Το ερώτημα που εγείρεται λοιπόν είναι αν τα συναισθήματα προκαλούν ορισμένες φορές παραπληροφόρηση και αν ναι, πότε. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι το άγχος, η αγάπη και η θλίψη μπορούν να λειτουργούν παραπλανητικά.
Ο Norbert Schwarz (2012) ανέπτυξε τη σπουδαία θεωρία ότι οι πληροφορίες δεν αποτελούνται μόνο από πεποιθήσεις, αλλά επίσης από διαθέσεις, συναισθήματα, σωματικές αισθήσεις και εμπειρίες σχετικά με τη γνώση. Αυτά τα συναισθήματα συνεισφέρουν σημαντικά στις κρίσεις, στις αποφάσεις και στην αξιολόγηση των καταστάσεων. Όμως, ο Schwarz τόνισε επίσης ότι τα συναισθήματα μπορούν επίσης να μας μπερδέψουν, όπως στα παρακάτω σενάρια:
– Η αγάπη μπορεί να υποδεικνύει έναν πολύτιμο δεσμό με έναν καλό άνθρωπο, αλλά ο έρωτας που βασίζεται στον ενθουσιασμό μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να παραβλέψουν τοξικά μειονεκτήματα σε μια σχέση.
– Το άγχος και ο φόβος είναι χρήσιμα όταν ενεργοποιούν τους ανθρώπους σε επικίνδυνες καταστάσεις όπως στην πανδημία, αλλά μπορεί να αποδειχθούν προβληματικά όταν οι ψευδείς πεποιθήσεις και οι υπερβολικές αντιδράσεις παράγουν φοβίες που θέτουν σε κίνδυνο ζωές.
– Ο θυμός ορισμένες φορές λειτουργεί ως ένα σημάδι ότι κάποιος εμποδίζει τους σημαντικούς μας στόχους, αλλά μπορεί επίσης να μας αποτρέπει από το να επιλύουμε κρίσιμα προβλήματα.
– Η θλίψη συχνά υποδεικνύει μια πραγματική απώλεια, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή κατάθλιψη που αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ότι η ζωή έχει ακόμη αξία και ελπίδα.
– Η χαρά μπορεί να σηματοδοτεί ότι οι βασικές μας ανάγκες ικανοποιούνται, αλλά μπορεί να είναι ριψοκίνδυνη και πλασματική όταν προέρχεται από κατάχρηση αλκοόλ και χρήση ναρκωτικών ουσιών.
– Η αποστροφή προστατεύει φυσικά τους ανθρώπους από τις ακατάλληλες τροφές, αλλά μπορεί να αποδειχθεί κοινωνικά καταστροφική όταν κατευθύνεται για πολιτισμικούς λόγους σε κοινωνικές ομάδες και μη συνηθισμένες συμπεριφορές.
Για να κατανοήσουμε πώς τα συναισθήματα μπορούν να μας παραπληροφορήσουν, χρειάζεται να συνδέσουμε μια θεωρία συναισθημάτων με μια θεωρία πληροφόρησης. Οι ψυχολογικές θεωρίες δεν είναι απλώς στατιστικές συσχετίσεις ανάμεσα σε μεταβλητές, αλλά μπορούν να μας αποκαλύψουν συγκεκριμένους νοητικούς και νευρωνικούς μηχανισμούς.
Μια νέα θεωρία συναισθημάτων τους εξηγεί μέσω νευρωνικών μηχανισμών που συνδυάζουν τις αναπαραστάσεις των καταστάσεων, τις αξιολογήσεις εκείνων των καταστάσεων που αφορούν στη σχέση με προσωπικούς στόχους και τις φυσιολογικές αλλαγές, όπως τον καρδιακό παλμό και τον ρυθμό της αναπνοής. Τα συναισθήματα είναι κατατοπιστικά όταν οι αξιολογήσεις εκτιμούν με ακρίβεια την επίδραση των καταστάσεων στους προσωπικούς στόχους. Για παράδειγμα, αν μια κατάσταση που παράγει άγχος είναι πραγματικά επικίνδυνη.
Επιπροσθέτως, οι φυσιολογικές αλλαγές πρέπει επίσης να είναι ανάλογες της κατάστασης παρά το αποτέλεσμα ελλειμματικών γενετικών παραγόντων ή ναρκωτικών ουσιών. Η παραπληροφόρηση των συναισθημάτων συμβαίνει λόγω ελλειμματικών αξιολογήσεων, διαστρεβλωμένης φυσιολογίας ή λόγω και των δύο.
Αυτή η ανάλυση ταιριάζει με μια νέα θεωρία πληροφόρησης που το εξηγεί ως αποτέλεσμα 8 νευρωνικών μηχανισμών: της αναπαράστασης, συλλογής, αποθήκευσης, ανάσυρσης, αξιολόγησης, μεταμόρφωσης, αποστολής και παραλαβής. Η παραπληροφόρηση εμφανίζεται όταν αυτοί οι μηχανισμοί καταρρεύσουν, όπως όταν μια ασθένεια εκδηλώνεται όταν οι βιολογικοί μηχανισμοί που μας στηρίζουν επίσης καταρρέουν.
Τα συναισθήματα ως πληροφορίες αποτυγχάνουν κυρίως μέσω της κατάρρευσης των μηχανισμών αξιολόγησης. Για παράδειγμα, το πένθος που προκαλείται από την απώλεια μιας σημαντικής σχέσης συνιστά ένα σύστημα πληροφόρησης επειδή βασίζεται σε φυτικές φυσιολογικές αλλαγές και στη ρεαλιστική εκτίμηση της απώλειας. Όμως η κλινική κατάθλιψη είναι συνήθως παραπλανητική επειδή προκαλείται από ψευδείς εκτιμήσεις απόγνωσης και από ψευδείς φυσιολογικά στοιχεία όπως νευροδιαβιβαστικά προβλήματα.
Ο καλύτερος τρόπος να μετατρέψουμε την παραπληροφόρηση των συναισθημάτων σε αξιόπιστη πληροφόρηση είναι να στοχαζόμαστε συνειδητά πάνω στις υποβόσκουσες πηγές. Οι πληροφορίες που έχουμε συλλέχθηκαν από αξιόπιστες διεργασίες ή από διαστρεβλωμένες αντιλήψεις; Αξιολογήθηκαν προσεκτικά οι πληροφορίες ή απλώς έγιναν υποθέσεις;
Υπήρξαν λάθη στη φυσιολογία; Μήπως η πληροφορία αποκτήθηκε μέσω παραπλανητικών κοινωνικών διαδικασιών όπως προπαγάνδα; Δεδομένου του τρόπου που λειτουργεί ο εγκέφαλος, τα συναισθήματα πάντα θα είναι πηγές πληροφόρησης, έτσι χρειάζεται να προσέχουμε για λάθη στους μηχανισμούς που μπορεί να καταλήξουν σε παραπληροφόρηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου