Σε αντίθεση με τους διάφορους ορισμούς της μεταφοράς που προσφέρονται από καθηγητές και λεξικά, η μεταφορά δεν είναι απλός μία λογοτεχνική συσκευή, αλλά η αέναη πηγή νέων ιδεών. Κάθε νέα και αναπτυσσόμενη γενιά ιδεών γεννιέται από την διαδικασία της μεταφορικής διαδικασίας, σε αντίθεση με την απλή λογική ή την απλή φαντασία.
Ωστόσο, το κλειδί για την κατανόηση της έννοιας της μεταφοράς, όπως εκφράζεται στις σπουδαίες παραδόσεις της κλασσικής ποίησης και τέχνης σε όλη την ιστορία του πολιτισμού, είναι να ανατρέξετε στην αρχική σημασία της λέξης «μεταφορά» μία έννοια η οποία χάθηκε ως αποτέλεσμα των προσεγγίσεων σε στυλ εγχειριδίου και εκμάθησης με επαναλήψεις που ήρθαν να κορέσουν τα μαθησιακά περιβάλλοντα των σχολείων και των πανεπιστημίων σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.
Ουσιαστικά ή Ρήματα;
Η ετυμολογία της λέξης της μεταφοράς μπορεί να εντοπιστεί στην Αρχαία Ελλάδα με τη λέξη metapherein, που σημαίνει «να μεταφέρει» Το πρόθημα meta χρησιμοποιείται για να εκφράσει μία ιδέα αλλαγής θέσεων, τάξης ή φύσης.
Συνεπώς, η προέλευση της λέξης μεταφορά είναι μία ενέργεια. Δεν θα έπρεπε να προσεγγιστεί ως ένα «πράγμα» αλλά ως μία μετασχηματιστική δύναμη, ως μία αόρατη διαδικασία κατά την οποία τα «πράγματα» γίνονται πραγματικότητα. Η διαδικασία της «μεταμόρφωσης» σε όρους των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων. Οι τελικές εικόνες και ο οργανωτικός πίνακας της μεταφοράς είναι απλά ένα αποτέλεσμα μίας ενδελεχούς ανάπτυξης και μεταμόρφωσης.
Για να απεικονιστεί αυτή η δύναμη της μεταφοράς, θα πρέπει να παρουσιαστεί μία σειρά παραδειγμάτων ανά τα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων νέων παραδειγμάτων γραμμένα από τους κρυμμένους κλασικούς ποιητές του 21ου αιώνα. Κάθε παράδειγμα, θα μας επιτρέψει να δούμε πως η τέχνη από μόνη της, άσχετα με το πόσο όμορφος είναι ο στίχος ή πόσο ικανοί μπορεί να είναι οι συγγραφείς, δεν θα μπορέσει ποτέ να παραχθεί εξαιρετική ποίηση.
Η μετασχηματιστική δύναμη της μεταφοράς είναι αυτό που ουσιαστικά καθορίζει την αρχή της ικανότητας των ποιητών να επικοινωνήσουν μία βαθυστόχαστη ιδέα, σε αυτό που ο Percy Bysshe Shelley ανέφερε στο «A Defense of Poetry» ως, «έντονες και παθιασμένες αντιλήψεις που σέβονται τον άνθρωπο και την φύση.» Τέτοιες ιδέες βρίσκονται πέρα από τις απλές λογοτεχνικές λέξεις και εικόνες που είναι υφασμένες με την πένα του ποιητή.
Σύμφωνα με τα λόγια του Edgar Allan Poe, ενός αυστηρού λογοτεχνικού κριτικού που αγωνίστηκε ακούραστα για να υπερασπιστεί αυτό που ονόμασε «Η ποιητική Αρχή».
