Οι Σκιωναίοι ισχυρίζονται ότι είναι Πελληνείς από την Πελοπόννησο, και ότι οι πρόγονοί τους, όταν επέστρεφαν από την Τροία, παρασύρθηκαν στη Σκιώνη από την τρικυμία, η οποία κατέλαβε τους Αχαιούς, και εγκαταστάθηκαν εκεί. (Θουκυδίδης 4.120.1)Σε αυτούς, λοιπόν, οφείλεται η μετονομασία της χερσονήσου από Φλέγρα σε Παλλήνη. Ωστόσο, είναι δυσεξήγητη η μετονομασία από μια μόνο εγκατάσταση των Αχαιών (Βοκοτοπούλου, 1997). Εξάλλου, υπάρχουν και άλλες παραδόσεις για τη μετονομασία, α) από μια πόλη Παλλήνη στον ισθμό, β) από την ομώνυμη κόρη του Σίθωνα, γιου του Ποσειδώνα.
Η δεύτερη εκδοχή για την ονομασία της περιοχής είναι των αλεξανδρινών παραδόσεων. Σύμφωνα με αυτή, πολλοί μνηστήρες από τη Θράκη και την Ιλλυρία έρχονταν, για να ζητήσουν σε γάμο την πανέμορφη Παλλήνη, κόρη της νύμφης Μενδηίδας και του Σίθωνα, γιου του Ποσειδώνα και της Όσσας και βασιλιά των Οδομάντων. Ο Σίθωνας προσκαλούσε σε μονομαχία τους μνηστήρες. Όποιος νικούσε, θα έπαιρνε την κόρη του για σύζυγο και τη βασιλεία· όποιον νικούσε ο Σίθωνας θα τον σκότωνε. Ανάμεσα στους μνηστήρες που σκοτώθηκαν ήταν ο βασιλιάς της Ανθεμουσίας Μέροπας, της Μυγδονίας Περιφήτης κ.ά. Όταν ο Σίθωνας γέρασε, έβαζε τους μνηστήρες να μονομαχούν μεταξύ τους. Κάποτε όμως η Παλλήνη ερωτεύτηκε τον Κλείτο, που θα μονομαχούσε με τον Δρύαντα. Εκμυστηρεύτηκε το μυστικό της σε ένα γέροντα που της συμπαραστάθηκε. Εκείνος έταξε χρυσάφι στον ηνίοχο του Δρύαντα, για να μην περάσει τις σφήνες στους άξονες των τροχών. Το αποτέλεσμα ήταν να φύγουν οι ρόδες από το άρμα του Δρύαντα, όταν αυτός όρμησε εναντίον του Κλείτου. Πεσμένον κάτω τον πρόφτασε ο Κλείτος και τον σκότωσε. Ο Σίθωνας κατάλαβε τον δόλο της κόρης του και, για να την τιμωρήσει, θα την έκαιγε στην πυρά μαζί με το πτώμα του Δρύαντα. Παρουσιάστηκε όμως μια θεϊκή οπτασία και ταυτόχρονα ξέσπασε δυνατή βροχή που έσβησε την πυρά. Φοβισμένος ο Σίθωνας, πάντρεψε την Παλλήνη με τον Κλείτο, ο οποίος βασίλεψε στη χώρα μετά τον θάνατο του Σίθωνα και μετονόμασε τη χώρα σε Παλλήνη προς τιμήν της γυναίκας του.
Σε μια παραλλαγή του μύθου ο Σίθωνας σκότωνε τους μνηστήρες, γιατί ο ίδιος ποθούσε την κόρη του. Νικήθηκε από τον Διόνυσο –ο θεός τον σκότωσε με τον θύρσο του–, όταν εκείνος ήρθε με δώρα και ζήτησε να την παντρευτεί. Στον γάμο τους παρευρέθηκαν πολλοί θεοί.
Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι ο μύθος αυτός ανήκει στις αλεξανδρινές παραδόσεις και ότι δεν υπάρχει στο μυθολογικό υλικό της παλαιότερης εποχής. Τα θέματα των παραδόσεων αυτών είναι συχνά νεοπλασίες ή διασκευές γνωστών μυθικών θεμάτων, δεν λείπουν τα λαϊκά παραμυθικά στοιχεία, ενώ έμφαση δίνεται στον ερωτικό πυρήνα του μύθου. Ωστόσο, αν και θεωρείται ότι τα θέματα αυτά έχουν χαλαρή σχέση με την ιστορική παράδοση της θεογονίας και της ανθρωπογονίας των τόπων στους οποίους αναφέρονται και ότι χρησίμευσαν ως αφετηρία της μυθιστορίας, πιστεύουμε ότι η παράδοση για την ονομασία της περιοχής υπηρετεί πολλαπλά την ιστορία της, τόσο την παλαιότερη όσο και τη νεότερη.
Είναι φανερό ότι ο μύθος της Παλλήνης έχει μιμηθεί τον μύθο του Πέλοπα και του Οινόμαου (έρωτας του Οινόμαου για την κόρη τουΙπποδάμεια, «μνηστηροφονία», ρόλος του ηνιόχου κτλ)*. Ωστόσο, και στον μύθο αυτόν είναι έμμεσα αισθητή η παρουσία του Ποσειδώνα –πατέρας του Σίθωνα–, που παίζει κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή. Επιπλέον, το πλάσιμο σύμφωνα με έναν πελοποννησιακό μύθο θεωρούμε ότι δεν είναι τυχαίο, καθώς παραπέμπει στην πελοποννησιακή καταγωγή του μακεδονικού βασιλικού οίκου από τον Ηρακλή, αλλά και στο θέμα που θίγουμε συζητώντας τα της Πέλλας με τη ρίζα πηλ. Όσο για την εκδοχή του Νόννου για τη μονομαχία του Σίθωνα με τον Διόνυσο, δικαιολογείται από την πρόδηλη παρουσία του θεού στον μακεδονικό χώρο.
Ότι, λοιπόν, είναι γνωστό για την προϊστορία της περιοχής είναι τα της Γιγαντομαχίας, των Κρουσαίων, των σχέσεων με την Τροία. Λαμβάνοντας υπόψη την πληροφορία του Θουκυδίδη ότι η Σκιώνη είναι η αρχαιότερη αποικία της Χαλκιδικής, θεωρούμε ότι ο μύθος για την εγκατάσταση των Αχαιών Πελληναίων στη Σκιώνη σηματοδοτεί την αποικιακή περίοδο της χερσονήσου, την περίοδο της Παλλήνης και τη μετάβαση από την προϊστορία στην πρωτοϊστορία της χερσονήσου και την περίοδο των αποικισμών.
Και άλλοι μύθοι, ακόμη και μεταγενέστερων μυθογράφων, φανερώνουν ένα ένδοξο παρελθόν, σχέσεις με πρόσωπα που εμπλέκονται στον τρωικό πόλεμο, την παρουσία Φοινίκων στον μακεδονικό χώρο, κυρίως πριν τον αποικισμό, τις σχέσεις με άλλους λαούς. Για παράδειγμα, η συνάντηση του Μενελάου με τον θαλάσσιο θεό Πρωτέα τοποθετείται στο νησί Φάρος της Αιγύπτου, όχι μακριά από τις εκβολές του Νείλου· από τον Βιργίλιο όμως το επεισόδιο μεταφέρθηκε στην Παλλήνη (Βιργ., Γεωργ. 4, 387 κ.ε.). Επιπλέον, ο Κόνων, ο μυθογράφος, παραδίδει ότι ο Πρωτέας ήταν Αιγύπτιος που ακολούθησε τους γιους του Φοίνικα, όταν εκείνοι αναζητούσαν την Ευρώπη, προκειμένου να απαλλαχτεί από την τυραννική εξουσία του Βούσιρη. Εγκαταστάθηκε στην Παλλήνη, όπου παντρεύτηκε την κόρη του βασιλιά της χώρας Κλείτου, τη Χρυσονόη, με τη βοήθεια του οποίου κατέλαβε τη χώρα των Βισαλτών, βάρβαρων γειτόνων της Παλλήνης. Εκεί βασίλευσε και απέκτησε γιους, τον Πολύγονο και τον Τηλέγονο, που διέφεραν από αυτόν· ήταν βίαιοι και σκότωναν όλους τους ξένους, όπως ο Βούσιρης της Αιγύπτου, μέχρι που τους σκότωσε ο Ηρακλής, όπως και τον Βούσιρη.
-----------------------------------
*Ο μύθος έχει και άλλα στοιχεία από την παλαιότερη μυθολογική παράδοση, όπως η νεροποντή που έσβησε την πυρά και θυμίζει το σχετικό επεισόδιο με τον Κροίσο και τον Κύρο (Ηρόδοτος 1, 87). Όσο για τον αγώνα όχι τόσο ανάμεσα στον πατέρα και τους μνηστήρες αλλά μεταξύ τους παραπέμπει σε πραγματικούς αγώνες, όταν περισσότεροι ζητούσαν να παντρευτούν μια κοπέλα. Προκειμένου να διαφυλαχτεί ο οίκος από την εκδικητική μανία κάποιου που θα είχε απορριφθεί από τον πατέρα της κοπέλας, υπήρχε το έθιμο του μεταξύ των μνηστήρων αγώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου