκορύφωσή της! Λέω… μήπως;

Δείτε την σαφώς σκηνοθετημένη εικόνα, που δεν ανταποκρίνεται ούτε στο πλέον επίπλαστο θεολογικό σκεπτικό της! Οι δύο υποτιθέμενοι προαιώνιοι αντίπαλοι σε αγαστή συνεργασία! Ο πολυ-δαιμονισμένος, βρώμικος και τρισάθλια ντυμένος, ή γυμνός... γονατιστός μπροστά στον Χριστό, μιλά μαζί του, προφανώς με βαριά αλλοιωμένη φωνή! Τα δαιμόνια γονατιστά μπροστά του, τον προσφωνούν «θεό» και «υιόν του θεού του υψίστου» και στο τέλος: «οι δαίμονες παρεκάλουν αυτόν», (του ζητούνε δηλαδή παρακλητικά χάρες), να τους εκβάλλει μεν, αλλά... χωρίς να "πονέσουν" πολύ!

Στην συζήτηση γνωριμίας, που με ξεκάθαρη σολομώντεια άνεση στήνει ο Ιησούς με τους δαίμονες, (αυτά για όσους διάβασαν τη μελέτη μας περί σολομωνικής) αυτοί του αποκαλύπτουν τον εξαιρετικά μεγάλο αριθμό τους, υποβάλλοντας ταυτόχρονα προτάσεις ευνοϊκότερης μετοικεσίας: «παρεκάλουν αυτόν ίνα μη επιτάξει αυτοίς εις άβυσσον απελθείν» Λουκ.8.31.

Δηλαδή: μη μας διατάξεις, (εμάς που τόσα καλά λόγια σου είπαμε), να πάμε στην κρύα και κατασκότεινη άβυσσο, αλλά «παρεκάλουν αυτόν» (και μάλιστα μεθ’ όρκου!) «ορκίζω σε» (Μάρκ.5.7) να μας στείλεις, σε εκείνα εκεί τα τροφαντά ζεστά γουρουνάκια, που βόσκουν εκεί πέρα αμέριμνα στην λιακάδα!

Και Εκείνος, ο φιλεύσπλαχνος, που ούτε σε δαίμονες δεν χαλούσε χατίρι… δέχθηκε αμέσως... χαμογελώντας παράξενα! Πηγαίνετε είπε, κι αυτά πέταξαν προς την μεριά των γουρουνιών... φτερουγίζοντας για λίγο χαρούμενα πάνω απ’ το ηλιόλουστο λιβάδι! Τελικά, θυμήθηκαν ότι δεν ήταν πεταλούδες αλλά δαίμονες, που χρειάζονται επειγόντως ζεστό κορμί γύρω τους και ρίχτηκαν πάνω στα γουρούνια, βρήκαν ορθάνοικτα τα ρουθούνια τους και εισέβαλαν στο ζεστό κορμί τους. Όλα αυτά πρέπει να έγιναν με ξεχωριστή τάξη και χωρίς να μπερδευτούν. Από το πλήθος της προσφοράς, ξεχώρισαν στα γρήγορα ένα γουρούνι το καθένα τους, και περνώντας μέσα από τα βρώμικα γουρουνίσια ρουθούνια, βρέθηκαν να στρογγυλοκάθονται στο ζεστό ευρύχωρο εσωτερικό, δύο χιλιάδων γουρουνιών! Το γιατί οι 2000 δαίμονες που συγκατοικούσαν, δεν διάλεξαν ένα μοναδικό γουρούνι για να συνεχίσουν το κοινόβιό τους... δεν θα το μάθουμε ποτέ!

Η εικόνα αποκτά λυρισμό: Για μια στιγμή, εκεί στο Γαδαρινό λιβάδι, όλα ήταν γαλήνια! Μια παράξενη ειρήνη επικράτησε! Θεοί, δαίμονες, άνθρωποι και γουρούνια, ήταν όλοι τους ευτυχισμένοι! Τα τρισευτυχισμένα διαβολάκια, προσπαθούσαν ακόμα να πιστέψουν στην καλή τους τύχη, και να βολευτούν στην χοιρινή μονοκατοικία τους! Με ικανοποίηση διαπίστωναν, ότι με τα πονηρά παινέματά τους, είχαν μάλλον ξεγελάσει τον γιο του Γιαχβέ, τον αμείλικτο εξολοθρευτή δαιμόνων! Με αντάλλαγμα λίγα καλά λόγια, είχαν τελικά αποφύγει την σκοτεινή υγρή και πνιγηρή άβυσσο!

Ξαφνικά όμως... την ίδια διαπίστωση με τους δαίμονες έκαναν και οι ιεροσυντάκτες της Καινής Διαθήκης... και η πένα τους ανατρίχιασε... κι άρχισε να γράφει νέο τέλος για την συγκεκριμένη αναμέτρηση θεού και δαιμόνων! Η ιστορία αυτή δεν θα μπορούσε να τελειώνει έτσι... γι’ αυτό και την συμπλήρωσαν... κάνοντάς την απλά χειρότερη!

Ξαφνικά λοιπόν, (το χαμόγελο του Ιησού έγινε πλατύτερο, σχεδόν θριαμβικό) με μυστική εντολή του, τα παραγεμισμένα με δαίμονες γουρούνια, αφηνίασαν και όλα μαζί, έπεσαν στην λίμνη, όπου... τι; Πνίγηκαν; Δε νομίζω;! Γιατί, δεν πνίγονται οι δαίμονες;! Συγγνώμη... όχι βέβαια, δεν πνίγηκαν τα κακά αθάνατα δαιμόνια... αλλά τα αθώα δαιμονισμένα γουρούνια! Ξανά μπέρδεμα... πολύ κακό τέλος για την ιστορία μας!

Τέλος πάντων... η εξαιρετικά παράξενη αυτή ιστορία, δεν μπορούσε να βελτιωθεί περισσότερο, και την παράτησαν έτσι…! Με το δραματικότερο αυτό τέλος, φαινόταν τουλάχιστον ότι ο δαιμονο-κυνηγός Χριστός είχε νικήσει! Με μια παραπλανητική κίνηση, είχε ρίξει τουλάχιστον δύο χιλιάδες... αθάνατους δαίμονες... στη λίμνη! Ε, και λοιπόν;! Ε... να... όλο αυτό, αν δεν αναλυθεί και πολύ, μάλλον θα αρέσει στα "ψάρια" που θα το διαβάσουν αργότερα!

Η διασκεδαστική αυτή ιστορία, που κάνει ακόμα και τους πλέον ένθερμους πιστούς, να χαμογελάνε αμήχανα, έχει πολλές ακόμα ανέλπιστες προεκτάσεις!

Μπορεί να χάθηκαν... εκατό χιλιάδες κιλά γουρουνίσιο κρέας, αλλά... δεν μπορείς να αναγκάσεις δύο χιλιάδες δαίμονες να πέσουν ταυτόχρονα στο νερό και να... βραχούν (;!) μέχρι το κόκαλο, χωρίς να θυσιάσεις κι εσύ κάτι!

Τέλος πάντων, ο παράξενος αυτός άθλος, που μόνο ο γιος του Χαλδαίου θεού Γιαχβέ, χρειαζόταν στο βιογραφικό του, δεν μπορούσε να έχει καλύτερο τέλος! Οι θεολόγοι σε πλήρη πανικό, δύο χιλιάδες χρόνια μετά, ψελλίζουν ακόμα διάφορες δικαιολογίες για τα ακριβή αίτια της ανεξήγητης μετάβασης των δαιμόνων στα γουρούνια! και για τον άδικο χαμό 2000 αθώων γουρουνιών!

Αυτό βέβαια που εδώ κάνει διασκεδαστική την χριστιανική δαιμονολογία, είναι η ξαφνική παραδοχή, ότι άνθρωποι και γουρούνια βρισκόμαστε στο ίδιο μενού επιλογής των δαιμόνων! Και εδώ είναι που η μηχανή αναζήτησης συμπερασμάτων τρελαίνεται! Αν μπορούν να δαιμονιστούν τα γουρούνια… τότε γιατί όχι και οι αγελάδες, τα κατσίκια και τα κοτόπουλα! Εξού και η πρόσφατη συζήτηση για τρελές αγελάδες... Λες;

Με την βιβλική αυτή περιγραφή και παραδοχή της εισόδου δαιμόνων σε γουρούνια, τα περί ενοχής και αμαρτωλότητας των δαιμονισμένων θυμάτων, χάνουν αυτόματα κάθε ίχνος σοβαρότητας, αφού φαντάζομαι... (με την θεολογία δεν μπορεί κανείς ποτέ να είναι σίγουρος), δεν υπάρχουν αμαρτωλά γουρούνια...! Μπορεί τα γουρούνια, πράγματι να ανακατεύονται με βρωμιές, αλλά απ’ ότι γνωρίζουμε... ποτέ δεν υπήρξε εντολή... που να τους το απαγορεύει!

Απ’ την άλλη, αν τον πνιγμό των γουρουνιών, δεν τον υποκίνησε μυστικά ο γιος του Γιαχβέ, για να μην του χρεώνουμε και αυθαίρετα κρίματα... τότε προκύπτει η δικαιολογημένη ερώτηση: τι είδους χάρη ήταν αυτή, που με τόσα παρακάλια και κομπλιμέντα ζήτησαν οι εντελώς χαζοί αυτοί δαίμονες, αφού το μόνο που κατάφεραν ήταν να κερδίσουν ολιγόλεπτη παράταση κατοχής κάποιου σώματος;

Όποιος κοιτάξει το περιστατικό με σκεπτικισμό, έχει την εξής διασκεδαστική εντύπωση: Οι δαίμονες θέλησαν απλά να κάνουν ένα τελευταίο χαρούμενο ομαδικό μπάνιο, φορώντας για λίγο (σαν σωσίβια) τα ζεστά παχουλά γουρουνάκια! Συμπέρασμα; Δύο χιλιάδες δαίμονες, δεν κατάφεραν να κάνουν έναν μοναδικό άνθρωπο να το βάλει στα πόδια, μπροστά από τον εξορκιστή τους, και από τους δύο χιλιάδες δαίμονες, κανείς τους δεν κατάφερε να κουμαντάρει έστω και ένα τρελαμένο γουρούνι μακριά απο τη λίμνη! Διαφορετικά γιατί όλα τους έπεσαν στην θάλασσα (άβυσσο) που τόσο πολύ οι δαίμονες ήθελαν να αποφύγουν!

 
Τελικά, ποιός μπορεί αλήθεια να μας εξηγήσει ικανοποιητικά την απολύτως αδικαιολόγητη και σαφώς άδικη συνέργεια του Χριστού, στην ανώφελη απώλεια δύο χιλιάδων γουρουνιών; Γιατί πληρώνουν τα ολιγόλεπτα κέφια των δαιμόνων με την ζωή τους, αυτά τα εντελώς αθώα χοιρίδια ελευθέρας βοσκής; Δεν ήταν αυτή μια ανεξήγητη σπατάλη ζωής ή τουλάχιστον... χοιρινής μπριζόλας; Ποιος θα αποζημιώσει τους χοιροβοσκούς; Μπορεί η ζωή τους ή έστω το κρέας τους, να χαρίζεται στα ολιγόλεπτα βίτσια εξορκιστών και δαιμόνων; Δηλαδή για να το καταλάβουμε καλύτερα. Αν σήμερα σε μια εκκλησία, λιβάδι ή πλατεία, ξορκίζοντας εναν δαιμονιζόμενο... πνίγαμε και λίγα γουρούνια δημοσίως, θα ήμαστε μέσα στο πνεύμα του χριστιανικού θεραπευτισμού; Και επιτέλους το πιο επίφοβο... όταν ξορκίζουν δαίμονες, πως ξέρουν ότι αυτοί δεν πάνε στα ζωντανά μας;

Βέβαια, η ερώτηση είναι θεωρητική! Γιατί ο θηριώδης θεός της Βίβλου, ο Γιαχβέ, (θεωρητικά ο ίδιος ο Ιησούς στην προανθρώπινη ζωή του) αιώνες πριν (από την ενσάρκωσή του ως Ιησούς) έκανε ότι του κατέβει σε ανθρώπους, διατάζοντας την σφαγή αθώων «νηπίων και θηλαζόντων» (Α΄Σαμ.15.3 ή Α΄ Βασιλειών 15.3) και μακαρίζοντας «εκείνους που θα συνέτριβαν στο βράχο τα παιδικά κεφάλια» (Ψαλμός 136.9 ή 137.9)... τα γουρούνια θα σκεφτόταν τώρα;!

Ποια η τύχη των ξορκιζόμενων δαιμόνων;

Για την τελική τύχη των ίδιων των μοχθηρών δαιμόνων, μόνο φήμες έχουν απομείνει! Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι, μετά τον πνιγμό των γουρουνιών, είδαν αναταράξεις στην επιφάνεια της λίμνης, που πιστοποιούσαν την διαφυγή των δαιμόνων, γιατί τα υδάτινα ίχνη οδηγούσαν πίσω στην ακτή! Λέγεται δε, ότι δύο χιλιάδες καταμουσκεμένοι και ανατριχιασμένοι απ’ το κρύο δαίμονες, βγήκαν στην ακτή των Γαδαρηνών και φτύνοντας και βρίζοντας την κακή τους τύχη, ξάπλωσαν να στεγνώσουν το πλούσιο τρίχωμά τους!

Όμως, μπορεί να σιχαίνονται το νερό και να βράχηκαν, αλλά τελικά, από την περιπέτεια αυτή, οι δαίμονες βγήκαν με ένα πολύ συγκεκριμένο όφελος. Αφού ο σπλαχνικός Ιησούς, δεν τα έστειλε στην άβυσσο... μόλις στέγνωσαν, πήραν κι αυτά ξανά τους δρόμους, αναζητώντας νεαρούς δυνατούς Γαδαρινούς και Γαδαρινές, για να τρυπώσουν στα ζεστά φιλόξενα κορμιά τους, πανέτοιμοι για νέες σαρκικές απολαύσεις! Μάλιστα σύμφωνα μ’ αυτό το σκεπτικό, ένας Γαδαρινός έγινε καλά, αλλά δύο χιλιάδες άλλοι, πρέπει να βρήκαν για τα καλά τον... διάολό τους!

Συμπέρασμα αυτής της εκδοχής, για τους ασκούμενους δαιμονο-ξορκιστές είναι: αν κάποιος ασθενής, σας δηλώσει πως μέσα του έχει χιλιάδες δαίμονες, προς θεού μην τον πειράξετε, μη τον ξορκίσετε όσο κι αν σας παρακαλάει!

Ο άνθρωπος αυτός είναι κάτι σαν βόμβα (δαιμονο)διασποράς! Ο άνθρωπος αυτός, είναι μαγνήτης δαιμόνων, συλεκτήρας ακαθάρτων πνευμάτων, και ουσιαστικά αποτελεί δώρο θεού για ολόκληρη την περιοχή του! Αυτός ο ένας, ο δύσμοιρος μπορεί να υποφέρει, αλλά χιλιάδες άλλοι έχουν βρει την ησυχία τους!

Υπάρχει όμως και μια τελευταία περίπτωση, που θα ήταν κρίμα να μην την αναφέρουμε, τώρα που μπήκαμε για τα καλά στο πνεύμα της δαιμονολογίας! Υπάρχει λοιπόν και η περίπτωση, οι συγκεκριμένοι δαίμονες να μην είχαν κανένα πρόβλημα με το υγρό στοιχείο, γι αυτό και διάλεξαν τη λίμνη μονοί τους! Αυτή η υπόθεση είναι εξαιρετικά ανησυχητική, γιατί αφήνει ανοιχτή την σημαντική ερώτηση: Τι θα γινόταν αν μετά από τα πνιγμένα γουρούνια, τα δαιμόνια περνούσαν στα λαχταριστά και ολοζώντανα λιμνίσια ψάρια... θα μιλούσαμε σήμερα και για δαιμονισμένες πέστροφες;

Τελικά, η βασανιστική ερώτηση επανέρχεται: τι να απέγιναν άραγε οι δύο χιλιάδες βρεγμένοι δαίμονες; Κάποιοι ανησυχούν, μήπως εκτός από τα γουρούνια και τις πέστροφες, οι δαίμονες μπορούσαν να διατηρηθούν σαν υδρόβια κακά πνεύματα και στο λιμνίσιο νερό... και να εισχωρούν στα παραλίμνια αγριόχορτα, λουλουδάκια... και άλλα ποτιστικά και εδώδιμα! Δηλαδή… μπορεί κάποτε να μιλάμε και για δαιμονισμένα μαρούλια;

Μπορώ να παραδεχθώ ότι αυτή τη φορά, δεν προσπάθησα να συγκρατήσω ιδιαίτερα την σατυρική μου διάθεση. Αλλά και εσείς, πρέπει να αναγνωρίσετε, ότι τέτοια που είναι η αφήγηση, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια σοβαρότητας.

Τί είναι η «πίστη ως κόκκος σινάπεως»;
Και ποιά τα "όρη" που αυτή μετακινεί;

Το περιστατικό του δαιμονο-επιληπτικού τελειώνει με την ενδιαφέρουσα ερώτηση των μαθητών του Ιησού: «κύριε γιατί εμείς δεν καταφέραμε να εκβάλλουμε το δαιμόνιο;».

Ο Ιησούς σε ρόλο αγανακτισμένου καθηγητή απάντησε: «δια την ολιγοπιστία σας. Σας βεβαιώνω πως αν είχατε πίστη έστω και σαν κόκκο σινάπεως, θα λέγατε σ’ αυτό το βουνό πήγαινε από εδώ εκεί και θα πήγαινε και τίποτε δεν θα ήταν αδύνατο σε σας. Αυτό δε το δαιμονικό γένος (οι δαίμονες της επιληψίας) δεν βγαίνει παρά μόνο με προσευχή και νηστεία» Ματθ.17.19-21.

Υπήρχε λοιπόν κάποιο μικρό μυστικό, που μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητευομένους δαιμονομάχους, να επανακτήσουν την χαμένη αυτοπεποίθησή τους!

Ο δάσκαλος τους εξήγησε ότι το συγκεκριμένο γένος των δαιμόνων (της επιληψίας), δεν αντέχει στις προσευχές και την πείνα!

Τώρα τι ακριβώς κατάλαβαν εκείνοι οι πρώην ψαράδες, στο δύσκολο αυτό μάθημα δαιμονογνωσίας και τους λεπτούς διαχωρισμούς ανάμεσα στα διαφορετικά γένη των δαιμόνων, δεν γνωρίζουμε, γιατί κανείς απ’ αυτούς δεν τόλμησε να ζητήσει πρόσθετες εξηγήσεις απ’ τον ήδη εκνευρισμένο δάσκαλό τους! Όμως υπάρχει πράγματι μια σημαντική ερώτηση... ποιός έπρεπε να προσεύχεται και να πεινάει, ο ίδιος δαιμονισμένος, ο πατέρας του, ή ο επίδοξος εξορκιστής του;

Παρακολουθούμε λοιπόν κάτι εκπληκτικό! Η σολομώντεια δαιμονοδιωκτική "θεραπευτική", που λόγω διωγμών παρέμεινε στάσιμη από την εποχή του Εζεκία και του Τωβίτ, ξαφνικά επανεμφανίζεται στα χέρια του Ιησού, σαν μέγιστο κοινωνικό αγαθό! Κατά την διαβεβαίωση του δάσκαλου Ιησού, με λίγη πείνα και άφθονες προσευχές, πράγματα καθόλου δυσεύρετα στην περιοχή, οι ασθενοποιοί δαίμονες, μπορούσαν πιά οριστικά να νικηθούν!