«Αυτός που απλά άδει, όσο ενθουσιώδες ή όσο ζωντανή και αν είναι η περιγραφή της εικόνας, με τους ήχους, τις οσμές και τα χρώματα, τα οποία υποδέχεται από κοινού όλη η ανθρωπότητα – αυτός, λέω, δεν έχει ακόμη αποδείξει τον θεϊκό του τίτλο. Υπάρχει κάτι ακόμα στο βάθος που δεν μπόρεσε να κατορθώσει. Έχουμε ακόμα μία ακόρεστη δίψα, την οποία δεν μας έχει δείξει για τις κρυστάλλινες πηγές. Αυτή η δίψα ανήκει στην αθανασία του ανθρώπου. Είναι ταυτόχρονα μία συνέπεια και ένδειξη της αιώνιας ύπαρξης. Είναι η επιθυμία της νυχτοπεταλούδας για το αστέρι. Δεν είναι μία απλή εκτίμηση της ομορφιάς που έχουμε μπροστά μας, αλλά η άγρια προσπάθειά μας να φτάσουμε την ανώτερη ομορφιά.»
Χωρίς την μεταφορά, στην καλύτερη περίπτωση έχουμε καλή αριστοτεχνία. Αυτό συμβαίνει συχνά με τον στίχο του 20ου αιώνα, όπου ένας βρίσκει τον εαυτό του να διαβάζει κομμάτι – κομμάτι, που απαιτεί επανειλημμένη προσφυγή σε κυριολεκτική πεζογραφία όπως δηλώσεις, προκειμένου να επικοινωνούν κάτι πέρα από τα απλά αποτελέσματα της επιλογής της γλώσσας και των εικόνων. Τέτοιοι στίχοι μπορεί στην πραγματικότητα να είναι αληθείς ή να διεγείρουν τις αισθήσεις, αλλά δεν είναι ποίηση αυτή καθαυτή.
Διαφορετικά, ο στίχος του 20ου αιώνα έχει την τάση να ξεφεύγει στο αντίθετο άκρο της κυριολεκτικής πεζογραφίας, δηλαδή, προς μία όλο και πιο σκοτεινή απεικόνιση των ιδεών που χρησιμοποιούν «αγνές εικόνες», μία ατελείωτη σειρά ελεύθερων συσχετίσεων, συμβόλων και στιλιστικών τεχνασμάτων, για τα οποία ο αναγνώστης δεν μπορεί να συγκεντρώσει ένα ανώτερο νόημα και για την οποία αυτός ή αυτή γίνεται όλο και περισσότερο υπεύθυνος/η για την παροχή του νοήματος και / ή του συναισθήματος.
Ποίηση ή Πεζογραφία
Όπως ο Shelley συζητάει στο «A Defense of Poetry» (Μία υπεράσπιση της ποίησης), ακόμη και η μεγάλη πεζογραφία (σε αντίθεση με την κυριολεκτική πεζογραφία) είναι εγγενώς μεταφορική.
Η διάκριση μεταξύ των ποιητών και των συγγραφέων πεζογραφίας είναι ένα χυδαίο λάθος.. Ο Πλάτωνας ήταν ουσιαστικά ποιητής. Η αλήθεια και το μεγαλείο των εικόνων του και η μελωδία της γλώσσας που χρησιμοποιεί, είναι οι πιο έντονες που είναι δυνατόν να σκεφτεί. Απέρριψε το μέτρο της επικής, δραματικής και λυρικής μορφής, επειδή προσπάθησε να ερεθίσει μία αρμονία στις σκέψεις που εκχωρούνται από το σχήμα και την δύναμη και απέφυγε να εφεύρει οποιοδήποτε κανονικό σχέδιο του ρυθμού του οποίου θα περιλάμβανε, υπό καθορισμένες μορφές τις ποικίλες παύσεις του στυλ του.
Ο μοντερνιστής συχνά έχει προσφέρει παρόμοιους λόγους με εκείνους που προσφέρονται από τον Shelley για την «χαλάρωση» των κανόνων της κλασικής ποίησης και συγκεκριμένα: για να επιτρέψει μία πιο ανενόχλητη και ελεύθερα ρέοντας διαδικασία της σκέψης, που επιβαρύνεται από την αυστηρότητα των παραδοσιακών στοιχείων της μορφής όπως το μέτρο, η ομοιοκαταληξία κτλ. Ωστόσο, η διαφορά είναι ότι ο Πλάτωνας και οι Έλληνες δεν εγκαταλείπουν την μεταφορά. Στην πραγματικότητα, η μεταφορά γίνεται η κεντρική βάση για την επικοινωνία για κάτι πιο βαθυστόχαστο, μία ιδέα που διαφορετικά δεν θα προσφερόταν για κυριολεκτικές μορφές έκφρασης.
Πάρτε το παράδειγμα του διαλόγου του Φαίδων του Πλάτωνα:
«Και τώρα θ’ απαντήσω σε εσάς, δικαστές μου και θα δείξω ότι αυτός που έχει ζήσει ως αληθινός φιλόσοφος, έχει λόγο να είναι ευδιάθετος όταν πρόκειται να πεθάνει και ότι μετά το θάνατο μπορεί να λάβει το μεγαλύτερο καλό στον άλλο κόσμο… Θεωρώ ότι ο αληθινός ακόλουθος της φιλοσοφίας είναι πιθανό να παρεξηγηθεί από άλλους ανθρώπους. Δεν αντιλαμβάνονται ότι επιδιώκει τον θάνατο.»
Λέει ο Σωκράτης ότι ο αληθινός φιλόσοφος είναι αυτοκτονικός; Υπονοεί ότι ο φιλόσοφος ψάχνει τελικά για έναν κυριολεκτικό θάνατο; Γιατί ο αληθινός φιλόσοφος να μην ψάξει για την κοντινότερη γέφυρα ώστε να πηδήξει; Η αλήθεια είναι ότι ο Πλάτωνας ήταν ποιητής, όπως και ο Σωκράτης.
Ο Πλάτωνας μέσα από τον χαρακτήρα του Σωκράτη, χρησιμοποιεί την ιδέα του θανάτου ως μεταφορά για την επεξεργασία της έννοιας του ανθρώπινου νου, ως κάτι το ικανό να εξερευνήσει το σύμπαν πέρα από την απλή αίσθηση – αντίληψη, πέρα από τα αποτελέσματα που γνωρίζουμε ως την συνεχή σειρά φαινομένων που βιώνουν οι αισθήσεις μας, σε μία έρευνα για το τι και πως μία τέτοια σειρά εμπειριών αναγκαστικά πρέπει να έχει συμβεί.
Χωρίς αυτήν την γνώση, η ικανότητα να αλλάξουν τα πράγματα στον πραγματικό κόσμο γίνεται αδύνατη. Τα άτομα γίνονται απλοί θεατές, οι οποίοι βλέπουν την ιστορία να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους. Ομοίως, στην περίπτωση της ποίησης μπορεί να υπάρχει μία σειρά από περιγραφές, ελεύθερες ενώσεις και κυριολεκτικές δηλώσεις, αλλά καμία θεμελιώδης αρχή της αρμονίας ή ιδέας, μόνο αποτελέσματα. Η ποίηση δεν γίνεται τίποτα περισσότερο από μία άλλη φευγαλέα εμπειρία των αισθήσεων.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, κάθε άτομο γίνεται 'Αμλετ.
Ας πάρουμε λοιπόν μερικά απλά παραδείγματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τους κρυμμένους ποιητές του 21ου αιώνα, οι οποίοι μέχρι σήμερα, δεν έχουν ακόμη λάβει τη δέουσα αναγνώρισή τους – ένα φαινομενικά πολύ κοινό στοιχείο στην ιστορία της μεγάλης ποίησης. Θα δούμε πως η δύναμη της μεταφοράς επιτρέπει στον αναγνώστης να ξεφύγει από τα δεσμά της αίσθησης – αντίληψης μέσα από την εμπειρία της μεγάλης ποιητικής ειρωνείας και μεταφοράς.
Αληθινή Μεταφορά
Πάρτε ένα απλό αλλά βαθυστόχαστο παράδειγμα του Heinrich Heine.
Το κορίτσι που ψαρεύει
'Ελα, αξιαγάπητο κορίτσι που ψαρεύεις,
'Ελα και φέρε το σκάφος σου στην στεριά.
'Ελα μαζί μου στην χρυσή ακτή,
Θα αγκαλιαστούμε χέρι-χέρι.
