Παγκόσμια Ψυχή

Το σύμπαν και ο κόσμος του, υπήρξε ανέκαθεν το μέγα ερωτηματικό ως προς την ύπαρξή του, την προέλευσή του, τις δυνάμεις που το κυβερνούν και κυρίως ως προς την πρώτη αιτία που ξεκίνησε τον σχηματισμό του και καθόρισε τη λειτουργία του.

Βέβαια, σήμερα, η επιστημονική έρευνα οδηγούμενη σε λεπτότερες καταστάσεις της ύλης πλησιάζει προς τις αόρατες, εσωτερικές δομές του κόσμου και οι μαρτυρίες της δίνουν μια σημαντική επιβεβαίωση των θεωριών που διατύπωσε στο παρελθόν και εξακολουθεί να διατυπώνει η αρχαία σοφία ή Θεοσοφία.

 Στο βιβλίο των Τζιαν που αποτελεί τη βάση της Μυστικής Δοξασίας, υπάρχουν μερικές θεμελιώδεις ιδέες που στηρίζουν και διαποτίζουν ολόκληρο το σύστημα της σκέψης, που καλούμαστε να μελετήσουμε. Εκτός αυτών, υπάρχουν οι μεγάλοι μυημένοι που διατύπωσαν και συμφώνησαν με τις ίδιες θεμελιώδεις προτάσεις επιβεβαιώνοντας έτσι και υπενθυμίζοντας διαρκώς την ύπαρξη μιας εσωτερικής πραγματικότητας της οποίας η φυσική διάσταση είναι μόνο ένα από τα επτά επίπεδα της συμπαντικής ζωής.

 Kατά την αρχαία σοφία, υπάρχει η Μία Αρχική Αιτία που είναι αιώνια, απεριόριστη και αμετάβλητη, για την οποία δεν είναι δυνατό να γίνει καμιά θεώρηση, γιατί ξεπερνάει την ανθρώπινη αντίληψη. Ονομάζεται Παραμπράχμα από τη Βετάντα που σημαίνει το Απόλυτο, τη Μία Πραγματικότητα. Στις διάφορες όψεις της αρχαίας σοφίας, λέγεται Άντι-Μπούντι, Αϊν-Σοφ και είναι η αρχή κάθε μεγάλου κύκλου από την οποία προκύπτει το σύμπαν με τη ζωή του.

 Από το Παραμπράχμα απορρέει η αρχή της Ζωής και της Εξελικτικής Ενέργειας που εμφανίζονται ως Παγκόσμιος Λόγος. Αυτός είναι η Πρώτη Αιτία, η Αιτία που δεν έχει αιτία και η Ρίζα που δεν έχει ρίζα.

Στο Προοίμιο της ΜΔ, στο κεφ.«Σελίδες από μια προϊστορική περίοδο»,(1) καταγράφονται τα εξής:
«Ένα Αρχαϊκό Χειρόγραφο … βρίσκεται μπροστά στα μάτια της συγγραφέως. Στην πρώτη σελίδα διακρίνεται ένας άψογος λευκός δίσκος πάνω σ’ένα θολό μαύρο φόντο. Στην επόμενη σελίδα υπάρχει ο ίδιος δίσκος αλλά με ένα σημείο στο κέντρο του. …ο πρώτος συμβολίζει τον Κόσμο στην αιωνιότητα, πριν από την αφύπνιση της κοιμισμένης ενέργειας, την εκπόρευση του Λόγου στα μετέπειτα συστήματα. Το σημείο μέσα στον μέχρι τώρα άσπιλο δίσκο – τον Χώρο στην αιωνιότητα σε πραλάγια – σημειώνει την αρχή της Διαφοροποίησης. Είναι το Σημείο μέσα στο Κοσμικό Αυγό, το σπέρμα μέσα του το οποίο θα γίνει το Σύμπαν, το ΟΛΟ, ο απεριόριστος περιοδικός Κόσμος. Γιατί αυτό το Σπέρμα περιοδικά είναι λανθάνον και ενεργό. Ο κύκλος είναι η Θεία Μονάδα, από την οποία όλα προβάλλουν και στην οποία όλα επιστρέφουν. Η περιφέρειά του- ένα πολύ περιορισμένο σύμβολο, εξαιτίας του περιορισμού του ανθρώπινου νου – συμβολίζει την αφηρημένη, την πάντα αδιάγνωστη ΠΑΡΟΥΣΙΑ και το πεδίο του, την Παγκόσμια Ψυχή, αν και αυτά τα δύο είναι ένα…. Σ’αυτό το πεδίο αρχίζουν οι μανβανταρικές εκδηλώσεις, γιατί μέσα σ’αυτήν την ΨΥΧΗ κοιμάται – κατά τη διάρκεια του πραλάγια – η Θεία Σκέψη μέσα στην οποία υπάρχει κρυμμένο το σχέδιο κάθε μελλοντικής Κοσμογονίας και Θεογονίας.»

Μανβαντάρα και Πραλάγια, Μέρα και Νύχτα του Μπράχμα, Εμφάνιση και Εξαφάνιση του Κόσμου, Εγρήγορση και Ύπνος του Μπράχμα , είναι οι διάφορες ονομασίες που δίνουμε στις περιοδικές παρουσίες και απουσίες του σύμπαντος από τον Χωροχρόνο, που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τον Νόμο των Κύκλων.

 Αλάγια είναι ο σανκριτικός όρος που συναντάμε συχνά στη Μυστική Δοξασία και στη Φωνή της Σιγής. Στην κυριολεξία είναι η «Ψυχή του Κόσμου», η Άνιμα Μούντι, η Υπερψυχή του Έμερσον και σύμφωνα με τη διδασκαλία, μεταβάλλει περιοδικά τη φύση της. (2)

 Στο Kathopanishad, το Πουρούσα, το Θείο Πνεύμα στέκεται πριν από την Πρωταρχική Ύλη. Από την ένωσή τους αναβλύζει η Μεγάλη Ψυχή του Κόσμου, το Μάχα-Ατμα, ο Μπράχμα, το Πνεύμα της Ζωής, όλα συνώνυμα της Παγκόσμιας Ψυχής, του Άνιμα Μούντι και του Αστρικού Φωτός των Θεουργών και των Καμπαλιστών.

 Για τον Πλάτωνα ο Κόσμος είναι ο Γιός που έχει γονείς τη Θεία Σκέψη και την Ύλη. Το Πρωταρχικό Ον, που είναι το συλλογικό άθροισμα των Θείων Ακτίνων-Όντων είναι μια απορροή από τον Δημιουργικό ή Παγκόσμιο Νου που εμπεριέχει από την αιωνιότητα την ιδέα του «δημιουργημένου κόσμου» μέσα Του, την οποία παράγει ο Ανεκδήλωτος Λόγος.
Είναι γενικής αποδοχής ότι υπάρχει η Θεία Σκέψη και στην αρχαιότητα λεγόταν Anima Mundi. Λέγεται Mahat, που είναι η Μεγάλη Ψυχή, και από τους Ινδούς ονομάζεται Alaya, που είναι η Θεία Ψυχή.

 … η Ανιμα Μούντι, η Μια Ζωή ή Παγκόσμια Ψυχή έγινε γνωστή από τον Αναξαγόρα ή κατά τη διάρκεια της εποχής του. Ο φιλόσοφος αυτός παρουσίασε απλώς τη διδασκαλία για να την φέρει σε αντίθεση με τις υπερβολικά υλιστικές αντιλήψεις του Δημόκριτου για την κοσμογονία, που βασιζόταν στη θεωρία των ατόμων… Αυτό που ονόμαζε Κοσμική Διάνοια, ο νους, η αρχή η οποία σύμφωνα με τις απόψεις του είναι απόλυτα ξεχωριστή και ελεύθερη από την ύλη και δρα προσχεδιασμένα, στην Ινδία, πολλούς αιώνες πριν από το 500 πΧ. ονομαζόταν Κίνηση, Μια Ζωή, ή Τζιβάτμαν.….