Κάποιοι απ’ την νεοφώτιστη εκείνη ομάδα των μαθητευομένων δαιμονο-κυνηγών, (οι Ghost Busters της εποχής εκείνης) πρέπει να χάρηκαν ιδιαιτέρως για τις διευκρινίσεις αυτές. Ψαράδες οι ίδιοι, μόλις είχαν απαλλαγεί απ’ την βαριά επαγγελματική ψαρίλα και πρέπει να αισθάνθηκαν εξαιρετική ανακούφιση στην σκέψη, πως δεν χρειαζόταν πιά να κουβαλάνε μαζί τους τα μυρωδάτα σπλάχνα δυσεύρετων ψαριών από την Βαβυλώνα, για να ψαρο-καπνο-διώχνουν απ’ τα ανθρώπινα κορμιά, τους τρισάθλιους δαίμονες, οπως έκανε εκείνος ο πρωτοπόρος συνάδελφός τους ο Τωβίτ! Σύμφωνα με την νέα δαιμονο-διωκτική πρόταση του δασκάλου, λίγη πείνα και προσευχή ήταν αρκετά!

Πρέπει λοιπόν να ομολογήσουμε, ότι με την εμφάνιση του Ιησού, σημαντικές απλοποιήσεις σημειώθηκαν στις χαλδαϊκές μεθόδους καταδίωξης δαιμόνων. Σε σχέση με την εποχή του Τωβίτ και των ψαροκαπνισμών, το επάγγελμα του δημόσιου διώκτη δαιμόνων, σημείωνε επιτέλους πρόοδο με μια ενδιαφέρουσα αναβάθμιση σε υλικά και μεθόδους!

Βέβαια ανεξήγητο ιστορικό παράδοξο παραμένει, το γιατί κανένα απ’ τα αναρίθμητα χριστιανικά ιδρύματα, που αιώνες τώρα συγκεντρώνουν πιστούς και τίποτε άλλο δεν κάνουν, απ’ το να προσεύχονται και να νηστεύουν, δεν κατάφερε να διαπρέψει στην συστηματική θεραπεία της επιληψίας! Αντ’ αυτού, σε πολλά απ’ τα "άγια" αυτά μέρη, υπάρχουν αρκετοί επιληπτικοί, με εξαιρετική πίστη, νηστείες και καθημερινές προσευχές που... παίρνουν τακτικά και ανελλιπώς τα ιπποκρατικά φάρμακά τους κατά της επιληψίας!

Όμως, τί πραγματικά εννοούσαν όλα εκείνα τα βαρύγδουπα λόγια του δασκάλου Γιάχσουα, όταν ανέφερε στους μαθητές του, τα περί ελαχιστότατης απαιτουμένης "πί­στης", ικανής να μετακινεί βουνά; Μάλιστα σε κάποια ανάλογη στιγμή, ο δάσκαλος το επανέλαβε, σε μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή: «αν εί­χατε πίστη ως κόκκον σινάπεως, θα λέγατε σ’ αυτή τη μουριά ξεριζώ­σου και πήγαινε να φυτρώσεις στη θάλασσα και εκείνη θα υπάκουε». Λουκ.17.6. Κι όμως, όλοι γνωρίζουμε, ότι ποτέ και καμμία, μικρή ή μεγάλη πίστη δεν μετακίνησε αληθινά βουνά, ούτε κατάφερε να μεταφυτεύσει μου­ριές στην θάλασσα... λοιπόν, τί ακριβώς ήθελε να μας πει ο ποιητής;

Είναι φανερό, ότι τα λόγια αυτά είναι πράγματι γεμάτα νόημα.

Η συγκεκριμένη δήλωση, οπωσδήποτε δεν ήταν τυχαία. Μπορεί να μην ακούγεται και τόσο θεϊκή, δηλαδή εναρμονισμένη με την φυσική (θεϊκή) τάξη των πραγμάτων, μια και ξεριζώνει βουνά και μεταφυτεύει μουριές στη θάλασσα... αλλά είναι προφανές, ότι κάτι πολύ σημαντικό θέλησε να αφήσει κληρονομιά στους τοτηνούς και μελλοντικούς μαθητές του, ο μεγάλος Χαλδαίος! Τί κρύβει λοιπόν ο χαλδαϊκός γρίφος;

Όσοι από μας γνωρίσαμε από κοντά την φιλοσοφία του αβρααμισμού, δεν θα δυσκολευτούμε καθόλου να το καταλάβουμε! Ο ίδιος ο Χριστός είναι συνεχιστής μιας χαλδαϊκής [1] σχολής προφητών, που πριν απ’ αυτόν έβγαλε εκατοντάδες ικανότατους παραδοξοποιούς προφήτες.Οι μετακινήσεις ιδεατών βουνών και η εκρίζωση και η βίαιη μεταφύτευση ιδεών

Ο Ιησούς, γνωρίζει λοιπόν πολύ καλά σε τι αναφέρεται! Οι μετακινήσεις ιδεατών βουνών και η εκρίζωση και η βίαιη μεταφύτευση ιδεών, ήταν ανέκαθεν ο φυσικός τους χώρος! Ακριβώς σ’ αυτήν την μονομαχία με το ακατόρθωτο διέπρεψαν πριν απ’ αυτόν, όλοι οι ένδοξοι παλαιοδιαθηκικοί συνάδελφοί του, οι προφήτες!

Μελετώντας (απομυθοποιώντας) προσεκτικά τα απίστευτα θαύματά τους, διακρίναμε πίσω τους λεπτά αόρατα νήματα και μι­κρές προετοιμασμένες κινήσεις, με τις οποίες εντυπωσιάζοντας άρχοντες ή μάζες ανθρώπων, κατόρθωναν να επιτυγχάνουν απίστευτες μετακινή­σεις κοινωνικών δυνάμεων! Δεν νικούσε ο δυνατώτερος, αλλά ο εντυπωσιακώτερος και ο δολιώτερος! Δεν νικούσε αυτός που είχε την φανερή εξουσία ή το οποιοδήποτε ορατό πλεονέκτημα, αλλά αυτός που κρυφά και έντεχνα σχεδίαζε, υπονόμευε και τελικά χειραγωγούσε τις εξελίξεις!

Δεν νίκησε ο «άρχων των ονείρων» (ονειροποιός) Ιωσήφ, ολομό­ναχος ολόκληρη την αυλή της Αιγύπτου; Υπέθεσε ποτέ κανείς, ότι τα "όνειρα" των αξιωματούχων της Αιγύπτου, στα οποία πάτησε για να αναρριχηθεί στην αιγυπτιακή εξουσία, τα κρατούσε ο ίδιος στα χέρια του, με τους ονειροποιούς μανδραγόρες (Γεν.30.14) της μητέρας του;

Υπέθεσε ποτέ κανείς, ότι απ’ την θέση του αρχισιτοποιού της Αιγύπτου, ο Ιωσήφ με απλή υπερθέρμανση, μπορούσε να στειρώσει τους σπόρους της ετήσιας σποράς, προκαλώντας τριετή επαναλαμβανόμενο λιμό (αφορία) στους διπλής σοδιάς εύφορους σιτοβολώνες της Αιγύπτου;

Διέκρινε ποτέ κανείς, τί κρατούσαν στα χέρια[2] τους, τα δυο ταλα­ντού­χα τερατοποιά αδέλφια, Μωυσής και Ααρών, όταν γέμισαν ανε­ξή­γη­τες πληγές και θανατηφόρα "τέρατα" την Αίγυπτο; Υπο­πτεύθηκε ποτέ κανείς (έστω αμυδρά) τους παράξενους τρόπους, με τους οποίους τα δυο αδέλφια εξασφάλισαν τόσους ανεξήγητους θανάτους μόνο οικόσιτων ζώων και ανθρώπων στην Αίγυπτο;[3] Όχι ποτέ!

Μήπως κατάλαβε ποτέ κανείς τον ανεξήγητο άθλο εισβολής στην Χαναάν, από έναν ανοργάνωτο και άοπλο εισβολέα, για τον οποίο μάλιστα έχει γραφτεί: «κάθε δυσκαταμάχητον έθνος και φρικαλέο αλλόφυλο γένος σαν δρεπανιστές τους θέρισαν (οι Εβραίοι) από την ρίζα»![4]

Προβληματίσθηκε ποτέ κανείς, γύρω απ’ τους πολλούς, περίεργους και "θαυμαστούς" τρόπους με τους οποίους καθηλώθηκαν 14 οργανωμένα έθνη και οι πάνοπλες οργανωμένες στρατιές των Χαναναίων κατανικήθηκαν από τον Ιησού του Ναβή, την Δεββώρα ή τον Γεδεών, κατά την είσοδο και την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στην γη Χαναάν; Υποψιάστηκε ποτέ κανείς, το πώς νικήθηκε μια ολόκληρη πανστρατιά Χαναναίων, από τους τριακόσιους σταμνο-κουβαλητές του Γεδεών;

Δεν επανέλαβαν τα ίδια στην Βαβυλώνα, χάρη στους άψογους αλλά και αόρατους μηχανισμούς της προετοιμασίας τους; Δεν αχρήστευσαν ανεξήγητα κι εκεί πύρινες φλόγες οι τρεις παίδες; Δεν έφραξε με άγνωστες μεθόδους τα στόματα των ανθρωποφάγων λεόντων, ο γέροντας Δανιήλ; Δεν μετέβαλαν ανεμπόδιστα βασιλιάδες σε ζώα; Δεν τους έσυραν σαν υπνωτισμένα υποζύγια σε πόλεμο; Δεν νίκησαν άπειρες φορές στον πόλεμο των εντυπώσεων; Δεν είναι αυτοί οι ίδιοι προφήτες, που νίκησαν αμέτρητες φορές, σχεδιάζοντας το αδύνατο; Μάλιστα στο τέλος, δια της αέναης επανάληψης και της συνεχούς θρυλοποίησης, δεν επέβαλαν ως αληθινά ακόμα και όσα απ’ τα θαύματά τους (πτώση αερόλιθων, σταμάτημα του ηλίου κ.λ.π.) δεν ήταν παρά πανθομολογούμενες καθαρές ποιητικές υπερβολές;

Όλα αυτά τα γνωστά και τα άγνωστα θαύματα της Βίβλου, δεν γεννήθηκαν από έναν τέτοιο μικρό, σχεδόν αόρατο, αλλά πάντα αποτελεσματικό (καρποφόρο) σπόρο πανουργίας; Κάθε ένα απ’ αυτά τα "θαύματα" των προφητών, δεν κατάφερνε φαινομενικά το αδύνατο;

Θυμηθείτε για λίγο την χαρακτηριστική και άμεση μετακίνηση της λαϊκής πίστης, από την λατρεία του Βαάλ στην λατρεία του Γιαχβέ, που ο πυροτεχνουργός Ηλίας επέτυχε, όταν κατόρθωσε το φαινομενικά αδύνατο, να ανάψει δηλαδή φωτιά απ’ το πουθενά, πάνω στον βωμό του Γιαχβέ!

Κάθε φορά λοιπόν, που αυτοί οι απίθανοι σκηνοθέτες θαυμάτων, οι θαυματοπλάστες προφήτες, παρουσίαζαν το ακατόρθωτο ως εφικτό, δεν μετακινούσαν πράγματι προς την επιθυμητή σ’ αυτούς κατεύθυνση την ροή της ιστορίας; Μετά απ’ τα θαύματά τους αυτά, που όλα ανεξαιρέ­τως αποδόθηκαν αβασάνιστα, στην ανταπόκριση του Θεού στην πίστη των προφητών, οι ραγδαίες ιστορικές εξελίξεις που ακο­λού­θησαν, δεν έμοιαζαν πράγματι με απίστευτες μετακινήσεις "βουνών";

Να λοιπόν ο προφητηκός «κόκκος σινάπεως». Ο κρυφός μηχανισμός της προφητικής ραδιουργίας! Μια άγνωστη τέχνη πολέμου, με μικρά σαν κόκκο συνάπεως αλλά πανίσχυρα δραστικά όπλα!

Ο ΜΑΧΙΜΟΣ ΔΟΛΟΣ

Ο μάχιμος δόλος, στην ουσία του ποτέ δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα μικρό καλά κρυμμένο μυστικό! Η φαινομενική νίκη του ανίκητου και το καλοστημένο θαύμα, η προσχεδιασμένη αντιπαλότητα, η ψευδοπάθεια και ο ψευδοθεραπευτής, η φαινομενική ανατροπή της τάξης του κόσμου, δεν ήταν παρά το μικρό μυστικό μιας αρχαίας, γόνιμης, ιερατικής τέχνης. Διαχρονικό τους ζητούμενο, ο θεοειδής εντυπωσιασμός, η θεοκαπηλία και το επακόλουθο πλεονέκτημα της επιρροής και της χειραγώγησης των εξελίξεων.

Τα βιβλικά θαύματα, δεν είναι παρά μια διαχρονική συλλογική καταγραφή θεουργιών.

Τα βιβλικά θαύματα στηρίζονται σε ένα μικρό δραστικό μυστικό ανθρώπινης πανουργίας. Όμως, όλοι ανεξαιρέτως οι ονομαστοί θαυματοποιοί της Βίβλου, επιμελώς αρνήθηκαν να αποκαλύψουν το μικρό ανθρώπινο μυστικό των θαυμάτων τους, αποφεύγοντας με ισχυρή αυτοσυγκράτηση να εισπράξουν την δόξα του κατασκευαστή θαυμάτων, προτιμώντας με αξιοθαύμαστη σύνεση να δώσουν δόξα στον θεό των προετοιμασμένων θαυμάτων Γιαχβέ!

Για όλο αυτό, υπήρχε επιπροσθέτως ένας πολύ καλός λόγος. Ο σχεδιασμός και η εκπόνηση αυτών των θαυμάτων, τις περισσότερες φορές ήταν αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς. Πίσω απ’ τους θαυματουργούς προφήτες υπήρχε το ανώτατο διευθυντήριο, η μυστική ιερατική ομάδα Γιαχβέ, που δίκην θεού, ανέθετε σε ικανούς εκτελεστές τα προσχεδιασμένα θαύματά της!

Υπ’ αυτήν μόνο την έννοια, υπήρξε και προφανώς υπάρχει ακόμα ο "θεός" Γιαχβέ! Αυτός ήταν και προφανώς παραμένει ακόμα, ο διαχρονικός αρχηγός μιας ομάδας παραγωγής "γιαχβικών" ή αβρααμικών (δηλαδή πληγο-θεραπευτικών) θαυμάτων!

Την θεολογική ιστορία των προφητών, δεν την έγραψε λοιπόν κανένας θεός Γιαχβέ, αλλά ο «γιαχβισμός»! Που δεν είναι άλλο απ’ την διαχρονική μυστική τέχνη της θεοκάπηλης θαυματοποιίας και δι αυτής, η δημιουργία αναρίθμητων ευκαιριών αναρρίχησης στις κατά τόπους εξουσίες και εκείθεν οι κοινωνικές ανατροπές, μέχρι την τελική χειραγώγηση της ιστορίας.

Ο θεοκάπηλος θαυματοποιός λοιπόν, είναι ο καλύτερος κλέφτης προνομίων! Ο ικανότερος κυνηγός αξιωμάτων! Όταν μάλιστα χρησιμοποιεί, την διαχρονική σοφία και την ιστορική επίγνωση αυτής της τέχνης, τότε αυτός είναι ο πραγματικός θεός της ιστορίας και ο μόνιμος βραχνάς της ανθρωπότητας! Απέναντι σε τέτοιους ευκίνητους και αόρατους θηρευτές, εμείς είμαστε απλά, τροφαντά, νυσταλέα θηράματα, με μονοδιάστατη και ολιγόβια σοφία, που άλλες ελπίδες διαφυγής δεν έχουν... εκτός απ’ την μεθοδική αποκάλυψη, της συγκεκριμένης θηρευτικής τέχνης και την μαζική ενημέρωση των θυμάτων της!

Η τέχνη αυτή, αιώνες τώρα ανέπτυξε τα δικά της μικρά δόλια μυστικά! Κάθε νέα μικρή επινόηση, στην λεπτή τέχνη της παραπλάνησης και του δόλου μπορούσε πράγματι να γίνει αφετηρία τεράστιων ιστορικών εξελίξεων! Οποιαδήποτε μικρή ιδέα θεολογικού εντυπωσιασμού, μπορούσε να γίνει ο μικρός σπόρος, ενός τεράστιου μελλοντικού ιστορικού δένδρου!

Όλα αυτά, πρέπει να τα γνώριζε ο δάσκαλος, λέγοντας βαθυστόχαστα: «η βασιλεία του (δικού μας) θεού, μοιάζει με κόκκο σιναπιού, που κάποιος φύτεψε κι αυτός (ο κόκκο σιναπιού!) μεγάλωσε και έγινε δένδρο και τα πετεινά του ουρανού κατασκήνωσαν στα κλαδιά του» Λουκ.13.18.
Βέβαια ο γιός του Γιαχβέ μπερδεύει λίγο εδώ, τα δένδρα με τους θάμνους, μα αυτό είναι λεπτομέρεια, σημασία έχει ότι το σωστό νόημα είναι εκεί!

Η σιναπιά είναι λαχανικό (!) και όχι δένδρο με κλαδιά ικανά να φιλοξενήσουν πουλιά! Η παρομοίωση είναι εξαιρετικά ατυχής και δείχνει ότι αυτός που την είπε, δεν ήταν θεός, αλλά κι αυτός που την έγραψε, δεν είχε δει ποτέ του συναπιά! Τέτοια είναι όμως η "θεοπνευστία" της Βίβλου!

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΑΝΗΚΕΙ Σ' ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΜΕΘΟΔΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ

Μόνο αν αλλάξουμε την ορθογραφία της λέξεως, θα καταλάβουμε αμέσως ότι ο προφ(ύ)της (εκ του προ-φυτεύω) ήταν ανέκαθεν ο ισχυρότερος σπορέας του μέλλοντος! Αυτοί κατάλαβαν πρώτοι ότι: το μέλλον ανήκει σ’ αυτούς που μεθοδικά το προετοιμάζουν! Στον χώρο λοπόν της θεολογικής ιστοριοσποράς, δεν χρειάζεται κάτι μεγάλο!

Κάτι μικρό και δραστικό είναι αρκετό! Ο δάσκαλος το γνώριζε αυτό λέγοντας: «με τί να παρομοιάσω την βασιλεία του θεού (μας); Είναι όμοια με (προ)ζύμι που έκρυψαν (κειμ: ενέκρυψεν) σε (άφθονο) αλεύρι έως ου εζυμώθη όλο» Λουκ.13.20.

Το ωραιότατο αυτό χημικό παράδειγμα, αφορά την κοινωνική χημεία και είναι απολύτως κατανοητό στον απόστολο Παύλο και στους ομοίους του. Εύστοχα το παράδειγμα αυτό τόνιζε πως: «ολίγη ζύμη (λίγο προζύμι) καθιστά όλον το φύραμα ένζυμον»! Γαλάτας 5.9. Πράγματι μικρά αλλά εντυπωσιακά πραγματάκια, όπως τα ανεξήγητα "θαύματα", μπορούσαν να αλλοιώσουν δραστικά, την χημεία μιας ολόκληρης κοινωνίας και να ορίσουν νέες προτεραιότητες και παραδοχές!