Γύρε το κεφάλι σου στο στήθος μου
Και άφησε όλους τους φόβους σου να σαλπάρουν,
Εμπιστεύθηκες την βαθιά θάλασσα
Τόσο συχνά με την μοίρα σου.
Η καρδιά μου είναι σαν την θάλασσα,
'Εχει καταιγίδες και ροή
Και πολλά υπέροχα μαργαριτάρια
Ξάπλωσε στα βάθη της.
Ενώ υπάρχουν πολλά πιο περίτεχνα παραδείγματα μεταφοράς, όπως αυτά της μεγάλης ωδής, το μικρό και πυκνό ποίημα του Heine είναι ένα τέλειο απόσταγμα της ιδέας της μεταφοράς.
Παρατηρήστε ότι το ποίημα δεν χρησιμοποιεί μία περίτεχνη μορφή γλώσσας ή προηγμένο λεξιλόγιο, τα πάντα είναι πολύ ευδιάκριτα. Εκτός από αυτό, υπάρχει μία μεγάλη κρυφή έννοια, την οποία ο Heine δημιουργεί σε μόνο τρεις σύντομες και απλές στροφές.
Στην πρώτη στροφή, ο ομιλητής προσκαλεί την νεαρή υπηρέτρια να επιστρέψει από την θάλασσα και να τον ακολουθήσει στην χρυσή ακτή. Στην δεύτερη στροφή, ουσιαστικά της λέει να αφήσει τις άμυνες της κάτω και να εμπιστευτεί την αγάπη του, με την οποία, δεδομένου ότι έχει την τόλμη να εμπιστευτεί την θάλασσα με την μοίρα της, θα μπορούσε να σκεφτεί το ενδεχόμενο να αρπάξει αυτήν την ευκαιρία. Με αυτή την δεύτερη στροφή, μία μεταφορική ιδέα εκτυλίσσεται.
Τώρα, στην τρίτη στροφή, ο ομιλητής εισάγει την ιδέα ότι η καρδιά του είναι όμοια με την θάλασσα. Δεν αναλύει κάποια απλή ρομαντική ιδέα της αγάπης, αλλά την χρήση της μεταφοράς της θάλασσας, όπου μεταφέρει μία αίσθηση της πολυπλοκότητας και του βάθους της αγάπης του. Τι απλό και όμως βαθυστόχαστο κομμάτι ποίησης!
Χρησιμοποιώντας την μεταφορά, ακόμη και με απλή γλώσσα και απλές εικόνες μπορούν να αποδοθούν μοναδικές «εκρήξεις», εκφράζοντας μία βαθιά και σύνθετη ιδέα της αγάπης, η οποία υπερβαίνει το να επιτύχει κάτι τέτοιο οποιαδήποτε κυριολεκτική μορφή περιγραφής ή επιχειρήματος.
Η μεταφορά εκφράζει αυτό που οι λέξεις από μόνες τους δεν μπορούν.
Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, το οποίο έχει έναν πιο σοβαρό τόνο, από τον μεγάλο Αφροαμερικανό ποιητή Paul Lawrence Dunbar.
Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδά
Ξέρω πως το φυλακισμένο πουλί νιώθει, αλίμονο!
Όταν ο ήλιος είναι φωτεινός στις ορεινές πλαγιές,
Όταν ο άνεμος ανακατεύεται απαλά μέσα από το γρασίδι,
Και το ποτάμι ρέει σαν γυάλινο ρυάκι,
Όταν το πρώτο πουλί τραγουδάει και το πρώτο μπουμπούκι ανθίζει,
Και το αχνό άρωμα από το δισκοπότηρο που κλέβει.
Ξέρω τι αισθάνεται το εγκλωβισμένο πουλί!
Ξέρω γιατί το εγκλωβισμένο πουλί χτυπάει το φτερό του
Μέχρι το αίμα του να κοκκινίσει τα σκληρά κάγκελα,
Γιατί πρέπει να πετάξει πίσω στο κλαδί του και να κρατηθεί γερά
Όταν λιποθυμήσει θα είναι στο κλαδί αιωρούμενο,
Και ένας πόνος ακόμα χτυπάει στα παλιά σημάδια
Και χτυπάει ξανά με ένα πιο έντονο τσίμπημα,
Ξέρω γιατί χτυπάει το φτερό του!
Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδάει, αχ,
Όταν το φτερό του μελανιάζει και το στήθος του είναι γρατσουνισμένο.
Όταν χτυπάει τα κάγκελα, θα είναι ελεύθερο,
Δεν είναι κάλαντα χαράς ή αγαλλίασης,
Αλλά μία προσευχή που στέλνει από τον πυρήνα της καρδιάς του,
Μία έκκληση, που ανεβαίνει προς τον Παράδεισο,
Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδάει!
Η πρώτη στροφή εισάγει την ιδέα του τραγουδιού του πουλιού ως την λαχτάρα να είναι ελεύθερο, κάτι που προκαλείται από την ομορφιά της φύσης,
«Όταν το πρώτο πουλί τραγουδάει και το πρώτο μπουμπούκι ανθίζει,
Και το αχνό άρωμα από το δισκοπότηρο που κλέβει.»
Ο ποιητής εισάγει την ιδέα ενός κλουβιού πουλιών που τραγουδά για να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για τη δεινή θέση του.
Η δεύτερη στροφή εισάγει ένα νέο συναίσθημα:
«Ξέρω γιατί το εγκλωβισμένο πουλί χτυπάει το φτερό του
Μέχρι το αίμα του να κοκκινίσει τα σκληρά κάγκελα,
Γιατί πρέπει να πετάξει πίσω στο κλαδί του και να κρατηθεί γερά
Όταν λιποθυμήσει θα είναι στο κλαδί αιωρούμενο»
Το δεύτερο σύνολο των εικόνων εισάγει νέες διαστάσεις στην αρχική ιδέα. Υπάρχει μία βία που συμβαίνει στο πουλί, όταν «λιποθυμήσει θα είναι στο κλαδί αιωρούμενο» τα φυσικά του δικαιώματα παραβιάζονται, είναι προσβολή όχι μόνο στην προσωπική του ελευθερία, αλλά και προσβολή του φυσικού δικαίου, σε αντίθεση με απλούς αυθαίρετους νόμους (όπως τα δικαιώματα ιδιοκτησίας ενός δουλέμπορου)
Στην τρίτη στροφή εισάγεται μία νέα εμψυχωτική και τελική διάσταση, όπου ο πόνος του πουλιού παρουσιάζεται εκ νέου. Σε αντίθεση με το προηγούμενο είδος του πόνου, στην οποία προτείνεται μία λαχτάρα για την απουσία αδικίας, η ποιότητα της λαχτάρας στο πουλί μετατρέπεται:
Δεν είναι κάλαντα χαράς ή αγαλλίασης,
Αλλά μία προσευχή που στέλνει από τον πυρήνα της καρδιάς του,
Μία έκκληση, που ανεβαίνει προς τον Παράδεισο –
Ξέρω γιατί το φυλακισμένο πουλί τραγουδάει!
Το τραγούδι του πουλιού είναι μία επίκληση στον φυσικό νόμο, τα θεϊκά δικαιώματα κάθε ανθρώπου.
Μόνο ένας αληθινός ποιητής θα μπορούσε να αναπτύξει μία τέτοια μεγάλη μετασχηματιστική δύναμη, χρησιμοποιώντας την μεταφορά, με μία τέτοια φαινομενικά απλή εικόνα και μορφή.
Είναι η φύση της ποίησης, στο ότι ακόμη και οι απλούστερες εικόνες και η απλή χρήση της γλώσσας μπορεί να ανυψωθεί και να μας προκαλέσει δάκρυα. Πάρτε ένα παράδειγμα που είναι γραμμένο στον 21ο αιώνα, από τον ποιητή Daniel Leach, Χιούστον, Τέξας.
Μικρά Παιδιά
Μικρά παιδιά παίζουν γύρω μου,
Φυσώντας τις φούσκες τους στον αέρα,
Γελώντας και χαχανίζοντας για να τα κυνηγήσεις προς το μέρος μου,
Η όταν γυρνούν πίσω από τα μαλλιά σας.
Παρακολουθείστε τα να αιωρούνται πάνω από τα καταπράσινα δέντρα,
'Οπου πιάνονται από τις χρυσές ηλιαχτίδες,
Και συλλογίζονται μία όμορφη στιγμή,
Ζουν σε ένα λαμπερό ουράνιο τόξο, σε ένα κόσμο γεμάτο όνειρα.
Κι αν τα πνεύματα μας μπορούσαν να πετάξουν με αυτές τις φούσκες,
Και ο χρόνος να μπορούσε να σταματήσει καθώς εξερευνούμε τον κόσμο
Τα κάστρα του φωτός του ήλιου, οι νεράιδες,
Μία όμορφη πριγκίπισσα, και πολλά άλλα!
Κάθε ιστορία που μπορεί να φανταστεί το μυαλό,
Θα σχημάτιζε μαγικά πράγματα σε αυτά τα σύννεφα καθώς θα πετούσαμε,
Kαι θα μπορούσαμε να διηγηθούμε αυτήν την τρομερή περιπέτεια,
Σαν φούσκες που αιωρούνται στον ουρανό.
Μικρά παιδιά που ίσως δεν λάβατε ποτέ υπόψιν
Την άπειρη ομορφιά που τα περιτριγυρίζει
Και ίσως αυτό δεν θα το θυμόμουν,
Αλλά βρήκα μαζί σας την ευτυχία.
—Μάιος, 2010
Τι συγκινητική ειρωνεία δημιουργείται από τον Daniel Leach!
Η απώλεια συνείδησης των μικρών παιδιών που παίζουν ξέγνοιαστα γίνεται η αιτία του μεγαλείου και της εκπληκτικής συνειδητοποίησης της ομορφιάς της ζωής, της υπόσχεσης της και των άπειρων δυνατοτήτων της δημιουργικότητας, που ανανεώνεται συνεχώς με κάθε επόμενη γενιά.
Υπό το φως αυτού του παραδείγματος, ας πάρουμε ένα παρόμοιο θέμα που αντιμετωπίζεται από τον ίδιο τον Bard – μία από τις μεγάλες μεταφορές στην ιστορία της ποιητικής σύνθεσης, τα σονέτα του Shakespeare. H σειρά σονέτων του Shakespeare αναπτύσσει μία ποιότητα μεταφοράς, η οποία, ενώ εκφράζεται σε κάθε μεμονωμένο ποίημα, αναπτύσσεται επίσης σε μία υψηλότερη έννοια μέσω της σειράς σονέτων, όπου αυτή η ανάπτυξη στο σύνολό της αντιπροσωπεύει ένα είδος «Μεταφοράς μεταφορών».
Σονέτο 1
Μακάρι οι νιοι κι ωραίοι πιότεροι να ʼναι,
της ομορφιάς ο ανθός μη μαραθεί –
σαν φύγουνε μια μέρα οι που γερνάνε
στο ταίρι η θύμηση να μη χαθεί.
Μα μες στη φωτεινή σου τη ματιά,
τρώγεσαι εσύ από τη φλόγα του φωτός σου
κι όπου ήταν πλούτη, η φτώχεια μένει πια –
κακός σου οχτρός, ο ολόγλυκος εαυτός σου.
Εσύ, με την πιο ολόδροση ειδή
του κόσμου, που άγγελος του θέρους είσαι,
θάβεσαι εντός σου, αθώο μικρό παιδί
κι όσα κρατείς για σε, τόσα στερείσαι.
Δείξε οίχτο ή φάτον πια τον κόσμο αυτόν:
ο τάφος να τον φάει κι εσύ, γραφτό ʼναι.
Ο Shakespeare ανοίγει λέγοντας ότι κάθε άτομο έλκεται από την ομορφιά και την λαχτάρα για αυτό και επιθυμεί την «αύξηση» (δηλαδή να αναπαραχθεί). Ωστόσο, ακόμη και στις δύο πρώτες γραμμές, αναφέρεται ότι αυτή η ομορφιά εξασθενεί και ότι ακόμη και τα πιο δίκαια πλάσματα δεν μπορούν να αντιταχθούν στον χρόνο. Ωστόσο και μόνο στην αναγνώριση ότι αυτή η ομορφιά εξασθενεί είναι έτοιμη να ανακαλυφθεί μία υψηλότερη τάξη της ομορφιάς, η δύναμη για να δημιουργηθεί νέα ομορφιά!
Πως μοιάζει ένας κόσμος όπου κάθε άτομο ενεργεί με την συνειδητή ιδέα ότι είναι υπεύθυνος για την εκ νέου δημιουργία και την συνεχή ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους, ότι δεν είναι απλά άτομα, αλλά ορίζονται, και με την σειρά τους καθορίζουν τους εαυτούς τους από την αιώνια διαδικασία για την οποία είναι τώρα ένα μεσολαβητικό μέρος. Αντί απλώς τα διακριτά άτομα που επιπλέουν μέσα από τον αιθέρα ενός μηδενιστικού σύμπαντος, το οποίο δεν έχει ανιχνεύσιμο νόημα ή σκοπό, κάθε άτομο θεωρείται ως μία μοναδικότητα μέσα σε μία συνεχή διαδικασία δημιουργίας.
Αυτό που είναι πραγματικό δεν είναι αυτό που θεωρείται ότι είναι. Μάλλον, αυτό που είναι πραγματικό είναι η αιτιώδης αλλαγή που πραγματοποιείται από ένα άτομο στην πρόοδο της αλήθειας και της ομορφιάς . Η δήλωση του Keats από την «Ωδή σε ένα Ελληνικό δοχείο» γίνεται η απόλυτη συνειδητή δήλωση για την φύση της μεγάλης τέχνης και το ρόλο της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους.
Κάθε μεγάλο ποίημα είναι ευαίσθητο σε μία κατανοητή αναπαράσταση. Στην πραγματικότητα, η βάση της μεταφοράς είναι το να είναι κατανοητή ή αλλιώς δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια απλή αφηρημένη εικόνα ή μια συνάθροιση των ελεύθερων ενώσεων, καμία από τις οποίες δεν είναι ποίηση αυτή καθαυτή. Από μία αιτιώδη στάση, είναι το αποτέλεσμα αυτής της λεκτικής ποιότητας του μετασχηματισμού που καθορίζει μία νέα ιδέα.
Ας πάρουμε ένα τελευταίο σύντομο παράδειγμα, από έναν άλλο σύγχρονο και κλασικό ποιητή, τον Paul Gallagher. Επιδεικνύει όλη την δύναμη και την ενέργεια ενός αληθινού ποιητή, δεδομένης της συντομίας τους κομματιού.
Βάθη
Κουρασμένος λυγίζει τον κρίνο
Κάτω από το πανέμορφο λουλούδι του
Εξαντλημένος σταματά τον προσκυνητή
Χρησιμοποιώντας ουράνια δύναμη.
'Ολη η δόξα του στρατιώτη
Λερώνει το κούτελό του
Στο σκοτάδι μετά τη μάχη
Μια θύελλα θα τον ευλογήσει.
Δυστυχώς μελαγχολεί τον ποιητή,
Αλλά ο στίχος θα λάμψει,
Και χαρά, σαν διαμάντι,
Θα υψωθεί από τα βάθη.
Αν και επώδυνη η ιστορία
Ο στίχος πρέπει να μιλήσει,
Ωστόσο η καρδία που το λέει
Τραγουδά σαν την Φιλομήλη.
Η αγάπη είναι μία μεγάλη ιστορία
Από εξάντληση ή πόνο
Έτσι, ο λυγισμένος κρίνος
Ανθίζει ξανά και ξανά.
Από την αρχή, ο ποιητής μας προκαλεί να σκεφτούμε πέρα από κάθε απλή έννοια ιδιοτέλειας ή ενασχόλησης με τις αισθήσεις μας. O προσκυνητής είναι ένας που τραβιέται από κάτι που τον προκαλεί να ανυψωθεί πέρα από την απλή ατομική του ύπαρξη. Η εικόνα του προσκυνητή συγκρίνεται με την αρχική εικόνα ενός κουρασμένου κρίνου που κουράστηκε από το βάρος της ομορφιάς του.