 Όπως μας λένε, η Απόλυτη Συνειδητότητα πίσω από τα φαινόμενα, η οποία ορίζεται ασυνείδητη μόνο εξαιτίας της απουσίας οποιουδήποτε στοιχείου προσωπικότητας, υπερβαίνει την ανθρώπινη αντίληψη. Ο άνθρωπος ανίκανος να σχηματίσει μια αντίληψη παρά μόνο με όρους εμπειρικών φαινομένων, είναι αδύναμος να σηκώσει το πέπλο που σκεπάζει το μεγαλείο του Απόλυτου. ….

Αλάγια είναι ο Παγκόσμιος Λόγος που ακτινοβολεί από το Απόλυτο στην ανατολή κάθε μεγάλου Κύκλου-Μανβαντάρα αυτό που αναγνωρίζουμε ως συμπαντικό γίγνεσθαι. Η Παγκόσμια Ψυχή και ο Παγκόσμιος Λόγος συνθέτουν την Παγκόσμια Ζωή.

 Στο τέλος του μανβαντάρα, όταν αρχίζει η απόσυρση της ζωής από τον χωροχρόνο, στο πραλάγια, το Αλάγια που είναι η Παγκόσμια Ψυχή βυθίζεται στο Λάγια στο σημείο απόσυρσης – μαύρη τρύπα τη λένε οι επιστήμονες - και ξανά ενώνεται με τη Μεγάλη Πνοή. Η Μεγάλη Πνοή συμβολίζει την αφηρημένη Κίνηση που πηγάζει από την Υπόσταση όταν αφυπνίζεται από τον Χώρο. Ο χώρος δεν είναι κενό.

 «Η Φύση αποστρέφεται το Κενό» έλεγαν οι Περιπατητικοί οι οποίοι κατανοούσαν το γιατί ο Δημόκριτος και ο δάσκαλός του Λεύκιππος δίδασκαν πως οι πρώτες αρχές όλων των πραγμάτων που περιέχονταν στο Σύμπαν ήταν άτομα και ένα κενό. Αυτό το τελευταίο σημαίνει απλώς την κρυμμένη Θεότητα ή τη Δύναμη, η οποία πριν από την εκδήλωση , οπότε ήταν Θέληση– μεταβίβασε την αρχική ώθηση σ’αυτά τα άτομα. Πριν απ’αυτό ήταν το μεγάλο Τίποτα, και τότε ονομάζεται Άϊν Σοφ ή ΟΥΔ-ΕΝ. Και επομένως από κάθε άποψη ήταν ένα Κενό ή Χάος. (3)

 Το εκδηλωμένο σύμπαν διαποτίζεται από τη δυαδικότητα που είναι η ίδια η ουσία της ύπαρξής του σαν εκδηλωμένο. Το Πνεύμα (συνείδηση) και η Ύλη δεν πρέπει να θεωρούνται σαν ανεξάρτητες πραγματικότητες αλλά σαν δύο όψεις του Απόλυτου ή Παραμπράχμα. Το πνεύμα και η ύλη αποτελούν τη βάση της εξαρτημένης ύπαρξης είτε είναι υποκειμενική είτε αντικειμενική.

Για την ύπαρξη του σύμπαντος είναι απαραίτητη η κοσμική ουσία γιατί δίχως αυτή δεν μπορεί να εκδηλωθεί η Θεία Σκέψη και σε συνέχεια η ατομική συνειδητότητα. Το πνεύμα είναι η πηγή και η αιτία της δύναμης και κάθε ατομικής συνειδητότητας και παρέχει την καθοδηγητική διάνοια στο απέραντο πεδίο της εξέλιξης. Η προκοσμική ριζική ουσία (μουλαπρακρίτι) είναι εκείνη η όψη του Απόλυτου, που αποτελεί τη βάση όλων των αντικειμενικών πεδίων της Φύσης.

 Το Αλάγια σημαίνει αυτό που δεν διαλύεται. Από το α-όχι και το λάγια που σημαίνει τη διάλυση από τη ρίζα του ρήματος li. Ο όρος «αδιάλυτο» χρησιμοποιείται από τον Βουδδισμό για την παγκόσμια ψυχή ή τα ανώτερα στοιχεία τoυ άνιμα μούντι, που είναι η πηγή όλων των όντων και των πραγμάτων. Επίσης με το μουλαπρακρίτι που είναι ρίζα της ύλης, της φύσης και της παραγωγής.
Κατά το Μαχαγιάνα, αλάγια είναι και η παγκόσμια ψυχή και το πνευματικό εγώ ενός εξελιγμένου σοφού. Αυτός που διαλογίζεται στη φύση της Ύπαρξης, μπορεί να διεισδύσει στην ανώτατη φύση της ουσίας-ύλης που λέγεται αλάγια.

 Όπως ήδη αναφέρθηκε το αλάγια μεταβάλλει περιοδικά τη φύση του. (4) Και στη Μυστική Δοξασία (5) αναφέρεται ότι έχει διπλή ακόμη και τριπλή σημασία.
Η Μπλαβάτσκυ λέει ότι το Αλάγια έχει τριπλή σημασία. Πρώτον, είναι το Άνιμα Μούντι, που σημαίνει την Ψυχή του Κόσμου. Δεύτερον, είναι ο όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το Ανώτερο και Πνευματικό Εγώ κάθε ατόμου και όχι μόνο για τον εξελιγμένο αντέπτ (αποδεκτός μαθητής από την πνευματική Ιεραρχία). Και το τρίτο νόημα που αποδόθηκε από τον Διδάσκαλο Κ.Η. (6) στο Mahatma Letters λέει ότι το όραμα και η αντίληψη της πλειονότητας των προφητών είναι ατελές όραμα και απατηλό γιατί δεν έχουν εξασκηθεί και εκπαιδευτεί στην κρυμμένη γνώση AlayaVynyana.”

Όσον αφορά τις διαφοροποιήσεις σχετικές με το Αλάγια, στην πρώτη του αλλαγή γίνεται η κατοικία του Μάχατ. Έτσι υπάρχει το Alaya-mahat (σανσκριτικά), από το alaya που σημαίνει την ύλη, την κατοικία και το mahat που είναι ο κοσμικός νους. Ο παγκόσμιος νους του οποίου ο ατομικός νους είναι μια προσωρινή αντανάκλαση (μπούντι-μάνας).(7)

 Το Alaya-vijnana, μια επιπλέον αλλαγή, μεταφράζεται ως «ΑποθήκηΣυνειδητότητας», «Αιτιατή Συνειδητότα», «Βασική Συνειδητότητα» και επίσης «Ριζική Συνειδητότητα».
Εδώ σημαίνει τη διάκριση, τη διανοητική δύναμη με την οποία μπορεί να διακρίνει κανείς το σωστό από το λάθος, δηλαδή έχει ανώτερη νοημοσύνη. Είναι στοιχείο του ανώτερου μάνας και του μπούντι-μάνας, είναι επομένως το εσωτερικό όργανο της συνειδητότητας το οποίο συγκεντρώνει στο τέλος κάθε βίου το άρωμα των ανώτερων εμπειριών που κατακτήθηκαν στη διάρκεια της ζωής. Παραλληλίζεται με το Αιτιατό σώμα που ονομάζεται Καράνα Σαρίρα σανσκριτικά.

 Στο Θεοσοφικό Λεξικό, η ΕΠΜ προσδιορίζει το Αλάγια ως Παγκόσμια Ψυχή και προσθέτει ότι είναι ταυτόσημη του Ακάσα στη μυστική του έννοια, και με το Μουλαπρακρίτι στην ουσία του ως βάση ή ρίζα όλων των πραγμάτων. Στον Βόρειο Βουδδισμό ονομάζεται Αντι-Μπούντι και από τους Ινδουϊστές Αντίτι. Σβαμπαβάτ στις Στάντζας των Τζιάν, που σημαίνει πατέρας-μητέρα, και μουλαπρακρίτι από τους Βενταντιστές. Στη Βραχμανική παράδοση λέγεται πραντάνα.
Akasa kas: shine η λάμπουσα Ουσία
Θιβετανικά, Tso-og-Space
Από τους Βουδδιστές, Aditi-Αντίτι
Βόρειος Βουδδισμός, Adi-Buddhi-Αντι Μπούντι, Alaya-Αλάγια
Στάντζα: Svabhavat- Σβαμπαβάτ, PrimordialAether– Πρωταρχικός Αιθέρας, Mulaprakriti - Μουλαπρακρίτι
Βραχμάνοι: Pradhana - Πραντάνα, 5η Κοσμική Αρχή ή Αιθέρας
Για τους Αποκρυφιστές είναι μια ακτινοβολία από το Μουλαπρακρίτι
Ας γίνει κατανοητό ότι η Παγκόσμια Ψυχή είναι η Παγκόσμια Συνειδητότητα, η βάση και η ρίζα όλων των πραγμάτων, η βάση κάθε ορατού και αόρατου πράγματος, αιώνιο και ακατάστρεφτο στην ουσία του και αντανακλά τον εαυτό του πάνω σε κάθε αντικείμενο του σύμπαντος. Όμως, η Παγκόσμια Ψυχή δεν είναι το ίδιο με τη Μία Ύψιστη Απόλυτη Πραγματικότητα. Το Απόλυτο είναι το Παραμπράχμα (αυτό που είναι πέρα από το Μπράχμα) και μέσα σ’Αυτό υπάρχει λανθάνουσα η Παγκόσμια Ψυχή, το Αλάγια, η ουσία-ύλη, στην αφάνταστη διάρκεια του παγκόσμιου πραλάγια.
Στο κείμενο «Πρακτικά του τμήματος Μπλαβάτσκυ» αναφέρονται τα τρία στάδια της Εξέλιξης και τα σύμβολά τους που είναι οι Τρεις Λόγοι. Λόγος από το λέχω που σημαίνει γεννώ. Εδώ περιγράφεται η διαδικασία της εκπνοής της Μεγάλης Πνοής, που φέρνει σε εκδήλωση το Σχέδιο που θα γίνει Σύμπαν.

 Ο Πρώτος Λόγος είναι ο Ανεκδήλωτος Λόγος. Αποδίδεται συμβολικά με το σημείο στο κέντρο του κύκλου, που αντιπροσωπεύει τη δίχως όρια αιώνια απολυτότητα του Παραμπράχμα και το σημείο που σημειώνει την αρχή ή μάλλον την επανακίνηση του συστήματος μετά το μεγάλο πραλάγια. Είναι ο ύψιστος Λόγος και είναι «λανθάνουσα δυναμικότητα». Είναι πολύ κοντά στο Απόλυτο.

Ο Δεύτερος Λόγος είναι « ο εκδηλωμένος» . Είναι πραγματικά μόνο «ημι-εκδηλωμένος» και είναι η «δύναμη» και περιγράφεται ως «διαφοροποιημένη συνειδητότητα». Κατά την Ε.Π.Μ. λέγεται «Παγκόσμια και Νοήμων Ψυχή, Θείο Ιδεατό, που συνδυάζει τα ιδεώδη σχέδια και πρωτότυπα όλων των πραγμάτων στο αντικειμενικό σύμπαν καθώς και στο υποκειμενικό. Λέμε ότι ο τοποχρόνος αρχίζει με την απορροή του Δεύτερου Λόγου από τον Πρώτο. Αυτόν τον Δεύτερο Λόγο που είναι ο Παγκόσμιος Νους, οι Ινδουϊστές ονομάζουν Μάχατ. Και ο Θείος Νους παράγει «επτά νοήμονες γιούς» που θα παίξουν σπουδαίο ρόλο στο σύμπαν. Η σύνθεση αυτών αποτελεί τον Τρίτο Λόγο.
Ο Τρίτος Λόγος είναι το κέντρο των Επτά Ακτίνων, των Επτά Δημιουργικών Δυνάμεων, ή των Επτά Λόγων. Περιλαμβάνει τις ατομικοποιημένες κοσμικές δυνάμεις από τις οποίες «θα προκύψουν οι αμέτρητες κατηγορίες των ιεραρχιών. Αυτοί οι Επτά είναι οι επτά απόκρυφες δυνάμεις του σύμπαντος που καταλήγουν στην πραγμάτωση και αντικειμενοποίηση της εκδήλωσης όλου εκείνου του δυναμικού που είναι λανθάνον στον Παγκόσμιο Νου.

 Η παρουσίαση των Λόγων που είναι τα προσωποποιημένα σύμβολα των πνευματικών σταδίων της Εξέλιξης, αντανακλούν την αναλογία τους στα τρία φυσικά στάδια της εξέλιξης στο σύμπαν ως πνευματικό, νοητικό και φυσικό επίπεδο εξέλιξης, αλλά και στην εξελικτική διαδικασία που ακολουθεί κάθε ανθρώπινο ον. Πρώτα είναι η σύλληψη και η μυστική διαδικασία που καταλήγει στον σχηματισμό του εμβρύου (ανεκδήλωτο), μετά έρχεται η περίοδος που το έμβρυο διαμορφώνεται και μεγαλώνει (ημι-εκδηλωμένο) και τελικά γεννιέται στην αντικειμενικότητα. (εκδηλωμένο)

 Mahat
Μάχατ είναι ο Μεγάλος. Είναι η πρώτη αρχή της Παγκόσμιας Νοημοσύνης και Συνειδητότητας. Στη φιλοσοφία των Πουράνα είναι το πρώτο παράγωγο της ρίζας της φύσης, που είναι Αλάγια, Πραντάνα ή Μουλαπρακρίτι. Είναι ο παραγωγός του Μάνας, που είναι η νοήμων αρχή και του Αχαμκάρα, που είναι ο εγωτισμός ή το αίσθημα του «εγώ είμαι εγώ». Ο ανθρώπινος νους είναι μια ακτίνα του Παγκόσμιου Νου και της ίδιας ουσίας με εκείνον. Είναι η αρχή της αντικειμενικότητας. Είναι ο Τρίτος Λόγος, ο Πρωτογεννημένος, ο Δημιουργός ή ο Θείος Νους στο δημιουργικό έργο. Είναι η αιτία όλων των πραγμάτων.

“Από το Άγνωστο Ένα, την Άπειρη ΟΛΟΤΗΤΑ, εκπορεύεται το εκδηλωμένο ΕΝΑ, ή η περιοδική Μανβανταρική Θεότητα. Και αυτή είναι ο Συμπαντικός Νους, ο οποίος αποχωρισμένος από την Πηγή-Αρχή του είναι ο Δημιουργός ή ο δημιουργικός λόγος…»(8)

«Η Στάντζα ΙV δείχνει τηv διαφοροποίηση του ‘Σπέρματος’ του Σύμπαντος μέσα στην εφταπλή ιεραρχία των συνειδητών Θείων Δυνάμεων, που είναι οι ενεργές εκδηλώσεις της Μίας Υπέρτατης Ενέργειας. Αυτές είναι που φτιάχνουν τον σκελετό, δίνουν το σχήμα και τελικά δημιουργούν όλο το εκδηλωμένο Σύτμπαν, με τη μόνη έννοια με την οποία είναι κατανοητός ο όρος ‘Δημιουργός’. Πληροφορούν και καθοδηγούν το Σύμπαν. Είναι τα νοήμονα Όντα που διευθετούν και ελέγχουν την εξέλιξη, ενσωματώνοντας στον εαυτό τους τις εκδηλώσεις εκείνες του ΕΝΟΣ ΝΟΜΟΥ, που εμείς τις γνωρίζουμε σαν ‘Νόμους της Φύσης» (9)
Σε κάθε Κοσμογονία, πίσω και πάνω από τηv Δημιουργική Θεότητα, υπάρχει μια ανώτερη θεότητα, ένας σχεδιαστής, ένας Αρχιτέκτονας, του οποίου ο Δημιουργός δεν είναι παρά ο εκτελεστικός πράκτορας. Και ακόμα ψηλότερα, πάνω και γύρω, μέσα και έξω υπάρχει το ΑΔΙΑΓΝΩΣΤΟ και το άγνωστο, η Πηγή και η Αιτία όλων αυτών των Εκπορεύσεων…(10)

Υπάρχει ο μύθος για τη θεά της Υγρασίας η οποία ονομάζεται από τους Έλληνες και τους Λατίνους Νύμφη ή Λύμφη. Στην Ινδία μυθολογείται ότι η Λύμφη έχει προέλθει από τους πόρους ενός εκ των Θεών, είτε από τον Θεό του Ωκεανού, τον Βαρούνα, είτε από ένα μικρότερο «Θεό Ποταμό». Το περίεργο είναι ότι και τα τρία έθνη μοιράζονται τον ίδιο μύθο.

 Ο μύθος αυτός αποδίδει τον τρόπο με τον οποίο ο Παγκόσμιος Νους και η Παγκόσμια Ζωή διαμοιράζονται σε ολοένα μικρότερους αυλούς έως ότου φθάνουν να διαποτίζουν το ελάχιστο σημείο της εκδηλωμένης δημιουργίας που είναι το άτομο- το άνου.

 «Το καθετί είναι προϊόν συμπαντικής δημιουργικής προσπάθειας… Δεν υπάρχει τίποτα νεκρό στη Φύση. Το καθετί είναι οργανικό και ζωντανό και επομένως ολόκληρο το σύμπαν φαίνεται να είναι ένας ζωντανός οργανισμός.» (11)

 Η νοημοσύνη είναι μια έμφυτη κατάσταση σε κάθε άτομο της ζωής, μόνο που εκδηλώνεται διαφορετικά.
«Ο υποκινών την ύλη Νους, η εμψυχώνουσα Ψυχή, έμφυτη σε κάθε άτομο, η οποία εκδηλώνεται στον άνθρωπο και υπάρχει κρυμμένη μέσα στην πέτρα, έχει διάφορους βαθμούς δύναμης. Και αυτή η πανθεϊστική ιδέα για ένα γενικό Πνεύμα-Ψυχή που διαπερνάει ολόκληρη τη Φύση, είναι η αρχαιότερη απ’όλες τις φιλοσοφικές αντιλήψεις.» (12)
«Κάθε άτομο είναι προικισμένο με νοημοσύνη και κινείται απ’αυτήν και είναι συνειδητό στον δικό του βαθμό, στο δικό του πεδίο ανάπτυξης….»(13)
«Η εσωτερική φιλοσοφία διδάσκει ότι το καθετί ζει και είναι συνειδητό, αλλά όλη η ζωή και η συνειδητότητα δεν είναι παρόμοια με τη ζωή και τη συνειδητότητα των ανθρώπινων ή ακόμα και των ζωικών υπάρξεων.» (14)

 Όσον αφορά το τί σημαίνει συνειδητότητα, ο Ουίλλιαμ Τζατζ δίνει τον ακόλουθο ορισμό: «Συνειδητότητα είναι η κατάσταση της μονάδας ως ένα αποτέλεσμα της ενσάρκωσής της στην ύλη και σε ένα φυσικό σχήμα.»
Συνειδητότητα είναι η κατάσταση που προκύπτει από την περικάλυψη του νήματος της Συνείδησης από ένα πέπλο ύλης. Επειδή τα πέπλα είναι επτά, υπάρχουν επτά στάδια συνειδητότητας. Η ανθρώπινη συνειδητότητα είναι η αντίληψη που προκύπτει από το περιτύλιγμα της ατομικής συνείδησης από ένα φυσικό σώμα.

 Στα ορυκτά ανήκει ένα είδος συνειδητότητας που ονομάζεται κυτταρική. Στα φυτά ανήκει η αστρική συνειδητότητα ή το χάραμα της αίσθησης. Στα ζώα υπάρχει η συναισθηματική συνειδητότητα ή πρωτοαφυπνίζεται η αντίληψη. Όταν αυτή η τελευταία αρχή αναπτύσσεται όλο και περισσότερο και γίνεται ενεργή, τότε αρχίζει να δρα μια άλλη αρχή που λέγεται ανθρώπινη διάνοια ή κατώτερος νους ή μάνας. Και τότε εμφανίζεται το είδος της ζωής που λέγεται άνθρωπος.
Η Μανασική ή νοητική αρχή, είναι κοσμική και παγκόσμια. Είναι ο δημιουργός κάθε μορφής και η βάση κάθε νόμου στη φύση.

 Νοημοσύνη ή Νους είναι εκείνο το τμήμα του Κόσμου, στο οποίο εντυπώνεται ο Νόμος της μανβανταρικής εξέλιξης. Αυτός ο Νόμος, που είναι η αιώνια αυξανόμενη τελειότητα του Παγκόσμου Λόγου – που κερδίζεται διαμέσου της εμπειρίας των Μονάδων Του – μεταφέρεται από το προηγούμενο μανβαντάρα. Με τον ίδιο τρόπο, η σοφία που θα κατακτηθεί από τη δράση των δημιουργικών δυνάμεων στη διάρκεια της παρούσας δημιουργίας, προστιθέμενη σε εκείνες των προηγούμενων μανβανταρικών κύκλων, θα γίνει η Θέληση-Νόμος της μελλοντικής Μέρας του Βράχμα.
Συνοψίζοντας τηv διαδικασία της εκπόρευσης καταλήγουμε στα ακόλουθα:
Η κεντρική ιδέα στηv Μυστική Διδασκαλία είναι ότι υπάρχει η Μία Μοναδική Αρχή η οποία, όταν αφυπνίζεται περιοδικά από το Απόλυτο, παίρνει το σχήμα της Μίας Τριάδας στο υποκειμενικό πεδίο, ενώ στην αντικειμενικότητα εμφανίζεται ως ο Εκδηλωμένος ή Τρίτος Λόγος, από τον οποίο πηγάζει η Συμπαντική Σκέψη που πραγματώνεται σε Σύμπαν μέσω του αθροίσματος των συμπαντικών Ιεραρχιών.

 Η ακόλουθη περίληψη θα βοηθήσει να σχηματίσουμε μια πιο ξεκάθαρη αντίληψη.
Το ΑΠΟΛΥΤΟ, το Παραμπράχμα των Βεντατιστών, η μία Πραγματικότητα, ΣΑΤ, που όπως λέει ο Χέγκελ, είναι ταυτόχρονα Ύπαρξη και Μη-Ύπαρξη.
Η πρώτη εκδήλωση, ο απρόσωπος και – στη φιλοσοφία – ο ανεκδήλωτος Λόγος, ο πρόδρομος του ‘εκδηλωμένου’. Αυτός είναι η ‘Πρώτη Αιτία’, το ‘Ασυνείδητο’ των Ευρωπαίων Πανθεϊστών.
Το Πνεύμα-Ύλη, η ΖΩΗ, το ‘Πνεύμα του Σύμπαντος’, ο Πουρούσα (Πνεύμα) και Πρακρίτι (Ύλη), ή ο Δεύτερος Λόγος.
Η Κοσμική Ιδεοπλασία, ΜΑΧΑΤ ή Διάνοια, η Παγκόσμια Κοσμική-Ψυχή, το Κοσμικό Νοούμενο της Ύλης, η βάση των νοημόνων λειτουργιών μέσα στη Φύση και της Φύσης, που ονομάζεται επίσης ΜΑΧΑ-ΜΠΟΥΝΤΙ.
Η ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, και οι δυαδικές όψεις της στο εξαρτημένο Σύμπαν.
Μυστική Δοξασία Ι, 17
 ----------------------------
Σημειώσεις:
1.ΜΔ, Ι, 1
2.ΜΔ Ι, Στάντζα 9
3.ΜΔ Ι, 344
4.ΜΔ Ι, Στάντζα 9
5.ΜΔ Ι,49
6.Διδάσκαλος Κουτούμι, ο ένας από τους δύο Διδασκάλους της Ε.Π.Μπλαβάτσκυ. Ο άλλος είναι ο Διδάσκαλος Μορύα.
7.Cοllected WritingsXII, 313-371
8.Μ.Δ.Ι, 110
9.Μ.Δ., Ι, 22
10.MΔ, ΙΙ, 44
11.Ερμής ο Τρισμέγιστος ΜΔ Ι, 281
12.ΜΔ, Ι, 51
13.Άρθρα, του Ου.Τζατζ,
14.ΜΔ Ι, 49