Τίποτε κραυγαλέο ή φανερό... ένα μικρό τέχνασμα, μια μικρο-πανουργία, λίγη οργανωμένη θεατρικότητα, μια μικρή αλλά δραστική σταγόνα δόλου... και "δάση" ολόκληρα, ριζωμένα βαθιά σε άλλες πεποιθήσεις, θα ξεριζωθούν και θα μεταφυτευθούν πάραυτα!

Η Βίβλος δεν είναι παρά η πληρέστερη διαχρονική παρακαταθήκη πανουργίας.

Μια συλλογή εφαρμοσμένων προφητικών μυστικών, ικανή να εμπνεύσει και σε ικανά χέρια να αναγεννήσει την φοβερή τέχνη των προφητών! Και έτσι ακριβώς συνέβη! Ο τελευταίος των προφητών της, ο αποθεωθείς δάσκαλος Ιησούς, παρουσίασε με την σειρά του, το μικρό αλλά πανίσχυρο μυστικό της δικής του προφητικής σχολής: την αξία των καλοστημένων δημόσιων μαζικών θαυμάτων θεραπείας, με αποκορύφωση αυτό της ανάστασής του.

Ο δάσκαλος είχε δίκαιο! Απ’ την εποχή του Μωυσή, πολλά τέτοια "βουνά" ξερίζωσε και μετακίνησε η προφητική πανουργία! Ένας δήθεν μαραγκός, με συντροφιά δήθεν απλοϊκούς απαίδευτους πρώην ψαράδες, με λίγη προσοχή και προετοιμασία, μπορούσαν να κάνουν τους θαυματομανείς αφελείς ανθρώπους, να βλέπουν ως φυσική και επωφελέστερη την μεταφύτευση της "μουριάς" τους, απ’ το φυσικό καρποφόρο χώμα της δικής τους "γης", στην μέση του πουθενά, δηλαδή στην αλμυρόνερη άγονη προφητική θάλασσα!

Απ’ την στιγμή που οι μαθητές του, θα μπορούσαν να στηριχθούν (να εμπιστευθούν, να πιστέψουν) και να παρουσιάσουν δημόσια τον προσχεδιασμένο προφητισμό του, ο δάσκαλος υποσχέθηκε: «δεν θέλει είσθε ουδέν αδύνατον εις εσάς» Ματθ.17.20.

Μεγάλη κληρονομιά η προφητική πανουργία!

Με μικρά ή μεγαλύτερα, προσεκτικά σκηνοθετημένα θαύματα, όλα μπορούσαν να συμβούν! Η μικρή σαν κόκκος σινάπεος πονηριά του σκηνοθετημένου θαύματος, θα μπορούσε να ανατρέψει τα "βουνά" των προηγούμενων πεποιθήσεων και να δημιουργήσει ρεύμα οπαδών μεταξύ των απονήρευτων ανθρώπων! Σύνθημα του δασκάλου: «τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις, δυνατά παρά τω θεώ (ημών) εστίν»! Λουκ:18.27.

Το περίεργο είναι, ότι ακόμα και ο επίσημος ορισμός της «πίστις» από τον απόστολο Παύλο, ταιριάζει εκπληκτικά με όλα όσα εδώ αναφέρουμε! Προσέξτε τι είναι πίστη κατά τον Παύλο: «είναι δε πίστις ελπιζομένων πεποίθησις, βεβαίωσις πραγμάτων μη βλεπομένων»! Εβρ.11.1. Βέβαια, ο Παύλος ξέχασε να μας πει, ότι αυτό που γέννησε την συγκεκριμένη πίστη, ήταν τα επαναλαμβανόμενα και φυσικά εντελώς βλεπόμενα "θαύματα" της στημένης θεραπείας!

Οι άνθρωποι γεφυρώνουν με την φαντασία τους, ό,τι δεν καταλαβαίνουν και συνήθως είναι οι "δαίμονες" και οι "άγγελοι" αυτοί που συμπληρώνουν τα κενά ανάμεσα στην ακατανόητη σ’ αυτούς αιτία και το θαυμαστό αποτέλεσμα!

Ακόμα και απλοί θαυματοποιοί, όπως οι κατ’ επάγγελμα ταχυδακτυλουργοί, παρά τις διαβεβαιώσεις τους, πως ό,τι κάνουν δεν είναι τίποτε περισσότερο από ταχυδακτυλουργίες, απολαμβάνουν θυελλώδους εκτίμησης και συχνά γίνονται αποδέκτες παρακλήσεων για θεραπεία ασθενειών![5]

Οι απλοϊκοί άνθρωποι, βλέποντας μπροστά στα μάτια τους να πραγματοποιούν το φαινομενικά αδύνατον, όπως να μετεωρίζονται ή να μετακινούν πράγματα, να εμφανίζουν ή να εξαφανίζουν κάτι, να διαβάζουν την σκέψη ή τις κινήσεις κάποιου, να λυγίζουν μέταλλα και να κατακόπτονται εικονικά... μη μπορώντας να υποθέσουν τους μηχανισμούς που καθιστούν όλα αυτά τα πράγματα δυνατά, δεν μπορούν να αποβάλουν την ιδέα της ανάμειξης σ’ όλα αυτά, υπερφυσικών όντων ή ικανοτήτων!

Αν μάλιστα ο ίδιος ο ταχυδακτυλουργός, ψευδώς δηλώσει (όπως έκανε ο Γιούρι Γκέλερ[6]) ψυχικό φαινόμενο, τότε το πιθανότερο είναι ότι θα γίνει πασίγνωστος, με ελάχιστους κινδύνους διάψευσης!

Σήμερα, βασιζόμενοι στην πλούσια εμπειρία της διεθνούς θρησκευτικής αγυρτείας, μπορούμε να βεβαιώσουμε, ότι ένα καλοστημένο θαύμα θεραπείας, παράγει εύκολα θυελλώδεις ελπίδες και πεισματική διαβεβαίωση, αναπόδεικτων και μη βλεπομένων πραγμάτων!

Εκατομμύρια απελπισμένοι άνθρωποι συνωθούνται ετησίως σ’ αυτούς τους κατ’ ευφημισμόν τόπους θαυμάτων, μεταβάλλοντάς τους σε προσκυνηματικά χρυσωρυχεία, χωρίς ποτέ και κανείς να έχει αποδείξει την οποιανδήποτε θεραπευτική τους δύναμη![7]

Εκατοντάδες τέτοιοι θεραπευτικοί ισχυρισμοί, γεννώνται ετησίως σ’ ολόκληρο τον πλανήτη και μεγαλουργούν[8] ανενόχλητα!

Οι πρώτοι διδάξαντες λοιπόν αυτή την τέχνη της αναρρίχησης στο άρμα της ιστορίας δια των σκηνοθετημένων θαυμάτων, ήταν οι απόγονοι του πολυτάλαντου Χαλδαίου Αβραάμ! Το διαχρονικό ιερατείο της Παλαιάς Διαθήκης, η παραγωγικότερη σχολή προμελετημένων θαυμάτων, αφού έγραψε ένδοξη ιστορία με προφήτες ψευδο,-θεραπευτές που θεράπευαν πληγές που οι ίδιοι κρυφά προκαλούσαν, ήταν μόλις ένα βήμα μακριά από την εκπληκτική προέκταση της βασικής αυτής ιδέας, δηλαδή την θεραπεία της προσποιητής ψευδοπάθειας. Οι ιερείς του αβρααμικού ιερατείου λοιπόν, με δημόσιο εκφραστή τους τον Ιησού, τον θαυματουργό γιο του Γιαχβέ, γνώριζαν ότι με το πανίσχυρο αυτό μυστικό όπλο, μπορούσαν πράγματι να εντυπωσιάσουν και να μετακινήσουν ολόκληρα "βουνά" και "δάση"!

Το να μετακινείς "βουνά", είναι νίκη πάνω στο φαινομενικά αδύνατον. Η καταγωγή μιας τέτοιας παρομοίωσης, βρέθηκε σε στοίχους στις πινακίδες της Βαβυλώνας (στο Χαλδαϊκό έπος της Δημιουργίας) όπου μια απίστευτη νίκη παρομοιάζεται με... σκοτωμένο βουνό:

«Εσύ τον αιχμαλώτισες παρά την παντοδυναμία του
Ήσουν τόσο γενναίος που σκότωσες το βουνό!
Έκανες όλους τους εχθρούς σου
να γονατίσουν στα πόδια του πατέρα σου.
Επειδή ήσουν τόσο γενναίος σκότωσες το βουνό»[9]

Ο ΣΟΛΟΜΩΝ ΠΟΥ ΜΕΤΑΚΙΝΕΙ ΒΟΥΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ

Το περίεργο είναι, πως ακριβώς αυτήν την τελείως απλή εξήγηση περί πο­νηρών πνευμάτων, που μπορούν να μετακινήσουν "όρη", είχαν κατά νου, όσοι έγραψαν και την Διαθήκη Σολομώντος: «εγώ δε (ο Σολομών) ρώτησα αυτόν (τον δαίμονα) τί μπορείς να κάνεις; και αυτός μου απά­ντησε, εγώ δυνατός ειμί όρη μεταστήναι (να μετακινήσω), οίκους με­ταφέρειν και βασιλείς καταβάλειν». Διαθ. Σολομ.(1)69.6.

Αν ποτέ καταφέρουμε να παραδεχθούμε ότι δεν υπάρχουν δαίμονες, τότε θα καταλάβουμε ότι οι μόνοι υπαρκτοί δαίμονες, είναι οι δαιμόνιες ιδέες των προφητών, που μπορούν να πραγματοποιήσουν ακριβώς όσα ο παραπάνω δαίμονας ισχυρίζεται!

Κάποιος "δαίμονας" λοιπόν (δαιμόνια σύλληψη θα λέγαμε σήμερα) και όχι οποιαδήποτε αόριστη πίστη, είναι που μετακινεί "όρη", λαούς και βασιλείς! Ναι με μικρά σαν κόκκο σινάπεως τεχνάσματα, οι θεοκάπηλοι μάγοι της Καινής Διαθήκης, εκπληρώνοντας το όραμα των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης για εξουσιαστική πορεία του Ιουδαϊσμού στα έθνη, μπορούσαν πράγματι να μετακινήσουν ολόκληρα βουνά από ανθρώπινες μάζες, στην δική τους πνευματική εξουσία!
------------------------------
[1] Ένας απ’ τους μαθητές του ομολογεί την χαλδαϊκή τους καταγωγή λέγοντας: «τότε εξελθών εκ γης Χαλδαίων... μετώκισεν (ο Αβραάμ) εις την γην ταύτην, εις την οποίαν σείς μέχρι τώρα κατοικείτε» Πράξεις 7.4.

[2] «Τα τέρατα α έδωκα εν ταις χερσίν σου, ποίησον αυτά ενατίον Φαραώ» Εξ.4.21.

[3] Λαμπρή εξαίρεση αποτελεί ο καθ. Φιλοσοφίας Θεόδ. Μανούσης που το 1848 αναφερόμενος στα θαύματα του Μωυσή στην Αίγυπτο, υπαινίχθη το ενδεχόμενο άλλης πιθανής ερμηνείας.. με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές, τα επωνομαζόμενα «Μανούσεια», μεταξύ φοιτητών της θεολογικής και της φιλοσοφικής σχολής Αθηνών!

[4] Κωνσταντίνος Μανασσής (12 αι.μ.Χ.) Σύνοψις χρονική από κοσμοποιίας 1074.

[5] Ατελείωτες ιστορίες υπέρμετρου θαυμασμού και απόλυτης πίστης στις θεραπευτικές και άλλες υπερβατικές του δυνάμεις, που εντελώς αυθαίρετα του αποδίδουν, μου αφηγείται καθημερινά ο φίλος και αυτοδίδακτος ταχυδακτυλουργός Γιώργος Καζέπης!

[6] Ολόκληρες εκπομπές έγιναν προβάλλοντας τον αυτοαναγορευόμενο σε ψυχικό φαινόμενο (και εξ αυτού απατεώνα) Γιούρι Γκέλερ. Ένας απλός νεαρός μαθητευόμενος ταχυδακτυλουργός, ο Γιώργος Καζέπης, τον οποίον προσωπικά προώθησα στα ΜΜΕ έκανε δημοσίως ότι και ο Γιούρι Γκέλερ, απομυθοποιώντας εντελώς τον ισχυρισμό του περί ψυχικού φαινομένου!

[7] Βλέπε το προσκύνημα της Αγίας Μαρκέλλας!

[8] Κλασικό παράδειγμα είναι το παν-ιαματικό νερό του Καματερού, αλλά και το θαυματουργό δηλητήριο του γαλάζιου σκορπιού, που έκανε τους καρκινοπαθείς όλου του κόσμου να τρέξουν στην Κούβα, ή να παραγγείλουν από εκεί το θαυματουργό δηλητήριο!

[9] Henrietta Mc Call: «Μύθοι της Μεσοποταμίας» εκδόσεις Παπαδήμα σελ.83. Το ‘βουνό’ ούτε σκοτώνεται ούτε μετακινείται. Είναι λοιπόν μεσοποτάμια παρομοίωση επίτευξης του αδύνατου!