Στην δεύτερη στροφή, μετά τις αρχικές εικόνες της πρώτης στροφής, ο ποιητής αμέσως καλεί τα όπλα. Καλεί το μυαλό του αναγνώστη να τον ακολουθήσει, να τον συναντήσει στο πεδίο της μάχης όπου βρίσκουν τον κουρασμένο στρατιώτη. Η παρουσία του στο πεδίο της μάχης συνεπάγεται με μία δύναμη πέρα από κάθε απλή έννοια του συμφέροντος ή άμεσης ικανοποίησης. Η δικαιοσύνη, το μέλλον των παιδιών του και της ανθρωπότητας είναι τα πράγματα που ένας στρατιώτης πρέπει να αγαπά. Το ερώτημα που παραμένει πέρα από την θνητή ύπαρξή μας έρχεται στο προσκήνιο.
'Ολα αυτά μόνο σε 8 σύντομες σειρές!
Από την τρίτη στροφή, η υψηλότερη μεταφορά αρχίζει να κρυσταλλώνεται και αυτό το σύντομο αλλά πυκνό και πολύτιμο ποίημα εισάγει τώρα την ιδέα του ποιητή ως κάποιου που όπως ένας ανθρακωρύχος, μέσω του μόχθου είναι σε θέση να εξάγει κάτι από μία ποιοτικά διαφορετική αξία από την βρώμα και τα στοιχεία που το περιβάλλουν.
Η τέταρτη στροφή περιγράφει την προηγούμενη εικόνα ενός ποιητή με την ειρωνεία που ουσιαστικά λέει, «παρά την θλιβερή φύση των γραμμών που γράφτηκαν από τον ποιητή, είμαστε ακόμα εμπνευσμένοι και τα δάκρυα που χύνουμε είναι από χαρά». Η ιδέα στερεοποιείται με την εικόνα της Φιλομήλης, της πριγκίπισσας που βιάστηκε από τον βασιλιά της Θράκης, ο οποίος τελικά λαμβάνει το έλεος των θεών και μετατρέπεται σε Αηδόνι τραγουδώντας όμορφες μελωδίες – είναι σε θέση να ανυψωθεί πάνω από την τραγωδία.
Τέλος, φτάνουμε στην πέμπτη και τελευταία στροφή, όπου η δήλωση του ποιητή για την αγάπη παίρνει ένα νόημα, η κυριολεκτική έκφραση της οποίας η δήλωση, ελλείψει της εξέλιξης που προηγήθηκε, θα μπορούσε κάλλιστα να σημαίνει κάτι περισσότερο από μία καλαίσθητη ανάρτηση, που θα μπορούσε να δημοσιευτεί από μερικούς millennials στο Facebook.
Ολα αυτά σε πέντε μικρές στροφές τεσσάρων στροφών! Ο κ. Gallagher πέρασε τη δοκιμασία ενός αληθινού ποιητή με «τα ιπτάμενα χρώματα».
Τελικά, θέλουμε να αφήσουμε τον αναγνώστη με ένα συμπερασματικό παράδοξο. Υπό το φως της συζήτησης σχετικά με την φύση της μεγάλης ποίησης και την δύναμη ενός αληθινού ποιητή, κάποιος μπορεί να θέσει το ερώτημα, «Είναι ο θάνατος ενός ποιητή ένα θλιβερό γεγονός;»
Ως αληθινός ποιητής, οι δημιουργίες του Keats δεν είναι απλά μία σειρά από όμορφες σειρές, αλλά δημιουργεί ένα όμορφο παράδοξο που δίνει στον αναγνώστη την δύναμη να απελευθερωθεί από την συνήθη εξάρτηση από την αντίληψη της αίσθησης. Το παράδοξο και η μεταφορική φύση της ιδέας του «θανάτου του ποιητή» τον προκαλεί να καταλάβει τι δεν θα καταλάβουν ποτέ οι αισθήσεις του. Ο θάνατος του ποιητή δεν είναι λυπηρό πράγμα, επειδή οι ποιητές δεν πεθαίνουν ποτέ.
Ο 21ος αιώνας είναι μία εποχή που δεν απαιτεί δημιουργούς, αλλά ποιητές.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου